V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
Zwycięzca konkursu Adam Harasiewicz | |
Pełna nazwa |
V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina |
---|---|
Termin |
21 lutego – 20 marca 1955 |
Państwo | |
Miejscowość | |
Obiekt | |
Organizator |
Komitet Wykonawczy powołany przez Ministra Kultury i Sztuki |
Tematyka |
V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (również V Konkurs Chopinowski) – 5. edycja Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, która rozpoczęła się 21 lutego 1955 w Warszawie. Organizatorem konkursu był Komitet Wykonawczy powołany przez Ministra Kultury i Sztuki[1].
Charakterystyka konkursu
[edytuj | edytuj kod]Na konkurs napłynęło 138 zgłoszeń z 33 krajów[2]. Wzięło w nim udział 77 pianistów z 25 krajów, choć ostatecznie przystąpiło do I etapu tylko 74 z nich[3]. Konkurs odbył się w dniach 21 lutego–20 marca 1955 w odbudowanym w wyniku zniszczeń wojennych budynku Filharmonii Warszawskiej[3]. Prace budowlane i wykończeniowe trwały do ostatnich chwil przed inauguracją i z tego powodu konkurs został przesunięty z października 1954 na luty roku następnego, co zwiększyło przerwę pomiędzy edycjami do 6 lat[3]. Powołano specjalny Komitet Wykonawczy na czele którego stanął pisarz Jarosław Iwaszkiewicz, którego celem była organizacja konkursu.
Był on trójstopniowy: składał się z dwóch etapów oraz finału. Zwyciężył Polak Adam Harasiewicz[4], który swój triumf zapewnił sobie doskonałym występem w finale[3]. Prowadzący do tego momentu Władimir Aszkenazi na ostatnim etapie zaprezentował się nieco słabiej i zajął ostatecznie II miejsce[3]. W każdym z trzech etapów pianista musiał zmierzyć się z obszernym programem regulaminowym[3]. W Hotelu Polonia, gdzie zakwaterowani byli uczestnicy, udostępniono 70 fortepianów do ćwiczeń[3]. W Warszawie i wielu innych miastach Polski odbyło się towarzyszących konkursowi 70 koncertów i 80 recitali[3]. Jury, które w konkursach przedwojennych zasiadało na estradzie, przeniesione zostało na balkon widowni[3].
Konkurs był wielkim wydarzeniem muzycznym oraz towarzyskim, gościła na nim m.in. przybyła 12 marca na zaproszenie Komitetu Wykonawczego konkursu królowa belgijska Elżbieta[5], która przysłuchiwała się początkowym i końcowym występom finałowym[6][7]. Ponadto gościem konkursu był m.in. szef Sekcji Muzycznej UNESCO, Francuz Pierre Lebar[8].
Warto dodać, że z okazji V Konkursu Chopinowskiego, Poczta Polska wydała dwie serie znaczków pocztowych (8 listopada 1954 oraz 22 lutego 1955) o nominałach (45 gr, 60 gr i 1 zł)[9] oraz drugą o nominałach (40 gr i 60 gr)[10].
Kalendarium
[edytuj | edytuj kod]Kalendarz konkursu | ||||||||||||||||||||||||||||
Faza konkursu | Data | |||||||||||||||||||||||||||
Luty | Marzec | |||||||||||||||||||||||||||
21.[11] | 22.[12][13] | 23.[13] | 24.[14][15] | 25.[15][16] | 26.[16][17] | 27.[17] | 28.[18] | 1.[18][19] | 2.[19][20] | 3.[20] | 4. | 5. | 6.[21][22] | 7.[22] | 8.[22][23] | 9.[23][24] | 10.[24][25] | 11.[25] | 12. | 13. | 14.[26][6] | 15.[6][27] | 16.[27][8] | 17.[7] | 18.[28] | 19. | 20. | |
Koncert inauguracyjny | ||||||||||||||||||||||||||||
I etap | 10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
11:30 16:00 |
10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
10:00 16:00 |
||||||||||||||||||
II etap | 9:30 16:00 |
9:30 16:00 |
9:30 16:00 |
9:30 16:00 |
9:30 16:00 |
9:30 16:00 |
||||||||||||||||||||||
Finał | 19:00 | 19:00 | 19:00 | 19:00 | 19:00 | |||||||||||||||||||||||
Koncert laureatów | 20:00 |
Repertuar
[edytuj | edytuj kod]W I etapie pianiści mieli do wykonania kilka dowolnie wybranych utworów Fryderyka Chopina wyszczególnionych w Regulaminie konkursu wykonywanych z pamięci (m.in. etiudy, walce, polonezy czy nokturny).
W II etapie pianiści grali następujące utwory Fryderyka Chopina: Preludium cis-moll op. 45, dwie pozostałe, nie wykonywane w I etapie etiudy, spośród czterech z op. 10 i z op. 25, trzy mazurki, sonatę lub dwa większe utwory, np. Barkarolę Fis-dur op. 60, balladę, fantazję lub scherzo[21].
W finale natomiast pianiści mieli do wyboru jeden z koncertów fortepianowych: Koncert e-moll op. 11 lub Koncert f-moll op. 21[24].
Fortepiany konkursowe
[edytuj | edytuj kod]Do przesłuchań konkursowych udostępniono pianistom do wyboru następujące fortepiany: dwa marki Steinway oraz po jednym z następujących marek: Bechstein, Blüthner, Bösendorfer i Pleyel[20]. Najwięcej kandydatów wybierało jeden z fortepianów marki Steinway o numerze fabrycznym 344421[20].
Jury
[edytuj | edytuj kod]Do konkursowego przebiegu przesłuchań oraz podziału nagród powołano jury, z jego przewodniczącym, którym został mianowany Zbigniew Drzewiecki[3][a]. Pierwszego dnia konkursu (21 lutego) członkowie jury wyłonili ze swego składu trzech wiceprzewodniczących[12]. Podczas występów pianistów jury zasiadało przy stołach na balkonie pierwszego piętra Filharmonii[13]. Sekretarzem jury został prof. Stanisław Szpinalski[13].
System oceny pianistów
[edytuj | edytuj kod]Poszczególni sędziowie oceniali grę pianistów stawiając noty na specjalnych formularzach, odrywanych z bloków[13]. Po występie pianisty wypełniony formularz składało się do koperty i oddawało sekretarzowi jury, który wrzucał ją do specjalnej urny, otwieranej po zakończeniu wszystkich występów na danym etapie bądź finale[13]. Jurorzy punktowali każdy wykonywany utwór i wystawiali pianiście łączną ocenę w skali 1–25 punktów[29], po czym obliczano średnią arytmetyczną ocen wszystkich sędziów, która była końcową oceną pianisty[13][2]. Do II etapu dopuszczono tych pianistów, których średnia arytmetyczna wyniosła co najmniej 16 punktów w etapie I, a do III etapu dopuszczono tych pianistów, których średnia arytmetyczna wyniosła co najmniej 18 punktów w etapie II[29][13]. Nagrodzonymi mogli być tylko ci uczestnicy, którzy w finale (III etapie) otrzymali przeciętną, minimum 18 punktów[29]. O kolejności kandydatów do nagród i wyróżnień decydowała suma przeciętnych punktacji uzyskanych w trzech etapach[29].
Konkurs
[edytuj | edytuj kod]Koncert inauguracyjny
[edytuj | edytuj kod]W dniu 21 lutego w odbudowanej Filharmonii Warszawskiej, Wielka Orkiestra Symfoniczna pod batutą Witolda Rowickiego z udziałem chóru rozpoczęły ceremonię otwarcia konkursu odśpiewaniem Hymnu Narodowego, a następnie w krótkich przemówieniach wystąpili Minister Kultury i Sztuki, Włodzimierz Sokorski, który odczytał decyzję przemianowania Filharmonii Warszawskiej na Filharmonię Narodową, a po nim głos zabrał przewodniczący Komitetu Wykonawczego konkursu, pisarz Jarosław Iwaszkiewicz[11].
Następnie odbył się uroczysty koncert (pierwszy po 15 latach od zniszczenia filharmonii), w którym wykonano Bajkę Stanisława Moniuszki, I Koncert skrzypcowy Karola Szymanowskiego, z udziałem skrzypaczki Wandy Wiłkomirskiej oraz Koncert na orkiestrę Witolda Lutosławskiego[11].
I Etap
[edytuj | edytuj kod]Drugiego dnia (22 lutego) przystąpiono do przesłuchań I etapu. Pianiści występowali w kolejności alfabetycznej. Jako pierwsza wystąpiła Iranka Tania Aszot-Harutunian[13]. Ostatecznie w I etapie wystąpiło na scenie 74 pianistów, a trzech pozostałych (Eva Zajíc, Aziz Panahi i Peter V. Webb) zrezygnowało z występu.
II Etap
[edytuj | edytuj kod]Po parogodzinnych obradach 4 marca jury do II etapu, decyzją ogłoszoną przez przewodniczącego o godz. 14, dopuściło 41 pianistów z 16 krajów (w tym wszystkich Polaków)[31]. Podobnie jak w I etapie przesłuchania rozpoczęła Iranka Tania Aszot-Harutunian[21]. Z powodu wykonywania (prawdopodobnie przez pomyłkę) Sonaty h-moll op. 58, utworu innego niż planowany, występ Finki Ritvy Arjavy został przerwany, co oznaczało jej dyskwalifikację[22].
Uczestnicy II etapu
|
Finał (III Etap)
[edytuj | edytuj kod]12 marca o godzinie 13:30 przewodniczący jury na specjalnej konferencji prasowej ogłosił listę pianistów dopuszczonych do przesłuchań finałowych[26]. Wśród 21 pianistów z 9 krajów znalazło się 5 Polaków. Warto dodać, że początkowo pomyłkowo ogłoszono listę 20 pianistów[26], ale później ją poszerzono i znalazł się na niej pominięty Węgier György Banhalmi[27].
W koncertach finałowych wraz z każdym pianistą występowały przemiennie dwie grupy orkiestr Filharmonii Narodowej, którymi dyrygowali: Zdzisław Górzyński, Mieczysław Mierzejewski, Arnold Rezler, Stanisław Wisłocki i Bohdan Wodiczko[32]. Wybór koncertów Fryderyka Chopina rozłożył się mniej więcej równomiernie (jedenastu pianistów wybrało Koncert f-moll op. 21, a dziesięciu Koncert e-moll op. 11).
Finaliści
|
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]Fundatorem wszystkich nagród głównych było Ministerstwo Kultury i Sztuki[1]. Wszyscy laureaci otrzymali stosownie do zajętego miejsca bądź wyróżnienia odpowiednią nagrodę finansową. Ponadto dodatkowo podano punktację łączną laureatów konkursu[2].
Nagrody główne | ||||
Nagroda | Laureat | Kraj | Wysokość nagrody | Łączna punktacja konkursu |
1 | Adam Harasiewicz[4] | Polska | 30 000 zł | 69,94 |
2 | Władimir Aszkenazi | ZSRR | 25 000 zł | 68,67 |
3 | Fu Cong | Chiny | 20 000 zł | 67,10 |
4 | Bernard Ringeissen | Francja | 18 000 zł | 66,02 |
5 | Naum Sztarkman | ZSRR | 16 000 zł | 64,55 |
6 | Dmitrij Papierno | ZSRR | 14 000 zł | 64,29 |
7 | Lidia Grychtołówna | Polska | 12 000 zł | 63,54 |
8 | Andrzej Czajkowski | Polska | 10 000 zł | 62,81 |
9 | Dmitrij Sacharow | ZSRR | 9000 zł | 62,44 |
10 | Kiyoko Tanaka | Japonia | 8000 zł | 62,29 |
Wyróżnienia | ||||
Wyróżniony | Kraj | Wysokość nagrody | ||
Emi Béhar | Bułgaria | 5000 zł | ||
Monique Duphil | Francja | 5000 zł | ||
Péter Frankl | Węgry | 5000 zł | ||
Stanislav Knor | Czechosłowacja | 5000 zł | ||
Edwin Kowalik | Polska | 5000 zł | ||
Nina Lelczuk | ZSRR | 5000 zł | ||
Miłosz Magin | Polska | 5000 zł | ||
Annerose Schmidt | NRD | 5000 zł | ||
Irina Sijałowa | ZSRR | 5000 zł | ||
Tamás Vásáry | Węgry | 5000 zł | ||
Nagroda Specjalna | ||||
Nagroda | Nagrodzony | Kraj | Wysokość nagrody | Fundator nagrody |
Najlepsze wykonanie mazurków | Fu Cong | Chiny | 10 000 zł | Polskie Radio |
Wyróżnienia Specjalne[2] | ||||
Nagroda | Wyróżniony | Kraj | Wysokość nagrody | |
Najlepsze wykonanie Nokturnu Des-dur op. 27 nr 2 | Óscar Gacitúa Weston | Chile | 4000 zł | |
Najlepsze wykonanie Poloneza fis-moll op. 44 | Tadeusz Kerner | Polska | 4000 zł | |
Najlepsze wykonanie Berceuse Des-dur op. 57 | Malinee Peris | Cejlon | 4000 zł | |
Najlepsze wykonanie Poloneza As-dur op. 61 | Giuseppe Postiglione | Włochy | 4000 zł | |
Najlepsze wykonanie Etiudy Ges-dur op. 25 nr 9 | Manfred Reuthe | RFN | 4000 zł | |
Najlepsze wykonanie Impromptu Fis-dur op. 36 | Imre Szendrei | Węgry | 4000 zł |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zaproszona Marguerite Long (Francja) nie dotarła do Warszawy, nie uczestnicząc w pracach jury.
- ↑ Zastępował chwilowo nieobecnych jurorów.
- ↑ Zastępowała chwilowo nieobecnych jurorów.
- ↑ Austriaczka Eva Zajíc nie pojawiła się na scenie z powodu choroby[30].
- ↑ a b Pianiści pomimo przyjazdu na konkurs do Warszawy ostatecznie zrezygnowali z występu[30].
- ↑ Niemiec Peter Zimmermann po rozpoczęciu występu w I etapie niespodziewanie go przerwał, schodząc z powodu niedyspozycji ze sceny[30].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Barbara Niewiarowska , Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie [online], chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-09-14] .
- ↑ a b c d Wyniki V Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina. Harasiewicz – zdobywcą I nagrody, „Życie Warszawy”, Nr 68 (3551), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 20 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c d e f g h i j V Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina [online], chopincompetition2015.com [zarchiwizowane z adresu 2021-12-05] .
- ↑ a b Osoby związane z Chopinem. (Adam Harasiewicz), [w:] Narodowy Instytut Fryderyka Chopina [online], pl.chopin.nifc.pl [zarchiwizowane z adresu 2021-12-01] .
- ↑ Królowa Elżbieta Belgijska przybyła do Warszawy, „Życie Warszawy”, Nr 62 (3545), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 13 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c Finałowe akordy wielkiego Konkursu. Pierwsza czwórka na estradzie, „Życie Warszawy”, Nr 63 (3546), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 14 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Jutro wyniki wielkiego Konkursu. Dziś pięć koncertów, „Życie Warszawy”, Nr 66 (3549), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 18 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Jutro ostatni dzień Konkursu. Talent Harasiewicza, „Życie Warszawy”, Nr 65 (3548), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 17 marca 1955, s. 2 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ V konkurs im. Fryderyka Chopina, [w:] Katalog Znaków Pocztowych, kzp.pl, 8 listopada 1954 [zarchiwizowane z adresu 2022-11-27] .
- ↑ V Międzynarodowy Konkurs im. Fr. Chopina, [w:] Katalog Znaków Pocztowych, kzp.pl, 22 lutego 1955 [zarchiwizowane z adresu 2021-12-06] .
- ↑ a b c Symbol jedności wielkiej tradycji narodowej i socjalistycznego jutra – Filharmonia Narodowa oddana w służbie polskiej kultury. Uroczysta inauguracja V Konkursu Chopinowskiego, „Życie Warszawy”, Nr 45 (3527), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 22 lutego 1955, s. 1–2 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Dziś pierwszy dzień Konkursu. Występuje 8 kandydatów z 8 krajów, „Życie Warszawy”, Nr 45 (3527), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 22 lutego 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c d e f g h i Eliminacje V Konkursu im. Chopina rozpoczęte. Pierwsi kandydaci na estradzie, „Życie Warszawy”, Nr 46 (3528), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 23 lutego 1955, s. 1–2 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ Z sali i zza kulis wielkiego konkursu. Trzecia ósemka dziś na estradzie, „Życie Warszawy”, Nr 47 (3529), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 24 lutego 1955, s. 1–2 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Polski dzień konkursu, „Życie Warszawy”, Nr 48 (3530), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 25 lutego 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Czwarty dzień wielkiego Konkursu. Troje Polaków przy fortepianie, „Życie Warszawy”, Nr 49 (3531), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 26 lutego 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Dziś – ostatni pianista z polskiej ekipy. Sobota – dzień międzynarodowych emocji, „Życie Warszawy”, Nr 50 (3532), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 27 lutego 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Jeszcze 20 pianistów w I etapie. Siedem dni Konkursu, „Życie Warszawy”, Nr 51 (3533), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 1 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Jutro koniec I etapu. Dzień japońsko-węgierski, „Życie Warszawy”, Nr 52 (3535), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 2 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c d Jeszcze tylko pięciu pianistów. Ostatni dzień I etapu, „Życie Warszawy”, Nr 53 (3536), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 3 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c Dziś grają, „Życie Warszawy”, Nr 56 (3539), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 6 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c d Dwa dni II etapu Konkursu. Pod znakiem pięknej gry, „Życie Warszawy”, Nr 57 (3540), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 8 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b W II etapie Konkursu. Dzień trzech Polaków, „Życie Warszawy”, Nr 58 (3541), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 9 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c Ostatnie dni przed finałem. Jeszcze 13 pianistów, „Życie Warszawy”, Nr 59 (3542), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 10 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b Dziś ostatni dzień II etapu. Co przyniesie jutro?, „Życie Warszawy”, Nr 60 (3543), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 11 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c W poniedziałek – pierwsza czwórka. 20 pianistów z 9 krajów w finale Konkursu, „Życie Warszawy”, Nr 62 (3545), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 13 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c Drugi dzień finałów. Cztery indywidualności, „Życie Warszawy”, Nr 64 (3547), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 16 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ Koniec wielkiego Konkursu. Dziś poznamy wyniki, „Życie Warszawy”, Nr 67 (3550), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 19 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ a b c d Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Konkurs V [online], konkursy.miedzynarodowe.chopin.pl [zarchiwizowane z adresu 2015-02-14] .
- ↑ a b c W niedzielę początek II etapu. Dziś obraduje jury Konkursu, „Życie Warszawy”, Nr 54 (3537), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 4 marca 1955, s. 1 [dostęp 2020-04-22] .
- ↑ Wszyscy kandydaci polscy i radzieccy. 41 pianistów z 16 krajów w II etapie Konkursu, „Życie Warszawy”, Nr 55 (3538), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 5 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
- ↑ Dziś poznamy finalistów.Od poniedziałku – III etap Konkursu, „Życie Warszawy”, Nr 61 (3544), Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”, 12 marca 1955, s. 1 [dostęp 2019-01-08] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Waldorff, Wielka gra, wyd. III uzup., Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, ISBN 83-214-0940-7, OCLC 69467869 .
- Stefan Wysocki , Wokół Konkursów Chopinowskich, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987, ISBN 83-212-0443-0, OCLC 749899851 .
- Wojciech Zamecznik , Program V Międzynarodowego Konkursu imienia Fryderyka Chopina: Warszawa, 22 II - 21 III 1955, wyd. 1, Warszawa: Sekretariat V Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina, 1955, OCLC 836517118 .