Pałac w Płoninie
 nr rej. 2079 z 06.06.1972
| |
 Pałac od strony południowej, w tle wieża zamku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy |
1545 |
| Ważniejsze przebudowy |
1798-1810, 1871-1873, 1908 |
| Zniszczono |
1992 |
Położenie na mapie gminy Bolków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jaworskiego  | |
 50°54′15,21″N 16°00′14,50″E/50,904225 16,004028
| |
Pałac w Płoninie – pałac znajdujących się na szlaku Zamków Piastowskich, położony na zachód od Bolkowa. Jest to renesansowa rezydencja.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1545 r. na południowy wschód od zamku Niesytno członkowie rodu Jacob von Zedlitz zbudował dwór ozdobiony renesansową kamieniarką (m.in. portalem głównym i oknami o obramieniach zwanych fasciowymi)[1][2]. W XVII wieku rezydencja przechodziła kolejno na własność rodów von Glaubitz i von Redern, następnie von Maltzan oraz von Neidschut. W latach 1798-1810 prokurator wojskowy David Konrad von Graeve, który odnowił zaniedbany pałac, dobudowując do niego jedno skrzydło razem z wieżą zegarową[3].
Kolejnym właścicielem był m.in. marszałek dworu królewskiego w Berlinie Friedrich Wilhelm von Perposchar (1819 –1893). Od jego imienia pałac nazwano Wilhelmsburg[4].
Nastepna rozbudowa założenia pałacowo-zamkowego dokonana przez Juliusza von Bulov wzbogaciła go o mur obwodowy wokół dziedzińca dolnego, budynek bramny oraz taras ogrodowy. Zabezpieczono wówczas również część średniowieczną zamku. Kolejne modernizacje i naprawy miały miejsce w 1871 r. za sprawą Edwarda Webera i w 1909 r. pod przewodnictwem Eberharda hr. Saurma-Jeltscha[5].
Podczas II wojny światowej w pałacu mieścił się ośrodek wychowawczy dla rasowych dziewcząt niemieckich, a następnie obóz przejściowy dla współpracowników Abwehry pochodzących z Górnego Śląska oraz Rosjan służących w RONA[3]. Mieszkali w nim także niemieccy lotnicy, którzy przygotowywali się do wysłania na front wschodni. W 1945 r. pałac uległ tylko niewielkim uszkodzeniom[5]. Po wojnie pałac pełnił funkcję domu kolonijnego w sezonie letnim. W tym czasie popadał on w stopniową ruinę. Następnie właścicielem została Lubelska Fabryka Samochodów Ciężarowych. Próbowano wtedy przeprowadzić remont, jednak lokalna ludność rozkradła materiały budowlane.
Pałac przetrwał do lat 90. XX wieku. Od 1984 należał do Elżbiety Zawadzkiej-Malickiej. 2 lipca 1992 r. w wyniku podpalenia wybuchł pożar, który doprowadził pałac do całkowitej ruiny. Ocalały jedynie fragmenty zespołu bramnego. Zabudowania ulegały następnie dalszej dewastacji.
Portal[edytuj | edytuj kod]
Między 2000 a 2003 rokiem właścicielka pałacu przekazała do konserwacji renesansowy portal z datą 1545, elementy wystroju kamieniarskiego oraz altanę z pałacowego tarasu, bez zgłoszenia o tym konserwatorowi. Z powodu nie uiszczenia opłaty za konserwację, przedmioty te przejął właściciel zamku w Tarnowicach Starych. Portal został wmontowany w odrestaurowany zamek, a altana została na nowo wybudowana w tamtejszym parku. W razie odbudowy pałacu w Płoninie portal ma powrócić na pierwotne miejsce pod warunkiem zwrotu kosztów renowacji i transportu. Właściciel zamku w Tarnowicach Starych oświadczył, że istnieje możliwość wymontowania portalu, jednakże może to spowodować uszkodzenie elementów kamiennych. Razem z portalem został odkuty kartusz herbowy, nie znajduje się on jednak w Tarnowicach Starych[6][7][8].
W 2012 r. pałac zmienił właścicieli, którzy rozpoczęli prace remontowe[9][10][11][12].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Herb Perponcher Sedlnitsky -
Pałac i ruiny zamku między 1857 a 1883 na litografii Aleksandra Duncker'a -
Pałac od strony wschodniej, wejście z renesansowym portalem -
Budynek bramny z XIX wieku -
Pałac, na pierwszym planie nowożytne umocnienia bastejowe
2.jpg)
.JPG)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Romuald Łuczyński, Zamki, dwory i pałace w Sudetach., Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
- ↑ *** RUINA ZAMKU NIESYTNO W PŁONINIE *** [online], www.zamkipolskie.com [dostęp 2022-01-18].
- ↑ a b Zamek Niesytno w Płoninie - Warownia weterana spod Grunwaldu [online], karkonoszego.pl, 27 lutego 2021 [dostęp 2022-01-17].
- ↑ Płonina Niesytno. Nimmersath. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ a b Płonina - Zamek Niesytno i Pałac (powiat jaworski, gmina Bolków) - palace-zamki.pl [online], palace-zamki.pl [dostęp 2022-01-17].
- ↑ Redakcja, Płonina: Zabytkowy portal zamku trafił na Śląsk [online], Gazeta Wrocławska, 29 października 2010 [dostęp 2022-01-17] (pol.).
- ↑ Zamek Niesytno w Płoninie - Czy tylko portal ? [online], niesytno.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Zamek Niesytno w Płoninie - Więcej Płoniny w Starych Tarnowicach [online], niesytno.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Zamek Niesytno w Płoninie: Ruszyła odbudowa zamku! [online], Zamek Niesytno w Płoninie [dostęp 2022-01-17].
- ↑ Zamek Niesytno powstaje jak Feniks z popiołów | Telewizja Strimeo [online], 2 grudnia 2020 [dostęp 2022-01-17] (pol.).
- ↑ Odradza się z popiołów [online] [dostęp 2022-01-17] (pol.).
- ↑ Telewizja Polska S.A, Zamek Niesytno w Płoninie koło Bolkowa podnosi się z ruin [online], wroclaw.tvp.pl [dostęp 2022-01-17] (pol.).