Bieliny (powiat kielecki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Artykuł

50°51′0″N 20°56′25″E

- błąd

39 m

WD

50°50'56"N, 20°56'13"E

- błąd

139 m

Odległość

270 m

Bieliny
wieś
Ilustracja
Kościół w Bielinach
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Bieliny

Wysokość

314 m n.p.m.

Liczba ludności (2018)

2549[1]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

26-004[2]

Tablice rejestracyjne

TKI

SIMC

0991278[3]

Położenie na mapie gminy Bieliny
Mapa konturowa gminy Bieliny, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bieliny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Bieliny”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bieliny”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Bieliny”
Ziemia50°51′00″N 20°56′25″E/50,850000 20,940278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bieliny – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bieliny[3][4]. Leży u podnóża najwyższych szczytów Gór Świętokrzyskich – Łysicy, Agaty i Łysej Góry[5].

Integralne części wsi Bieliny[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
1016894 Dajlonka część wsi
0227590 Dąbrówki część wsi
1016902 Kierków część wsi
1016919 Podchełmie część wsi
0227608 Podlesie część wsi
1016925 Skrzetle część wsi
1016931 Stara Wieś część wsi
1016948 Za Skałą część wsi

Miejscowość jest siedzibą gminy Bieliny.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego. Historycznie położone w Małopolsce (ziemia sandomierska).

Nazwa Bieliny obowiązuje od 1 stycznia 2003 roku, zastępując nazwy Bieliny Poduchowne i Bieliny Kapitulne[6]. Nazwy Bieliny Poduchowne i Bieliny Kapitulne pozostały jako nazwy sołectw i nieoficjalne nazwy części wsi. Wody kilku potoków przecinających teren Bielin należą, poprzez Belniankę i Czarną Nidę, do zlewiska Wisły[7].

Przez miejscowość przechodzi szlak turystyczny czerwonyGłówny Szlak Świętokrzyski z Gołoszyc do Kuźniaków[8], szlak turystyczny niebieski niebieski szlak turystyczny z Wału Małacentowskiego do kapliczki św. Mikołaja, zielony szlak rowerowy Duża Pętla Bielińska, mierzący 40 km[9] oraz 2 biegowe trasy narciarskie[10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki osady i I Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

Bieliny są starą miejscowością, powstałą w średniowieczu i związaną z dobrami biskupów krakowskich. Jak podają źródła, najstarsze wzmianki o Bielinach (w. XIV, XV w.) wiążą się z klasztorem na Świętym Krzyżu, z ustalaniem granic między dobrami opactwa benedyktynów, a ziemiami biskupstwa krakowskiego i włocławskiego[11].

Pierwsze udokumentowane wzmianki o Bielinach pochodzą z 1464, z czasów wojen polsko-krzyżackich. Nazwa Bieliny powstała prawdopodobnie od bielenia lnu. Według prof. Danuty Kopertowskiej pochodzi od staropolskiej nazwy osobowej "Bielin", bądź nazwy osobowej i nazwy herbu Belina[12] 12 grudnia 1455 król Kazimierz IV Jagiellończyk wydał przywilej lokujący Bieliny na prawie niemieckim. Według Liber Beneficiorum Jana Długosza w mieście było 14 łanów kmiecych, 2 łany sołeckie i 1 karczma z rolą.

Okoliczne lasy oraz złoża rudy żelaza i innych surowców naturalnych, służyły rozwijającej się od średniowiecza działalności górniczo-hutniczej (liczne kuźnice żelaza oraz huty szkła). W XVII wieku nastąpił też w okolicy znaczący rozwój młynarstwa – zarówno kuźnicy, jak i hutnicy, w przywilejach na lokację swych zakładów otrzymywali prawo do zakładania młynów[13]. W Bielinach młynarstwem zajmowała się rodzina Zawadów i Cedrów, później słynna rodzina Teligów. Obok młynów wodnych pojawiały się drewniane, nieskomplikowane technicznie wiatraki, zwane koźlakami.

W 1637 powstała parafia wydzielona z parafii w Daleszycach. Wzniesiono kościół parafialny z fundacji biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika (konsekrowany w 1643 przez bpa Tomasza Oborskiego, sufragana krakowskiego).Przy nowym kościele powstała szkoła (Schola Bielinen)- zachowały się akta metrykalne z nazwiskami nauczycieli (Gymnasii Bielinensis Director) oraz wielu uczniów, miejscowych parafian[14].

W kwietniu 1657 roku sprzymierzeńcy wojsk szwedzkich – hordy kozaków Rakoczego – złupiły i spaliły rozwijającą się wieś oraz zamordowały pierwszego proboszcza parafii w Bielinach – Jana Słopieckiego[15].

Okres zaborów[edytuj | edytuj kod]

W 1795 Bieliny przeszły na własność skarbu państwa (wcześniej ich właścicielem były władze kościelne). Bieliny w wyniku III rozbioru Rzeczypospolitej znalazły się w zaborze austriackim (Galicja Zachodnia), zaś od 1809 r. – w Księstwie Warszawskim (departament krakowski). Za rządów austriackich powstała w 1805 r. po raz pierwszy diecezja kielecka (w 1818 r. przeniesiona do Sandomierza, przywrócona ostatecznie w 1883 r.). Zgodnie z dekretem z dnia 23 lutego 1809 roku zapoczątkowano istnienie rad wiejskich z wójtami na czele, zaś wójtem danej wsi lub dóbr był ich właściciel lub dzierżawca (w przypadku Bielin- Dzierżawca Dóbr Kapituły Krakowskiej Napęków)[13]. Po kongresie wiedeńskim, w 1815 r. Bieliny znalazły się w Królestwie Polskim (zabór rosyjski).

Mieszkańcy Bielin brali czynny udział w polskich zrywach niepodległościowych XIX w. W 1831 proboszcz bieliński, Jędrzej Poniewierski, oddał Rządowi Narodowemu srebrny krzyż i kielich z paterą z przeznaczeniem na wsparcie powstania listopadowego. W 1844 tutejsi chłopi spiskowali w Krajnie wraz z ks. Piotrem Ściegiennym. 14 września 1861 roku odbyła się wielka manifestacja patriotyczna z udziałem mieszkańców parafii Bieliny na Świętym Krzyżu, która zgromadziła ok. 30 tysięcy ludzi. Na wieży kościelnej powiewał biało- czerwony sztandar z orłem i odśpiewano hymn "Boże, coś Polskę", zaś organizator manifestacji ks. Ignacy Zakrzewski wzywał do przeciwstawiania się władzom carskim i "walki za wolność ojczyzny do ostatniej kropli krwi"[13]

W latach 1846-48 na mocy porozumienia z Kapitułą Katedralną Krakowską przeprowadzono regulację gruntów w Bielinach Kapitulnych połączoną ze zniesieniem pańszczyzny i wieczystym oczynszowaniem włościan. Po oczynszowaniu włościanie posiadali ziemię o powierzchni 1522 mórg i 32 prętów, a także pastwiska (do wspólnego użytkowania) o łącznej powierzchni 396 mórg i 189 prętów. Podział nie był jednakowy – jedni włościanie otrzymali 20 mórg, inni 15 i mniej. Wytyczono nową linię zabudowy (dzisiejsza ul. Kielecka) i wyznaczono osady po obu stronach ulicy. W środku wsi znajdowały się dwie karczmy[13], zaś nad rzeką Belnianką osada młynarska Józefa Teligi.

W 1865 roku powstaje w Bielinach państwowa szkoła elementarna. Nauka odbywa się w języku rosyjskim[16]. Szkoła mieściła się w domu składającym się z czterech izb: izby dla chłopców, dla dziewcząt, pokoju nauczycielki i kuchni. Mieszkańcy wnosili opłaty na działalność szkoły w wysokości 75 kopiejek od jednego gospodarstwa oraz dostarczania 75 fur drewna na ogrzewanie. Inwentarz biblioteki szkolnej liczył 106 pozycji, w tym 12 pomocy naukowych (tablice, mapy, globusy).

Ludność Bielin w XIX wieku, oprócz wytwórczości (ważny ośrodek stolarstwa) i handlu, zajmowała się rolnictwem (głównie upraw zbóż). Wędrujący często po okolicy Stefan Żeromski tak opisywał po latach miejscowość:

"(...) ogrodnictwo, wysoko postawione na południowem zboczu gór świętokrzyskich (w Bielinach, Porąbkach, Słupi, Krajnie)(...) U podnóża Łysej góry w Bielinach i Porąbkach zaprowadzone zostały przez mnichów benedyktyńskich najrzadsze i najpiękniejsze drzewa owocowe przy chatach. Kwitną tam również najpiękniejsze zapewne w Polsce dziewczęta i kobiety, o oczach połyskujących, jak u Włoszek, kruczych włosach i regularnych rysach"[17]

27 lutego 1913 w Bielinach urodził się Kazimierz Sabbat – polski działacz emigracyjny, premier i prezydent RP na Uchodźstwie.

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W 1914 roku, gdy wybuchła wojna światowa, ożyły nadzieje na odzyskanie niepodległości. Już wcześniej mieszkańcy Bielin sprzeciwiali się władzom carskim- 1906 zostało zerwane godło carskie oraz urzędowe tablice w języku rosyjskim z urzędu gminy oraz budynku szkoły elementarnej, szerzyła się agitacja za całkowitym bojkotem podatków, prowadzono wycinkę lasów pod carskim zarządem[18] W momencie wkroczenia Legionów Piłsudskiego do Kielc sotnia kozaków stacjonująca w Hucie Podłysicy została wyparta na wschód. Mieszkańcy gminy Bieliny podjęli uchwałę w sprawie zebrania składki dla wojska i w krótkim czasie zebrano 700 rubli dla tworzących się legionów. W Legionach Piłsudskiego służyli m.in. mieszkańcy: Józef Michalski, Franciszek Zieliński, Józef Czajkowski, Stefan Teliga, Władysław Ziach, Ignacy Michta.

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

Po odzyskaniu niepodległości rozpoczynają pracę liczne stowarzyszenia społeczne m.in. Stowarzyszenie "Rolnik" Bieliny, Spółdzielnia Mleczarska "W jedności siła", Koło Polskiej Macierzy Szkolnej, Związek Nauczycielski "Gwiazda Bielińska", Towarzystwo Związku Strzeleckiego (członkowie zarządu: Stefan Teliga, Jan Winiarski i Antoni Brożyna). Jesienią 1922 roku zarejestrowano Towarzystwo Straży Ogniowej Ochotniczej w Bielinach, zaś w maju 1931 roku została oddana do użytku remiza strażacka (wybudowana na działce parafialnej, przekazanej przez proboszcza ks. Feliksa Nowackiego). W 1933 roku zostaje oddana do użytku nowa szkoła przy ul. Starowiejskiej (wybudowana na działce pokarczemnej). Zgodnie z informacjami zawartymi w Księdze Adresowej Polski dla Handlu, Przemysłu, Rzemiosł i Rolnictwa z 1930 roku, Bieliny zamieszkiwało 2037 mieszkańców. W miejscowości funkcjonowała Cegielnia, dwa wiatraki, "Dom Zajezdny ze sprzedażą trunków" Andrzeja Gruszczyńskiego, liczne sklepy spożywcze (właściciele - H.Gałuchowski, S.Kot, W. Madejcho, J. Sosnowiec, F. Iwan). Wymienieni są również liczni rzemieślnicy m.in. stolarz Prokop Pikulski, rzeźnik Stanisław Fiszer czy piekarz Władysław Michalski[19].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Podczas II wojny światowej Bieliny stanowiły ważny ośrodek ruchu oporu. 11 listopada 1939 powstała komórka Służby Zwycięstwu Polski. Jej komendantem został Jan Sobkiewicz. W skład pierwszej komórki konspiracyjnej w Bielinach wchodzili: Władysław Ziach ps. Zięba, Władysław Ołubiec ps. Bartek i Władysław Michalski- znany działacz ludowy. Do końca 1940 roku na terenie placówki Bieliny została zorganizowana pełna kompania wojska wraz z sekcjami pomocniczymi: ckm, łączności i sanitarną[13]. W Bielinach powstał także Ludowy Związek Kobiet, który prowadził szkolenia sanitarne i przygotowywał do pracy konspiracyjnej łączniczki. W roku 1941 rozpoczęły się serie aresztowań i zatrzymań przez gestapo połączone z rewizjami i torturami. Do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu wywieziono wielu mieszkańców m.in. ks. Feliksa Nowackiego, Bolesława Charzewskiego, Władysława Turyna (nauczyciel), Wincentego Mikołajczyka, Ignacego Bakalarza.

8 marca 1944 r. partyzancki oddział Armii Krajowej - Wybranieccy Mariana Sołtysiaka „Barabasza” dokonał we wsi zbrojnego ataku na posterunek żandarmerii hitlerowskiej. W odwecie za przeprowadzony atak, Niemcy przeprowadzili pacyfikację Bielin. W nocy z domów zabrano osoby zgodnie z przygotowaną listą. Większa część osób była związana z konspiracją i rozpracowana przez niemieckich agentów. Rozstrzelano 20 osób (ranni Władysław Jamrożek ps. Jur i Jan Śliwiński zdołali uciec). Ciała pomordowanych zostały ekshumowane w 1946 roku i uroczyście pogrzebane na miejscowym cmentarzu. Przy głównym trakcie wsi znajduje się pomnik upamiętniający te wydarzenia[20]. Latem 1944 roku - w czasie Akcji "Burza"- z Bielin odeszła drużyna żołnierzy, która weszła w skład 3 Pułku Piechoty Legionów AK.

Po wojnie[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie wieś zelektryfikowano i wybudowano sieć wodociągową. Powstała Spółdzielnia Zdrowia wykonująca opiekę lekarską i dentystyczną (pierwsza spółdzielnia kielecka w Bielinach była drugą w kolejności w kraju[21]) i Spółdzielnia Kółek Rolniczych. Lata 50. to rozwój Bielin jako zagłębia truskawkowego i sadowniczego[12]. W centrum miejscowości utworzono zbiornik przeciwpożarowy, a nieopodal budynek- pawilon handlowy Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska. Mieściła się tam kultowa i słynna restauracja Pod Kogutami, którą w okresie PRL, odwiedzały ówczesne elity- znani dziennikarze, literaci, politycy, funkcjonariusze licznych służb, artyści itp.(obecnie budynek, w odnowionej szacie, również pełni funkcję handlowo-gastronomiczną). W 1951 roku powstał zespół folklorystyczny "Wesele Bielińskie". Przedstawiał tradycyjne obrzędy weselne podczas widowiska teatralnego trwającego ponad dwie godziny. Oparte ono było na adaptacji sztuki etnografa Stanisława Suchorowskiego "Wesele świętokrzyskie" z wykorzystaniem zwyczajów, pieśni, przyśpiewek i tańców regionalnych, żywych jeszcze wtedy w obrzędowości weselnej Gór Świętokrzyskich. Zespół w okresie swojej świetności liczył 50 członków. Cieszył się wielką popularnością nie tylko w Bielinach, ale także w okolicy i różnych miejscowościach całego kraju. Brał udział w wielu festiwalach folklorystycznych, między innymi w Zakopanem, Kazimierzu Dolnym, Włoszczowie, Warce, Suchedniowie, w Warszawie.

III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

1990 odbywają się pierwsze demokratyczne wybory samorządowe w gminie Bieliny, zaś 1992 roku następuje otwarcie nowego budynku szkoły przy ul. Partyzantów. w 1995 roku powstał zespół, kontynuujący dorobek "Wesela Bielińskiego" - zespół ludowy Bielinianki[22] Ważniejsze osiągnięcia i sukcesy zespołu to m.in. uczestnictwo w Europejskich Targach Chłopskich w Plauen (2000), w Berlinie (2001) oraz Forum Gospodarczo – Kulturalnym w Winnicy na Ukrainie (2004), przeglądzie zespołów folklorystycznych w Nanning koło Hongkongu[23]. czy XVII Przystanku Woodstock. 1 czerwca 1998 roku po raz pierwszy zostały zorganizowane Dni Świętokrzyskiej Truskawki.

W 2001 roku powstaje Towarzystwo Przyjaciół Bielin, działające na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego poprzez pielęgnowanie tradycji ludowych i kulturalnych czy zabezpieczanie zabytków[24]. Inicjatorem jego powstania i pierwszym prezesem stowarzyszenia był Sławomir Jóźwik. W 2004 roku Towarzystwo Przyjaciół Bielin utworzyło fundusz stypendialny im. JM Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Ks. Prof. Karola Teligi. Stypendia są wręczane co roku jako najważniejszy punkt programu Dnia Kultury i Tradycji Gminy Bieliny. Innymi sukcesami towarzystwa są m.in. organizowanie cyklicznych imprez turystycznych "Rodzinne wędrowanie" (rajdy piesze i rowerowe), gminnego Konkursu Historycznego im. Prezydenta Kazimierza Sabbata czy przeprowadzanie corocznych kwest i zbiórek pieniędzy na odnowę i ochronę miejscowych zabytków (kapliczki przydrożne, zabytkowe nagrobki). W 2007 roku we została wydana monografia historyczno- etnograficzna „Kartki z przeszłości gminy Bieliny", autorstwa Andrzeja Drogosza (prezesa TBP od 2006 roku, sprawcy wielu artykułów historycznych oraz pozycji o regionie świętokrzyskim[25]) oraz Anety Cedro.

Od 16 listopada 2005 r. działa Gminne Centrum Kultury i Sportu w Bielinach, którego celem jest organizowanie wydarzeń kulturalnych i sportowych oraz włączenie do aktywnego uczestnictwa w nich społeczności lokalnej. W 2010 roku nastąpiło uroczyste otwarcie Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich mieszczącego się przy ul. Partyzantów 3 w Bielinach (nowy budynek powstał w miejscu dawnego urzędu gminy).

Zabytki i inne atrakcje[edytuj | edytuj kod]

  • Kościół parafialny pw. św. Józefa Oblubieńca NMP, wczesnobarokowy o klasycystycznej fasadzie, wybudowany w 1637, rozbudowany od zachodu w 1838. W ołtarzu głównym (z XIX wieku) znajduje się obraz na desce Świętej Rodziny z poł. XVII wieku oraz dwa ołtarze boczne późnobarokowe z 2. połowy XVIII wieku: w lewym ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1. połowy XVIII w., w prawym, obraz Ukrzyżowania z XVII wieku. W ścianę fasady głównej wmurowane zostały marmurowe tablice epitafijne z 1 poł. XVII w., przeniesione do Bielin z rozebranego po pożarze w 1777 r. kościoła klasztornego na Świętym Krzyżu. Obok kościoła położony jest zabytkowy cmentarz[12].
Kościół wraz z cmentarzem przykościelnym został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.211/1-2 z 31.10.1947 i z 15.02.1967)[26].
  • Cmentarz parafialny z przełomu XVIII/XIX wieku (nr rej.: A.212 z 14.05.1992)[26]. Zachowane nagrobki i krzyże żeliwne z przełomu XIX i XX wieku. Najstarszy z nich - płyta z chęcińskiego wapienia z 1824 roku pochodząca z grobu rodzinnego dzierżawców dworu napękowskiego – Paszkowskich dziedziców Promnika. Inne zabytkowe monumenty: kamienny, neogotycki pomnik w formie wieży ks. Karola Żurkowskiego zm. 1827 roku (założyciela cmentarza), krzyż z czerwonego piaskowca wykonany w 1835, pomniki nagrobne Walentego Pękalskiego i Wincentego Krawczyńskiego, zabytkowa rzeźba Matki Bożej[12].
  • Unikatowy zespół XIX- wiecznych zabytkowych kapliczek przydrożnych (Kapliczka Najświętszej Maryi Panny z 1802 r., Kapliczka św. Jana Nepomucena z II poł. XIX w, Kapliczka św. Rozalii nakryta czterospadowym gontowym dachem)[27]
  • Pomnik ofiar II wojny światowej znajdujący się u podnóża wzgórza kościelnego tzw. Wzgórze Popówka


  • Jodłowo- modrzewiowy dworek i zabudowania, wzniesione w I poł. XX w. w stylu ludowo- dworskim Józefa Ozgi- Michalskiego. Budynki powstały na bazie zachowanych fragmentów fundamentów dużo starszego budynku oraz 200- letniej, kolebkowo sklepionej piwnicy. Obiekt zlokalizowany jest na trasie turystycznej Świętokrzyski Szlak Literacki.
  • Skała (inaczej Barania Góra) stanowiąca jedno ze wzgórz Pasma Bielińskiego, o wysokości 360,8 m n.p.m. Krzyże na Skale mają historię sięgającą XIX wieku. W 1913 roku stały tam trzy w ramach obchodów 1600-lecia edyktu cesarzy Konstantyna Wielkiego i Licyniusza umożliwiającego chrześcijanom wyznawanie swojej religii w imperium rzymskim, a także dla uczczenia przypadającą wówczas także 230. rocznicę zwycięskiej bitwy pod Wiedniem[28].
  • Kamień- Ławki - Pomnik przyrody nr 129 w rejestrze Regionalnego Konserwatora Przyrody w Kielcach. Okazałe bloki środkowodewońskich dolomitów dochodzą do 10 m wysokości, tworząc cztery grupy. "(...)Według legendy niósł te skały diabeł, aby zniszczyć kościół w Bielinach. Usłyszał jednak bicie dzwonów na Świętym Krzyżu i upuścił je na ziemię (...)"[28]
  • Dni Świętokrzyskiej Truskawki coroczny folklorystyczny festyn, odbywający się w czerwcu połączony z Mistrzostwami Świata w Szypułkowaniu Truskawek
  • Dni Kultury i Tradycji Gminy Bieliny, święto promujące lokalnych twórców i artystów, kuchnię regionalną, folklor
  • Dom drewniany Bieliny ul. Żeromskiego 75 - 1 poł. XX w jak przykład ludowego budownictwa (nie udostępniony do zwiedzania)
  • Drewniane przykłady dawnego, drewnianego budownictwa ludowego z XVIII i XIX wieku z Bielin przeniesione do Parku Etnograficznego w Tokarni m.in. Zagroda z Bielin (na chałupie zachował się napis fundacyjny o treści: „AD 1789 IHS Die 14 Juli”)[29], Jodłowa kapliczka przydrożna z XIX wieku, Organistówka z Bielin z połowy XIX wieku w Sektorze Małomiasteczkowym (Drewniany obiekt zbudowano w konstrukcji węgłowej, o ścianach szalowanych ozdobnie deskami. Budynek nakrywa naczółkowy dach kryty gontem. Wewnątrz domu znajdują się pomieszczenia w układzie dwutraktowym z centralną, przelotową sienią. W każdej z izb wybudowano piece połączone z usytuowanym centralnie tzw. „kominem cyrklowym”.)
  • XIX-wieczna chałupa w Kakoninie- doskonale zachowany element świętokrzyskiej tradycji i zabudowy ludowej. Chałupa w Kakoninie składa się z trzech pomieszczeń w układzie: sień - izba - komora. Wnętrze chaty odtworzone zostało na podstawie badań etnograficznych i archiwalnych i przedstawia warunki życia średniozamożnej rodziny rolniczej z XIX wieku. Chałupę zbudował około 1820 roku Wojciech Samiec, z jodłowych bali na podmurówce z kamieni polnych. Koło chałupy przebiega czerwony Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego.
  • Centrum Tradycji, Turystyki i Kultury Gór Świętokrzyskich w Bielinach przy ul. Partyzantów 3. Jest to instytucja zarządzająca m.in. Osadą Średniowieczną w Hucie Szklanej.

Sport[edytuj | edytuj kod]

W Bielinach działa klub piłki nożnej KS Nidzianka Bieliny utworzony w 1993 roku (pierwotna nazwa Nidzianka Makoszyn). W 2015 r. drużyna seniorów awansowała do rozgrywek IV ligi w grupie świętokrzyskiej[30]. Od 2000 roku działa również Uczniowski Klub Sportowy.

Przy kompleksie budynków Zespołu Szkół Samorządowych w Bielinach znajduje się stadion piłkarski, siłownia zewnętrzna, kort do tenisa wraz z infrastrukturą towarzyszącą, boisko do badmintona, plac zabaw z bezpieczną nawierzchnią, skate park oraz obiekt sportowy „Moje Boisko - Orlik 2012"[31].

Od lat 90. w Bielinach organizowany jest Ogólnopolski Wyścig Kolarski - Truskawkowy Szus[32].

Osoby pochodzące z Bielin[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Raport o stanie gminy w roku 2018. Stan ludności 31.12.2018 str. 5-6 [dostęp 2022-03-10]
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 44 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ Sytuacja społeczno-gospodarcza - Nasza Gmina - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2020-02-03].
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 grudnia 2003 r. w sprawie ustalenia i zmiany urzędowych nazw niektórych miejscowości (Dz.U. z 2003 r. nr 229, poz. 2288)
  7. ↑ Bogumiła Szczurowa, Drewniane budownictwo ludowe we wsi Kakonin w powiecie kieleckim, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 9, 429-465”, 1975.
  8. ↑ Szlaki piesze - Informacje - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2021-02-16].
  9. ↑ W Krainie Legend Świętokrzyskich – Duża Pętla Bielińska, greenvelo.pl [dostęp 2020-02-04] (pol.).
  10. ↑ Szlaki narciarskie - Informacje - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2020-11-30].
  11. ↑ DIALEKTOLOGIA POLSKA, dialektologia.uw.edu.pl [dostęp 2020-02-03].
  12. ↑ a b c d Paweł Wojtyś, Z sercem w plecaku, czyli wędrówki po drogach i bezdrożach Ziemi Świętokrzyskiej i Sandomierskiej, 2015, ISBN 978-83-942025-0-7.
  13. ↑ a b c d e Andrzej Drogosz, Aneta Cedro, Kartki z przeszłości Gminy Bieliny, 2007, ISBN 978-83-926281-7-0.
  14. ↑ Akta chrztów parafii Bieliny 1637-1742, [w:] Archiwum Diecezji Kieleckiej.
  15. ↑ Andrzej Drogosz i Aneta Cedro, Kartki z historii Gminy Bieliny, 2005.
  16. ↑ Sławomir Jóźwik, Historia gminy. Czy wiesz, że?, 2006.
  17. ↑ Stefan Żeromski, Snobizm i postęp.
  18. ↑ Andrzej Drogosz, Kurier Bieliński Jednodniówka Towarzystwa Przyjaciół Bielin, listopad 2015.
  19. ↑ Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, wbc.poznan.pl [dostęp 2020-02-03].
  20. ↑ Lechosław Herz: Góry Świętokrzyskie (mapa turystyczna). Warszawa - Wrocław: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1982.
  21. ↑ Historia, Tomy 18-22, Państwowe Wydawn. Naukowe, 1970.
  22. ↑ "Bielinianki" zaśpiewają na Woodstock, Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, 28 lipca 2011 [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  23. ↑ Lidia Cichocka, Bielinianki zachwyciły Chińczyków, Echo Dnia Świętokrzyskie, 28 października 2009 [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  24. ↑ Towarzystwo Przyjaciół Bielin - Organizacje społeczne - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2020-02-04].
  25. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej, katalogi.bn.org.pl [dostęp 2020-02-04].
  26. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023, s. 21 [dostęp 2015-10-29].
  27. ↑ Atrakcje turystyczne, wokollysejgory.pl [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  28. ↑ a b Wyborcza.pl, kielce.wyborcza.pl [dostęp 2020-02-03].
  29. ↑ Sektor Świętokrzyski, mwk.com.pl [dostęp 2020-02-03].
  30. ↑ Z tęczą nad głowami wywalczyli awans! Nidzianka Bieliny w IV lidze świętokrzyskiej!. bieliny.pl. [dostęp 2015-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-31)].
  31. ↑ Bieliny jak nowe - rewitalizacja centrum miejscowości gminnej Bieliny - Dofinansowane z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 - 2013 - Projekty infrastrukturalne - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2020-02-03].
  32. ↑ Ogólnopolski wyścig kolarski – ˝Truskawkowy Szus˝ w Bielinach - 2013 - Aktualności - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2020-02-04].
  33. ↑ Z dnia na dzień przez stulecia. W: Jerzy Daniel: Kalendarz świętokrzyski 2005. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”, 2004, s. 223.
  34. ↑ Alfreda Zawierucha – Rubak, Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego [dostęp 2020-12-03] (pol.).
  35. ↑ Ksiądz Biskup Józef Juszyński - Wielcy Bielinianie - Nasza Gmina - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2020-02-02].
  36. ↑ a b c Postacie, Rzymskokatolicka Parafia pw. Św. Józefa Oblubieńca NMP w Bielinach [dostęp 2020-02-02] (pol.).
  37. ↑ Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego, geneteka.genealodzy.pl [dostęp 2021-04-22].
  38. ↑ Rocznik oficerski 1923, Oficerowie - weterani powstania styczniowego
  39. ↑ L.Dziedzic, Genealogia młynarskiego rodu Teligów z podkieleckich Bielin.
  40. ↑ Audycja z dnia 29.04.2018. Władysław Ziach, Radio Kielce [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  41. ↑ Audycja z dnia 22.04.2018. Stefan Teliga, Andrzej Drogosz, Radio Kielce [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  42. ↑ Tekst gwarowy — Bieliny 8
  43. ↑ Nieznany bohater z Bielin – Stanisław Mikołajczyk „Harpun” – Ośrodek Myśli Obywatelskiej i Patriotycznej, ompio.pl [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  44. ↑ Agnieszka Dyk przyjedzie do Bielin jak tylko będzie bezpiecznie, Radio Kielce [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  45. ↑ Rafał Gliński, Zmarł dyrektor lubelskiego Zespołu Pieśni i Tańca im. Wandy Kaniorowej. „Cudowny człowiek", „To ogromna strata", Kurier Lubelski, 10 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-18] (pol.).
  46. ↑ mgr 1inż Edyta Winiarska-Lisiecka, ksk.sggw.pl [dostęp 2021-03-31].
  47. ↑ Dominik Skrzyniarz w drużynie Natalii Kukulskiej - 2012, artykul, strona 1 - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2021-04-07].
  48. ↑ Metody nauczania języków obcych! - Radio eM Kielce, emkielce.pl [dostęp 2021-04-07] (pol.).
  49. ↑ Bielinianki - Informacje - Urząd Gminy Bieliny, bieliny.pl [dostęp 2021-04-07].
  50. ↑ Anna Kępczyńska-Nyk - Kliniki Terapii Allenort, klinikiterapii.pl [dostęp 2021-04-08].
  51. ↑ Dorota Kułaga, Pochodzący z Bielin Piotr Brożyna, syn naszego olimpijczyka Tomasz1a Brożyny, został kolarzem Mazowsze Serce Polski Team, Echo Dnia Świętokrzyskie, 7 listopada 2020 [dostęp 2021-04-14] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Bieliny
Wsie
Części wsi
  • Boskowiny
  • Brzyska
  • Dąbrowa
  • Dąbrówki
  • Dajlonka
  • Drogosiowe
  • Folwark
  • Górki
  • Gościniec
  • Jaźwiny
  • Kąty
  • Kierków
  • Korycianka
  • Koszary
  • Łagiew
  • Łaz
  • Łazki
  • Łęki
  • Na Kamieniu
  • Od Podlesia
  • Od Porąbek
  • Pipała
  • Pniaki
  • Po Szosie
  • Pod Pakułą
  • Pod Skały
  • Podbelnie
  • Podchełmie
  • Poddąbrowie
  • Poddębinie
  • Podlesie (Bieliny)
  • Podlesie (Makoszyn)
  • Podół
  • Podrudzie
  • Przyłogi
  • Rajczyn
  • Skała
  • Skały
  • Skrzetle
  • Sogi
  • Stara Wieś (Bieliny)
  • Stara Wieś (Lechów)
  • Stara Wieś (Makoszyn)
  • Stary Młyn
  • Średnia
  • Węgliska (Lechów)
  • Węgliska (Zofiówka)
  • Wymysłów
  • Wyprawy
  • Za Skałą
Przysiółki wsi
  • Barwinek
  • Górki
  • Podlesie (Belno)

Herb Gminy Bieliny

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bieliny_(powiat_kielecki)&oldid=69135836”