Ulica Wita Stwosza we Wrocławiu: Różnice pomiędzy wersjami

ulica Wita Stwosza
	Stare Miasto
	; Pałac Hatzfeldów przy ul. Wita Stwosza
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Długość	380m
Przebieg
	Położenie na mapie Wrocławia ulica Wita Stwosza
	Położenie na mapie Polski ulica Wita Stwosza
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ulica Wita Stwosza
	51,110114°N 17,035318°E/51,110114 17,035318
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 20:40, 19 lis 2020

Ulica Wita Stwosza we Wrocławiu (dawniej Platea S. Adalberti, Sancte Albrechtis Gasse, Ulbrichtsgasse, Albrechtsgasse, Albrechtstrasse) – ulica na wrocławskim Starym Mieście. Ma początek w północno-wschodnim narożniku Rynku i biegnie na wschód aż do ul. św. Katarzyny (placu Dominikańskiego), równolegle do Oławskiej.

Ulica wzmiankowana już w średniowieczu, jeszcze przed lokacją miasta stanowiąc część traktu od klasztoru Dominikanów na zachód. Początkowo mieszkali przy niej rzemieślnicy (kuśnierze i złotnicy), z czasem także patrycjat. W 1276 wspomina się o istniejącej przy ulicy szkole św. Marii Magdaleny. Już w XIV w. na Wita Stwosza dominowały głównie budynki murowane. W kolejnych latach zbudowano przy niej wiele okazałych budynków m.in.: rezydencję Ludwika brzeskiego (1364, róg obecnej ul. św. Wita), aptekę „Pod Orłem” (1484, kamienica nr 39), oraz dom książąt legnicko-brzeskich (1520, róg obecnej ul. Krowiej). Inne ślady zabudowy średniowiecznej zachowały się m.in. w domach nr 12, 15, 16 i 25. Przykładem architektury gotyckiej był rozebrany w 1903 dom „Pod Białym Bocianem” (nr 23). W okresie baroku wzdłuż ulicy zbudowano liczne siedziby arystokratów (m.in. rodu Schlegenbergów, książąt oleśnickich, Kospothów, Schreyvogla, Hohenlohe). Z tego okresu pochodzi częściowo zachowany do dziś pałac Hatzfeldów, rozbudowany po częściowym zniszczeniu w czasie oblężenia miasta w 1760. W XIX wieku zbudowano wzdłuż ulicy pierwsze kamienice czynszowe; wyprowadziła się stąd część arystokracji, a jej rezydencje zaadaptowano do innych celów. W dawnym pałacu Schreyvogla uruchomiono po 1800 fabrykę tytoniową, a potem od 1833 główny wrocławski urząd pocztowy. W 1802 skarb państwa kupił pałac Hatzfeldów, w którym urządzono siedzibę prezydium prowincji. Pałac księcia Hohenlohe w 1844 przekształcono w siedzibę Banku Królewskiego, a w pałacu Kospothów (tzw. pałacu „Pod Złotą Muszlą”) mieścił się (od 1858) Śląski Związek Banków (Schlesischer Bankverein, który swoją kolejną siedzibę wybudował w 1906 na miejscu posesji 33-36). W latach 1884–1887 pałac Schreyvogla i domy 24 oraz 25 wyburzono, a na powstałej parceli wybudowano nowy budynek poczty głównej. W latach 1877–1878 Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej (Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesellschaft – BSEG) uruchomiło we Wrocławiu pierwsze linie tramwajowe, z których jedna przebiegała po ulicy Wita Stwosza (łącząc Popowice ze Szczytnikami)^[1]. Tory tej linii, wykorzystywane były jeszcze do lat 70. XX wieku i zachowały się do 2007, gdy rozebrano je przy okazji remontu ulicy. W XVIII i XIX wieku funkcjonowały tu także duże karczmy, winiarnie, cukiernia i kawiarnia, a także trzy hotele, np. Lothus, b. Hotel Deutsches Haus (Dom Niemiecki). Od XIX wieku, gdy władze Prus zezwoliły na handel poza obszarem Rynku, na parterach (później na piętrach) wielu domów otworzono nowe sklepy.

Większość oryginalnej zabudowy ulicy została zniszczona podczas oblężenia Festung Breslau w 1945. Po wojnie luki wypełniły nowe budynki mieszkalno-usługowe, a część oryginalnej zabudowy zaadaptowano do innych celów. Jedynie budynek Śląskiego Związku Banków wciąż, tak jak przed 1945, jak i przez całą drugą połowę XX wieku, pełni funkcję banku (mieści się tam wrocławski I Oddział PKO Banku Polskiego SA we Wrocławiu).

Galeria zdjęć

Galeria Awangarda (Pałac Hatzfeldów), nr 32
Alegoria przemysłu i transportu, budynek dawnego Śląskiego Związku Banków (nr 33/35)
XIV-wieczna kamienica, nr 56

Przypisy

↑ Anna Korycka, Tomasz Korycki: Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu. [dostęp 2009-10-27].

Bibliografia

Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 2000, s. 898–899. ISBN 83-7023-749-5.

Linki zewnętrzne

Fotografie archiwalne i współczesne ulicy na Wratislaviae Amici

[1] Anna Korycka, Tomasz Korycki: Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu. [dostęp 2009-10-27].

[1]

@@ Linia 25: / Linia 25: @@
 '''Ulica Wita Stwosza we Wrocławiu''' (dawniej ''Platea S. Adalberti'', ''Sancte Albrechtis Gasse'', ''Ulbrichtsgasse'', ''Albrechtsgasse'', ''Albrechtstrasse'') – ulica na [[wrocław]]skim [[Stare Miasto we Wrocławiu|Starym Mieście]]. Ma początek w północno-wschodnim narożniku [[Rynek we Wrocławiu|Rynku]] i biegnie na wschód aż do ul. [[Ulica św. Katarzyny we Wrocławiu|św. Katarzyny]] ([[Plac Dominikański we Wrocławiu|placu Dominikańskiego]]), równolegle do [[Ulica Oławska we Wrocławiu|Oławskiej]].
-Ulica wzmiankowana już w [[średniowiecze|średniowieczu]], jeszcze przed [[Lokacja (historia)|lokacją]] miasta stanowiąc część traktu od klasztoru Dominikanów na zachód. Początkowo mieszkali przy niej [[rzemiosło|rzemieślnicy]] ([[kuśnierstwo|kuśnierze]] i [[złotnictwo|złotnicy]]), z czasem także [[Patrycjat (średniowiecze i nowożytność)|patrycjat]]. W 1276 wspomina się o istniejącej przy ulicy szkole św. Marii Magdaleny. Już w XIV w. na Wita Stwosza dominowały głównie budynki murowane. W kolejnych latach zbudowano przy niej wiele okazałych budynków m.in.: rezydencję [[Ludwik I brzeski|Ludwika brzeskiego]] (1364, róg obecnej ul. św. Wita), aptekę "Pod Orłem" (1484, kamienica nr 39), oraz dom [[Książęta legnicko-brzescy|książąt legnicko-brzeskich]] (1520, róg obecnej ul. Krowiej). Inne ślady zabudowy średniowiecznej zachowały się w m.in. w domach nr 12, 15, 16 i 25. Przykładem [[architektura gotycka|architektury gotyckiej]] był rozebrany w 1903 dom "Pod Białym Bocianem" (nr 23). W okresie [[barok]]u wzdłuż ulicy zbudowano liczne siedziby arystokratów (m.in. rodu Schlegenbergów, [[Książęta oleśniccy|książąt oleśnickich]], Kospothów, Schreyvogla, Hohenlohe). Z tego okresu pochodzi częściowo zachowany do dziś pałac Hatzfeldów, rozbudowany po częściowym zniszczeniu w czasie oblężenia miasta w 1760. W XIX wieku zbudowano wzdłuż ulicy pierwsze kamienice czynszowe; wyprowadziła się stąd część arystokracji, a jej rezydencje zaadaptowano do innych celów. W dawnym pałacu Schreyvogla uruchomiono po 1800 fabrykę tytoniową, a potem od 1833 główny wrocławski urząd pocztowy. W 1802 skarb państwa kupił pałac Hatzfeldów, w którym urządzono siedzibę prezydium prowincji. Pałac księcia Hohenlohe w 1844 przekształcono w siedzibę Banku Królewskiego, a w pałacu Kospothów (tzw. pałacu "Pod Złotą Muszlą") mieścił się (od 1858) Śląski Związek Banków (''Schlesischer Bankverein'', który swoją kolejną siedzibę wybudował w 1906 na miejscu posesji 33-36). W latach 1884-87 pałac Schreyvogla i domy 24 oraz 25 wyburzono, a na powstałej parceli wybudowano nowy budynek poczty głównej. W latach 1877-1878 Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej (''Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesellschaft'' – BSEG) uruchomiło we Wrocławiu pierwsze [[Tramwaje we Wrocławiu|linie tramwajowe]], z których jedna przebiegała po ulicy Wita Stwosza (łącząc [[Popowice (Wrocław)|Popowice]] ze [[Szczytniki (Wrocław)|Szczytnikami]])<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.historia.transport.pwr.wroc.pl/miejski/wroclaw/trsiecbr/|tytuł=Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu |autor=Anna Korycka, Tomasz Korycki|data dostępu=2009-10-27}}</ref>. Tory tej linii, wykorzystywane były jeszcze do lat 70. XX wieku i  zachowały się do 2007, gdy rozebrano je przy okazji remontu ulicy. W XVIII i XIX wieku funkcjonowały tu także duże karczmy, winiarnie, cukiernia i kawiarnia, a także trzy hotele, np. [[Hotel Lothus we Wrocławiu|Lothus]], b. Hotel Deutsches Haus (Dom Niemiecki). Od XIX wieku, gdy władze Prus zezwoliły na handel poza obszarem [[Rynek we Wrocławiu|Rynku]], na [[Kondygnacja|parterach]] (później na piętrach) wielu domów otworzono nowe sklepy.
+Ulica wzmiankowana już w [[średniowiecze|średniowieczu]], jeszcze przed [[Lokacja (historia)|lokacją]] miasta stanowiąc część traktu od klasztoru Dominikanów na zachód. Początkowo mieszkali przy niej [[rzemiosło|rzemieślnicy]] ([[kuśnierstwo|kuśnierze]] i [[złotnictwo|złotnicy]]), z czasem także [[Patrycjat (średniowiecze i nowożytność)|patrycjat]]. W 1276 wspomina się o istniejącej przy ulicy szkole św. Marii Magdaleny. Już w XIV w. na Wita Stwosza dominowały głównie budynki murowane. W kolejnych latach zbudowano przy niej wiele okazałych budynków m.in.: rezydencję [[Ludwik I brzeski|Ludwika brzeskiego]] (1364, róg obecnej ul. św. Wita), aptekę „Pod Orłem” (1484, kamienica nr 39), oraz dom [[Książęta legnicko-brzescy|książąt legnicko-brzeskich]] (1520, róg obecnej ul. Krowiej). Inne ślady zabudowy średniowiecznej zachowały się m.in. w<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (POWTÓRZENIE?) --> domach nr 12, 15, 16 i 25. Przykładem [[architektura gotycka|architektury gotyckiej]] był rozebrany w 1903 dom „Pod Białym Bocianem” (nr 23). W okresie [[barok]]u wzdłuż ulicy zbudowano liczne siedziby arystokratów (m.in. rodu Schlegenbergów, [[Książęta oleśniccy|książąt oleśnickich]], Kospothów, Schreyvogla, Hohenlohe). Z tego okresu pochodzi częściowo zachowany do dziś pałac Hatzfeldów, rozbudowany po częściowym zniszczeniu w czasie oblężenia miasta w 1760. W XIX wieku zbudowano wzdłuż ulicy pierwsze kamienice czynszowe; wyprowadziła się stąd część arystokracji, a jej rezydencje zaadaptowano do innych celów. W dawnym pałacu Schreyvogla uruchomiono po 1800 fabrykę tytoniową, a potem od 1833 główny wrocławski urząd pocztowy. W 1802 skarb państwa kupił pałac Hatzfeldów, w którym urządzono siedzibę prezydium prowincji. Pałac księcia Hohenlohe w 1844 przekształcono w siedzibę Banku Królewskiego, a w pałacu Kospothów (tzw. pałacu „Pod Złotą Muszlą”) mieścił się (od 1858) Śląski Związek Banków (''Schlesischer Bankverein'', który swoją kolejną siedzibę wybudował w 1906 na miejscu posesji 33-36). W latach 1884–1887 pałac Schreyvogla i domy 24 oraz 25 wyburzono, a na powstałej parceli wybudowano nowy budynek poczty głównej. W latach 1877–1878 Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej (''Breslauer Strassen-Eisenbahn Gesellschaft'' – BSEG) uruchomiło we Wrocławiu pierwsze [[Tramwaje we Wrocławiu|linie tramwajowe]], z których jedna przebiegała po ulicy Wita Stwosza (łącząc [[Popowice (Wrocław)|Popowice]] ze [[Szczytniki (Wrocław)|Szczytnikami]])<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.historia.transport.pwr.wroc.pl/miejski/wroclaw/trsiecbr/ |tytuł = Powstanie i rozwój sieci tramwajowej w przedwojennym Wrocławiu |autor = Anna Korycka, Tomasz Korycki |data dostępu = 2009-10-27}}</ref>. Tory tej linii, wykorzystywane były jeszcze do lat 70. XX wieku i zachowały się do 2007, gdy rozebrano je przy okazji remontu ulicy. W XVIII i XIX wieku funkcjonowały tu także duże karczmy, winiarnie, cukiernia i kawiarnia, a także trzy hotele, np. [[Hotel Lothus we Wrocławiu|Lothus]], b. Hotel Deutsches Haus (Dom Niemiecki). Od XIX wieku, gdy władze Prus zezwoliły na handel poza obszarem [[Rynek we Wrocławiu|Rynku]], na [[Kondygnacja|parterach]] (później na piętrach) wielu domów otworzono nowe sklepy.
 Większość oryginalnej zabudowy ulicy została zniszczona podczas oblężenia [[Festung Breslau]] w 1945. Po wojnie luki wypełniły nowe budynki mieszkalno-usługowe, a część oryginalnej zabudowy zaadaptowano do innych celów. Jedynie budynek Śląskiego Związku Banków wciąż, tak jak przed 1945, jak i przez całą drugą połowę XX wieku, pełni funkcję banku (mieści się tam wrocławski I Oddział [[Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski|PKO Banku Polskiego SA]] we Wrocławiu).
@@ Linia 35: / Linia 35: @@
 Plik:Wita Stwosza 56.jpg|XIV-wieczna kamienica, nr 56
 </gallery>
+== Przypisy ==
+{{Przypisy}}
 == Bibliografia ==
-* {{Cytuj książkę | tytuł = [[Encyklopedia Wrocławia]] | data = 2000 | wydawca = Wydawn. Dolnośląskie |inni = [[Jan Harasimowicz ]](red.) | miejsce = Wrocław | isbn = 83-7023-749-5 | strony = 898-899}}
+* {{Cytuj książkę |tytuł = [[Encyklopedia Wrocławia]] |inni = [[Jan Harasimowicz]] (red.) |data = 2000 |wydawca = Wyd. Dolnośląskie |miejsce = Wrocław |isbn = 83-7023-749-5 |strony = 898–899}}
 {{Ulice i place Starego Miasta we Wrocławiu}}
-== Przypisy ==
-{{Przypisy}}
 == Linki zewnętrzne ==
 * [http://dolny-slask.org.pl/587324,Wroclaw,ul_Wita_Stwosza.html Fotografie archiwalne i współczesne ulicy na Wratislaviae Amici]
+[[Kategoria:Wit Stwosz]]
 [[Kategoria:Ulice na Starym Mieście we Wrocławiu|S]]

ulice	św. Antoniego Arrasowa św. Barbary Bernardyńska Białoskórnicza Biskupia Bożego Ciała Cieszyńskiego bł. Czesława św. Doroty św. Ducha św. Elżbiety Franciszkańska Fredry Garbary Garncarska Gepperta Grabarska Grodzka Igielna św. Jana Kapistrana Janickiego Jatki Jodłowa św. Katarzyny Kazimierza Wielkiego Kaznodziejska Kiełbaśnicza Kotlarska Kraińskiego Krawiecka Krowia Krupnicza Kurzy Targ Kuźnicza Łaciarska Łazienna Malarska św. Marii Magdaleny Mennicza św. Mikołaja Modrzejewskiej Modrzewskiego Nowa Nowy Świat Nożownicza Odrzańska Ofiar Oświęcimskich Oławska Piaskowa Przejście Garncarskie Przejście Żelaźnicze Psie Budy Purkyniego Ratusz rynek Ruska Rzeźnicza Piotra Skargi aleja Słowackiego Stanisława Leszczyńskiego Wita Stwosza Styki i Kossaka Sukiennice Szajnochy Szewska Świdnicka Teatralna Uniwersytecka Widok Wierzbowa Więzienna św. Wita Włodkowica Wszystkich Świętych Zamkowa Zaułek Jerzego Grotowskiego Zaułek Ossolińskich
ulice historyczne	Drewniana Górka Kacerska Miotlana Oława Białoskórnicza Polska Siedmiu Kół Słodowa Strażacka Zaułek Drwalski Zaułek Koci Zaułek Niski Zaułek Pokutniczy Zaułek Ruski Zaułek Winogronowy Zaułek Zamkowy Złote Koło
place	Bohaterów Getta Dominikański Franciszkański Jana Pawła II św. Krzysztofa biskupa Nankiera Nowy Targ Polski Rynek Solny Teatralny Uniwersytecki Wolności