William Ewart Gladstone: Różnice pomiędzy wersjami

William Ewart Gladstone
Data i miejsce urodzenia	29 grudnia 1809 ; Liverpool
Data i miejsce śmierci	19 maja 1898 ; Hawarden Castle
	Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 3 grudnia 1868; do 17 lutego 1874
Przynależność polityczna	Partia Liberalna
Poprzednik	Benjamin Disraeli
Następca	Benjamin Disraeli
	Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 23 kwietnia 1880; do 9 czerwca 1885
Poprzednik	Lord Beaconsfield
Następca	Lord Salisbury
	Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 1 lutego 1886; do 20 lipca 1886
Poprzednik	Lord Salisbury
Następca	Lord Salisbury
	Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 15 sierpnia 1892; do 2 marca 1894
Poprzednik	Lord Salisbury
Następca	Lord Rosebery
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 02:31, 8 mar 2019

William Ewart Gladstone (ur. 29 grudnia 1809 w Liverpoolu, zm. 19 maja 1898 w zamku Hawarden, Flintshire, Walia) – brytyjski polityk należący do Partii Liberalnej, premier Wielkiej Brytanii (w latach 1868–1874, 1880–1885, 1886 i 1892–1894).

Zdecydowane zwycięstwo liberałów (koalicji wigów i zwolenników Peela) osiągnięte dzięki nowej ordynacji wyborczej umożliwiło Gladstone’owi stłumienie rozruchów w Irlandii i wprowadzenie w życie trzeciej reformy ordynacji wyborczej, jednak wkrótce zmuszony został do złożenia dymisji z powodu niemożności uchwalenia budżetu. Proponowane przez Gladstone’a wprowadzenie samorządu dla Irlandii doprowadziło do rozłamu wśród liberałów.

W czasie czwartej kadencji Gladstone miał już w tym czasie pozycję nestora brytyjskiej sceny politycznej. Przygotował ustawę o samorządzie irlandzkim, jednak zrezygnował ze stanowiska po odrzuceniu jej przez Izbę Lordów.

Wczesne lata życia i początki kariery politycznej

Był czwartym synem sir Johna Gladstone’a, 1. baroneta, i Anne MacKenzie Robertson. Przyszły premier dorastał w Liverpoolu. W latach 1816–1821 pobierał nauki w szkole parafialnej przy kościele św. Tomasza w Seaforth. W 1821 r. rozpoczął naukę w Eton College. W 1828 r. rozpoczął studia w Christ Church na Uniwersytecie Oksfordzkim. Na studiach był przewodniczącym Oxford Union.

Po studiach wyruszył wraz z bratem Johnem w podróż po Europie. Odwiedził Belgię, Francję, Niemcy i Włochy. Po powrocie do Wielkiej Brytanii William uzyskał w 1832 r. mandat parlamentarny z okręgu Newark. W 1833 r. został przyjęty do korporacji prawniczej Lincoln’s Inn, ale w 1839 r. zażądał wycofania swojego nazwiska z listy członków korporacji.

W początkach swej kariery politycznej Gladstone należał do skrajnych konserwatystów, którzy sprzeciwiali się reformom wigowskiego gabinetu Greya oraz zniesieniu niewolnictwa. W grudniu 1834 r. został młodszym lordem skarbu w pierwszym rządzie Roberta Peela. Po miesiąciu został przeniesiony na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Wojny i Kolonii. Pozostał na tym stanowisku do upadku rządu w kwietniu 1835 r.

Gladstone opublikował swoją pierwszą książkę, The State in its Relations with the Church, w 1838 r. Rok później poślubił Catherine Glynne. William miał z nią ośmioro dzieci w tym polityków Williama, Herberta i Henry’ego. We wrześniu 1842 r. utracił palec wskazujący u lewej ręki, kiedy wypaliła czyszczona przezeń broń.

W rządzie

W 1841 r. został wiceprzewodniczącym Zarządu Handlu, a w 1843 r. stanął na jego czele. Zrezygnował w 1845 r., ale po kilku miesiącach powrócił na stanowisko ministra wojny i kolonii. W 1846 r. rząd Peela upadł w wyniku sporu o ustawy zbożowe. Doszło do rozłamu w Partii Konserwatywnej, którą opuścili Peel i jego zwolennicy (tzw. Peelites). Wśród nich znalazł się również Gladstone, który po śmierci Peela w 1850 r. stanął na czele jego zwolenników w Izbie Gmin.

Gladstone przegrał wybory parlamentarne 1846 r. W 1847 r. wygrał wybory uzupełniające w okręgu Oxford University. Od 1865 r. reprezentował South Lancashire. W latach 1868–1880 był deputowanym z okręgu Greenwich, a w latach 1880–1895 z okręgu Midlothian.

W 1852 r. Gladstone został kanclerzem skarbu w rządzie lorda Aberdeena. Bezskutecznie usiłował doprowadzić do likwidacji podatku dochodowego. Pozostał na tym stanowisku, kiedy w 1855 r. premierem został lord Palmerston, ale zrezygnował po kilku tygodniach. Na poprzednie stanowisko powrócił w 1859 r. Wcześniej był krótko Wysokim Komisarzem na Wyspach Jońskich. W 1865 r. został dodatkowo przewodniczącym Izby Gmin. Na obu tych stanowiskach pozostał do upadku rządu w 1866 r.

Gladstone dał się w tym czasie poznać jako zwolennik wolnego handlu i reformy wyborczej. W 1866 r. przedstawił on projekt reformy wyborczej, który jednak nie został uchwalony.

Premier

Po rezygnacji lorda Russella w 1867 r. Gladstone stanął na czele Partii Liberalnej. Po jej zwycięstwie w wyborach 1868 r. został premierem Wielkiej Brytanii. W latach 1873–1874 był dodatkowo kanclerzem skarbu. W tym czasie przeprowadzono w rozdział Kościoła Irlandii od państwa (1869) oraz wprowadzono zasadę tajności głosowania (1872). Zreformowano armię, służbę cywilną i samorząd. Gladstone pozostał premierem do wyborczej zwycięstwa konserwatystów w 1874 r. Po wyborach na krótko zrezygnował z przewodzenia Partii Liberalnej.

Partia Liberalna powróciła do władzy w 1880 r. Królowa Wiktoria, która nie lubiła Gladstone’a, zaproponowała stanowisko premiera lordowi Hartingtonowi, ale ten odmówił. Premierem został więc Gladstone. W latach 1880–1882 był również kanclerzem skarbu. Był przeciwnikiem agresywnej polityki kolonialnej. Za jego rządów zakończono wojnę w Afganistanie i Afryce Południowej. W 1882 r. doprowadził jednak do zbrojnej interwencji w Egipcie.

Gladstone zrezygnował ze stanowiska premiera w 1885 r., kiedy obarczono go winą za śmierć generała Gordona w Chartumie. Powrócił do władzy w 1886 r. Dodatkowo został również Lordem Tajnej Pieczęci. Ponieważ liberałowie nie posiadali większości w parlamencie, do sprawowania rządów potrzebne były im głosy irlandzkich nacjonalistów. Ceną Irlandczyków za poparcie gabinetu było przyznanie Irlandii autonomii. Rząd przedstawił projekt Home Rule Bill, ale upadł on w drugim czytaniu i przyczynił się rozłamu w Partii Liberalnej. Gladstone zrezygnował ze stanowiska premiera jeszcze w 1886 r.

Czwarty i ostatni raz Gladstone był premierem w latach 1892–1894. Ponownie próbował on doprowadzić do uchwalenia Home Rule Bill, ponownie odrzuconej przez parlament. Zrezygnował w marcu 1894 r. W Izbie Gmin zasiadał jeszcze przez rok. Zmarł w 1898 r. i został pochowany w Opactwie Westminsterskim.

Gabinet Williama Ewarta Gladstone’a

Pierwszy gabinet, grudzień 1868 – luty 1874

Osobny artykuł: Pierwszy rząd Williama Ewarta Gladstone’a.

Zmiany

lipiec 1870 r. – lord Granville zastępuje lorda Clarendona na stanowisku ministra spraw zagranicznych, lord Kimberley zastępuje lorda Granville’a na stanowisku ministra kolonii, lord Halifax zastępuje lorda Kimberleya na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci, wiceprzewodniczący Komitetu Edukacji William Edward Forster wchodzi w skład gabinetu
styczeń 1871 r. – Chichester Fortescue zastępuje Johna Brighta na stanowisku przewodniczącego Zarządu Handlu, lord Hartington zastępuje Fortescue na stanowisku Głównego Sekretarza Irlandii, następcy Hartingtona na stanowisku poczmistrza generalnego nie wchodzą w skład gabinetu
marzec 1871 r. – George Goschen zastępuje Hugh Childersa na stanowisku pierwszego lorda Admiralicji, James Stansfeld zastępuje Goschena na stanowisku przewodniczącego Rady Praw Ubogich
sierpień 1872 r. – Hugh Childers zostaje członkiem gabinetu jako Kanclerz Księstwa Lancaster
październik 1872 r. – lord Selborne zastępuje lorda Hatherleya na stanowisku Lorda Kanclerza
sierpień 1873 r. – Henry Bruce (jako lord Aberdare) zastępuje lorda Ripona na stanowisku Lorda Przewodniczącego Rady, Robert Lowe zastępuje Aberdare’a na stanowisku ministra spraw wewnętrznych, Gladstone zastępuje Lowe’a na stanowisku kanclerza skarbu
wrzesień 1873 r. – John Bright zastępuje Hugh Childersa na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster

Drugi gabinet, kwiecień 1880 – czerwiec 1885

Osobny artykuł: Drugi rząd Williama Ewarta Gladstone’a.

Zmiany

maj 1881 r. – lord Carlingford zastępuje księcia Argyll na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci
kwiecień 1882 r. – lord Spencer zostaje dodatkowo Lordem Namiestnikiem Irlandii
maj 1882 r. – William Edward Forster odchodzi z gabinetu, jego następcy na stanowisku Głównego Sekretarza Irladnii nie wchodzą w skład gabinetu
lipiec 1882 r. – lord Kimberley zastępuje Johna Brighta na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster
grudzień 1882 r. – Hugh Childers zastępuje Gladstone’a na stanowisku kanclerza skarbu, lord Hartington zastępuje Childersa na stanowisku ministra wojny, lord Kimberley zastępuje Hartingtona na stanowisku ministra ds. Indii, lord Derby zastępuje Kimberleya na stanowisku ministra kolonii, John Dodson zastępuje Kimberleya na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster, Charles Dilke zastępuje Dodsona na stanowisku przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego
marzec 1883 r. – lord Carlingford zastępuje lorda Spencera na stanowisku Lorda Przewodniczącego Rady
październik 1884 r. – George Trevelyan zastępuje Johna Dodsona na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster
marzec 1895 r. – lord Rosebery zastępuje lorda Carlingforda na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci, poczmistrz generalny George Shaw-Lefevre wchodzi w skład gabinetu

Trzeci gabinet, luty – sierpień 1886

Osobny artykuł: Trzeci rząd Williama Ewarta Gladstone’a.

Zmiany

kwiecień 1886 r. – James Stansfeld zastępuje Josepha Chamberlaina na stanowisku przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego, lord Dalhousie zastępuje George’a Trevelyana na stanowisku ministra ds. Szkocji

Czwarty gabinet, sierpień 1892 – marzec 1894

Osobny artykuł: Czwarty rząd Williama Ewarta Gladstone’a.

Bibliografia

John Morley, The Life of Gladstone, 1903
D.W. Bebbington, William Ewart Gladstone.
EricE. Brand EricE., William Gladstone, New York: Chelsea House Publishers, 1986, ISBN 0-87754-528-6, OCLC 13497766 .
Osbert Burdett, W.E. Gladstone, 1928
F. Birrell, Gladstone, 1933
E. Eyck, Gladstone, 1938
Philip Magnus, Gladstone: A Biography, 1954
E.G. Collieu, Gladstone, 1968
Richard Shannon, Gladstone: 1809-1865, 1985, ISBN 0-8078-1591-8.
H.C. Matthew, Gladstone: 1809-98, 1995, ISBN 0-19-820696-8.
Richard Shannon, Gladstone: Volume II, 1865-1898, 1999, ISBN 0-8078-2486-0.
Roy Jenkins, Gladstone, 1995, ISBN 0-333-66209-1.

Linki zewnętrzne

Profil Gladstone’a na stronach 10 Downing Street

@@ Linia 53: / Linia 53: @@
 Gladstone przegrał wybory parlamentarne 1846 r. W 1847 r. wygrał wybory uzupełniające w okręgu [[Okręg wyborczy Oxford University|Oxford University]]. Od 1865 r. reprezentował [[okręg wyborczy South Lancashire|South Lancashire]]. W latach 1868–1880 był deputowanym z okręgu [[Okręg wyborczy Greenwich|Greenwich]], a w latach 1880–1895 z okręgu [[Okręg wyborczy Midlothian|Midlothian]].
-W 1852 r. Gladstone został Kanclerzem Skarbu w rządzie [[George Hamilton-Gordon|lorda Aberdeena]]. Bezskutecznie usiłował doprowadzić do likwidacji [[podatek dochodowy|podatku dochodowego]]. Pozostał na tym stanowisku, kiedy w 1855 r. premierem został [[Henry Temple|lord Palmerston]], ale zrezygnował po kilku tygodniach. Na poprzednie stanowisko powrócił w 1859 r. Wcześniej był krótko Wysokim Komisarzem na Wyspach Jońskich. W 1865 r. został dodatkowo przewodniczącym Izby Gmin. Na obu tych stanowiskach pozostał do upadku rządu w 1866 r.
+W 1852 r. Gladstone został kanclerzem skarbu w rządzie [[George Hamilton-Gordon|lorda Aberdeena]]. Bezskutecznie usiłował doprowadzić do likwidacji [[podatek dochodowy|podatku dochodowego]]. Pozostał na tym stanowisku, kiedy w 1855 r. premierem został [[Henry Temple|lord Palmerston]], ale zrezygnował po kilku tygodniach. Na poprzednie stanowisko powrócił w 1859 r. Wcześniej był krótko Wysokim Komisarzem na Wyspach Jońskich. W 1865 r. został dodatkowo przewodniczącym Izby Gmin. Na obu tych stanowiskach pozostał do upadku rządu w 1866 r.
 Gladstone dał się w tym czasie poznać jako zwolennik wolnego handlu i reformy wyborczej. W 1866 r. przedstawił on projekt reformy wyborczej, który jednak nie został uchwalony.
 == Premier ==
-Po rezygnacji [[John Russell (1. hrabia Russell)|lorda Russella]] w 1867 r. Gladstone stanął na czele Partii Liberalnej. Po jej zwycięstwie w wyborach 1868 r. został premierem Wielkiej Brytanii. W latach 1873–1874 był dodatkowo Kanclerzem Skarbu. W tym czasie przeprowadzono w rozdział Kościoła Irlandii od państwa (1869) oraz wprowadzono zasadę tajności głosowania (1872). Zreformowano armię, służbę cywilną i samorząd. Gladstone pozostał premierem do wyborczej zwycięstwa konserwatystów w 1874 r. Po wyborach na krótko zrezygnował z przewodzenia Partii Liberalnej.
+Po rezygnacji [[John Russell (1. hrabia Russell)|lorda Russella]] w 1867 r. Gladstone stanął na czele Partii Liberalnej. Po jej zwycięstwie w wyborach 1868 r. został premierem Wielkiej Brytanii. W latach 1873–1874 był dodatkowo kanclerzem skarbu. W tym czasie przeprowadzono w rozdział Kościoła Irlandii od państwa (1869) oraz wprowadzono zasadę tajności głosowania (1872). Zreformowano armię, służbę cywilną i samorząd. Gladstone pozostał premierem do wyborczej zwycięstwa konserwatystów w 1874 r. Po wyborach na krótko zrezygnował z przewodzenia Partii Liberalnej.
 [[Plik:PhilMayGladstoneCartoon.jpg|thumb|left|William Gladstone]]
-Partia Liberalna powróciła do władzy w 1880 r. [[Władcy brytyjscy|Królowa]] [[Wiktoria Hanowerska|Wiktoria]], która nie lubiła Gladstone’a, zaproponowała stanowisko premiera [[Spencer Cavendish|lordowi Hartingtonowi]], ale ten odmówił. Premierem został więc Gladstone. W latach 1880–1882 był również Kanclerzem Skarbu. Był przeciwnikiem agresywnej polityki kolonialnej. Za jego rządów zakończono wojnę w [[Afganistan]]ie i Afryce Południowej. W 1882 r. doprowadził jednak do zbrojnej interwencji w [[Egipt|Egipcie]].
+Partia Liberalna powróciła do władzy w 1880 r. [[Władcy brytyjscy|Królowa]] [[Wiktoria Hanowerska|Wiktoria]], która nie lubiła Gladstone’a, zaproponowała stanowisko premiera [[Spencer Cavendish|lordowi Hartingtonowi]], ale ten odmówił. Premierem został więc Gladstone. W latach 1880–1882 był również kanclerzem skarbu. Był przeciwnikiem agresywnej polityki kolonialnej. Za jego rządów zakończono wojnę w [[Afganistan]]ie i Afryce Południowej. W 1882 r. doprowadził jednak do zbrojnej interwencji w [[Egipt|Egipcie]].
 Gladstone zrezygnował ze stanowiska premiera w 1885 r., kiedy obarczono go winą za śmierć generała [[Charles Gordon|Gordona]] w [[Chartum]]ie. Powrócił do władzy w 1886 r. Dodatkowo został również Lordem Tajnej Pieczęci. Ponieważ liberałowie nie posiadali większości w parlamencie, do sprawowania rządów potrzebne były im głosy irlandzkich nacjonalistów. Ceną Irlandczyków za poparcie gabinetu było przyznanie Irlandii autonomii. Rząd przedstawił projekt ''Home Rule Bill'', ale upadł on w drugim czytaniu i przyczynił się rozłamu w Partii Liberalnej. Gladstone zrezygnował ze stanowiska premiera jeszcze w 1886 r.
@@ Linia 71: / Linia 71: @@
 {{osobny artykuł|Pierwszy rząd Williama Ewarta Gladstone’a}}
 * [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]]: William Ewart Gladstone
-* [[Lord Kanclerz]]: [[William Wood (baron)|William Wood, 1. baron Hatherley]]
+* [[lord kanclerz]]: [[William Wood (baron)|William Wood, 1. baron Hatherley]]
-* [[Lord Przewodniczący Rady]]: [[George Robinson|George Robinson, 1. markiz Ripon]]
+* [[lord przewodniczący Rady]]: [[George Robinson|George Robinson, 1. markiz Ripon]]
-* [[Lord Tajnej Pieczęci]]: [[John Wodehouse (1. hrabia Kimberley)|John Wodehouse, 1. hrabia Kimberley]]
+* [[lord tajnej pieczęci]]: [[John Wodehouse (1. hrabia Kimberley)|John Wodehouse, 1. hrabia Kimberley]]
 * [[Ministrowie spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii|minister spraw wewnętrznych]]: [[Henry Bruce (1. baron Aberdare)|Henry Bruce]]
 * [[ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii|minister spraw zagranicznych]]: [[George Villiers (4. hrabia Clarendon)|George Villiers, 4. hrabia Clarendon]]
@@ Linia 79: / Linia 79: @@
 * [[ministrowie wojny (Wielka Brytania)|minister wojny]]: [[Edward Cardwell]]
 * [[ministrowie ds. Indii|minister ds. Indii]]: [[George Campbell]]
-* [[Kanclerz Skarbu]]: [[Robert Lowe]]
+* [[kanclerz skarbu]]: [[Robert Lowe]]
 * [[Admiralicja|pierwszy lord Admiralicji]]: [[Hugh Childers]]
 * [[Ministrowie handlu i przemysłu (Wielka Brytania)|przewodniczący Zarządu Handlu]]: [[John Bright]]
@@ Linia 85: / Linia 85: @@
 * [[Poczmistrzowie generalni Wielkiej Brytanii|poczmistrz generalny]]: [[Spencer Cavendish|Spencer Cavendish, markiz Hartington]]
 * [[Główny Sekretarz Irlandii]]: [[Chichester Parkinson-Fortescue|Chirster Fortescue]]
 '''Zmiany'''
 * lipiec 1870 r. – lord Granville zastępuje lorda Clarendona na stanowisku ministra spraw zagranicznych, lord Kimberley zastępuje lorda Granville’a na stanowisku ministra kolonii, [[Charles Wood (1. wicehrabia Halifax)|lord Halifax]] zastępuje lorda Kimberleya na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci, [[ministrowie edukacji Wielkiej Brytanii|wiceprzewodniczący Komitetu Edukacji]] [[William Edward Forster]] wchodzi w skład gabinetu
@@ Linia 92: / Linia 91: @@
 * sierpień 1872 r. – Hugh Childers zostaje członkiem gabinetu jako [[Kanclerz Księstwa Lancaster]]
 * październik 1872 r. – [[Roundell Palmer (1. hrabia Selborne)|lord Selborne]] zastępuje lorda Hatherleya na stanowisku Lorda Kanclerza
-* sierpień 1873 r. – Henry Bruce (jako lord Aberdare) zastępuje lorda Ripona na stanowisku Lorda Przewodniczącego Rady, Robert Lowe zastępuje Aberdare’a na stanowisku ministra spraw wewnętrznych, Gladstone zastępuje Lowe’a na stanowisku Kanclerza Skarbu
+* sierpień 1873 r. – Henry Bruce (jako lord Aberdare) zastępuje lorda Ripona na stanowisku Lorda Przewodniczącego Rady, Robert Lowe zastępuje Aberdare’a na stanowisku ministra spraw wewnętrznych, Gladstone zastępuje Lowe’a na stanowisku kanclerza skarbu
 * wrzesień 1873 r. – John Bright zastępuje Hugh Childersa na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster
 === Drugi gabinet, kwiecień 1880 – czerwiec 1885 ===
 {{osobny artykuł|Drugi rząd Williama Ewarta Gladstone’a}}
-* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[Kanclerz Skarbu]]: William Ewart Gladstone
+* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[kanclerz skarbu]]: William Ewart Gladstone
-* [[Lord Kanclerz]]: [[Roundell Palmer (1. hrabia Selborne)|Roundell Palmer, 1. hrabia Selborne]]
+* [[lord kanclerz]]: [[Roundell Palmer (1. hrabia Selborne)|Roundell Palmer, 1. hrabia Selborne]]
-* [[Lord Przewodniczący Rady]]: [[John Spencer (5. hrabia Spencer)|John Spencer, 5. hrabia Spencer]]
+* [[lord przewodniczący Rady]]: [[John Spencer (5. hrabia Spencer)|John Spencer, 5. hrabia Spencer]]
-* [[Lord Tajnej Pieczęci]]: [[George Campbell]]
+* [[lord tajnej pieczęci]]: [[George Campbell]]
 * [[Ministrowie spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii|minister spraw wewnętrznych]]: [[William Vernon Harcourt]]
 * [[ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii|minister spraw zagranicznych]]: [[Granville Leveson-Gower (2. hrabia Granville)|Granville Leveson-Gower, 2. hrabia Granville]]
@@ Linia 111: / Linia 110: @@
 * [[Kanclerz Księstwa Lancaster]]: [[John Bright]]
 * [[Główny Sekretarz Irlandii]]: [[William Edward Forster]]
 '''Zmiany'''
 * maj 1881 r. – [[Chichester Parkinson-Fortescue|lord Carlingford]] zastępuje księcia Argyll na stanowisku Lorda Tajnej Pieczęci
@@ Linia 117: / Linia 115: @@
 * maj 1882 r. – William Edward Forster odchodzi z gabinetu, jego następcy na stanowisku Głównego Sekretarza Irladnii nie wchodzą w skład gabinetu
 * lipiec 1882 r. – lord Kimberley zastępuje Johna Brighta na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster
-* grudzień 1882 r. – Hugh Childers zastępuje Gladstone’a na stanowisku Kanclerza Skarbu, lord Hartington zastępuje Childersa na stanowisku ministra wojny, lord Kimberley zastępuje Hartingtona na stanowisku ministra ds. Indii, [[Edward Stanley (15. hrabia Derby)|lord Derby]] zastępuje Kimberleya na stanowisku ministra kolonii, John Dodson zastępuje Kimberleya na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster, [[Charles Dilke]] zastępuje Dodsona na stanowisku przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego
+* grudzień 1882 r. – Hugh Childers zastępuje Gladstone’a na stanowisku kanclerza skarbu, lord Hartington zastępuje Childersa na stanowisku ministra wojny, lord Kimberley zastępuje Hartingtona na stanowisku ministra ds. Indii, [[Edward Stanley (15. hrabia Derby)|lord Derby]] zastępuje Kimberleya na stanowisku ministra kolonii, John Dodson zastępuje Kimberleya na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster, [[Charles Dilke]] zastępuje Dodsona na stanowisku przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego
 * marzec 1883 r. – lord Carlingford zastępuje lorda Spencera na stanowisku Lorda Przewodniczącego Rady
 * październik 1884 r. – [[George Trevelyan]] zastępuje Johna Dodsona na stanowisku Kanclerza Księstwa Lancaster
@@ Linia 124: / Linia 122: @@
 === Trzeci gabinet, luty – sierpień 1886 ===
 {{osobny artykuł|Trzeci rząd Williama Ewarta Gladstone’a}}
-* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[Lord Tajnej Pieczęci]]: William Ewart Gladstone
+* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[lord tajnej pieczęci]]: William Ewart Gladstone
-* [[Lord Kanclerz]]: [[Farrer Herschell|Farrer Herschell, 1. baron Herschell]]
+* [[lord kanclerz]]: [[Farrer Herschell|Farrer Herschell, 1. baron Herschell]]
-* [[Lord Przewodniczący Rady]]: [[John Spencer (5. hrabia Spencer)|John Spencer, 5. hrabia Spencer]]
+* [[lord przewodniczący Rady]]: [[John Spencer (5. hrabia Spencer)|John Spencer, 5. hrabia Spencer]]
 * [[Ministrowie spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii|minister spraw wewnętrznych]]: [[Hugh Childers]]
 * [[ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii|minister spraw zagranicznych]]: [[Archibald Primrose|Archibald Primrose, 5. hrabia Rosebery]]
@@ Linia 132: / Linia 130: @@
 * [[ministrowie wojny (Wielka Brytania)|minister wojny]]: [[Henry Campbell-Bannerman]]
 * [[ministrowie ds. Indii|minister ds. Indii]]: [[John Wodehouse (1. hrabia Kimberley)|John Wodehouse, 1. hrabia Kimberley]]
-* [[Kanclerz Skarbu]]: [[William Vernon Harcourt]]
+* [[kanclerz skarbu]]: [[William Vernon Harcourt]]
 * [[Admiralicja|pierwszy lord Admiralicji]]: [[George Robinson|George Robinson, 1. markiz Ripon]]
 * [[Ministrowie handlu i przemysłu (Wielka Brytania)|przewodniczący Zarządu Handlu]]: [[Anthony Mundella]]
@@ Linia 138: / Linia 136: @@
 * [[Główny Sekretarz Irlandii]]: [[John Morley]]
 * [[Ministrowie ds. Szkocji|minister ds. Szkocji]]: [[George Trevelyan]]
 '''Zmiany'''
 * kwiecień 1886 r. – [[James Stansfeld]] zastępuje Josepha Chamberlaina na stanowisku przewodniczącego Rady Samorządu Lokalnego, [[John Ramsay (13. hrabia Dalhousie)|lord Dalhousie]] zastępuje George’a Trevelyana na stanowisku ministra ds. Szkocji
@@ Linia 144: / Linia 141: @@
 === Czwarty gabinet, sierpień 1892 – marzec 1894 ===
 {{osobny artykuł|Czwarty rząd Williama Ewarta Gladstone’a}}
-* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[Lord Tajnej Pieczęci]]: William Ewart Gladstone
+* [[Premierzy Wielkiej Brytanii|premier]], [[pierwszy lord skarbu]], [[lord tajnej pieczęci]]: William Ewart Gladstone
-* [[Lord Kanclerz]]: [[Farrer Herschell|Farrer Herschell, 1. baron Herschell]]
+* [[lord kanclerz]]: [[Farrer Herschell|Farrer Herschell, 1. baron Herschell]]
-* [[Lord Przewodniczący Rady]], [[ministrowie ds. Indii|minister ds. Indii]]: [[John Wodehouse (1. hrabia Kimberley)|John Wodehouse, 1. hrabia Kimberley]]
+* [[lord przewodniczący Rady]], [[ministrowie ds. Indii|minister ds. Indii]]: [[John Wodehouse (1. hrabia Kimberley)|John Wodehouse, 1. hrabia Kimberley]]
 * [[Ministrowie spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii|minister spraw wewnętrznych]]: [[Herbert Henry Asquith]]
 * [[ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii|minister spraw zagranicznych]]: [[Archibald Primrose|Archibald Primrose, 5. hrabia Rosebery]]
 * [[Sekretarze stanu do spraw kolonii|minister kolonii]]: [[George Robinson|George Robinson, 1. markiz Ripon]]
 * [[ministrowie wojny (Wielka Brytania)|minister wojny]]: [[Henry Campbell-Bannerman]]
-* [[Kanclerz Skarbu]]: [[William Vernon Harcourt]]
+* [[kanclerz skarbu]]: [[William Vernon Harcourt]]
 * [[Admiralicja|pierwszy lord Admiralicji]]: [[John Spencer (5. hrabia Spencer)|John Spencer, 5. hrabia Spencer]]
 * [[Ministrowie handlu i przemysłu (Wielka Brytania)|przewodniczący Zarządu Handlu]]: [[Anthony Mundella]]
@@ Linia 166: / Linia 163: @@
 * D.W. Bebbington, ''William Ewart Gladstone''.
 * {{Cytuj|autor = Eric Brand |tytuł = William Gladstone |data = 1986 |isbn = 0-87754-528-6 |miejsce = New York |wydawca = Chelsea House Publishers |oclc = 13497766 }}
-* Osbert Burdett, ''W. E. Gladstone'', 1928
+* Osbert Burdett, ''W.E. Gladstone'', 1928
 * F. Birrell, ''Gladstone'', 1933
 * E. Eyck, ''Gladstone'', 1938
@@ Linia 182: / Linia 179: @@
 {{Przewodniczący Zarządu Handlu}}
 {{Ministrowie wojny i kolonii Wielkiej Brytanii}}
-{{Kanclerze Skarbu}}
+{{Kanclerze skarbu}}
 {{Przewodniczący Izby Gmin}}
 {{Premierzy Wielkiej Brytanii}}
@@ Linia 215: / Linia 212: @@
 [[Kategoria:Brytyjscy parlamentarzyści 1886–1892]]
 [[Kategoria:Brytyjscy parlamentarzyści 1892–1895]]
-[[Kategoria:Kanclerze Skarbu]]
+[[Kategoria:Kanclerze skarbu]]
 [[Kategoria:Brytyjscy ministrowie wojny]]
 [[Kategoria:Premierzy Wielkiej Brytanii]]

XVI wiek	John Baker Walter Mildmay John Fortescue
XVII wiek	John Fortescue Lord Dunbar Julius Caesar Fulke Greville Richard Weston Lord Barrett Lord Cottington Lord Culpepper Edward Hyde Lord Shaftesbury John Duncombe John Ernle Lord Delamere Richard Hampden Charles Montagu John Smith
XVIII wiek	John Smith Lord Carleton John Smith Robert Harley Robert Benson William Wyndham Richard Onslow Robert Walpole Lord Stanhope John Aislabie John Pratt Robert Walpole Samuel Sandys Henry Pelham William Lee Henry Bilson Legge George Lyttelton Henry Bilson Legge Lord Mansfield Henry Bilson Legge Lord Barrington Francis Dashwood George Grenville William Dowdeswell Charles Townshend Lord North John Cavendish William Pitt Młodszy John Cavendish William Pitt Młodszy
XIX wiek	William Pitt Młodszy Henry Addington William Pitt Młodszy Henry Petty Spencer Perceval Nicholas Vansittart Frederick Robinson George Canning Lord Tenterden John Charles Herries Henry Goulburn Lord Althorp Lord Denman Robert Peel Thomas Spring Rice Francis Baring Henry Goulburn Charles Wood Benjamin Disraeli William Ewart Gladstone George Cornewall Lewis Benjamin Disraeli William Ewart Gladstone Benjamin Disraeli George Ward Hunt Robert Lowe William Ewart Gladstone Stafford Northcote William Ewart Gladstone Hugh Childers Michael Hicks-Beach
XX wiek	Michael Hicks-Beach William Vernon Harcourt Randolph Churchill George Goschen William Vernon Harcourt Michael Hicks-Beach Charles Ritchie Austen Chamberlain Herbert Henry Asquith David Lloyd George Reginald McKenna Andrew Bonar Law Austen Chamberlain Robert Horne Stanley Baldwin Neville Chamberlain Philip Snowden Winston Churchill Philip Snowden Neville Chamberlain John Simon Kingsley Wood John Anderson Hugh Dalton Stafford Cripps Hugh Gaitskell Rab Butler Harold Macmillan Peter Thorneycroft Derick Heathcoat-Amory Selwyn Lloyd Reginald Maudling James Callaghan Roy Jenkins Iain Macleod Anthony Barber Denis Healey Geoffrey Howe Nigel Lawson John Major Norman Lamont Kenneth Clarke Gordon Brown
XXI wiek	Gordon Brown Alistair Darling George Osborne Philip Hammond Sajid Javid Rishi Sunak Nadhim Zahawi Kwasi Kwarteng Jeremy Hunt

XVIII wiek	Robert Walpole Samuel Sandys Henry Pelham Thomas Robinson Henry Fox William Pitt Starszy George Grenville Henry Fox George Grenville Henry Seymour Conway Lord North Charles James Fox Thomas Townshend Charles James Fox Lord North William Pitt Młodszy
XIX wiek	William Pitt Młodszy Henry Addington William Pitt Młodszy Charles James Fox Lord Howick Spencer Perceval Lord Castlereagh George Canning William Huskisson Robert Peel Lord Althorp John Russell Robert Peel John Russell Robert Peel John Russell Benjamin Disraeli John Russell Lord Palmerston Benjamin Disraeli Lord Palmerston William Ewart Gladstone Benjamin Disraeli William Ewart Gladstone Benjamin Disraeli Stafford Northcote William Ewart Gladstone Michael Hicks-Beach William Ewart Gladstone Randolph Churchill William Henry Smith Arthur Balfour William Ewart Gladstone William Vernon Harcourt Arthur Balfour
XX wiek	Arthur Balfour Henry Campbell-Bannerman Herbert Henry Asquith Andrew Bonar Law Austen Chamberlain Andrew Bonar Law Stanley Baldwin Ramsay MacDonald Stanley Baldwin Ramsay MacDonald Stanley Baldwin Neville Chamberlain Winston Churchill Stafford Cripps Anthony Eden Herbert Morrison James Chuter Ede Harry Crookshank Rab Butler Iain Macleod Selwyn Lloyd Herbert Bowden Richard Crossman Fred Peart William Whitelaw Robert Carr James Prior Edward Short Michael Foot Norman St John-Stevas Francis Pym John Biffen John Wakeham Geoffrey Howe John MacGregor Tony Newton Ann Taylor Margaret Beckett
XXI wiek	Margaret Beckett Robin Cook John Reid Peter Hain Geoff Hoon Jack Straw Harriet Harman George Young Andrew Lansley William Hague Chris Grayling David Lidington Andrea Leadsom Mel Stride Jacob Rees-Mogg Mark Spencer Penny Mordaunt

Królestwo Wielkiej Brytanii (1707–1800)	Robert Walpole (1721–1742) Lord Wilmington (1742–1743) Henry Pelham (1743–1754) Thomas Pelham-Holles (1754–1756) William Cavendish (1756–1757) Książę Newcastle (1757–1762) Lord Bute (1762–1763) George Grenville (1763–1765) Lord Rockingham (1765–1766) Lord Chatham (1766–1768) Książę Grafton (1768–1770) Lord North (1770–1782) Lord Rockingham (1782) Lord Shelburne (1782–1783) Książę Portland (1783) William Pitt Młodszy (1783–1800)
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii (1801–1922)	William Pitt Młodszy (1801) Henry Addington (1801–1804) William Pitt Młodszy (1804–1806) Lord Grenville (1806–1807) Książę Portland (1807–1809) Spencer Perceval (1809–1812) Lord Liverpool (1812–1827) George Canning (1827) Lord Goderich (1827–1828) Książę Wellington (1828–1830) Lord Grey (1830–1834) Lord Melbourne (1834) Książę Wellington (1834) Robert Peel (1834–1835) Lord Melbourne (1835–1841) Robert Peel (1841–1846) John Russell (1846–1852) Lord Derby (1852) Lord Aberdeen (1852–1855) Lord Palmerston (1855–1858) Lord Derby (1858–1859) Lord Palmerston (1859–1865) Lord Russell (1865–1866) Lord Derby (1866–1868) Benjamin Disraeli (1868) William Ewart Gladstone (1868–1874) Lord Beaconsfield (Benjamin Disraeli) (1874–1880) William Ewart Gladstone (1880-1885) Lord Salisbury (1885–1886) William Ewart Gladstone (1886) Lord Salisbury (1886–1892) William Ewart Gladstone (1892–1894) Lord Rosebery (1894–1895) Lord Salisbury (1895–1902) Arthur Balfour (1902–1905) Henry Campbell-Bannerman (1905–1908) Herbert Henry Asquith (1908–1916) David Lloyd George (1916–1922) Andrew Bonar Law (1922)
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (od 1922)	Andrew Bonar Law (1922–1923) Stanley Baldwin (1923–1924) Ramsay MacDonald (1924) Stanley Baldwin (1924–1929) Ramsay MacDonald (1929–1935) Stanley Baldwin (1935–1937) Neville Chamberlain (1937–1940) Winston Churchill (1940–1945) Clement Attlee (1945–1951) Winston Churchill (1951–1955) Anthony Eden (1955–1957) Harold Macmillan (1957–1963) Alec Douglas-Home (1963–1964) Harold Wilson (1964–1970) Edward Heath (1970–1974) Harold Wilson (1974–1976) James Callaghan (1976–1979) Margaret Thatcher (1979–1990) John Major (1990–1997) Tony Blair (1997–2007) Gordon Brown (2007–2010) David Cameron (2010–2016) Theresa May (2016–2019) Boris Johnson (2019–2022) Liz Truss (2022) Rishi Sunak (od 2022)

W Izbie Lordów	Lord Granville Lord Russell Lord Granville Lord Kimberley Lord Rosebery Lord Kimberley Lord Spencer Lord Ripon Lord Crewe Lord Grey of Fallodon Lord Beauchamp Lord Reading Lord Crewe Lord Samuel Lord Rea Lord Byers Lady Seear
W Izbie Gmin	Lord Palmerston William Ewart Gladstone Lord Hartington William Ewart Gladstone William Vernon Harcourt Henry Campbell-Bannerman Herbert Henry Asquith Donald Maclean Herbert Henry Asquith David Lloyd George Herbert Samuel Archibald Sinclair Clement Davies Jo Grimond Jeremy Thorpe Jo Grimond David Steel