Uhnów

Uhnów
Угнів
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Obwód	czerwonogrodzki
Burmistrz	Mychajło Osmiłowski
Powierzchnia	2,48 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 974
Nr kierunkowy	+380-3257
Kod pocztowy	80064-80065
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Uhnów
	Położenie na mapie Ukrainy Uhnów
	50°22′N 23°44′E/50,366667 23,733333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Uhnów (ukr. Угнів) – miasto na Ukrainie w obwodzie lwowskim, rejon czerwonogrodzki, do 15 lutego 1951 w powiecie tomaszowskim województwa lubelskiego w Polsce (przed 1939 w powiecie rawskim województwa lwowskiego). Jest to obecnie najmniejsze miasto na Ukrainie liczące mniej niż 999 mieszkańców, całkowita liczba mieszkańców podawana jest ze wsią Zastawie.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1462 roku położone było w XVI wieku w województwie bełskim^[2].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Uhnów leży obecnie ok. 3 km od dzisiejszej granicy z Polską w linii prostej. Od przejścia w Hrebennem miejscowość dzieli niespełna 22 km. Miasto jest oddalone od Czerwonogrodu (dawniej Krystynopol) o ok. 35 km, a od Lwowa o ok. 75 km (82 km od ścisłego centrum miasta). Uhnów położony jest w odległości blisko 530 km od Kijowa. Przez miasto przepływa rzeka Sołokija.

Historia[edytuj | edytuj kod]

pierwsza wzmianka o Uhnowie pojawia się w 1360
w roku 1462 Uhnów otrzymał przywilej na prawo miejskie od króla Polski Kazimierza Jagiellończyka
1470 – początek parafii katolickiej i budowa drewnianego kościoła z fundacji chorążego płockiego Zygmunta z Radzanowa
1621 – najazd Tatarów
1624 – morowe powietrze (zaraza)
1632 – pożar miasta
połowa XVII wieku – napady Kozaków na miasto
1695 – budowa nowego ceglanego obronnego kościoła (poprzedni drewniany spłonął) fundacji rodziny Duninów
1772 – pierwszy rozbiór Polski; Uhnów pod zaborem austriackim
w okresie międzywojennym w Polsce miasto znajdowało się w województwie lwowskim, w powiecie rawskim
1 lipca 1934 roku do Uhnowa włączono obszar zniesionej gminy Zastawie^[3]
17 września 1939 w wyniku agresji sowieckiej na Polskę zajęty przez ZSRR, w latach 1940–1941 i 1944 siedziba rejonu uhnowskiego
od czerwca 1941 okupacja niemiecka, miasto znacznie zniszczone podczas II wojny światowej
W latach 1942–1943 Niemcy i Ukraińska Policja Pomocnicza zamordowali wszystkich Żydów, część na miejscu, a część w obozach zagłady
W latach 1943 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 101 Polaków, w tym wójta gminy Jana Piroszyna oraz kilkunastu milicjantów i żołnierzy 7 pułku piechoty z 3 Dywizji Piechoty^[4].
od 1944 – nie zaliczony do miast^[5] – należał do Polski (gmina Uhnów, powiat tomaszowski, województwo lubelskie, także siedziba gminy Tarnoszyn)
15 lutego 1951 w ramach umowy o zamianie granic wcielony do Ukraińskiej SRR. W okolicach Uhnowa znajdowały się bogate złoża węgla kamiennego
W 1989 roku liczyło 1161 mieszkańców^[6]^[7].
od 1991 Uhnów znajduje się w republice Ukrainy.

W mieście znajduje się pomnik poświęcony Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA).

Ludność miasta jeszcze w 1890 roku szacowano na 4,7 tys. Odtąd stale malała: 4,5 tys. w 1900 r., 3,9 tys. w 1939 r., 1,9 tys. w 1959 r., 1,5 tys. w 1970 r., i 1021 w 2001 r.

Od 2004 roku z inicjatywy proboszcza z pobliskich Dynisk ks. Wiesława Mokrzyckiego odbywa się corocznie w czerwcu pielgrzymka do Uhnowa (przed wojną Dyniska należały do parafii w Uhnowie), w których uczestniczy wielu byłych polskich mieszkańców z Uhnowa i ich potomków rozsianych po całej Polsce

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, katolicki, ceglany (obronny) z 1695, wybudowany na miejscu poprzedniego drewnianego który spłonął. Architekt Wojciech Lenartowicz. Jedna z kościelnych wież została zniszczona w 1915 roku podczas niemieckiego ostrzału miasta. Kościół restaurowany w dwudziestoleciu międzywojennym. Zniszczony za czasów Ukraińskiej SRR, obecnie chyli się ku całkowitej ruinie. Dzwonnica kościelna pozostaje poważnie zniszczona, brama główna zdewastowana
cerkiew murowana z XIX wieku, odnowiona w 1893 i przebudowana na początku XX wieku. Przed II wojną światową była jedną z najładniej pomalowanych cerkwi Małopolski. Wykonawcą w latach 1933–1936 tego dzieła był artysta Damian Horniatkiewicz
żydowska ceglana synagoga z początku XX wieku (obecnie miejscowi urządzili w niej małą fabrykę)
budynek chederu (żydowskiej szkoły)
budynek starego młyna
miejscowe cmentarze: chrześcijański i żydowski

Przed II wojną światową za czasów Rzeczypospolitej w Uhnowie znajdował się stary rynek otoczony rzędami drewnianych budowli z podcieniami. Dzisiaj po dawnej zabudowie nie zachował się żaden ślad.

Urodzeni w Uhnowie[edytuj | edytuj kod]

Paweł Kukiz – burmistrz Uhnowa w l. 1894–1897, pradziadek piosenkarza i polityka Pawła Kukiza^[8].
Myrosław Onyszkewycz – pułkownik UPA, odpowiedzialny za mordy na ludności polskiej^[8].
Edward Żuk – starosta powiatu tomaszowskiego w latach 1998–2006^[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор. 51.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 174.
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 56, poz. 498.
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 769–770, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (stan na grudzień 1947). Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
↑ Угнев // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 2. М., „Советская энциклопедия”, 1991. стр.516.
↑ ^a ^b ^c JarosławJ. Świderek JarosławJ., „Kolano Bugu” - Sokalszczyzna w 70. rocznicę Akcji „H - T”, [w:] ZdzisławZ. Pizuń, AnetaA. Siemieńska, RyszardR. Gawryś (red.), Od Narola po Bełz. Szkice historyczne i literackie, 2022, s. 348–365, ISBN 978-83-957609-4-5 .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Janusz Z. Piekut, Agencja pocztowa Uhnów z „wymienionych” w 1951 r. terenów; w: „Filatelistyka” nr 12/1996, s. 616–617, Wrocław 1996.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Uhnów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 755 .

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор. 51.

[2] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 174.

[3] Dz.U. z 1934 r. nr 56, poz. 498.

[siekierka-4] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 769–770, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[5] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (stan na grudzień 1947). Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[6] Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.

[7] Угнев // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 2. М., „Советская энциклопедия”, 1991. стр.516.

[:0-8] JarosławJ. Świderek JarosławJ., „Kolano Bugu” - Sokalszczyzna w 70. rocznicę Akcji „H - T”, [w:] ZdzisławZ. Pizuń, AnetaA. Siemieńska, RyszardR. Gawryś (red.), Od Narola po Bełz. Szkice historyczne i literackie, 2022, s. 348–365, ISBN 978-83-957609-4-5 .

[a-9] zbawiony praw miejskich podczas wojny

[b-10] w 1939 włączona do GG (dystrykt lubelski)

[c-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f po wojnie w Polsce

[d-12] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[e-13] strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939

[f-14] rzed wojną gmina jednowsiowa, podczas wojny wielowsiowa, po wojnie podzielona na jednowsiową gminę Oleszyce i wielowsiową gminę Oleszyce Stare

[a-15] za II RP w pow. rawskim

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[A]

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1912) gubernia chełmska (1912–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–1939) woj. lubelskie (PRL) (1945–1975)
Miasta	Jarczów (do 1870) Komarów (do 1870) Łaszczów (do 1870) Tomaszów (Lubelski) (do 1940 → i ← od 1944) Tyszowce (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Bełżec^[A] (← 1944–54) Czerkasy (1874–1922) Dołhobyczów (do 1905 →) Jarczów (do 1940 → i ← od 1944) Komarów(-Osada) (do 1940 → i ← od 1944) Kotlice (do 1940 → i ← 1944–54) Krynice (do 1940 → i ← od 1944) Lubycza Królewska^[A] (← od 1945) Łaszczów (do 1874; 1922–40 → i ← od 1944) Machnów (1951–1954) Majdan Górny (do 1940 → i ← 1944–54) Majdan Sopocki (← 1923–40 → i ← 1944–54) Pasieki (1915–1940 → i ← 1944–54) Rogoźno (do 1874) Poturzyn (do 1940 → i ← 1944–54) Rachanie (do 1940 → i ← od 1944) Susiec (od 1973) Tarnawatka (do 1940 → i ← od 1944) Tarnoszyn (← 1945–1951) Telatyn (do 1940 → i ← od 1944) Tomaszów (1874–1915) Tomaszów Lubelski (od 1973) Tyszowce (do 1940 → i ← od 1944) Uhnów (← 1944–51) Ulhówek (od 1951)
Gromady (1954–72)	Antoniówka (1954–61) Bełżec (1954–72) Ciotusza Nowa (1954–59) Czartowiec (1954–59) Dobużek (1954–57) Dyniska (1954–59) Dzierążnia (1954–68) Gródek (1954–61) Hrebenne (1954–59) Jarczów (1954–72) Kazimierówka (1954–59) Komarów (1954–59) Komarów-Osada (1954–72) Korczmin (1954–57) Kotlice (1954–57 →) Krynice (1954–72) Kunki (1954–58) Lubycza Królewska (1954–72) Łaszczów (1954–72) Łosiniec (1954–61) Łykoszyn (1954–58) Machnów (1954–68) Majdan Górny (1954–68) Majdan Sopocki (1954–72) Majdan Wielki (1954–59 →) Niemirówek (1954–59) Niewirków (1954–57 →) Nowosiółki (1954–61) Paary (1954–59) Perespa (1954–72) Podhorce (1954–61) Posadów (1954–57) Rachanie (1954–72) Ruda Wołoska (1954–59) Skwarki (1954–61) Susiec (1962–72) Szarowola (1954–61) Tarnawatka (1954–72) Telatyn (1954–72) Tomaszów (1954–72) Tymin (1954–58) Typin (1962–72) Tyszowce (1954–72) Ulhówek (1954–72) Wieprzów Tarnawacki (1954–59) Wożuczyn (1954–72) Wólka Pukarzowska (1954–68) Zimno (1954–59) Zubowice (1954–59) Żurawce (1954–58)