Ulica Piaskowa we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Piaskowa widziana z placu bp. Nankiera na południe[a]. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
310 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 51°06′44,7″N 17°02′21,6″E/51,112419 17,039331
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Piaskowa – jedna z głównych arterii średniowiecznego Wrocławia (fragment tzw. „szlaku bursztynowego”[1]), prowadząca od wschodniej strony placu Nowy Targ na północ, do Bramy Piaskowej (zwanej też „Bramą Najświętszej Marii Panny”)[b][2], i mostu Piaskowego[3]; za nim trakt na północ wiedzie ulicą św. Jadwigi przez Wyspę Piasek do Wyspy Młyńskiej i mostów Młyńskich, a potem dalej na północ (do Milicza lub Trzebnicy) lub północny wschód (do Psiego Pola i dalej do Oleśnicy). Ulicą Piaskową biegnie także, poprzez Most Piaskowy (a za nim na wschód przez Most Tumski) droga z miasta na Ostrów Tumski i znajdującej się tam katedry św. Jana.
We wczesnym średniowieczu ulica była bezimienna[3], bądź określana jako „droga do katedry” albo „droga do bramy Panny Marii”[1]; traktowana była wraz ze wschodnią pierzeją Nowego Targu jako jego część zwana też czasem Malerseite („stroną malarską” albo „między malarzami” bądź „pod malarzami”)[1][3]. W XVIII wieku pojawiła się dla tej ulicy nazwa Grosse Malergasse[3] („Wielki Zaułek Malarski”), ale już pod koniec tego samego stulecia[4] – Sandgasse[3] („Zaułek Piaskowy”), później Sandstraße („ulica Piaskowa”).
Murowana zabudowa ulicy pojawiła się już w XIII wieku; na rok 1346 datowane są pierwsze wzmianki o znajdującej się tu siedzibie biskupów lubuskich, którą w 1511 wykupiła rada miejska, a następnie w 1519 nakazała przebudować na spichlerz i Arsenał Piaskowy[3]. Po przeciwnej stronie ulicy swój dom miał pod koniec XV wieku książę Fryderyk I legnicki, a potem (do 1525) książę ziębicko-oleśnicki Karol I Podiebradowicz[3]. Przy Grosse Malergasse (w lokalizacji ul. Piaskowej 1[3][5], przy skrzyżowaniu z dzisiejszą Purkyniego[6]) mieściła się od 1621 roku mennica królewska.
Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 przy ulicy św. Jadwigi (będącej przedłużeniem Piaskowej), w podziemiach Biblioteki Uniwersyteckiej na Piasku, mieściła się od ostatnia kwatera dowództwa obrony twierdzy, przeniesiona tam w kwietniu 1945 z Liebichs Höhe (wzgórza Liebicha, obecnie Wzgórza Partyzantów)[7]. Ostrzał artyleryjski tego rejonu spowodował, że cała zabudowa ulicy Piaskowej (oprócz budynku nr 11[c][d], który mieścił siedzibę targowisk miejskich[1] oraz żelbetowej Hali Targowej z 1908 roku) legła w gruzach[e]. Bezpośrednio po zakończeniu wojny patronem ulicy został Piotr Włost, zmarły w 1153 roku palatyn Bolesława Krzywoustego. Rada miejska Wrocławia w grudniu 1951 zdecydowała jednak o nadaniu ulicy Piaskowej jej historycznej nazwy[6].
Nowe budynki tzw. osiedla Nowy Targ[3] zbudowano wzdłuż ulicy Piaskowej do roku 1963[6]. Pod koniec lat 60. XX wieku planowano znaczne poszerzenie ulicy i stworzenie tu międzymiastowej arterii przelotowej[6], ale plany te nie zostały zrealizowane. Obecnie ulicą przebiega wydzielona dwutorowa (i dwukierunkowa) linia tramwajowa, a ruch samochodowy odbywa się dwupasmową, ale jednokierunkową jezdnią z północy na południe[8]. W roku 2019 wrocławski Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta dokończył w ciągu ulicy Piaskowej wydzielenie ścieżki rowerowej[9]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pierwszy z lewej budynek z wystrojem z czerwonej cegły, wieżą i wielkimi oknami to Hala Targowa z roku 1908, następny za nią czterokondygnacyjny[f] budynek nr 15 (dawniej nr 11, jedyny zachowany po bombardowaniach w 1945), i dalej w perspektywie ulicy – bloki z lat 60. XX wieku, które zastąpiły kamienice zburzone w 1945. Widoczna na ostatnim planie (na skraju kadru) wieża kościelna należy do kościoła św. Wojciecha przy pl. Dominikańskim.
- ↑ Brama Piaskowa dziś już nie istnieje, dziś na jej miejscu (oraz zabudowań towarzyszących) znajduje się skrzyżowanie ulic Piaskowej, św. Ducha i Grodzkiej oraz plac bp. Nankiera, a także Hala Targowa wzniesiona w 1908 r.
- ↑ W tym miejscu znajdował się wcześniej Arsenał Piaskowy, zburzony na początku XX wieku pod budowę nowej Hali Targowej nr 1. W obecnej numeracji budynek przy Sandstraße 11 ma adres ul. Piaskowa 15, a Hala Targowa – ul. Piaskowa 17.
- ↑ W Arsenale Piaskowym przy Sandstraße 11 miała również swoją pierwszą siedzibę (od 1872 r.) firma Breslauer Acten-Matz-Fabrik, która później nabyła słodownię będącą częścią późniejszego browaru, który po II wojnie światowej został nazwany Browarem Piastowskim[10].
- ↑ Bombardowania te spowodowały także detonację ładunków wybuchowych podłożonych przez Niemców pod Mostem Piaskowym, poważnie go uszkadzając[11].
- ↑ Porównanie z wyglądem tego obiektu przed rokiem 1945[12] dowodzi, że odbudowa powojenna zmieniła konstrukcję: zmniejszyła się (o jeden) liczba kondygnacji, znikł narożny wykusz nad II piętrem, zmieniono też kształt dachu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Antkowiak 1970 ↓, s. 183.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Brama Piaskowa, s. 88.
- ↑ a b c d e f g h i Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Piaskowa, s. 628.
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 183–184.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Mennice, s. 496–497.
- ↑ a b c d Antkowiak 1970 ↓, s. 184.
- ↑ von Ahlfen i Niehoff 2008 ↓, s. 64, 127, 144.
- ↑ Street View, ul.Piaskowa/pl.Nankiera, czerwiec 2017.
- ↑ Informacja o obiorze robót budowlanych.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Piast. Browary Dolnośląskie „Piast” SA, s. 628.
- ↑ von Ahlfen i Niehoff 2008 ↓, s. 122.
- ↑ Widok wrocławskiej Hali Targowej i pobliskich budynków w latach 40. XX w.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zygmunt Antkowiak: Ulice i place Wrocławia. Ossolineum, 1970, s. 183–184.
- Encyklopedia Wrocławia. Wyd. I. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000. ISBN 83-7023-749-5.
- Hans von Ahlfen, Hermann Niehoff: Festung Breslau w ogniu. tłum. Agata Janiszewska, oprac. Tomasz Głowiński. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2008. ISBN 978-83-245-8536-6.
