Jan Sebastian Szembek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy dygnitarza I Rzeczypospolitej. Zobacz też: inne osoby o tym nazwisku.
Jan Sebastian Szembek
Ilustracja
portret Adama Manyokiego
Herb
Szembek
Rodzina Szembekowie herbu własnego
Data urodzenia ok. 1672
Data śmierci 8 kwietnia 1731
Ojciec Franciszek Szembek
Matka Zofia Pieniążek
Żona

Ewa Leszczyńska

Dzieci

Bihilda Szembek,
Barbarsa Szembek, s. Urszula OSBap

Odznaczenia
Order Orła Białego

Jan Sebastian Szembek herbu Szembek (zm. 8 kwietnia 1731[1]) – kanclerz wielki koronny w 1712 roku, wielkorządca krakowski w 1709 roku, podkanclerzy koronny w 1702 roku, referendarz koronny w latach 1699–1702, starosta biecki w latach 1695–1706, starosta grudziądzki, lubaczowski, różański[2], starosta łomżyński w 1706 roku[3], wielkorządca krakowski w latach 1706-1709, administrator żup krakowskich w 1703 roku[4].

Syn Franciszka, brat prymasów Stanisława i Krzysztofa, fundator Kolegium Jezuickiego w Łomży[1].

W 1697 roku był elektorem Augusta II Mocnego z województwa krakowskiego[5]. Przewyższał brata zdolnościami, ambicją i energią i stał się właściwym twórcą wielkości swego rodu. Oddawszy się bezwzględnie na służbę Augusta II, zajął niebawem w jego otoczeniu pierwsze miejsce, zostając referendarzem wielkim koronnym w 1699 roku, później podkanclerzym koronnym i faktycznym kierownikiem polityki królewskiej. Po abdykacji Augusta II okazał mu najstalszą wierność, w roku 1712 roku nagrodzony kanclerstwem koronnym. Pełnił też urząd marszałka sejmu zwyczajnego w Warszawie od 22 grudnia 1701 do 6 lutego 1702.

Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku[6]. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku[7].

Dzięki sprytowi i zapobiegliwości zdobył ogromny majątek, wpływami swymi ogarnął całą koronę, począł frondować przeciw dworowi i wysługiwać się Rosji. Jako płatne narzędzie cara Piotra I Romanowa odegrał w dziejach Polski rolę fatalną. Popierał ideę monarchii dziedzicznej w Polsce. Na sejmie 1718 roku wystąpił z projektami reform skarbowych i ekonomicznych. Katolik, fundator i dobroczyńca wielu kościołów i klasztorów. Zimny egoista, wpatrzony w karierę osobistą i wielkość swej rodziny, jedynie wobec zakonników okazywał wielką szczodrobliwość.[potrzebny przypis]

Córka Bihilda Szembek wyszła za mąż za Jerzego Augusta Mniszcha. Pochowany został w kolegiacie warszawskiej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Malanowska Aniela [red.]: 380 lat Szkoły Średniej Ogólnokształcącej w Łomży 1614–1994. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji "Historia pro futuro", 1994, s. 51-52. ISBN 83-85408-32-0.
  2. ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 262.
  3. ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo łomżyńskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 357.
  4. ↑ Franciszek Leśniak, Wielkorządcy krakowscy XVI-XVIII wieku, Kraków 1996, s. 274.
  5. ↑ Suffragia województw i ziem koronnych i W.X. Litewskiego zgodnie na [...] Augusta II obranego króla polskiego [...] dnia 27 VI i przy poparciu wolnej elekcjej jego […], s. 5.
  6. ↑ Actum In Castro Sandomiriensi Sabbatho Ante Festvm Sanctorum Viti et Modesti martyrum proximo, Anno Domini millesimo sptingentesimo quarto, [b.n.s.].
  7. ↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 99.
p • d • e
Kanclerze wielcy koronni
Coat of Arms of Polish-Lithuanian Commonwealth
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Sebastian_Szembek&oldid=61970360”