Tomb Raider (seria)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tomb Raider
Ilustracja
Logotypy serii z różnych jej okresów, kolejno (od góry): 1996-2000, 2002-2007, 2009, od 2013
Producenci

Core Design
Crystal Dynamics

Wydawcy

Eidos Interactive
Square Enix

Pierwsza gra serii

Tomb Raider (1996)

Ostatnia gra serii

Shadow of the Tomb Raider (2018)

Platformy

Android, Dreamcast, Game Boy Advance, Macintosh, OS X, MS-DOS, Microsoft Windows, GameCube, Nintendo DS, PlayStation, PlayStation 2, PlayStation 3, PlayStation 4, PlayStation 5, PlayStation Portable, Sega Saturn, Wii, Windows Mobile, Xbox, Xbox 360, Xbox One, Xbox Series X/S, Linux, Nintendo Switch

Gatunek

przygodowa gra akcji

Multimedia w Wikimedia Commons

Tomb Raider (wymowa: /tuːmɹeɪdɚ/) – seria gier komputerowych, komiksów, powieści i filmów opowiadających o przygodach fikcyjnej, brytyjskiej archeolog Lary Croft. Od ukazania się pierwszej części serii w 1996 seria stała się dochodową marką wykorzystującą różne media, zaś Lara stała się jedną z głównych ikon przemysłu gier komputerowych[1]. W 2006 znalazła się w Księdze rekordów Guinnessa, gdzie określono ją jako „bohaterkę gry komputerowej, która odniosła największy sukces w realnym życiu” (Most Successful Human Videogame Heroine)[2].

Sześć pierwszych gier z cyklu stworzonych zostało przez Core Design, kolejne pięć przez Crystal Dynamics, a dwunasta – przez Eidos Montréal. Pierwsze dziewięć wydało Eidos Interactive, które posiada prawa do znaku handlowego Tomb Raider oraz związanych z serią postaci. W 2009 wydawca został kupiony przez Square Enix, który wydał kolejne części serii. Gry z serii sprzedały się w łącznej liczbie ponad 85 mln egzemplarzy (stan na 2021 rok), co czyni Tomb Raidera jedną z najlepiej sprzedających się serii gier komputerowych w historii[3]. Najwyższe wyniki sprzedaży osiągnął reboot serii z 2013, Tomb Raider, który znalazł ponad 14,5 mln nabywców[4].

Na podstawie gier stworzono trzy pełnometrażowe filmy aktorskie. W pierwszych dwóch (Lara Croft: Tomb Raider oraz Lara Croft Tomb Raider: Kolebka życia) w postać Lary Croft wcieliła się Angelina Jolie, a w trzecim filmie (Tomb Raider) – Alicia Vikander.

We wrześniu 2023 producent gier Crystal Dynamics i firma Aspyr Media ogłosiły, że w lutym 2024 zostanie wydany Tomb Raider I-III Remastered starring Lara Croft, zestaw zremasterowanych wersji trzech pierwszych części gry[5].

Scenariusze[edytuj | edytuj kod]

Istnieją cztery różne wersje biografii Lary. Pierwszy życiorys Croft został opowiedziany w pierwszych sześciu częściach gry. Drugi scenariusz stanowią gry Legenda i Underworld oraz dwa filmy kinowe: Lara Croft: Tomb Raider i Lara Croft Tomb Raider: Kolebka życia. Choć gra Anniversary jest remakiem pierwszej części Tomb Raidera z 1996), to historia opowiedziana w grze została skorygowana, aby pasowała do drugiego scenariusza, choć nie zawiera wyraźnych odwołań do fabuły Legendy. Pierwszy scenariusz często nazywany jest „scenariuszem Core Design”, a drugi – „scenariuszem Crystal Dynamics”. Różnice w nich są szczególnie zauważalne w przypadku postaci Lary, co tyczy się zarówno jej przeszłości, jak i osobowości. W drugim scenariuszu, a także w filmach, podaje się, że ojciec Lary zginął w Kambodży. Gry z serii stworzone przez Crystal Dynamics w wielu aspektach powiązane są z filmami, bo chciano zachować pomiędzy nimi swego rodzaju spójność, stąd też np. wygląd rezydencji Croftów w Legendzie i Anniversary jest podobny do tego znanego z pierwszych dwóch filmów.

Trzeci scenariusz to wersja komiksowa z komiksów wydawanych przez Top Cow. Między drugim i trzecim scenariuszem następuje rozbieżność dotycząca okoliczności śmierci rodziców Lary – w komiksach podano, że Lara straciła rodziców i narzeczonego w katastrofie samolotu, gdy miała 21 lat, z kolei w Legendzie matka Lary ginie w katastrofie samolotowej, podczas gdy jej córka ma dziewięć lat.

W 2013 premierę miał restart serii z zupełnie nowym, czwartym scenariuszem, który został ujawniony na łamach magazynu „Game Informer”. Lara Croft (postać niepowiązana z poprzednimi trzema) po ukończeniu studiów w wieku 21 lat wyrusza na ekspedycję na jedną z Wysp Japońskich Yamatai, aby udowodnić znajomym, że nadaje się do archeologii. Dopływając do wyspy, statek wpada w środek burzy sztormowej i tonie, ale Lara ratuje się i dociera na wyspę, gdzie zostaje ogłuszona i porwana, a po ucieczce musi przetrwać w niekorzystnych warunkach, walczyć z mieszkańcami wyspy i znaleźć przyjaciół. W tym scenariuszu rodzice Lary zaginęli i są poszukiwani, a mimo ich bogactwa Lara na zapłacenie za studia pracowała sama. Nie chciała wziąć pieniędzy rodziców, gdyż w ten sposób przyznałaby, że oni nie żyją.

Lara Croft[edytuj | edytuj kod]

Alison Carroll – oficjalna modelka Lary Croft w latach 2008–2010
 Osobny artykuł: Lara Croft.

Główną bohaterką Tomb Raidera jest Lara Croft, atrakcyjna i inteligentna brytyjska archeolożka poszukująca starożytnych skarbów[6]. Postać została stworzona przez projektanta pracującego dla firmy Core Design, Toby’ego Garda, wyewoluowała z wielu pomysłów odrzuconych ze wczesnych koncepcji[7].

Zazwyczaj przedstawiana jest w brązowych szortach, niebieskim topie, z brązowym plecakiem oraz dwiema kaburami na broń. W poszczególnych częściach serii wygląd bohaterki ulegał drobnym zmianom, który dostosowywany był do rosnących możliwości komputerów (poprawienie animacji, wygładzenie rysów twarzy, poruszające się włosy) i oczekiwań fanów (przesadnie powiększany biust, który ostatecznie zmniejszono).

W rolę Lary Croft wcieliło się kilka modelek, w tym m.in. brytyjskie aktorki Nell McAndrew i Rhona Mitra (pierwsza oficjalna modelka Lary) oraz brytyjskie modelki Katie Price[8] i Alison Carroll (oficjalne wcielenie Croft w latach 2008–2010)[9][10][11]. Postać Lary w filmach kinowych zagrała amerykańska aktorka Angelina Jolie i szwedzka aktorka Alicia Vikander[12][13][14].

Gry z serii[edytuj | edytuj kod]

Gry wieloplatformowe[edytuj | edytuj kod]

Spin-offy[edytuj | edytuj kod]

Dodatki[edytuj | edytuj kod]

  • 1998: Tomb Raider: Unfinished Business
  • 1998: Tomb Raider II: The Golden Mask
  • 2000: Tomb Raider III: The Lost Artifact
  • 2009: Tomb Raider: Underworld: Beneath the Ashes
  • 2009: Tomb Raider: Underworld: Lara’s Shadow
  • 2016: Rise of the Tomb Raider: Baba Yaga – Świątynia wiedźmy[15]
  • 2016: Rise of the Tomb Raider: Przebudzenie zimnej ciemności[16]
  • 2016: Rise of the Tomb Raider: Więzy krwi
  • 2016: Rise of the Tomb Raider: Koszmar Lary
  • 2018: Shadow of the Tomb Raider: Kuźnia
  • 2018: Shadow of the Tomb Raider: Filar
  • 2019: Shadow of the Tomb Raider: Koszmar
  • 2019: Shadow of the Tomb Raider: Cena przetrwania
  • 2019: Shadow of the Tomb Raider: Serce węża
  • 2019: Shadow of the Tomb Raider: Wielki Kajman
  • 2019: Shadow of the Tomb Raider: Droga do domu

Gry przeznaczone na konsole przenośne[edytuj | edytuj kod]

Gry przeznaczone na telefony komórkowe[edytuj | edytuj kod]

  • 2003: Tomb Raider: The Osiris Codex
  • 2004: Tomb Raider: Quest for Cinnabar
  • 2004: Tomb Raider: Elixir of Life
  • 2006: Tomb Raider: Puzzle Paradox

Cechy gier[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza część wydana została na platformy Sega Saturn, PlayStation i PC. Gry przedstawiają świat w 3D, na który składa się seria grobowców i innych lokacji, przez które gracz musi przeprowadzić Larę Croft[17]. Bohaterka po drodze zabija niebezpieczne zwierzęta i inne istoty, zbiera przedmioty i rozwiązuje łamigłówki, aby uzyskać dostęp do nagrody, zwykle będącej potężnym artefaktem[17][18]. W późniejszych grach przeciwnikami Lary są głównie ludzie. Rozgrywka The Angel of Darkness została wzbogacona o elementy cRPG, dzięki którym gracz umożliwia Larze interakcję z innymi osobami[19].

Tomb Raider jest strzelanką trzecioosobową, w której gracz stale widzi główną bohaterkę – kamera podąża za nią, zwykle pokazując świat sponad jej ramienia lub zza pleców[17]. Lara może biegać, chodzić, przeskakiwać nad rozpadlinami, przesuwać się na półkach skalnych i innych występach, wykonywać przewroty, pływać, skakać do przodu i do tyłu oraz przesuwać kamienne bloki[20][21], a także – przy odpowiedniej kombinacji przycisków – stanąć na rękach z pozycji wiszącej albo skoczyć do wody[22], przy czym dwie ostatnie umiejętności są czysto estetyczne i nie pełnią żadnej funkcji w grze. Każda kolejna gra wprowadzała nowe ruchy Lary. W trzeciej części Tomb Raidera twórcy wprowadzili możliwość pełzania, i chodzenia w zwisie, a także bieganie sprintem[23]. Od czwartej części gry Lara może też zeskakiwać z lin, wykonując salto w tył, obrócić się w powietrzu i chwycić znajdującą się za nią krawędź. W piątej części gry Lara ma możliwość chodzenia po linie, huśtania się na drążku i atakowania z ukrycia[24][25]. W szóstej części gry twórcy poszerzyli ruchy Lary o przyleganie do ścian, skradanie się, walkę wręcz i czołganie się[26][27]. W siódmej części gry Lara po raz pierwszy ma do dyspozycji elektromagnetyczny chwytak[28][29], który może przyczepić do metalowych przedmiotów, używając go jako liny lub aby przyciągać do siebie metalowe obiekty i przeciwników.

Do ukazania się gry The Angel of Darkness serię charakteryzowała budowa świata oparta na sześcianach, a stopnie, ściany i sufity były umieszczone pod kątem 90° względem siebie, choć projektanci gry stosowali różne techniki, by to zamaskować. Powodem tej ortogonalności może być fakt, że twórcy rozszerzyli do grafiki 3D wcześniejsze dwuwymiarowe gry platformowe, co jest widoczne w rozgrywce Tomb Raidera, która przypomina gry, takie jak Prince of Persia czy Flashback skupiające się na skakaniu na czas przeplatanym walką. W grze The Angel of Darkness twórcy znacznie poprawili grafikę, m.in. postacie złożyli z 5000 wielokątów, a także dodali dokładniejsze tekstury[27][30][31]. Rozgrywka w siódmej części gry została wzbogacona o elementy quick time event, będące formą interaktywnego przerywnika filmowego.

Każda kolejna gra wprowadzała również nowe bronie. W pierwszych pięciu częściach Lara domyślnie korzysta z dwóch pistoletów z nieograniczoną amunicją[18][32]. Dodatkowymi broniami w pierwszej części gry są: strzelba, dwa colty pythony i dwa uzi[22]. Do drugiej części dodano: dwa pistolety automatyczne, karabin M16, wyrzutnię rakiet i wyrzutnię harpunów, używaną podczas walki pod wodą[33][34]. W trzeciej części gracz ma do dyspozycji dodatkowo pistolet maszynowy MP5[23]. W piątej części gry gracz dysponuje celownikiem laserowym, który umożliwia Larze strzelanie z daleka do celu[35][36].

Fabuła opiera się zazwyczaj na zadaniu zdobycia potężnego artefaktu, nim zrobi to przeciwnik chcący wykorzystać go do własnych celów. Artefakty zazwyczaj posiadają mistyczne moce i mogą mieć nadprzyrodzone, a nawet obce pochodzenie. Przeciwnicy często używają artefaktu lub jego części jako broni albo do tworzenia mistycznych potworów, stworzeń i mutantów, które Lara musi pokonywać podczas swojej podróży.

Gracz podczas rozgrywki może szukać ukrytych skarbów[33][37], których zebranie nagradzne jest zapasami bądź bronią, a także nowymi strojami. W szóstej części gry zrezygnowano ze znajdziek[38], ale przywrócono je w kolejnej odsłonie serii.

Tomb Raider na przenośnych konsolach[edytuj | edytuj kod]

W 1997 roku pojawiła się wersja na przenośną konsolę GameBoy Color. Była to standardowa gra platformowa bazująca na fabule pierwowzoru. W 2002 roku na przenośną konsolę GameBoy Advance pojawiła się gra Tomb Raider: The Prophecy. Gra była podobna do tej wydanej w 1997 roku, miała jednak lepszą grafikę, a fabuła nie odnosiła się do pierwszej części. Pod koniec 2003 roku na konsoli Nokia N-Gage pojawiła się dokładna konwersja pierwszego Tomb Raidera, obecnie dostępna na konsoli PSP. Oprócz części przeznaczonych wyłącznie na konsole przenośne, dostępna jest także Legenda na Nintendo DS i PlayStation Portable, Anniversary na PSP oraz Underworld na DS.

Adaptacje[edytuj | edytuj kod]

Komiksy[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Tomb Raider (komiks).

W grudniu 1997 roku wydawnictwo Top Cow wydało pierwszy komiks z Larą, Tomb Raider/Witchblade. Jego scenarzystą i rysownikiem był Michael Turner, zaś komiks przedstawiał przygody Lary i Sary Pezzini. Zdobył sporą popularność, więc rok później pojawiła się jego kontynuacja, Witchblade/Tomb Raider. Gdy i on dobrze się sprzedał, wydawnictwo postanowiło co miesiąc wydawać komiks poświęcony przygodom samej Lary. Scenarzystą serii był Dan Jurgens, zaś rysownikiem Andy Park. Stworzyli kilkanaście komiksów, jednak później pałeczkę przejęli inni autorzy. Do 2005 wydano około pięćdziesięciu komiksów z serii Tomb Raider, dwanaście z serii Tomb Raider: Journeys oraz około dwudziestu wydań specjalnych.

Na polskim rynku wydanych zostało tylko kilkanaście komiksów. W 2002 roku zaprzestano wydawania komiksów Tomb Raider, co tłumaczono niskimi zyskami i słabą podażą. Komiks prawdopodobnie i tak nie przetrwałby kolejnego roku, kiedy to nieudany The Angel of Darkness mocno osłabił zainteresowanie tak serią, jak i wszystkim, co z nią związane.

W lutym 2014 roku zaczęła ukazywać się nowa seria komiksów oparta na reboocie serii z 2013 roku. Do 2019 roku dzięki wydawnictwu Dark Horse Comics wydano 39 komiksów prezentujących wydarzenia pomiędzy grami Tomb Raider, Rise of the Tomb Raider i Shadow of the Tomb Raider. Dodatkowo, pomiędzy październikiem 2015 a lutym 2016 wydano pięć komiksów inspirowanych klasycznymi przygodami Lary Croft[39].

Filmy[edytuj | edytuj kod]

W 2001 premierę miał film Lara Croft: Tomb Raider, w którym w postać Lary Croft wcieliła się amerykańska aktorka Angelina Jolie[12][13]. Film znacznie odbiegał od fabuły przedstawionej w grach. Jest to filmowa adaptacja gry, która osiągnęła największy sukces pod względem finansowym w Stanach Zjednoczonych, zarabiając ponad 131 mln dolarów[40].

W 2003 ukazała się druga część filmu, Tomb Raider: Kolebka życia, ponownie z Angeliną Jolie w roli głównej[13]. Film nie okazał się sukcesem, a zyski nie pokryły kosztów produkcji, o co producenci obwiniali słabo przyjętą szóstą część gry komputerowej, która została wydana w tym samym okresie.

W 2013 poinformowano, że wytwórnia MGM przejęła od GK Films prawa do kolejnej adaptacji filmowej serii, która ma być rebootem[41]. Premiera filmu Tomb Raider odbyła się 2 marca 2018, a w postać Lary Croft wcieliła się szwedzka aktorka Alicia Vikander[42]. Film zwrócił koszty swojej produkcji, a w serwisie Rotten Tomatoes okazał się najlepiej ocenianą ekranizacją gry komputerowej w historii[43].

W 2019 rozpoczęto pracę nad czwartym filmem, będącym kontynuacją filmu Tomb Raider z 2018[44]. Zdjęcia do filmu miały rozpocząć się w kwietniu 2020, jednak z powodu pandemii COVID-19 prace przerwano. W roli Lary miała powrócić Alicia Vikander, a w roli Any miała wystąpić Kristin Scott Thomas. Film miał bazować na wydarzeniach z gier Rise of the Tomb Raider i Shadow of the Tomb Raider[45]. W 2022 poinformowano o anulowaniu filmu i odebraniu praw do produkowania ekranizacji marki wytwórni MGM[46].

W 2023 prawa do wyprodukowania czwartego filmu nabył Amazon[47].

Książki[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Tomb Raider (książka).

Na mocy porozumienia Eidos Interactive i wydawnictwa Ballantine Books, w latach 2003-2004 powstały trzy książki, z których każda przedstawia autonomiczną przygodę, nieprezentowaną wcześniej w grach. Pierwsza z książek, The Amulet of Power, stanowi pomost między The Last Revelation a The Angel of Darkness[48]. Dodatkowo powstały jeszcze cztery książki na kanwach scenariuszy filmów.

Dzięki porozumieniu Square Enix i wydawnictwa Penguin Random House, w 2014 roku ukazała się książka Tomb Raider: The Ten Thousand Immortals prezentująca wydarzenia rozgrywające się po grze Tomb Raider[49].

W 2016 ukazała się książka Lara Croft and the Blade of Gwynnever inspirowana klasycznymi przygodami Lary[50]. W 2018 premierę miała książka Tomb Raider: Path of the Apocalypse, która prezentowała wydarzenia między wizytą Lary na meksykańskiej wyspie Cozumel, a rozbiciem samolotu w Amazonii w Peru w grze Shadow of the Tomb Raider[51].

Seriale[edytuj | edytuj kod]

W 2007 stworzono dziesięcioodcinkowy serial animowany Revisioned: Tomb Raider, którego każdy odcinek opowiadał o nieopowiedzianej wcześniej przygodzie z różnych momentów z życia Lary Croft[52].

W 2021 zapowiedziano kolejny serial animowany mający opowiadać o przygodach Lary po wydarzeniach z gry Shadow of the Tomb Raider[53]. Ogłoszono również, iż w serialu do serii po długiej nieobecności powróci postać Zipa, znanego z gier Tomb Raider: Chronicles, Tomb Raider: Legenda i Tomb Raider: Underworld[54]. W maju 2022 podano, że premiera serialu odbędzie się w 2023 na platformie Netflix[55].

W 2023 poinformowano, że Amazon zakupił prawa do wyprodukowania aktorskiego serialu opartego na Tomb Raiderze[56].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Seria Tomb Raider – seria gier. Gry-Online. [dostęp 2016-05-06].
  2. ↑ Guy Cocker: Lara Croft earns Guinness World Record. GameSpot, 2006-04-20. [dostęp 2016-05-06].
  3. ↑ https://www.tombraiderchronicles.com/headlines4326.html
  4. ↑ https://tombraider25.square-enix-games.com/en-us/tr2013/blog/treasure-hunters-2013/
  5. ↑ Aspyr & Crystal Dynamics reveal "Tomb Raider I-III Remastered starring Lara Croft", coming to PC & consoles Feb. 14, 2024. crystaldynamics.com, 2023-09-14. [dostęp 2024-02-10]. (ang.).
  6. ↑ Lara Croft: Tomb Raider – film przygodowy. [w:] Teleman [on-line]. teleman.pl. [dostęp 2020-05-02]. (pol.).
  7. ↑ Greg Howson: Lara’s creator speaks. The Guardian, 2006-04-18. [dostęp 2008-12-02]. (ang.).
  8. ↑ Baxter 2024 ↓, s. 82.
  9. ↑ Modelki wcielające się w Larę Croft - co dziś robią i jak wyglądają? [online], ppe.pl [dostęp 2024-04-26].
  10. ↑ The new Lara Croft is unveiled as a former gymnast... from Croydon!. Daily Mail, 11 sierpnia 2008. [dostęp 2008-09-27]. (ang.).
  11. ↑ Anita Singh: New Lara Croft unveiled for latest Tomb Raider video game. Telegraph, 11 sierpnia 2008. [dostęp 2008-09-27]. (ang.).
  12. ↑ a b Lara Croft – Tomb Raider (2001). [w:] Rotten Tomatoes [on-line]. rottentomatoes.com. [dostęp 2020-05-03]. (pol.).
  13. ↑ a b c Sarah Larter, Mike Flynn: Lara Croft: Tomb Raider – The Official Film Companion. Londyn: Carlton Books Limited, 2001, s. 42. ISBN 83-237-9954-7.
  14. ↑ Alicia Vikander to Star as Lara Croft in 'Tomb Raider'.
  15. ↑ Rise of the Tomb Raider: Baba Yaga – Świątynia wiedźmy. Gry-Online. [dostęp 2019-02-27].
  16. ↑ Rise of the Tomb Raider – znamy datę premiery dodatku Cold Darkness Awakened. Gry-Online, 2016-03-22. [dostęp 2016-04-18].
  17. ↑ a b c Tomb Raiders: Lara Croft and the Temples of Doom. „Electronic Gaming Monthly”, s. 88–89, wrzesień 1996. Ziff Davis. [dostęp 2020-06-06]. (ang.). 
  18. ↑ a b Rob Bright. Bikini Girls with Machine Guns. „Sega Saturn Magazine”, s. 58–61, sierpień 1996. Emap International Limited. (ang.). 
  19. ↑ Zodiac, Poradnik do gry – Szczypta informacji | Tomb Raider The Angel of Darkness, [w:] Gry-Online [online], gry-online.pl, 22 sierpnia 2003 [dostęp 2020-04-16].
  20. ↑ Hamish Todd: Untold Riches: The Intricate Platforming of “Tomb Raider”. [w:] Gamasutra [on-line]. 2013-03-01. [dostęp 2015-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-09)]. (ang.).
  21. ↑ Core Design: Tomb Raider: PC Manual. Eidos Interactive, 1996, s. 5–8. (ang.).
  22. ↑ a b Previous Adventures. W: Mathieu Daujam, James Price: Lara Croft: Tomb Raider Legend Complete Guide. Piggyback Interactive, 2006-04-11, s. 174–177. ISBN 1-9035-1181-X. (ang.).
  23. ↑ a b Tomb Talk. [w:] IGN [on-line]. ign.com, 1998-11-04. [dostęp 2020-04-20]. (ang.).
  24. ↑ Vincent Lopez: Tomb Raider: Chronicles Interview. [w:] IGN [on-line]. ign.com, 2000-10-19. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  25. ↑ Adrian Smith On The Tomb Raider Chronicles – Part 1 (Page 2 of 3). [w:] GameSpot [on-line]. gamespot.co.uk, 2000-09. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  26. ↑ Jacek Hałas „Stranger”, Tomb Raider: The Angel of Darkness – recenzja gry, [w:] Gry-Online [online], gry-online.pl, 12 sierpnia 2003 [dostęp 2020-04-18].
  27. ↑ a b Patryk Jankowski, RetroStrefa – Tomb Raider: The Angel of Darkness, [w:] MiastoGier.pl [online], miastogier.pl, 10 kwietnia 2014 [dostęp 2020-04-18].
  28. ↑ Eidos na E3 – Tomb Raider: Legend. gry-online.pl, 2005-05-19. [dostęp 2020-08-12]. (pol.).
  29. ↑ eLKaeR: Tomb Raider: Legend nareszcie oficjalnie. gry-online.pl, 2005-04-01. [dostęp 2020-08-12]. (pol.).
  30. ↑ Angel of Darkness, [w:] gaminghorizon.com [online], features.gaminghorizon.com, 17 grudnia 2002 [dostęp 2020-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2002-12-17] (ang.).
  31. ↑ Johnny Minkley, Grzegorz Kornacki (tłum.), "Lara jest moim życiem!" – wywiad z Jeremym Heath-Smith'em [sic!], [w:] totalvideogames.com [online], laracroft.pl [dostęp 2020-04-18].
  32. ↑ Wookie_LG, Recenzja gry Tomb Raider: The Angel of Darkness (2003) – Skok na główkę, [w:] Filmweb [online], filmweb.pl, 30 sierpnia 2011 [dostęp 2020-04-18].
  33. ↑ a b Kip Ward: “Tomb Raider II Gold”: Prima’s Official Strategy Guide. Rocklin: Prima Games, 1999, s. 2–5. ISBN 978-0761522713. (ang.).
  34. ↑ Tomb Raider II: Starring Lara Croft. [w:] Croft Generation [on-line]. [dostęp 2024-02-09]. (ang.).
  35. ↑ Paweł Prestidigitator „Prestidigitator”: Tomb Raider 5: Chronicles – recenzja gry. [w:] Gry-Online [on-line]. gry-online.com, 2001-02-12. [dostęp 2016-07-07]. (pol.).
  36. ↑ Erik Peterson: Tomb Raider: Chronicles (PC). IGN, 2000-12-05. [dostęp 2016-07-07]. (ang.).
  37. ↑ An older interview we did with Andy Sandham about Tomb Raider Chronicles. tombraider-of-coredesign.tumblr.com. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  38. ↑ K@t, Definitywne podsumowanie serii "TR", odc. 6 [online], laracroft.pl [dostęp 2023-05-29] (pol.).
  39. ↑ Tomb Raider | Dark Horse Digital Comics. digital.darkhorse.com. [dostęp 2019-03-05].
  40. ↑ Video Game Adaptation Movies at the Box Office – Box Office Mojo. www.boxofficemojo.com. [dostęp 2019-03-05].
  41. ↑ MGM przejmuje reboot "Tomb Raidera". Filmweb, 2013-03-28. [dostęp 2013-06-13]. (pol.).
  42. ↑ Travis Clark, Jason Guerrasio: A look at the epic rise of 29-year-old Swedish actress Alicia Vikander, who has already won an Oscar and now stars as Lara Croft in 'Tomb Raider'. Business Insider. [dostęp 2019-03-05].
  43. ↑ 47 Video Game Movies Ranked Worst to Best. [dostęp 2019-03-05]. (ang.).
  44. ↑ Mike Fleming Jr, Mike Fleming Jr: MGM & Warner Bros Starts Climb Toward ‘Tomb Raider 2,’ Amy Jump To Write Script. Deadline, 2019-04-12. [dostęp 2019-04-12]. (ang.).
  45. ↑ Upcoming Tomb Raider Movie Sequel Will Adapt Last Two Games Of Rebooted Trilogy. LADbible. [dostęp 2020-02-16]. (ang.).
  46. ↑ Tomb Raider Sequel Movie Report Details Why It Was Canceled [online], GAMING [dostęp 2022-09-14] (ang.).
  47. ↑ Amazon chcę zrobić z Tomb Raider "markę w stylu Marvela". Dlatego powstaje też serial i film [online], PlanetaGracza.pl, 31 stycznia 2023 [dostęp 2023-02-13] (pol.).
  48. ↑ Tomb Raider Books [online], www.goodreads.com [dostęp 2022-09-14].
  49. ↑ The Ten Thousand Immortals (Tomb Raider). Amazon. [dostęp 2019-03-05].
  50. ↑ Lara Croft and the Blade of Gwynnever. Amazon. [dostęp 2019-03-05].
  51. ↑ Shadow of the Tomb Raider. Goodreads. [dostęp 2019-03-05].
  52. ↑ Revisioned: Tomb Raider. Acme Filmworks, GameTap Entertainment, Turner Studios. 2007-07-10. [dostęp 2022-09-14].
  53. ↑ Community Update: Tomb Raider 25 Year Celebration. [dostęp 2022-09-14].
  54. ↑ Tomb Raider Anime For Netflix Brings Back Jonah And Zip [online], GameSpot [dostęp 2022-09-14] (ang.).
  55. ↑ Kelly M, Everything You Need to Know About Netflix’s ‘Tomb Raider’ Series [online], Tomb Raider Horizons, 2 maja 2022 [dostęp 2022-09-14] (ang.).
  56. ↑ Wojtini Opublikowano 28 stycznia 2023 08:26, Tomb Raider otrzyma serial aktorski na Amazonie! [online], IGN Polska, 28 stycznia 2023 [dostęp 2023-02-13] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Daryl Baxter: Jak powstawał „Tomb Raider”?. Kuba Florian Stolarz (tłum.). Wydawnictwo Open Beta, 2024. ISBN 978-83-970212-3-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Tomb Raider
Gry
Core Design
Crystal Dynamics
Dodatki
Game Boy Color
Spin-offy
Inne
Filmy
Fabularne
Dokumentalne
Książki
Inne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tomb_Raider_(seria)&oldid=73616497”