Kolonia Amandy
50°14′44″N 19°03′43″E/50,245431 19,061839| Część Katowic | |
 Obszar zalesiony w rejonie nieistniejącej zabudowy kolonii Amandy (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
I połowa XIX wieku |
| W granicach Katowic |
5 października 1954 |
| SIMC |
0937630 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Tablice rejestracyjne |
SK |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°14′44″N 19°03′43″E/50,245431 19,061839
| |
Kolonia Amandy (Amanda; dawniej również Agnieszka-Amanda[1]) – część Katowic[2], położona na terenie dzielnicy Janów-Nikiszowiec[3], u podnóża Mrówczej Górki[4]. Była to dawniej kolonia robotnicza[1] powstała dla pracowników kopalni węgla kamiennego „Agnes Amanda”[5].
Kolonia Amandy powstała w pierwszej połowie XIX na terenach leśnych gminy Janów, za hutą „Ferrum”. Kolonię założono przy kopalni węgla kamiennego „Amanda”[5] nadaną 3 maja 1837 roku[6]. Kopalnię tę 14 maja 1840 roku połączono z sąsiednią kopalnią „Agnes”[7] (nadana 5 grudnia 1838 roku[6]), tworząc zakład „Agnes Amanda”. Kopalnia miała wielu właścicieli, spośród których większość udziałów na początku miał mistrz murarski z Dębu – Józef Heintze[7]. Do 1881 roku kopalnia została wykupiona przez koncern Georg von Giesches Erben, a w 1883 roku włączono ją do kopalni „Giesche” (późniejszy „Wieczorek”)[5]. Maksymalne wydobycie węgla kamiennego w kopalni w 1847 roku wynosiło 18,5 tysięcy ton[7].
Zabudowę kolonii stanowiły parterowe i piętrowe familoki, w których mieszkania były ciasne i przeludnione, pozbawione wody i kanalizacji[5]. Mapa z 1883 roku wskazuje, iż od strony drogi do huty cynku „Kunegunda” w Zawodziu znajdowały się trzy budynki mieszkalne[6]. W 1871 roku w kolonii mieszkało 27 osób[5], a w grudniu 1885 kolonia liczyła łącznie 314 mieszkańców[8]. W maju 1939 roku w Amandzie mieszkało 245 osób[9]. Kolonia Amandy do 1951 roku znajdowała się w gminie Janów, w latach 1951–1954 wchodziła w skład miasta Szopienice, a 5 października 1954 roku wraz z terenami leśnymi w pobliżu została włączona do Katowic[5]. Kolonia nie była rozbudowywana – podobny stan zabudowy zachował się do końca XX wieku. Kolonia została wyburzona przed rokiem 1990[6].
Po kolonii Amandy pozostała jedynie nazwa ulicy – Kolonia Amandy[3] oraz nazwa przystanku autobusowego przy ulicy Gospodarczej – Kolonia Amandy [nż][10]. Zabudowa kolonii była zlokalizowana u podnóża Mrówczej Górki, a w jej pobliżu znajduje się staw Upadowy[4]. Trasami leśnymi w rejonie dawnej kolonii przebiega żółta trasa rowerowa nr 5, łącząca Dolinę Trzech Stawów z granicą Katowic i Sosnowca w rejonie Borek przez Szopienice[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Marta Chmielewska, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, s. 47, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-04-25]. (pol.).
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2020-10-31]. (pol.).
- ↑ a b Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. mapy.orsip.pl. [dostęp 2020-07-20]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 57, ISBN 83-905115-0-9.
- ↑ a b c d Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, s. 118, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
- ↑ a b c Jerzy Jaros (red.), Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich, Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 20, ISBN 83-00-00648-6.
- ↑ The Genealogical Gazetteer: Kolonia Amandy, Kol. Agnieszki-Amandy, Amanda, Vw. Agnes-Amanda-Grube, Agnes-Amandagrube. gov.genealogy.net. [dostęp 2020-10-31]. (ang.).
- ↑ Agnes-Amandagrube (Ortsteil). cybercity.de. [dostęp 2020-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-07)]. (niem.).
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-04-25]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Katowice na rowery. Trasy. www.katowice.eu. [dostęp 2020-10-05]. (pol.).
