Trójkąt prostokątny
Trójkąt prostokątny – trójkąt, którego jeden z kątów wewnętrznych jest prosty.
Dwa boki trójkąta wyznaczające ramiona kąta prostego nazywane są przyprostokątnymi, trzeci bok przeciwprostokątną.
Szczególnym rodzajem trójkąta prostokątnego jest trójkąt pitagorejski tj. taki, w którym długości boków są liczbami naturalnymi. Najprostszy z nich to trójkąt egipski o stosunkach długości boków 3:4:5 [1].
Trójkąt prostokątny jest figurą, na której opierają się podstawowe definicje funkcji trygonometrycznych kątów przy przeciwprostokątnej.
Własności geometryczne
- środek przeciwprostokątnej jest środkiem okręgu opisanego na trójkącie prostokątnym;
- przyprostokątne trójkąta prostokątnego są jego wysokościami;
- symetralne przyprostokątnych są liniami środkowymi;
- środkowa opuszczona na przeciwprostokątną dzieli trójkąt na dwa trójkąty równoramienne;
- wysokość trójkąta opuszczona na przeciwprostokątną dzieli trójkąt na dwa trójkąty prostokątne. Powstałe trójkąty są podobne tak do siebie jak i całego trójkąta.
Związki metryczne
- Boki trójkąta prostokątnego spełniają twierdzenie Pitagorasa;
- Wysokość opuszczona na przeciwprostokątną ma długość , jest ona zarazem średnią geometryczną długości odcinków, na które dzieli przeciwprostokątną spodek wysokości
- Pole powierzchni trójkąta prostokątnego dane jest wzorami:
- ,
- Promień okręgu opisanego wyraża się wzorem:
- Promień okręgu wpisanego wyraża się wzorem:
Dowód: Zgodnie z wzorem na różnicę kwadratów: . Z twierdzenia Pitagorasa wynika: . Zatem z wzorów na pole trójkąta: i .
- Niech oznaczają promienie okręgów wpisanych w trójkąty, na które dzieli go wysokość. Wówczas zachodzą równości:
Dowód: Z wzoru na promień okręgu wpisanego: , , , gdzie to długości odcinków, na które wysokość dzieli . Zatem () .
co wynika z twierdzenia Pitagorasa i podobieństwa trójkątów.
- Niech oznaczają promienie okręgów dopisanych. Wówczas są spełnione:
Przypisy
- ↑ Znany był w starożytnym Egipcie (stąd nazwa), w piramidzie Cheopsa znajduje się komnata królewska o wymiarach: 3, 4, 5
Bibliografia
Henryk Pawłowski: Zadania z olimpiad matematycznych z całego świata. Trygonometria i geometria. Wyd. 1 uzupełnione. Toruń: Oficyna Wydawnicza "Tutor", 2003, s. 224-225. ISBN 83-86007-63-X. (pol.).