Państwa nieuznawane

Państwa nieuznawane

     Państwa częściowo uznane na arenie międzynarodowej (przynajmniej przez jedno państwo członkowskie ONZ)

     Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej, de facto kontrolujące swoje terytorium

     Terytoria o nieustalonym statusie politycznym

     Historyczne państwa nieuznawane lub częściowo uznane, de facto kontrolujące swoje terytorium, istniejące po 1945

Państwa nieuznawane (inne terminy stosowane zamiennie: państwa nieuznane, quasi-państwa, parapaństwa, państwa de facto niepodległe) jest terminem stosowanym dla kilku jednostek politycznych świata, które pomimo braku uznania (lub z minimalnym uznaniem) na arenie międzynarodowej de facto są niepodległymi państwami.

Praktyka uznawania państw pojawiła się pod koniec XVIII w. i była związana z uznaniem niepodległości Stanów Zjednoczonych przez niektóre inne państwa. Później praktyka ta się rozszerzała, by osiągnąć swoją kulminację w postaci uznawania niepodległości byłych kolonii.

W myśl dominującego w prawie międzynarodowym przekonania, uznanie państwa na arenie międzynarodowej nie jest warunkiem koniecznym do jego powstania. W praktyce jednak jest inaczej – państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej nie uznaje się za niepodległe. Jednak nie zmienia to faktu, że państwa takie funkcjonują, mają swoje terytoria, ludność i rządy sprawujące suwerenną nad nimi kontrolę. Obszarów separatystycznych, które ogłosiły niepodległość jest na świecie wiele, lecz tylko nieliczne z nich można zaliczyć do państw de facto niepodległych. Nie będą nimi regiony, które proklamowały niepodległość, lecz w dalszym ciągu pozostają pod faktyczną władzą kraju, do którego dotychczas należały. Przykładem jest tu Ujgurstan (Turkiestan Wschodni), który pomimo ogłoszenia niepodległości znajduje się faktycznie pod administracją chińską jako prowincja Sinkiang. Państwami nie są również obszary separatystyczne, na których wciąż trwają walki i sytuacja może ciągle ulegać zmianie. Tu przykładem jest Czeczenia, w której trwa wojna z Rosją i która obecnie jest w znacznej części podporządkowana Rosji, czy też Sudan Południowy, walczący od lat z rządem w Chartumie, obecnie godzący się na autonomię w ramach państwa sudańskiego.

Obecnie za de facto niepodległe można uznać osiem państw, których niepodległość, ogłoszona co najmniej kilkanaście lat temu, zdążyła już okrzepnąć lub została uznana przez co najmniej jedno państwo uznawane na arenie międzynarodowej, a ich rządy bez przeszkód sprawują władzę nad terytorium mającym w miarę określone granice i stałą ludność.

Podobny nieco charakter do państw nieuznawanych mają terytoria o nieustalonym statusie. Są to terytoria, które domagają się uznania niepodległości, i których aspiracje są poważnie brane pod uwagę na arenie międzynarodowej. Jednak zawiłości świata międzynarodowej polityki powodują, że dotychczas kraje te faktycznie pozostają pod władzą państw sąsiednich, a ich ostateczny status, tzn. nadanie niepodległości, lub pozostanie w jakiejś formie związku z państwem administrującym obecnie to terytorium, ma zostać rozstrzygnięty w bliżej nieokreślonej przyszłości. Obecnie na świecie istnieją dwa takie terytoria (Sahara Zachodnia i Palestyna), które mimo swojego nieuregulowanego statusu, są przez część państw uznawane za kraje niepodległe.

Państw nieuznawanych nie należy mylić z takimi bytami jak Sealandia, Seborga czy Hutt River, które w ogóle nie są elementem międzynarodowej polityki (choć część z nich do tego aspiruje), a ich "istnienie" wynika w głównej mierze z ich ignorowania lub traktowania jako swoisty folklor przez władze poszczególnych państw. Wspomniane państwa są w języku angielskim określane jako micronations, co jednak nie przekłada się na polskie określenie mikronacje - które z kolei jest zazwyczaj stosowane do państw wirtualnych.

Państwa częściowo uznane na arenie międzynarodowej

• Szablon:Państwo dane ABK od 1992 (w 2009 uznawana przez 4 państwa członkowskie ONZ-u: Rosję, Nauru, Nikaraguę oraz Wenezuelę)
• Szablon:Państwo dane NCP od 1974 (w 2009 uznawany przez Turcję)
• Kosowo od 2008 (w 2010 (stan na 19 maja) uznawane przez 69 państw członkowskich ONZ-u: Afganistan, Albanię, Arabię Saudyjską, Australię, Austrię, Bahrajn, Belgię, Belize, Bułgarię, Burkinę Faso, Chorwację, Czarnogórę, Czechy, Danię, Dominikanę, Dżibuti, Estonię, Finlandię, Francję, Gambię, Holandię, Irlandię, Islandię, Japonię, Jordanię, Kanadę, Kolumbię, Komory, Koreę Południową, Kostarykę, Liberię, Liechtenstein, Litwę, Luksemburg, Łotwę, Macedonię, Malawi, Malediwy, Malezję, Maltę, Mauretanię, Mikronezję, Monako, Nauru, Niemcy, Norwegię, Nową Zelandię, Palau, Panamę, Peru, Polskę, Portugalię, Samoa, San Marino, Senegal, Sierra Leone, Słowenię, Somalię, Stany Zjednoczone, Suazi, Szwajcarię, Szwecję, Turcję, Vanuatu, Węgry, Wielką Brytanię, Włochy, Wyspy Marshalla, Zjednoczone Emiraty Arabskie)
• Szablon:Państwo dane SOR od 1991 (w 2009 uznawana przez 4 państwa członkowskie ONZ-u: Rosję, Nauru, Nikaraguę oraz Wenezuelę)
• Tajwan (Tajwan) od 1949 (w 2009 uznawana przez 23 państwa członkowskie ONZ-u: Belize, Burkinę Faso, Dominikanę, Gambię, Gwatemalę, Haiti, Honduras, Kiribati, Nauru, Nikaraguę, Palau, Panamę, Paragwaj, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Salwador, Suazi, Tuvalu, Watykan, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona, Wyspy Świętego Tomasza i Książęcą)

Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej, de facto kontrolujące swoje terytorium

• Szablon:Państwo dane NKR Górski Karabach od 1991; uznawany za część Azerbejdżanu
• Szablon:Państwo dane PRD od 1990; uznawane za część Mołdawii
• Szablon:Państwo dane SML od 1991; uznawany za część Somalii

Terytoria o nieustalonym statusie

• Palestyna (nieuznawana jako państwo przez USA, ONZ i UE, jednak 108 państw, w tym Polska uznaje Palestyńskie Władze Narodowe za podmiot prawa międzynarodowego)
• Sahara Zachodnia od 1976 (w 2008 uznawana przez 43 państwa jako niepodległe państwo, pełnoprawny członek Unii Afrykańskiej, większość terenów pozostaje pod administracją marokańską)

Historyczne państwa nieuznawane lub częściowo uznane, de facto kontrolujące swoje terytorium, istniejące po 1945

• Adżaria od 1991 do 2005 (formalnie nie proklamowała niepodległości), obecnie część Gruzji
• Anguilla od 1967 do 1969, obecnie terytorium zależne Wielkiej Brytanii
• Anjouan od 1997 do 2002, obecnie część Komorów
• Biafra od 1967 do 1970, obecnie część Nigerii
• Bophuthatswana od 1977 do 1994, obecnie część RPA
• Ciskei od 1981 do 1994, obecnie część RPA
• Czeczenia od 1996 do 1999, obecnie część Rosji
• Gagauzja od 1990 do 1994, obecnie część Mołdawii
• Plik:Flag of Herzeg-Bosnia.svg Herceg-Bośnia od 1992 do 1994, obecnie część Bośni i Hercegowiny
• Jubaland od 1998 do 2001, obecnie część Somalii
• Kabinda od 1975 do 1976, obecnie część Angoli
• Kaczin od 1962 do 1994, obecnie część Birmy
• Kasai Południowe od 1960 do 1961, obecnie część Demokratycznej Republiki Konga
• Katanga od 1960 do 1964, obecnie część Demokratycznej Republiki Konga
• Kurdystan od 1991 do 2003 (formalnie nie proklamował niepodległości), obecnie część Iraku
• Mohéli od 1997 do 1998, obecnie część Komorów
• Plik:Flag of Nakhichevan - Variant.svg Nachiczewan w 1990, obecnie część Azerbejdżanu
• Południowe Moluki w 1950, obecnie część Indonezji
• Republika Serbska od 1992 do 1995, obecnie część Bośni i Hercegowiny
• Republika Serbskiej Krajiny od 1991 do 1995, obecnie część Chorwacji
• Rodezja od 1965 do 1980, obecnie Zimbabwe
• Rotuma od 1987 do 1988, obecnie część Fidżi
• Suwadiwy od 1959 do 1963, obecnie część Malediwów
• Tałysz-Mughan w 1993, obecnie część Azerbejdżanu
• Tanna w 1980, obecnie część Vanuatu
• Tatarstan od 1991 do 1994, obecnie część Rosji
• Transkei od 1976 do 1994, obecnie część RPA
• Tybet do 1949, obecnie część Chin
• Vemerana w 1980, obecnie część Vanuatu
• Venda od 1979 do 1994, obecnie część RPA
• Waziristan w 2006, obecnie część Pakistanu
• Wyspa Bougainville'a od 1990 do 1997, obecnie część Papui-Nowej Gwinei
• Zachodnia Bośnia od 1993 do 1995, obecnie część Bośni i Hercegowiny

Zobacz też

• państwa świata
• terytoria zależne na świecie
• terytoria autonomiczne na świecie
• Organizacja Narodów i Ludów Niereprezentowanych

Bibliografia

• Państwa nieuznawane i terytoria o nieustalonym statusie w: Wielki atlas świata, Wyd. EM, Warszawa 2006
• W. Malendowski, Zbrojne konflikty i spory międzynarodowe u progu XXI wieku. Atla 2,
• K. Kubiak, Wojny, konflikty zbrojne i punkty zapalne na świecie. Wyd. Trio, Warszawa 2005.
• L. Antonowicz, Pojęcie państwa w prawie międzynarodowym. PWN, Warszawa 1974

Linki zewnętrzne

• Projekt - Państwa Nieuznawane