Feliks Kryski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Feliks Kryski
Ilustracja
Data urodzenia 1562
Data śmierci 10 lutego 1618
Kanclerz wielki koronny
Okres od 1613
do 1618
Przynależność polityczna Regaliści
Poprzednik Wawrzyniec Gembicki
Następca Stanisław Żółkiewski
Marszałek Sejmu
Okres od 4 lutego 1603
do 5 marca 1603
Poprzednik Jan Zbigniew Ossoliński
Następca Stanisław Białłozor

Feliks (Szczęsny) Kryski z Drobina herbu Prawdzic (ur. 1562, zm. 10 lutego 1618) – kanclerz wielki koronny (1613-1618), podkanclerzy koronny od 1609 roku do 1613, referendarz wielki koronny od 1606 roku[1], marszałek sejmu zwyczajnego w Krakowie w 1603 roku[2], starosta kruszwicki, kowalski, przedecki, starosta zakroczymski od 1609 roku[3], pisarz i mówca polityczny. W roku 1610 otrzymał nominację na urząd kasztelana zakroczymskiego.

Jako senator wziął udział w sejmach: 1611, 1613 (I), 1613 (II), 1615 i 1616 roku[4].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Stanisława Kryskiego (1536-1595), kasztelana raciążskiego i wojewody mazowieckiego i Małgorzaty Uchańskiej, córki Arnolfa Uchańskiego, wojewody płockiego i bełskiego. Jego rodzony brat Wojciech Kryski (zm. 1616), był kasztelanem sierpskiem, raciążckim i płockim.

Ożenił się z Zofią Lubieniecką herbu Doliwa. Z małżeństwa urodziły się następujące dzieci: Paweł (1599-1624, dworzanin królewski i starosta kowalski; Wojciech, starosta przedecki; Hieronim i Arnolf. Z jego 2 córek, jedna poślubiła Mikołaja Kempskiego (1644-1735), wojewodę mazowieckiego i kasztelana raciążskiego.

W roku 1589 podpisał Ugodę Będzińską. W 1592 roku został deputatem do Trybunału Głównego Koronnego. W latach 1597-1609 był posłem na każdy sejm. Marszałek sejmiku generalnego województwa mazowieckiego w 1597 i 1601 roku[5]. W 1607 roku był posłem na sejm z województwa mazowieckiego[6]. Został członkiem stronnictwa regalistycznego zwolenników króla Zygmunta III Wazy, zwalczającego wpływy na dworze Jana Zamoyskiego. W 1603 został marszałkiem sejmu. Był bliskim współpracownikiem marszałka wielkiego koronnego Zygmunta Myszkowskiego i dzięki tej koneksji stał się jednym z najbliższych doradców króla Zygmunta III. W czasie rokoszu Zebrzydowskiego stanął wiernie przy monarsze. Napisał wówczas pismo polemiczne Deklaracja pana wojewody krakowskiego, w którym odpierał wszystkie zarzuty rokoszan. W 1607 został marszałkiem sejmu. W 1609 został podkanclerzym koronnym. Przygotowywał wówczas wyprawę na Rosję, organizując propagandę prowojenną. Wydał wówczas szereg pism m.in. Diskurs słusznej wojny z Moskwą, rationes pro et contra. Towarzyszył królowi w wyprawie na Moskwę w 1610. Przy przekraczaniu granicy rosyjskiej wygłosił przemówienie do króla, w którym winszował szczęśliwego wejścia w to państwo, które sobie gruby naród windykować śmiał i chciał przez lat 96. W 1610 przywitał oracją powracającego po zwycięstwie kłuszyńskim hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Był bezkompromisowym zwolennikiem aneksji Rosji do Rzeczypospolitej. W 1611 zorganizował uroczysty hołd przed Zygmuntem III wziętych do niewoli cara Wasyla Szujskiego i jego rodziny. W 1612 towarzyszył królowi w jego odsieczy Moskwy. W 1613 został kanclerzem wielkim koronnym. Został pochowany w krypcie rodowej w Drobinie, której był właścicielem.

Był marszałkiem sejmiku generalnego województwa mazowieckiego w 1597 i 1601 roku. Poseł ziemi zakroczymskiej na sejm 1596, 1598 i 1601 roku, poseł województwa płockiego w 1593 roku[7]

Sławę zyskał jako wybitny mówca sejmowy. Został nazwany przez sobie współczesnych polskim Demostenesem. Był jednym z najzdolniejszych polskich dyplomatów.

Kaplica Kryskich w Drobinie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 142.
  2. ↑ Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 145.
  3. ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 366.
  4. ↑ Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 88.
  5. ↑ Jolanta Choińska-Mika, Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998, s. 69.
  6. ↑ Anna Filipczak-Kocur, Senatorowie i posłowie koronni na sejmie 1607 roku, w: Przegląd Historyczny 76/2, 1985, s. 298.
  7. ↑ Jolanta Choińska-Mika, Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998, s. 69, 154, 156, 178..

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Adam Boniecki "Herbarz Polski" (tom XII, s. 382: Kryscy h. Prawdzic z Kryska, w ziemi ciechanowskiej)
  • Hr. Seweryn Uruski "Rodzina. Herbarz szlachty polskiej" (tom 8, str. 109-111, Kryscy herbu Prawdzic)
p • d • e
Kanclerze wielcy koronni
Coat of Arms of Polish-Lithuanian Commonwealth
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Feliks_Kryski&oldid=61369952”