Andrzej Chyra
| |||||||||||||
 Andrzej Chyra (2017) | |||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia | 27 sierpnia 1964 Gryfów Śląski | ||||||||||||
| Zawód | aktor, reżyser | ||||||||||||
| Lata aktywności | od 1987 | ||||||||||||
| Zespół artystyczny | |||||||||||||
| Nowy Teatr w Warszawie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Odznaczenia | |||||||||||||
| |||||||||||||
Andrzej Chyra (ur. 27 sierpnia 1964 w Gryfowie Śląskim) – polski aktor i reżyser.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Lubinie. W 1987 ukończył studia na Wydziale Aktorskim Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a w 1994 – na Wydziale Reżyserii tejże uczelni.
W latach 90. był drugim reżyserem talk-show Wieczór z Alicją[1]. W filmie zadebiutował w 1993 rolą Benvollo w Kolejności uczuć w reżyserii Radosława Piwowarskiego. Pierwszą nagrodę przyniosła mu rola Gerarda Nowaka w filmie Dług Krzysztofa Krauzego, za którą w 1999 został uhonorowany w kategorii „pierwszoplanowa rola męska” na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Sukces ten powtórzył w 2005 otrzymując na FPFF nagrodę za rolę w Komorniku Feliksa Falka oraz w 2013 za rolę w filmie W imię... Małgorzaty Szumowskiej. Za role w Długu i Komorniku został również uhonorowany Polską Nagrodą Filmową – Orłem, do której nominowany był także za swoje kreacje w filmach: Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006) Marka Koterskiego, Katyń (2008) Andrzeja Wajdy, Wszystko, co kocham (2011) Jacka Borcucha, Mowa ptaków (2020) Xawerego Żuławskiego oraz Śniegu już nigdy nie będzie (2021) Szumowskiej i Michała Englerta.
Laureat Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 2006/2007, za rolę Roya M. Cohna w przedstawieniu Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera w TR Warszawa.
Od 2008 jest członkiem zespołu Nowego Teatru w Warszawie.
W styczniu 2013 zadebiutował jako reżyser operowy, reżyserując w Operze Bałtyckiej Graczy Szostakowicza-Meyera[2].
W 2019 otrzymał Specjalną Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego za całokształt twórczości[3].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był mężem aktorki i reżyserki castingowej Marty Kownackiej. Następnie był związany z aktorką Magdaleną Cielecką[4]. W 2015 urodziło się pierwsze dziecko aktora, syn ze związku z Pauliną Jaroszewicz[5].
Został członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010[6].
Deklaruje się jako ateista[7].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- Dekalog IV (1988), jako student szkoły teatralnej
- Kolejność uczuć (1993), jako Benvollo
- Zawrócony (1994), jako ksiądz
- Honor dla niezaawansowanych (1995), jako Adam Jakubiec
- Bar Atlantic (1996), dwie role: jako Lucjan Myjka w odc. 6 i 10 i jako Janosik w wizji Poznańskiego w odc. 12 (oraz współpraca reżyserska w odc. 1-4)
- Boża podszewka (1997), jako Rosjanin
- Zaklęta (1997), jako Karol
- Miodowe lata (1998)-(2003), jako Wilkoń
- Kallafiorr (1999), jako Brando
- Dług (1999), jako Gerard
- Wyrok na Franciszka Kłosa (2000), jako żandarm Kranz
- Wielkie rzeczy: Sieć (2000), jako Jerzy
- Miasteczko (2000)-(2001), jako adwokat Marka
- Twarze i maski (2001), jako Czerski
- Wielkie rzeczy: Gra (2001), jako Jerzy Jastrzębski
- Wiedźmin (2001), jako Borch Trzy Kawki
- Pieniądze to nie wszystko (2001), jako Wiesław Turkot
- Przedwiośnie (2001), jako Blondyn
- Wiedźmin (2002), jako Borch Trzy Kawki
- Tam, gdzie żyją Eskimosi (2003), jako prawnik zleceniodawcy
- Zaginiona (2003), jako Krzysztof Ryś, oficer CBŚ
- Zmruż oczy (2003), jako ojciec
- Pogoda na jutro (2003), jako kandydat
- Siedem przystanków na drodze do raju (2003), jako strażnik snów
- Powiedz to, Gabi (2003), jako Borys
- Defekt (2003), jako Makler
- Symetria (2004), jako Dawid
- Ono (2004), jako Dingo, gospodarz teleturnieju
- Tulipany (2005), jako „Dzieciak"
- Oficer (2005), jako nadkomisarz Krzysztof Ryś
- Komornik (2005), jako Lucjan Bohme
- Persona non grata (2005), jako Waldemar
- Dzień dobry kochanie (2005), jako Tomasz
- Wszyscy jesteśmy Chrystusami (2006), jako Adaś Miauczyński (w wieku 33 lat)
- Oficerowie (2006), jako Krzysztof Ryś w restrospecjach z serialu „Oficer” (odc. 8 i 10)
- Palimpsest (2006), jako Marek
- Samotność w sieci (2006), jako Kuba
- Zapomniana bohaterka, inny tytuł Strajk (2006), jako Lech Wałęsa
- Katyń (2007), jako porucznik Jerzy 8. Pułku Ułanów
- Melancholia (2008)
- Magiczne drzewo (2008), jako tata Piotr
- Nieruchomy poruszyciel (2008), jako Wojciech Peksa
- Wszystko, co kocham (2009), jako ojciec Janka
- Zdjęcie (2009)
- Mistyfikacja (2010), jako major
- Trick (2010), jako Bukowski
- Sponsoring (2010), jako klient sadysta
- Daas (2011), jako Jakub Goliński
- Znieważona ziemia (2011), jako Aleksiej
- Mafijne rozgrywki (2012)
- Psubrat (2013), jako ojciec
- Performer (2013), jako ojciec
- Bilet na Księżyc (2013), jako kapitan Barczyk
- W imię... (2013), jako ksiądz Adam
- Kamienie na szaniec (2013), jako mjr Jan Wojciech Kiwerski, ps. „Oliwa”
- MOLEHILL (2014), jako Dziad
- Obietnica (2014), jako Konrad
- Carte Blanche (2014), jako Kacper
- Zjednoczone stany miłości (2015), jako Karol
- Na granicy (2016), jako były strażnik graniczny powracający w Bieszczady
- Ach śpij kochanie (2017), jako Władysław Mazurkiewicz
- Juliusz (2018), jako dyrektor szkoły
- 7 uczuć (2018), jako Ryszek Gott
- 1983 (2018), jako minister Władysław Lis
- Eter (2018), jako Komendant
- Mowa ptaków (2019) jako Lucjan
- Magnezja (2020) jako Lew Alińczuk
- Śniegu już nigdy nie będzie (2021) jako żołnierz
Dubbing[edytuj | edytuj kod]
- Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń (2002), jako Saligia
Role teatralne[edytuj | edytuj kod]
- Stracone zachody miłości (1986), jako Nataniel, reż. Tadeusz Łomnicki, PWST Warszawa
- Dyskretny urok faunów (1992), jako Emory, reż. Romuald Szejd, Scena Prezentacje
- Bachantki (2001), jako Dionizos, reż. Krzysztof Warlikowski, Teatr Rozmaitości
- Uroczystość (2001), jako Christian, reż. Grzegorz Jarzyna, Teatr Rozmaitości
- Burza (2003), jako Antonio, reż. Krzysztof Warlikowski, Teatr Rozmaitości[8]
- Giovanni (2006), jako Giovanni, reż Grzegorz Jarzyna, Teatr Rozmaitości
- Anioły w Ameryce (2007), jako Roy M. Cohn, reż. Krzysztof Warlikowski. Teatr Rozmaitości[9]
- (A)pollonia (2009), reż. Krzysztof Warlikowski w Nowym Teatrze w Warszawie
- Tramwaj zwany pożądaniem (2010) reż. Krzysztof Warlikowski, Theatre de l'Odeon (Paryż), Nowy Teatr.
Teledyski[edytuj | edytuj kod]
- Z twarzą Marilyn Monroe, Myslovitz (1996)
- C.Y.E. Andrzeja Smolika i Kasi Kurzawskiej (2006)
Reżyser[edytuj | edytuj kod]
- Z dziejów alkoholizmu w Polsce (1994) Teatr Stara Prochownia
- Przegryźć dżdżownicę (1997) Piętro w Poznaniu
- Kochanek (1998) Teatr Centrum Kultury
- Gracze (2013) Opera Bałtycka
- Carmen (2018) Teatr Wielki - Opera Narodowa
W kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]
- W 2011 roku polska grupa muzyczna Video zadedykowała Andrzejowi Chyrze piosenkę zatytułowaną „Andrzej Chyra”, będącą osobliwym hołdem dla aktora[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Robert Górski, Mariusz Cieślik: Jak zostałem prezesem. Wydawnictwo Znak, 2012, s. 0 - 63. ISBN 978-83-240-2318-9.
- ↑ Jarosław Zalesiński, Premiera „Skrzypiec Rotszylda” i „Graczy” w Operze Bałtyckiej, Dziennik Bałtycki, 24 stycznia 2013.
- ↑ Maciej Nycz, Bartosz Bielenia zdobywcą Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego!, rmf24.pl, 3 grudnia 2019 [dostęp 2019-12-04] (pol.).
- ↑ Dwutygodnik Show nr 18, 8 września 2014, s. 76-79
- ↑ ''Andrzej Chyra po raz pierwszy został ojcem'', rozrywka.dziennik.pl, 20 lipca 2015 [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego, onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-26].
- ↑ Andrzej Chyra: Nie wierzę, ale skoro Kościół silnie ingeruje w nasze życie, to powinien się spodziewać reakcji zwrotnej, naTemat.pl [dostęp 2021-10-03] (pol.).
- ↑ William Shakespeare: Burza. Virtualo, 2012, s. 154. ISBN 978-8-377-47475-4. [dostęp 2017-05-12].
- ↑ Teatr Rozmaitości: Giovanni na podstawie Don Giovanniego Mozarta i Don Juana Moliera. [dostęp 2017-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-26)].
- ↑ Video: Nie obchodzi nas rock, Interia.pl, 31 maja 2011 [dostęp 2011-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-03] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Chyra w bazie filmpolski.pl
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Chyra w bazie IMDb (ang.)
- Andrzej Chyra w bazie Filmweb
- Andrzej Chyra, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09].
- Andrzej Chyra na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Andrzej Chyra w bazie Akademii Polskiego Filmu
- Najlepsi aktorzy pierwszoplanowi na FPFF
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej głównej roli męskiej
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej drugoplanowej roli męskiej
- Polscy reżyserzy filmowi
- Urodzeni w 1964
- Absolwenci Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza
- Polscy aktorzy filmowi
- Polscy aktorzy telewizyjni
- Polscy aktorzy teatralni
- Członkowie Polskiej Akademii Filmowej
- Polscy członkowie Europejskiej Akademii Filmowej
- Odznaczeni Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Ludzie urodzeni w Gryfowie Śląskim