Warszawa Śródmieście
 Warszawa Śródmieście, peron 2 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
| Data otwarcia |
23 czerwca 1949 (Prowizoryczny dworzec) |
| Data zamknięcia |
{{{data zamknięcia}}} |
| Liczba pasażerów (2017[1]) |
19 400 000 |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów |
3[2] |
| Liczba krawędzi peronowych |
4[2] |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Warszawy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:railwaystation} | |
| [{{{www}}} Strona internetowa] | |
Warszawa Śródmieście – przystanek i podziemny dworzec kolejowy w Warszawie znajdujący się na warszawskiej linii średnicowej przy Alejach Jerozolimskich 50, pomiędzy ulicami Marszałkowską i Emilii Plater. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca aglomeracyjnego[3].
Obsługiwane połączenia
| Przewoźnik | Linia | Trasa | |
|---|---|---|---|
| SKM | S1 | Otwock – Warszawa Śródmieście – Pruszków | [4] |
| S2 | Sulejówek Miłosna – Warszawa Śródmieście - Warszawa Lotnisko Chopina | [4] | |
| KM | R1 | Warszawa Wschodnia – Warszawa Śródmieście – Skierniewice | [5] |
| R2 | Warszawa Zachodnia – Warszawa Śródmieście - Łuków | [5] | |
| R3 | Warszawa Wschodnia - Warszawa Śródmieście - Łowicz Główny | [5] | |
| R7 | Warszawa Zachodnia – Warszawa Śródmieście - Dęblin | [5] | |
| R8 | Warszawa Wschodnia - Warszawa Śródmieście - Radom | [5] |
Historia
Dworzec powstał w miejscu przedwojennego, istniejącego do 1944 Dworca Głównego, na terenie dawnego Dworca Wiedeńskiego[6].
Pierwszy prowizoryczny dworzec Warszawa Śródmieście powstał w 1949[6] (otwarcie nastąpiło 23 czerwca 1949, na miesiąc przed zaplanowanym terminem), w ramach odbudowy warszawskiej linii średnicowej ze zniszczeń wojennych. Mieścił się on w drewnianym pawilonie u zbiegu ulic Marszałkowskiej i Alej Jerozolimskich[6]. Początkowo perony dworcowe mieściły się w wykopie[7].
W 1952, w ramach porządkowania rejonu Pałacu Kultury i Nauki, obiekt przeniesiono na zachód, w miejsce obecnego dworca Warszawa Centralna, gdzie wybudowano kolejny dworzec prowizoryczny[6]. Teren pierwszego dworca przykryto płytą betonową, na której urządzono zieleńce[6].
W latach 1955 ukończono budowę dwóch pawilonów wejściowych do nowego stałego dworca według projektu architektów Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Wybudowano także część podziemną w stanie surowym, opartą na murach podziemnej części dworca Warszawa Główna. Pawilony umieszczono symetrycznie względem osi Pałacu Kultury i Nauki[8].
Prace w podziemnej części dworca wznowiono po 1960 i zakończono w 1963[6]. Nowoczesny projekt wnętrz wykonali artyści z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie: Wojciech Fangor, Jerzy Sołtan, Zbigniew Ihnatowicz, Wiktor Gessler, Adolf Szczepiński, Bogusław Smyrski i Lech Tomaszewski[8].
W trakcie budowy dworca w 1963 roku powstał fragment tunelu pieszego w kierunku wschodnim, który miał w przyszłości prowadzić z peronu 2. do stacji metra – pomimo tego, że budowy metra nie było wówczas nawet w odległych planach. Część podziemna dworca została otwarta 29 września 1963[9].
Dworzec składa się z części podziemnej (perony i osobne zespoły kas) oraz dwóch naziemnych pawilonów wejściowych z granitu. Pierwotnie trzyperonowy układ dworca zakładał ich specjalizację: skrajne obsługiwały podróżnych odjeżdżających w kierunku wschodnim lub zachodnim, środkowy – przyjeżdżających z obu kierunków (obsługa pociągu najpierw otwierała drzwi na peron środkowy dla wysiadających, potem na skrajny dla wsiadających, co pozwalało na uniknięcie kolizji podróżnych na peronach i w drzwiach wagonów)[10].
Każdy z trzech peronów ma po 2 niezależne wyjścia na powierzchnię (peron 1. i 3. na wysokości pawilonów, peron 2. na swoich końcach), istnieją też dwa przejścia podziemne w tym jedno nieczynne[11]. Czynne łączy wszystkie perony Śródmieścia i Dworca Centralnego[7]. Oprócz oddzielnych zespołów kas dla każdego kierunku, na dworcu zaprojektowano także cztery kioski gastronomiczne i przemysłowe, poczekalnie, zespoły sanitarne, pomieszczenia służbowe oraz bardzo rozbudowany zespół pomieszczeń technicznych[10]. Dworzec posiada odpowiednio i izolowany i odwodniony strop przykryty warstwą ziemi, co umożliwia wegetację roślin[10].
Bezpośrednio po oddaniu do użytku dworzec zachwycał użytkowników swoją estetyką i funkcjonalnością, wynikającą z dużej przelotowości i zastosowania segregacji ruchu pieszego.
W 2006 roku rozpoczął się remont bardzo już zaniedbanego kompleksu dworcowego, zakończony w styczniu roku 2007[12]. Dworcowi przywrócono w większości stan sprzed 40 lat, świadomie rezygnując jednak z daleko idącej modernizacji – w planach na najbliższe lata przewidziano wyburzenie pawilonów naziemnych i budowę centrum handlowego z częścią dworcową[7]. W 2011 roku na dworcu Warszawa Śródmieście zainstalowano windę dla osób niepełnosprawnych oraz podróżnych z ciężkim bagażem lub rowerem.
W 2014 pawilony zewnętrzne przeszły kolejną doraźną renowację i remont elewacji, która była w bardzo złym stanie[11].W przyszłości mają one jednak zostać zburzone i zastąpione sześciopiętrowymi budynkami tworzącymi północną pierzeję Alej Jerozolimskich. Pawilony nie są objęte ochroną konserwatorską, a ich likwidację przewiduje obowiązujący plan zagospodarowania przestrzennego[13].
Od początku istnienia dworca przewiduje się wybudowanie przejścia podziemnego[9] do otwartej w 1998 stacji metra Centrum[7], jednak jego budowa opóźnia się[11].
Na dworcu znajdują się automaty biletowe Kolei Mazowieckich i Zarządu Transportu Miejskiego.
Tablice pamiątkowe
- Tablica upamiętniająca pioniera elektryfikacji kolei w Polsce Romana Podoskiego (pawilon wschodni), wmurowana w latach 60. XX wieku[14].
- Tablica upamiętniająca Dworzec Wiedeński i odjazd pierwszego pociągu do Grodziska 14 czerwca 1845 (pawilon wschodni)[14].
- Tablica ku pamięci Czesława Jaworskiego, zasłużonego dla elektryfikacji kolei w Polsce (pawilon zachodni), odsłonięta 23 marca 1988[14].
- Tablica upamiętniająca akcje odwetowe Gwardii Ludowej w dniach 24 października 1942 i 17 stycznia 1943 na lokal „Mitropa” (pawilon zachodni), wmurowana w latach 60. XX wieku[14].
Dworzec w kulturze masowej
- 31 grudnia 1963, kilka miesięcy po oddaniu dworca do użytku, na peronach odbył się bal sylwestrowy, który uwieczniła m.in. Polska Kronika Filmowa[15].
- Dworzec wystąpił w kilku filmach m.in. w Beacie zakochany w tytułowej bohaterce Olek Smoleński po kilku dniach poszukiwań spotyka ją na tym dworcu i namawia do powrotu do domu. Z kolei w Spotkaniu ze szpiegiem Maria Polińska spotyka się tam z imperialistycznym szpiegiem Bernardem[16].
- Od kwietnia do sierpnia 2006 roku, w ramach imprezy „Dekarock Antyradia” zorganizowanej przez rozgłośnię, na dachu dworca koncerty zagrały zespoły: T.Love, Oddział Zamknięty, Hey, Strachy na Lachy i Homo Twist[17][18].
- W wydanej w 2014 roku postapokaliptycznej powieści Kompleks 7215 i jej kontynuacji Dworzec Śródmieście Bartka Biedrzyckiego został opisany jako jedno z miejsc, gdzie po wojnie atomowej znaleźli schronienie ocaleni warszawiacy[19].
Przypisy
- ↑ Najwięcej pasażerów w Polsce na Warszawie Śródmieście - Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2018-08-23].
- ↑ a b Warszawa Śródmieście. Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2015-03-11]. (pol.).
- ↑ Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, poz. 496. [w:] Załącznik nr 1 do Regulaminu dostępu przez licencjonowanych przewoźników kolejowych do obiektu infrastruktury usługowej – stacji pasażerskiej [on-line]. [dostęp 2018-08-24].
- ↑ a b Informacja o przystanku na stronie ZTM. [dostęp 2015-03-11]. (pol.).
- ↑ a b c d e Warszawa Śródmieście w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
- ↑ a b c d e f Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 160. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ a b c d Dworce kolejowe w Warszawie i okolicach. SISKOM. [dostęp 2015-03-11]. (pol.).
- ↑ a b Grzegorz Piątek (red.): AR/PS. Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Warszawa: Centrum Architektury, 2012, s. 36. ISBN 978-83-934574-1-0.
- ↑ a b Grzegorz Piątek (red.): AR/PS. Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Warszawa: Centrum Architektury, 2012, s. 77. ISBN 978-83-934574-1-0.
- ↑ a b c Arseniusz Romanowicz: Dworce i przystanki kolejowe. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1970, s. 44.
- ↑ a b c Witold Urbanowicz: Warszawa: Otworzą zamknięte przejście na dworcu Śródmieście?. transport-publiczny.pl, 2014-06-25. [dostęp 2015-11-16]. (pol.).
- ↑ Stacja Kolejowa Warszawa Śródmieście. Warszawa Moim Oczkiem, 2010-11-28. [dostęp 2015-03-11]. (pol.).
- ↑ Michał Wojtczuk, Krzysztof Śmietana. Plac Defilad na sprzedaż. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 21 października 2015.
- ↑ a b c d Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 21. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Grzegorz Piątek (red.): AR/PS. Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Warszawa: Centrum Architektury, 2012, s. 87. ISBN 978-83-934574-1-0.
- ↑ Grzegorz Sołtysiak: Filmowy przewodnik po Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2007, s. 43–44. ISBN 978-83-60142-70-7.
- ↑ Kolejny Dekarock Antyradia. portalmedialny.pl, 2006-06-23. [dostęp 2015-03-13].
- ↑ Łukasz Szewczyk: Antyradio ponownie na dachu. media2.pl, 2006-07-15. [dostęp 2015-03-13].
- ↑ Kamil Dróżdż: Bartek Biedrzycki – Kompleks 7215. 2014-09-11. [dostęp 2014-10-16]. (pol.).
Linki zewnętrzne
| Warszawa Śródmieście | ||
| Linia 448 Warszawa Zachodnia – Warszawa Rembertów | ||
  odległość: 0,907 km
|
|
odległość: 1,289 km
|
