21 Batalion Saperów (LWP)

21 Batalion Saperów

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Tradycje
Święto	16 kwietnia
Dowódcy
Pierwszy	mjr Sergiusz Klujew
Organizacja
Numer	JW 1897 JW 2751
Dyslokacja	Jelenia Góra Świdnica Brzeg
Rodzaj wojsk	Wojska inżynieryjne
Podległość	10 Sudecka Dywizja Piechoty

Batalion walczył w składzie dywizji

21 Batalion Saperów (21 bsap) – samodzielny pododdział wojsk inżynieryjnych ludowego Wojska Polskiego.

Sformowany w Rzeszowie na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 41 z 6 października 1944 jako jednostka 10 Sudeckiej Dywizji Piechoty.

Przysięgę żołnierze batalionu złożyli 14 stycznia 1945 w Rzeszowie.

Struktura organizacyjna

Etat 04/506

• dowództwo i sztab
• 3 x kompania saperów
  • 3 x pluton saperów
  • drużyna zaopatrzenia
• kwatermistrzostwo
  • magazyn techniczny
  • drużyna gospodarcza

Według etatu nr 04/506 stan etatowy wynosił 254 żołnierzy, w tym 33 oficerów, 44 podoficerów i 177 szeregowych, 3 samochody, 1 łódź MN

Działania wojenne

W styczniu 1945 razem z oddziałami 10 DP batalion opuścił Rzeszów i przystąpił do ochrony obiektów przemysłowych na Górnym Śląsku. W połowie lutego został przegrupowany na Pomorze Zachodnie, gdzie brał udział w ramach dywizji w działaniach zabezpieczających skrzydło 1 Frontu Białoruskiego. 27 lutego 1945 razem z dywizją znalazł się w podporządkowaniu 2 Armii Wojska Polskiego i po koncentracji w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego został przerzucony w rejon Wrocławia gdzie brał udział w zabezpieczeniu walk o to miasto.

Na początku kwietnia 1945, 21 bsap w składzie 10 DP 2 Armii WP, otrzymał zadanie wzięcia udziału w operacji łużyckiej na kierunku Drezna. Prowadził rozbudowę inżynieryjną pozycji obronnych oraz przygotowania do forsowania Nysy. W dniach 16–17 kwietnia dywizja nie uzyskała powodzenia w forsowaniu Nysy Łużyckiej. 18 kwietnia pododdziały dywizji zdobyły niewielki przyczółek w rejonie Dobrzynia. 20 kwietnia dywizja ostatecznie sforsowała Nysę w całym pasie natarcia i posunęła się o 6–11 km do przodu. W kolejnych dniach wyszła na rubież: Tzschelln, Boxberg, Hirschwalde i Sproitz. Następnie dywizja brała udział w walce z oddziałami niemieckimi zdążającymi z południa na odsiecz Berlinowi.

Kolejnym etapem walk był udział w operacji praskiej, po zakończeniu której 21 bsap zakończył swój szlak bojowy w rejonie Czeska Lipa. Po zakończeniu działań wojennych pieszo 15 maja 1945 batalion rozpoczął przegrupowanie na Dolny Śląsk nad granicę czechosłowacką, w celu ochrony granicy południowo-zachodniej w rejonie Jeleniej Góry i Kłodzka. W związku z incydentami na granicy południowej 10 Dywizję 12 czerwca 1945 skierowano do ochrony granicy na odcinku Karpacz–Paczków. W czerwcu 1945 dowództwo batalionu stacjonowało w Jeleniej Górze.

Okres powojenny

21 bsap wszedł do akcji rozminowania 24 lipca 1945 W połowie lipca 1945 batalion został wsparty kompanią niemieckich jeńców saperów w sile ok. 90 ludzi. Minerzy niemieccy ulegali częstym wypadkom. Po analizie okazało się, że znaczna liczba Niemców nie była saperami. Woleli jednak rozminowywać, niż siedzieć w niewoli. W pododdziałach przeprowadzono szkolenie i zajęcia instruktażowe z zakresu przeszukiwania i unieszkodliwiania min. Instruktorami szkolenia byli podoficerowie niemieccy. Saperami bezpośrednio kierowali oficerowie i podoficerowie niemieccy. Dowódcami pododdziałów byli Polacy. W drugiej połowie 1945 uczestniczył w rejonie rozminowania nr 5, które było polecone oddziałom 1 Armii (2, 6, 8, 10, 13 DP i 7 zsbsap) w pasie o szerokości 50 – 90 km wzdłuż południowej granicy Polski włącznie z Zagłębiem Śląsko-Dąbrowskim oraz na południe od kanału Gliwickiego i Opola. Rozminowaniem w tym rejonie dowodził szef Wojsk Inżynieryjnych gen. dyw. Jerzy Bordziłowski. 21 batalion rozminowywał obszary województwa wrocławskiego w rejonie: Jeleniej Góry, Dzierżoniowa, Paczkowa, Strzelina. Jednostka rozminowywała również powiaty: Lwówek Śląski, Złotoryja, Jawor, Świdnica, Środa Śląska i inne. Oczyszczała tereny z niebezpiecznych przedmiotów w rejonie Ząbkowic Śląskich, Bystrzycy Kłodzkiej, Nowej Rudy, Kamiennej Góry, Bolesławca, Zgorzelca, Brzegu, Namysłowa, Olesna, Kluczborka. W 1945 batalion oczyścił i rozminował ok. 15 tys. km kw, 180 miejscowości, 6 obiektów przemysłowych. wykrył i zniszczył ok. 800 tys. min i różnego rodzaju niebezpiecznych przedmiotów wybuchowych. W czasie wykonywania rozminowania batalion stracił 5 żołnierzy, a 6 zostało ciężko rannych. Współuczestniczyła w wytyczaniu granicy państwowej między Polską i Czechosłowacją w 1946.

W 1947 część batalionu weszła w skład Grupy Operacyjnej „Wisła” i walczyła z UPA w okolicy Cisnej. W tym czasie batalion wytyczał także granicę między Polską i ZSRR w rejonie Bieszczadów. W czasie operacji bojowych wykonywał przesieki i budował drogi i mosty, a także walczył bezpośrednio z oddziałami UPA. Oprócz walk batalion prowadził rozminowanie terenu.

Batalion wniósł poważny wkład w likwidację skutków powodzi szczególnie na Dolnym Śląsku, gdzie ochraniał mosty w powiatach: Wrocław, Milicz, Oława, Ząbkowice, Bystrzyca Kłodzka, Dzierżoniów, Świdnica, Wałbrzych, Jawor, Legnica, Złotoryja i inne. Budował również mosty na rzekach: Kwisa, Bystrzyca, Mała Panew, oraz zbiornik wodny i zaporę na Nysie Kłodzkiej w Głębinowie. Jednostka brała udział w porządkowaniu byłego hitlerowskiego obozu Groß-Rosen w Rogoźnicy.

W 1949 stacjonował w Jeleniej Górze. W połowie 1949 przeformowano go na etat 5/59 o stanie 322 wojskowych. W dniach 10–11 maja 1949 przeniesiono batalion do Świdnicy. W czasie przeformowania dywizji na związek zmechanizowany batalion otrzymał etat 5/71 o stanie 317 żołnierzy.

Obsada personalna

Dowódcy batalionu

• mjr Sergiusz Klujew (ACz)
• Józef Hempel,
• Stanisław Olszewski,
• Tadeusz Osowski,
• Zdzisław Tobolski (1956–1963)
• Zdzisław Barszczewski (1963–1966)
• Czesław Piotrowski

Bibliografia

• Zdzisław Barszczewski: Przywrócone życiu. Rozminowanie ziem Polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08751-2.
• Franciszek Kaczmarski, Stanisław Soroka: Wojska inżynieryjne LWP w latach 1945–1979. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06710-4.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
• Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wyd. TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.