Minister Obrony Narodowej
 Flaga Ministra Obrony Narodowej | |
| Stanowisko | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
5 października 1807 |
| Pierwszy |
książę gen. dyw. Józef Poniatowski |
| Obecny | |
| Obecny od |
13 grudnia 2023 |
.gif)
Minister Obrony Narodowej – członek Rady Ministrów, naczelny organ administracji kierujący działem administracji rządowej obrona narodowa, obsługiwany przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Stanowi organ, za którego pośrednictwem wykonywane jest zwierzchnictwo Prezydenta RP nad Siłami Zbrojnymi RP w czasie pokoju, będąc z tego powodu jednym z dwóch „nazwanych” ministrów w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (obok Ministra Sprawiedliwości)[1], toteż jego kompetencje szczegółowo regulują zasadniczo poniższe podstawowe akty prawne:
- ustawa z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin[2]
- ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin[3],
- ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
- ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej[4],
- ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych[5],
- ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa[6],
- ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych[7],
- ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej[8],
- ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego[9],
- ustawa o z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa[10],
- ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego,
- rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Obrony Narodowej[11],
- ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny[12].
Ponadto istnieją inne ustawy, ustanawiające obok zasad ogólnych, szczególne uprawnienia dla Ministra Obrony Narodowej, są to m.in.:
- ustawa z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin[13],
- ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach,
- ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej[14],
- ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne,
- ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego[15],
- ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej,
- ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej,
- ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej,
- ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego,
- ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane[16],
- ustawa z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki,
- ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
- ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne[17],
- ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym[18],
- ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi,
- ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,
- ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji,
- ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej,
- ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym,
- ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach[19],
- ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym[20],
- ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne[21],
- ustawa z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski[22],
- ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze[23],
- Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji[24],
- ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym[25],
- ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej[26],
- ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne,
- ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
- ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów,
- ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym,
- ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia[27],
- ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich,
- ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju[28],
- ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych,
- ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej[29],
- Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim,
- ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej,
- ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze,
- ustawa dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemie oceny zgodności i nadzoru rynku,
- ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych,
- ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce[30],
- ustawa z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Od 4 listopada 1918 r. będącym w fazie organizacji resortem mieszczącym się w Pałacu Pod Blachą[31] tymczasowo kierował Jan Wroczyński[32]. Trzy dni później (w nocy z 6 na 7) w Lublinie powstał pierwszy powojenny, w zamierzeniu ogólnokrajowy, polski rząd Ignacego Daszyńskiego (Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej). Stanowisko ministra wojny zajął w nim Edward Śmigły-Rydz[32]. Rząd podał się do dymisji 11 listopada, a sześć dni później ministrem spraw wojskowych w nowej radzie ministrów został Józef Piłsudski (którego w pełnieniu obowiązków zastępował Śmigły-Rydz). Od tej pory M.S.Wojsk. stało się jedynym naczelnym organem administracji państwowej do kierowania i administrowania polskimi siłami zbrojnymi.
W czasie londyńskiej emigracji polskiej władzy podczas II wojny światowej, 30 listopada 1942 zmieniono nazwę Ministra Spraw Wojskowych na Ministra Obrony Narodowej.
W 1944 w ramach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (tymczasowy organ władzy na obszarze wyzwolonym spod okupacji niemieckiej) kierownikiem Resortu Obrony Narodowej został Michał Żymierski. Ostatniego dnia grudnia powołano Rząd Tymczasowy RP. Ministrem obrony narodowej był w nim Żymierski, który 28 czerwca wszedł w skład Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, wkrótce potem uznanego przez społeczność międzynarodową za pełnoprawny polski rząd. Pomimo tego, ministrów obrony narodowej (od 1979 ministrów spraw wojskowych) powoływano w Londynie aż do 1990, choć nie mieli oni żadnego wpływu na siły zbrojne i obronność Polski.
Podległe centralne organy administracji rządowej[edytuj | edytuj kod]
Centralne organy administracji rządowej podległe (z zastrzeżeniem uprawnień Prezydenta RP, Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i Ministra Koordynatora Służb Specjalnych) Ministrowi Obrony Narodowej[33]:
- Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
- Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej – do czasu osiągnięcia przez nie pełnej gotowości do działania
- Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej
- Dowódca Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni
- Dyrektor Wojskowego Biura Zarządzania Częstotliwościami
- Szef Inspektoratu Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej
- Główny Inspektor Sanitarny Wojska Polskiego
- Szef Służby Weterynaryjnej – Inspektor Weterynaryjny Wojska Polskiego
- Naczelny Inspektor Farmaceutyczny Wojska Polskiego
- Szef Wojskowej Inspekcji Gospodarki Energetycznej
- Szef Inspektoratu Kontroli Wojskowej
- Szef Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji
- Szef Agencji Uzbrojenia
- Szef Wojskowego Centrum Normalizacji, Jakości i Kodyfikacji
- Szef Władzy Lotnictwa Wojskowego
- Szef Wojskowego Centrum Metrologii
- Szef Wojskowego Dozoru Technicznego
- Dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
- Dyrektor Centrum Weterana Działań Poza Granicami Państwa
- Dyrektor Centralnego Ośrodka Aktywizacji Zawodowej
- Dyrektor Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego
- Centralna Wojskowa Komisja Lekarska
- Prezes Agencji Mienia Wojskowego
- Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego
- Szef Służby Wywiadu Wojskowego
Lista ministrów[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Art 134 ust. 2 i 5 oraz art. 187 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
- ↑ Dz.U. z 2024 r. poz. 242.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1280.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1438.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2250.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 755.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1266.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2091.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 81.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2205.
- ↑ Dz.U. z 2018 r. poz. 99.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2305.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1100.
- ↑ Dz.U. z 2024 r. poz. 416.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2039.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 682.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1385.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1047.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2063.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2201.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2301.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1309.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1235.
- ↑ Dz.U. z 2015 r. poz. 1483.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 602.
- ↑ Dz.U. z 2024 r. poz. 12.
- ↑ Dz.U. z 2024 r. poz. 73.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2279.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 991.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 742.
- ↑ Regina Czarnecka: ORGANIZACJA MINISTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH (MSWOJSK.) W LATACH 1918–1921. [dostęp 2017-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-06)].
- ↑ a b VII. Narodziny Wojska Polskiego (październik-grudzień 1918), [w:] Wydawnictwa – Odrodzenie Wojska Polskiego 1918-1921 w materiałach Centralnego Archiwum Wojskowego, Andrzej Czesław Żak (red. nauk.), Centralne Archiwum Wojskowe, 15 sierpnia 2008, s. 139, 151, 192 [dostęp 2023-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-25].
- ↑ Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483, Dz.U. z 2023 r. poz. 1266, Dz.U. z 2022 r. poz. 1188, Dz.U. z 2022 r. poz. 1438, Dz.U. z 2022 r. poz. 2091, Dz.U. z 2022 r. poz. 2305, Dz.U. z 2023 r. poz. 23, Dz.U. z 2023 r. poz. 81.
- ↑ a b Jako Kierownik Komisji Rządowej Wojny.
- ↑ a b c Józef Piłsudski urzędował łącznie jako minister w piętnastu gabinetach 3134 dni.
- ↑ a b c d e f Jako Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- ↑ a b Kazimierz Sosnkowski urzędował łącznie jako minister w siedmiu gabinetach 1028 dni.
- ↑ a b Jako Kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, od 13 maja 1922 Minister Spraw Wojskowych.
- ↑ a b Władysław Sikorski urzędował łącznie jako minister w trzech gabinetach 1726 dni.
- ↑ Od 29 listopada 1944 jako kierownik Ministerstwa Obrony Narodowej.
- ↑ 5 lipca 1945 rząd warszawski zyskał uznanie międzynarodowe.
- ↑ a b Wiceadm. Piotr Kołodziejczyk urzędował łącznie jako minister w trzech gabinetach 915 dni.
- ↑ a b Janusz Onyszkiewicz urzędował łącznie jako minister w dwóch gabinetach 1431 dni.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Zwierzchnictwo | |
|---|---|
| Skład (rodzaje oraz pozostałe komponenty i służby SZ) | |
| Główne struktury dowodzenia rodzajami SZ |
|
| Główne struktury dowodzenia komponentami SZ innymi niż rodzaje | |
| Operacje zagraniczne |
_mundur_w.png){kind=small}