Ulica Łazienna we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość |
125 m | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||
| 51°06′44,957″N 17°01′45,773″E/51,112488 17,029381 | |||||||||||||||||||
Ulica Łazienna – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Łączy ulicę Kiełbaśniczą z ulicą Nowy Świat. Ma 125 m długości[1][2][3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica pozostawała bezimienna jako krótki łącznik biegnący przy murach miejskich i określana była poprzez jej położenie względem istniejących w tym rejonie obiektów – rzeźni lub łaźni[3][4]. Ulica wzmiankowana była już od 1345 r. jako Engelsburg[4] (lub od XVII wieku[2]). Wiązało się to faktem powstania tu łaźni (za Starymi Jatkami) już przed 1345 r. Położona była przy furcie prowadzącej do rzeźni powstałej w XIII wieku między ulicą Rzeźniczą i Łazienną a brzegiem rzeki Odra[2][3][5]. W tym czasie łaźnia była jedyną samodzielną posesją przy tej ulicy, gdyż pozostałe przypisane były bądź do Kiełbaśniczej, bądź do Rzeźniczej[2]. Przetrwała do 1562 r.[3].
Podczas działań wojennych w czasie oblężenia Wrocławia w 1945 r. zabudowa ulicy uległa znacznym zniszczeniom, a w północnej stronie w gruzach legła niemal cała zabudowa (z wyłączeniem kamienicy na rogu z ulicą Kiełbaśniczą)[3].
Od 1980 r. w budynku przy ulicy Łaziennej 4 działał przez lata Klub Jazzowy Rura[2][6][7][8]. W 2008 r. budynek został wystawiony przez miasto na sprzedaż, która miała miejsce w 2011 r., a w latach 2014-2015 wykonano remont i renowację obiektu, w którym powstał hostel z 51 pokojami i apartamentami[6][7].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
- bezimienna, z określeniem względem obiektów:
- "poprzeczna", "za plebanią św. Elżbiety", "w pobliżu rzeźni", zapis z 1453 r.[3]
- "przy łaźni", od 1564 r.[3]
- Engelsburg, od 1345 r.[4] (od XVII wieku[2], od XVIII wieku[3]) do 1945 r.[2][4]
- Łazienna, do 1945 r.[2][4][9].
Pierwotna nazwa ulicy Engelsburg nawiązywała do nazwy jednego z domów tu położonych, który określany był jako "Zamek Anioła" (Engel w języku niemieckim oznacza anioła)[3][4]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.[1].
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 125 m[1] klasy dojazdowej[10][11].
Ulice i place powiązane z ulicą Łazienną:
- skrzyżowanie: ulica Kiełbaśnicza[1][12]
- skrzyżowanie: ulica Rzeźnicza[13]
- skrzyżowanie: ulica Nowy Świat[1][14].
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Ulica Łazienna znajduje się w obrębie Starego Miasta, w którym dominuje zabudowa mieszkalna i usługowa, ze szczególnym naciskiem na tworzenie miejsc centrotwórczych, przy równoczesnej ochronie zabytków i historycznego układu przestrzennego[15][16].
Południowa strona ulicy to zabudowa ciągła, pierzejowa. Obejmuje zabytkowy budynek ART HOTELU, zabudowę uzupełniającą przy ulicy Łaziennej 2 i budynek dawnych magazynów przy ulicy Łaziennej 4. Za ulicą Rzeźniczą powstał nowy budynek przy ulicy Łaziennej 6 / ulicy Rzeźniczej 16. Natomiast pierzeję północą stanowi budynek Hotelu PRIMA BEST WESTERN, dalej parking hotelowy oraz niewielki zieleniec. Na końcu ulicy, na niewielkim terenie zielonym położonym pomiędzy ulicą Łazienną, Rzeźniczą i Nowy Świat, ustawiono rzeźbę plenerową pt. Krzesło Kantora[17][18][19][20][21][22].
Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obszar, na którym położona jest ulica Więzienna, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[23][24]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[25][26]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[27]. Ochronę narzucają także miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, między innymi w zakresie zachowania określonych elementów budynków i kształtowania zabudowy[17].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[a] | foto |
|---|---|---|
| pierzeja południowa | ||
| Magazyny, ob. nieużytkowany[b] ul. Łazienna 4[17][28][29] |
XVI w., XIX w., l. 1963-1965 (odbudowa i adaptacja), 2014 r. (remont)[17] gez, mpzp[17][28][29] |
|
| Kamienica, ob. ART HOTEL - RESTAURACJA ul. Kiełbaśnicza 20[17][30][31][32] |
XV w., XVI w., XVIII w., 1820 r., ok. 2000 r.[17] XV, XVI w.[30] A/4021/67 z dn. 06.02.1962[17][30][31][32] |
.JPG)
|
| zamknięcie wschodniej osi widokowej | ||
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 1-2[17][33][34][35] |
XIV w., XVIII w., l. 1969-1970 (odbudowa i remont), ok. 2010 r. (remont)[17] XVII-XVIII w., po 1945 r.[34] 122-128 z dn. 6.12.1949 r.[34] oraz A/1610/91 z dn. 12.02.1962[17][34][35][36] |
.JPG)
|
| pierzeja północna | ||
| Kamienica, ob. Hotel PRIMA BEST WESTERN z restauracją ulica Kiełbaśnicza 19[17][30][37][38] |
ok. 1880 r., ok. 2000 r.[17] XV-XX w.[30] A/1502/514/Wm z dn. 24.03.1993[17][30][37][38] |
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.
- ↑ Ten zapis jest nieaktualny, budynek przeszedł gruntowny remont i jest użytkowany[6][7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2819 (Łazienna).
- ↑ a b c d e f g h Harasimowicz 2006 ↓, s. 499 (Łazienna).
- ↑ a b c d e f g h i Antkowiak 1970 ↓, s. 141 (Łazienna).
- ↑ a b c d e f Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 42 (Engelsburg).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 769 (Rzeźnia miejska).
- ↑ a b c wroclaw.pl 2014 ↓.
- ↑ a b c wroclaw.pl 2015 ↓.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 377-378 (Klub Jazzowy „Rura”).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2891 (Malarska).
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, §5 ust. 5 pkt 4.
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, §12 ust. 7.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1987 (Kiełbaśnicza).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4672 (Rzeźnicza).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 3499 (Nowy Świat).
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, §25, 26, 29, 30, 33, 34, 37, 38.
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 24.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n GEZ SIP 2019 ↓.
- ↑ MP SIP 2019 ↓.
- ↑ visitwroclaw.eu 2019 ↓.
- ↑ ZDiUM pomniki 2016 ↓, poz. 21.
- ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 25.
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 23.
- ↑ NID 2018 ↓, s. 207.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 68.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 4308.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2003 ↓, § 25 ust. 4 pkt 1 lit. b.
- ↑ a b c d e f NID 2018 ↓, s. 222.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2003 ↓, § 24 ust. 4 pkt. 1 lit. a.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 3077.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4454.
- ↑ a b c d NID 2018 ↓, s. 224.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2003 ↓, § 25 ust. 4 pkt 1 lit. a.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4454-4459.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 3076.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2002 ↓, § 23 ust. 3 pkt 1 lit. a.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Klub jazzowy Rura wraca na ul. Łazienną, „Wiadomości/Najnowsze”, Tomasz Wysocki, Oficjalny serwis Wrocławia, 10 lutego 2015 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Mapa podstawowa - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Pomniki i rzeźby, „ZDiUM/Infrastruktura/Fontanny, pomniki, rzeźby, miejskie toalety publiczne, Pomniki i rzeźby”, Ewa Iwanska, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 12 sierpnia 2016 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Rzeźba „Krzesło” Tadeusza Kantora, Oficjalny serwis turystyczny, 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Uchwała L/1753/02 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego północnej części obszaru Starego Miasta - rejon UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 7 sierpnia 2002 r. Nr 170, poz.2415;Biuletyn Urzędowy RMW z 20 lipca 2002 r. Nr 7, poz.348, Wrocław, 4 lipca 2002 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Uchwała X/202/03 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centralnej części obszaru Starego Miasta rejonu RYNKU i PLACU SOLNEGO - część "A", „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 14 sierpnia 2003 r. Nr 126, poz.2251; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 czerwca 2003 r. Nr 6, poz.167., Wrocław, 2 czerwca 2003 [dostęp 2019-05-30] (pol.).
- Ul. Łazienna: Powstaje elegancki hostel, „Wiadomości/Najnowsze”, Tomasz Wysocki, Oficjalny serwis Wrocławia, 1 lipca 2014 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-25] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Łazienna, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- ul. Łazienna, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- ul. Łazienna, wikimapia.org [dostęp 2019-06-03] (pol.).
