7th Tour of a 7th Tour

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
7th Tour of a 7th Tour
Wykonawca trasy koncertowej
Iron Maiden
Promowane albumy

Seventh Son of a Seventh Son

Lokalizacje

Ameryka Północna, Europa

Data rozpoczęcia

28 kwietnia 1988

Data zakończenia

12 grudnia 1988

Liczba koncertów

103
odwołanych: 1

Widownia

2,8 mln

Iron Maiden
Somewhere on Tour
(1986-87)
7th Tour of a 7th Tour
(1988)
No Prayer on the Road
(1990–1991)

Seventh Tour of a Seventh Tour – siódma światowa trasa koncertowa brytyjskiej formacji heavymetalowej Iron Maiden. Tournee trwało od 28 kwietnia do 12 grudnia 1988 roku i objęło 21 państw. Grupa promowała wówczas swój siódmy album studyjny Seventh Son of a Seventh Son, po raz pierwszy grając w takich krajach, jak Czechosłowacja czy Grecja. Było to ostatnie światowe tournee, w którym uczestniczył gitarzysta Adrian Smith, aż do ponownego zasilenia szeregów grupy w lutym 1999 roku[1]. Była również pierwszą trasą, w ramach której zespół korzystał z usług Michaela Kenneya (techniczny Steve’a Harrisa) jako keyboardzisty[2].

60 koncertów w Ameryce Północnej odbywało się w wielkich arenach (po raz pierwszy w hali LA Forum), stadionach sportowych i na dwudziestotysięcznych amfiteatrach. Jako zespół supportujący wystąpili, zdobywający właśnie międzynarodową sławę Guns N’ Roses[3]. W Europie Iron Maiden zagrali m.in. cykl koncertów w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Włoszech, Holandii, Grecji, Szwajcarii, Hiszpanii, Czechosłowacji, na Węgrzech w roli gwiazdy objazdowego festiwalu „Monsters of Rock 1988”, podczas których frekwencja sięgała od 20 do ponad 100 tys. osób. Brytyjczyków poprzedzały takie tuzy, jak Kiss, David Lee Roth, Megadeth, Metallica, Anthrax, Guns N’ Roses, Trust oraz Helloween. Szacuje się, iż czternaście spektakli festiwalowych zobaczyło wówczas 750 tys. widzów[4].

Punktem kulminacyjnym trasy okazał się występ Iron Maiden w roli gwiazdy „Monsters of Rock” w Donington Park, 20 sierpnia 1988 roli. Zagrali wówczas dla najliczniejszego audytorium w historii imprezy, szacowanego na co najmniej 107 tys. widzów[5]. Grupa wykorzystała podówczas najpotężniejszą aparaturę nagłaśniającą świata, generującą ponad pół miliona mocy znamionowej na kanał oraz dźwięk o natężeniu 125 dB. Do jej przewiezienia potrzebnych było szesnaście TIRów. Fakt ten doczekał się wpisu do „Księgi Rekordów Guinnessa” w 1990 r.[6]

Na sukcesie imprezy cieniem położył się przykry wypadek, kiedy to w panującym ścisku poniosło śmierć dwóch kilkunastoletnich fanów, zaś jeden z poważnie rannych – Gary Dobson, został wybudzony z dwumiesięcznej śpiączki za pomocą muzyki Iron Maiden[7]. Trasa brytyjska trwała do grudnia 1988 roku i objęła również szereg koncertów w zamkniętych obiektach oraz kolejny objazd Wielkiej Brytanii, podczas którego kilkanaście koncertów (z czego aż sześć w Londynie) grupy, zobaczyło ponad 120 tys. widzów[8].

Iron Maiden dali dwa wyprzedane występy w NEC Arena w Birmingham, które zostały w całości zarejestrowane na potrzeby opublikowania kolejnego VHS oraz albumu koncertowego, podsumowującego trasę. Pełnowymiarowa wersja audiowizualna owego zapisu została opublikowana ćwierć wieku później jako Maiden England'88[9]. Trasa oryginalnie zatytułowana „7th Tour of a 7th Tour”, po raz kolejny udowadniała, że formacja zasłużyła na miano „Największego Zespołu Metalowego Świata”. Po raz pierwszy w historii grupy średnia widzów zgromadzonych na każdym z koncertów, przekroczyła wartość 25 tys. Iron Maiden tym razem zagrali tylko 103 koncerty, które zobaczyło 2,8 mln osób w Ameryce Północnej oraz Europie[10].

Supporty[edytuj | edytuj kod]

Setlista[11][edytuj | edytuj kod]

  • Introdukcja: melodeklamacja do pierwszej kompozycji, na wszystkich koncertach tournée.
  1. „Moonchild” (z albumu Seventh Son of a Seventh Son, 1988)
  2. The Evil That Men Do(z albumu Seventh Son of a Seventh Son, 1988)
  3. „The Prisoner” (z albumu The Number of the Beast, 1982)
  4. Infinite Dreams(z albumu Seventh Son of a Seventh Son, 1988)
  5. The Trooper(z albumu Piece of Mind, 1983)
  6. Can I Play with Madness(z albumu Seventh Son of a Seventh Son, 1988)
  7. „Heaven Can Wait” (z albumu Somewhere in Time, 1986)
  8. Wasted Years(z albumu Somewhere in Time, 1986)
  9. The Clairvoyant(z albumu Seventh Son of a Seventh Son, 1988)
  10. „Seventh Son of a Seventh Son” (z albumu Seventh Son of a Seventh Son, 1988)
  11. The Number of the Beast(z albumu The Number of the Beast, 1982)
  12. Hallowed Be Thy Name(z albumu The Number of the Beast, 1982)
  13. „Iron Maiden” (z albumu Iron Maiden, 1980)

Bisy:

  1. Run to the Hills(z albumu The Number of the Beast, 1982)
  2. Running Free(z albumu Iron Maiden, 1980)
  3. Sanctuary(z albumu Iron Maiden, 1980)

Uwagi:

  • „Wrathchild” (z albumu Killers, 1981), „22 Acacia Avenue” (z albumu The Number of the Beast, 1982) oraz „2 Minutes to Midnight(z albumu Powerslave, 1984) tylko podczas wybranych koncertów[11].
  • „Still Life” (z albumu Piece of Mind, 1983), „Die with Your Boots On” (z albumu Piece of Mind, 1983) i „Killers” (z albumu Killers, 1981) tylko podczas koncertów w arenach UK[11].

Oprawa trasy[edytuj | edytuj kod]

Trasa promująca album Seventh Son of a Seventh Son była największym przedsięwzięciem oraz osiągnięciem pod względem rozbudowy widowiska. Stanowiła zwieńczenie dotychczasowych pomysłów grupy na najbardziej efektowne show. Muzycy występowali na ogromnej, specjalnie skonstruowanej scenie, przypominającej kaskadowy lodowiec, otoczonej przez kilka gór lodowych, o wysokości sześciu metrów. Podest i boczne wybiegi – estakady otaczające estradę, były największymi konstrukcjami, jakie zespół kiedykolwiek zbudował[14]. Specjalne dekoracje imitowały nacieki, sople, zaspy i figury lodowe o wysokości kilku metrów. Część scenografii została specjalnie udekorowana reprodukcjami motywów z okładki albumu – pękniętymi przeręblami, uskokami, czy zamrożoną księgą. Tradycyjnie, tworzywo pokrywające deski estrady zawierało reprodukcję marznącego jeziora, widniejącego u dołu okładki albumu. Scenografia na dodatek była podświetlana oraz wykorzystywana jako swoisty ekran dla rzutników i projektorów, które umożliwiały wyświetlanie rozmaitych wizualizacji. W jej głębi znajdowała się wielka panoramiczna kurtyna z reprodukcją wizerunku niebios i lśniącego księżyca[14].

System oświetleniowy zakupiony na potrzeby trasy, był jednym z kilku największych na świecie. Zbudowana na planie plastra miodu konstrukcja, z ekranem umieszczonym w punkcie centralnym, mogła się obniżać i przesuwać nad estradą w różnych kierunkach. Gigantyczna rampa złożona z 300 reflektorów otaczała tył i boki sceny, zaś nad całą konstrukcją zawisła równie imponująca rampa górna, wyposażona w baterie halogenów. Wykorzystano setki reflektorów PAR 64, stroboskopy, rzutniki, ruchome głowy wielokolorowe, lasery, szperacze i inne źródła światła. Łącznie system świetlny tworzyło około 1600 lamp. Moc niezbędna do zasilenia największych koncertów trasy, pozwoliłaby na funkcjonowanie stutysięcznego miasta[14].

Wykorzystano również najpotężniejszą w dotychczasowej historii grupy scenografię, iskrowniki i pneumatycznie wdmuchiwane opary suchego lodu, intensywniejsze, niż kiedykolwiek wcześniej. Zespół woził ze sobą potężne nagłośnienie, które sięgało mocy 500 kW w przypadku koncertów plenerowych, zaś 220 kW dla mniejszych imprez. Estrada zazwyczaj miała 35 metrów długości, zaś w Castle Donington zbudowano największą scenę na świecie (135 metrów), zwieńczoną potężnymi telebimami i obleczoną w potężną reprodukcję awersu okładki albumu Seventh Son of a Seventh Son, rozpościerającą się po obu jej skrzydłach. Koncert ze względu na ogrom użytej aparatury PA, został wpisany do „Księgi Rekordów Guinnessa”. Iron Maiden byli pierwszymi w historii przedstawicielami heavy metalu, którzy trafili na jej łamy[14].

Również maskotka grupy, Eddie była najpotężniejsza i najbardziej efektowna. Widzowie mogli zobaczyć jej dwa imponujące rozmiarami wcielenia (po 10 metrów). Monstrum w trakcie prezentacji utworu tytułowego z promowanego albumu, wyłaniało się zza obrotowej makiety lodowca, jako prorok znany z wkładki do LP, zaś w kulminacyjnym momencie przedstawienia („Iron Maiden”), nad estradą górował Eddie wyjęty wprost z okładki albumu, prezentując zgromadzonej widowni swojego potomka, wszystko to odbywało się przy wtórze efektów świetlnych, stroboskopowych i kanonad pirotechniki. Na dodatek pojawiły się potężne świece z wizerunkami sakralnymi, ogromna wersja „Grim Rippera” obecnego na wielu okładkach płyt i singli, czy też unoszone w powietrzu, imponujących rozmiarów lodowe organy, z Michaelem Kenneyem ukrytym za ich pulpitem[14].

Bruce Dickinson wymachiwał w kierunku widzów brytyjską flagą w trakcie „The Trooper”, zapraszał na scenę członków obsługi technicznej podczas „Heaven Can Wait”, co w kontekście przebiegu kolejnych tras stało się stałym punktem programu. Choć przedstawienie imponowało rozmachem, to wielu krytyków muzycznych zarzuciło wówczas grupie, przekraczanie wszelkich granic estradowego kiczu, znanego z prześmiewczego filmu quasi-dokumentalnego „Oto Spinal Tap[15]. Mówiono o gigantomanii, efekciarstwie i prezentowaniu „fajerwerków zamiast muzyki”. Opinie te głęboko dotknęły muzyków, kolejna trasa była zatem powrotem do podstaw. Ostatecznie jednak tournée z 1988 roku zostało zapamiętane, jako jedna z najlepszych i najbardziej widowiskowych eskapad koncertowych zespołu metalowego. Stała się również inspiracją dla trzeciej odsłony cyklu tras retrospektywnych zespołu, przypadającej na lata 2012–2014 vide: „Maiden England World Tour[14].

Daty trasy[16][edytuj | edytuj kod]

UWAGA! w wyniku aktualizacji danych, nazwy obiektów nie muszą się pokrywać ze stanem pierwotnym, znanym z materiałów prasowych grupy.

Data Miasto Kraj Obiekt
Europa
28 kwietnia 1988 Kolonia Niemcy Niemcy Empire Club (Promo)
29 kwietnia 1988
Ameryka Północna
8 maja 1988 Nowy Jork Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone L’Amour Club (Promo)
13 maja 1988 Moncton, Nowy Brunszwik Kanada Kanada Moncton Coliseum
14 maja 1988 Halifax, Nowa Szkocja Halifax Centrum
16 maja 1988 Quebec, Quebec Colisée de Québec
17 maja 1988 Montreal, Quebec Montreal Forum
18 maja 1988 Ottawa, Ontario Ottawa Coliseum
20 maja 1988 Toronto, Ontario CNE Stadium
23 maja 1988 Winnipeg, Manitoba Winnipeg Arena
25 maja 1988 Edmonton, Alberta Northlands Coliseum
27 maja 1988 Calgary, Alberta Olympic Stadium
30 maja 1988 Vancouver, Kolumbia Brytyjska Pacific Coliseum
31 maja 1988 Spokane, Waszyngton Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone Spokane Coliseum
1 czerwca 1988 Seattle, Waszyngton Seattle Arena
3 czerwca 1988 Salt Lake City, Utah Salt Palace
5 czerwca 1988 Mountain View, Kalifornia Center Park
6 czerwca 1988 Sacramento, Kalifornia Cal Expo Amphitheatre
8 czerwca 1988 Irvine, Kalifornia Irvine Meadows Amphitheatre
9 czerwca 1988
10 czerwca 1988 San Diego, Kalifornia Sports Arena
12 czerwca 1988 Inglewood, Kalifornia Kia Forum Arena
13 czerwca 1988 Phoenix, Arizona Compton Terrace
14 czerwca 1988 Albuquerque, Nowy Meksyk Tingley Coliseum
15 czerwca 1988 Denver, Kolorado McNichols Sports Arena
17 czerwca 1988 St. Louis, Missouri Kiel Auditorium
18 czerwca 1988 Kansas City, Missouri Kemper Arena
19 czerwca 1988 Omaha, Nebraska Omaha Center
21 czerwca 1988 Bloomington, Minnesota Met Center
22 czerwca 1988 Cedar Rapids, Iowa Iowa Park
23 czerwca 1988 Rosemont, Illinois Rosemont Horizon
25 czerwca 1988 East Troy, Wisconsin Alpine Valley Park
27 czerwca 1988 Indianapolis, Indiana Market Square Arena
28 czerwca 1988 Columbus, Ohio Columbus Center
29 czerwca 1988 Cincinnati, Ohio Cincinnati Gardens
1 lipca 1988 Saginaw, Michigan DTE Music Park
2 lipca 1988 Detroit, Michigan Joe Louis Arena
3 lipca 1988 Richfield, Ohio Richfield Stadium
5 lipca 1988 Pittsburgh, Pensylwania Pittsburgh Arena
6 lipca 1988 Poughkeepsie, Nowy Jork Mid-Hudson Center
8 lipca 1988 East Rutherford, New Jersey Brendan Byrne Arena
9 lipca 1988
13 lipca 1988 New Haven, Connecticut New Haven Coliseum
15 lipca 1988 Uniondale, Nowy Jork Nassau Veterans Coliseum
16 lipca 1988 Troy, Nowy Jork Center Arena
17 lipca 1988 Worcester, Massachusetts Sport Centrum
19 lipca 1988 Portland, Maine Maine Auditorium
20 lipca 1988 Providence, Rhode Island RI Park
22 lipca 1988 Filadelfia, Pensylwania Spectrum Arena
23 lipca 1988
27 lipca 1988 Atlanta, Georgia Omni Center
29 lipca 1988 Fort Worth, Teksas Tarrant Center
30 lipca 1988 Austin, Teksas Austin Park
31 lipca 1988 Houston, Teksas Houston Amphitheater
2 sierpnia 1988 Nowy Orlean, Luizjana New Orleans Dome
4 sierpnia 1988 Daytona Beach, Floryda Ocean Center
5 sierpnia 1988 Pembroke Pines, Floryda Sport Center
6 sierpnia 1988 Tampa, Floryda USF Sun Dome
7 sierpnia 1988 Landover, Maryland Capital Centre
8 sierpnia 1988 Columbia, Karolina Południowa Carolina Rugby Park
9 sierpnia 1988 Charlotte, Karolina Północna Charlotte Sport Center
10 sierpnia 1988 Hampton, Wirginia Hampton Auditorium
Europa
17 sierpnia 1988 Londyn Anglia Anglia Queen Mary College (Secret Show)
20 sierpnia 1988[a] Castle Donington Donington Park
25 sierpnia 1988[a] Praga Czechosłowacja Czechosłowacja Stadion Strahov
27 sierpnia 1988[a] Schweinfurt Niemcy Niemcy Maimarkt-Gelände
28 sierpnia 1988[a] Bochum Ruhrland Stadion
31 sierpnia 1988[a] Budapeszt Węgry Węgry Hidegkuti Nándor Stadium
2 września 1988 Innsbruck Austria Austria Olympia World
4 września 1988[a] Tilburg Holandia Holandia Koning Willem II Stadion
8 września 1988[a] Lozanna Szwajcaria Szwajcaria Park de Beaulieu
10 września 1988[a] Modena Włochy Włochy Festa de l’Unità
13 września 1988[a] Ateny Grecja Grecja AEK Stadium
17 września 1988[a] Pampeluna Hiszpania Hiszpania Plaza de toros
18 września 1988[a] Madryt Casa de Campo Park
20 września 1988 Cascais Portugalia Portugalia Pavilhão de Cascais
22 września 1988[a] Barcelona Hiszpania Hiszpania Plaza de toros
24 września 1988[a] Paryż Francja Francja Bercy Arena
25 września 1988[a]
26 września 1988 Bruksela Belgia Belgia Forest National
28 września 1988 Kopenhaga Dania Dania K.B. Hallen
30 września 1988 Sztokholm Szwecja Szwecja Isstadion
1 października 1988 Göteborg Scandinavium
3 października 1988 Helsinki Finlandia Finlandia Helsinki Ice Hall
5 października 1988 Drammen Norwegia Norwegia Drammenshallen
Europa – UK
18 listopada 1988 Newport Walia Walia Newport Centre
20 listopada 1988 Edynburg Szkocja Szkocja Edinburgh Playhouse
21 listopada 1988
22 listopada 1988
24 listopada 1988 Whitley Bay Anglia Anglia Ice Rink
25 listopada 1988
27 listopada 1988 Birmingham NEC Arena
28 listopada 1988
30 listopada 1988 Manchester Manchester Apollo
1 grudnia 1988
4 grudnia 1988 Sheffield Sheffield City Hall
6 grudnia 1988 Londyn Hammersmith Odeon
7 grudnia 1988
9 grudnia 1988 Wembley Arena
10 grudnia 1988
11 grudnia 1988
12 grudnia 1988 Hammersmith Odeon

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j k l m n Headliner trasy „Monsters of Rock 1988”
  • Trasa cieszyła się ogromnym zainteresowaniem, we większości miejsc grupa zagrała przed rekordową liczbą widzów[4].
  • Tournee od początku było zaplanowane jako objazd świata, zorientowany na mniejszą liczbę koncertów, zaplanowanych na większych obiektach[4].
  • Rod Smallwood planował również koncerty w Australazji, jednak fakt, iż grupa zaledwie rok wcześniej koncertowała w tym rejonie świata, zaważył na zaniechaniu tej idei[4].
  • 3 koncerty klubowe w Kolonii i Nowym Jorku zostały zorganizowane jako 'próba generalna na żywo’, dla zaproszonych fanów i dziennikarzy[4].
  • Oprawa koncertów została specjalnie zaprojektowana, pod kątem wykorzystania na amerykańskich stadionach i wielkich festiwalach[4].
  • 10 koncertów w arenach hokejowych i na stadionach Kanady przyciągnęło 220 tys. widzów. Była to najpotężniejsza kanadyjska trasa zespołu[4].
  • 50 koncertów w arenach sportowych, na stadionach i amfiteatrach USA, przyciągnęło ponad milion widzów[4].
  • Grupa Guns N’ Roses została wyrzucona z trasy amerykańskiej. Powodem decyzji managementu Iron Maiden było obsceniczne zachowanie frontmana „Gunsów” Axla Rose’a – podżeganie publiczności do zamieszek, kpienie z muzyków Iron Maiden, niszczenie mienia i hoteli[4].
  • Po raz pierwszy zespół wystąpił w słynnej arenie LA Forum w Los Angeles. Fragmenty koncertu wykorzystano na potrzeby realizacji teledysku promocyjnego do singla „The Evil That Men Do[4].
  • 14 koncertów w roli headlinera „Monsters of Rock Festival” w Europie zobaczyło około 750 tys. widzów. Był to rekord w historii koncertów „Monsters of Rock” na Starym Kontynencie[4].
  • Koncert w roli headlinera „Monsters of Rock” w Donington pobił wszelkie rekordy, zarówno pod względem rozmachu widowiska, jak i liczby zgromadzonych widzów. Oficjalnie znalazło się na nim pond 107 tys. fanów, jednak Mick Wall przyznał po latach, iż wówczas obecnych było prawie 120 tys. fanów[17].
  • Koncert zarejestrowało Radio BBC oraz ekipa telewizyjna, kadry wykorzystano w teledysku promocyjnym do singla „The Clairvoyant[4].
  • Fragment zapisu z niniejszego show znalazł się na płycie BBC Archives, wchodzącej w skład specjalnego boksu Eddie's Archive[4].
  • Dwie osoby zginęły w ogromnym ścisku podczas koncertów w Donington[4].
  • W londyńskim Queen Mary’s College odbył się tajny koncert grupy, występującej pod nazwą „Charlotte and the Harlots”[4].
  • Koncert „Monsters of Rock” z 25 sierpnia 1988, zorganizowany w Pradze, Czechosłowacja, po przeniesieniu na Stadion Strahov został odwołany przez władze, ze względu na groźbę zamieszek i demonstracji o charakterze politycznym[4].
  • W planach było również zorganizowanie podobnego show w Polsce, na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie. Niestety, podówczas impreza tej rangi znajdowała się poza możliwościami organizacyjno – logistycznymi krajowego organizatora (PAGART)[4].
  • Niemiecka oraz Hiszpańska odsłona festiwali „Monsters of Rock” przyciągnęły po ponad 100 tys. fanów[4].
  • Koncert z cyklu "Monsters of Rock" zorganizowany na błoniach Koning Willem II Stadion w holenderskim Tilburgu, przyciągnął około 50 tys. widzów, co stanowiło rekord w regionie dla występu artystów reprezentujących ciężki rock[18].
  • Pierwszy koncert grupy w Grecji na Stadionie AEK im. Nikosa Gumasa zobaczyło ponad 40 tys. fanów[4].
  • Podczas koncertu na Węgrzech padł rekord frekwencji na stadionie MTK – 45 tys. fanów[4].
  • 2 koncerty w paryskiej Bercy Arena zostały wyprzedane, zorganizowano je w ramach francuskiej edycji festiwalu „Monsters of Rock[4].
  • 17 koncertów w salach i arenach widowiskowo-sportowych Wielkiej Brytanii zostało wyprzedanych w rekordowym czasie. Zespół zobaczyło aż 130 tys. fanów. Był to absolutny rekord dla halowych koncertów zespołu w UK, aż do sierpnia 2011[4].
  • 43 koncerty trasy europejskiej zobaczyło ponad milion widzów[4].
  • 19 koncertów w UK – wraz z występem w Donington – przyciągnęło nawet 250 tys. widzów[4].
  • 2 wyprzedane koncerty w NEC Arena, w Birmingham zorganizowane 27 i 28 listopada, zostały sfilmowane. Zapis trafił na kasetę VHS Maiden England, po 25 latach rzecz wznowiono w poszerzonej formie, jako album koncertowy oraz DVD Maiden England'88[4].
  • Teledysk do utworu „Infinite Dreams” pochodzi ze wspomnianego VHS[4].
  • Pierwotnie formacja zamierzała sfilmować wyprzedane koncerty na Wembley Arena w Londynie[4].
  • 6 wyprzedanych koncertów (oryginalnie zabookowano pięć) w Londynie zobaczyło około 55 tys. widzów[4].
  • Tournee ukazywało Największy Heavymetalowy Zespół Świata w glorii chwały, aspirującego do miana grupy stadionowej[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Wall, Mick: Iron Maiden: Run to the Hills, the Authorised Biography. Wyd. 3. Sanctuary Publishing, 2004, s. 285. ISBN 1-86074-542-3. (ang.).
  2. Robbie Gennet: Michael Kenney – the Man Behind the Maiden. Keyboard Magazine, 3 października 2010. [dostęp 2012-01-23]. (ang.).
  3. Supports 1988. ironmaidencommentary.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab MoR 1988. ironmaidencommentary.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  5. Donington 1988. ukrockfestivals.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  6. Biggest PA Ever. trinimansblog.blogspot.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  7. Coma. encyclopedia.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  8. TOUR UK. encyclopedia.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  9. ME 2013. ironmaiden.com. [dostęp 2014-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)]. (ang.).
  10. Tour 1988. ironmaidencommentary.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  11. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Support 1988. maidenfrance.fr. [dostęp 2007-05-12]. (fr.).
  12. Seventh Son of a Seventh Son Tour 1988. The Iron Maiden Commentary. [dostęp 2015-11-07]. (ang.).
  13. Ace Frehley: No Regrets: A Rock ‘N’ Roll Memoir. Wyd. 1. Simon and Schuster, 2011, s. 256. ISBN 978-0-85720-477-6. (ang.).
  14. a b c d e f Tour Effects 1988. ironmaidencommentary.com. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  15. Oto Spinal Tap. filmweb.pl. [dostęp 2014-12-19]. (ang.).
  16. Seventh Tour of a Seventh Tour programme. Tour Dates, 2 lutego 2012. (ang.).
  17. Donington or Bust. Classic Rock, 17 października 2014, s. 12 – 16. (ang.).
  18. John Geerts, Destijds: 1988 Monsters of Rock in Willem II stadion • Tilburgers.nl • [online], Tilburgers.nl, 20 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-20] (niderl.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]