Trzej Caballeros: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
aktualizacja |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Film infobox |
{{Film infobox |
||
|tytuł = Trzej Caballeros |
|tytuł = Trzej Caballeros |
||
|oryginalny tytuł = The Three Caballeros |
|oryginalny tytuł = The Three Caballeros |
||
|grafika = |
|grafika = |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
|alt grafiki = |
|alt grafiki = |
||
|gatunek = [[Film muzyczny|muzyczny]], [[Film familijny|familijny]], [[film animowany|animowany]] |
|gatunek = [[Film muzyczny|muzyczny]], [[Film familijny|familijny]], [[film animowany|animowany]] |
||
|rok produkcji = |
|rok produkcji = 1943–1944 |
||
|data premiery = 21 grudnia 1944<br /> |
|data premiery = 21 grudnia 1944<br />14 czerwca 2022 <small>(Polska)</small><ref group="uwaga">Wcześniej polską premierę miał segment ''The Cold-Blooded Penguin'' 19 stycznia 1997 roku.</ref> |
||
|kraj produkcji = [[Stany Zjednoczone]] |
|kraj produkcji = [[Stany Zjednoczone]] |
||
|język = [[Język angielski|angielski]], [[Meksykańska odmiana języka hiszpańskiego|hiszpański]], [[Brazylijska odmiana języka portugalskiego|portugalski]] |
|język = [[Język angielski|angielski]], [[Meksykańska odmiana języka hiszpańskiego|hiszpański]], [[Brazylijska odmiana języka portugalskiego|portugalski]] |
||
|czas trwania = 72 minuty |
|czas trwania = 72 minuty |
||
|reżyseria = [[ |
|reżyseria = [[Norm Ferguson]] <small>(główny nadzór)</small><br />[[Clyde Geronimi]], [[Jack Kinney]], Bill Roberts<ref name=":1" group="uwaga">Nowela ''The Cold-Blooded Penguin''</ref><ref name=":2" group="uwaga">Nowela ''The Flying Gauchito''</ref> <small>(sekwencje animowane)</small><br />Harold Young <small>(sekwencje aktorskie)</small> |
||
|scenariusz = James Bodrero |
|scenariusz = James Bodrero<br />[[Homer Brightman]]<br />Del Connell<ref name=":1" group="uwaga" /><br />William Cottrell<br />[[Bill Peet]]<br />[[Elmer Plummer]]<br />[[Ted Sears]]<br />Ernesto Terrazas<br />[[Roy Williams]]<br />[[Ralph Wright]]<br />[[Joe Grant]]<ref name=":2" group="uwaga" /><br />Dick Huemer<ref name=":2" group="uwaga" /><br />Webb Smith<ref name=":2" group="uwaga" /> |
||
|główne role = [[Clarence Nash]]<br />[[José Oliveira]]<br />Joaquin Garay |
|główne role = [[Clarence Nash]]<br />[[José Oliveira]]<br />Joaquin Garay |
||
|muzyka = [[ |
|muzyka = [[Charles Wolcott]]<br />[[Paul J. Smith]]<ref name=":2" group="uwaga" /><br />[[Edward H. Plumb]] |
||
|zdjęcia = [[Ray Rennahan]] |
|zdjęcia = [[Ray Rennahan]] |
||
|scenografia = [[Mary Blair]], [[Ken Anderson (animator)|Ken Anderson]], Robert Cormack <small>(sekwencje animowane)</small><br />Richard F. Irvine <small>(sekwencje aktorskie)</small> |
|||
|scenografia = |
|||
|kostiumy = |
|kostiumy = |
||
|montaż = Donald Halliday |
|montaż = Donald Halliday |
||
|produkcja = [[Walt Disney]] |
|produkcja = [[Walt Disney]] |
||
|wytwórnia = [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Productions]] |
|wytwórnia = [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Productions]] |
||
|dystrybucja = [[RKO Pictures|RKO Radio Pictures]] |
|dystrybucja = [[RKO Pictures|RKO Radio Pictures]] |
||
|budżet = |
|budżet = |
||
|przychody brutto = 3 |
|przychody brutto = 3 355 000 [[Dolar amerykański|USD]] |
||
|poprzednik = ''[[Saludos Amigos]]'' |
|poprzednik = ''[[Saludos Amigos]]'' (1942) |
||
|kontynuacja = |
|kontynuacja = |
||
|nagrody = |
|nagrody = |
||
|commons = Category:Los Tres Caballeros |
|commons = Category:Los Tres Caballeros |
||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
'''Trzej Caballeros''' ({{ang.|The Three Caballeros}}) – [[ |
'''Trzej Caballeros''' ({{ang.|The Three Caballeros}}) – [[Kinematografia amerykańska|amerykański]] propagandowy [[Film animowany|animowany]] [[film muzyczny]] z 1944 roku w reżyserii [[Norm Ferguson|Norma Fergusona]]. Siódmy film z oficjalnego kanonu [[Walt Disney Animation Studios|animacji Disneya]]. Drugi z pełnometrażowych filmów animowanych produkcji [[Walt Disney Productions]] stanowiący antologię krótkometrażówek celem oszczędzania kosztów wobec problemów finansowych wytwórni. |
||
Film obchodzi dziesiątą rocznicę [[Kaczor Donald|Kaczora Donalda]] i przedstawia jego urodzinowe przygody przez [[Ameryka Łacińska|Amerykę Łacińską]] w towarzystwie jego latynoskich przyjaciół [[José Carioca|José Carioci]] i [[Panchito Pistoles|Panchita Pistolesa]], z którymi tworzy trio Trzej Caballeros. W filmie wystąpiła większość latynoamerykańskich gwiazd, m.in. [[Aurora Miranda]], [[Dora Luz]] i [[Carmen Molina]]. Jest to jeden z pierwszych filmów pełnometrażowych, w którym zastosowano połączenie tradycyjnej animacji z żywą akcją z udziałem aktorów. W filmie zadebiutowały postacie Panchita Pistolesa oraz {{Link-interwiki|Ptak Aracuan|Q=Q2571067|tekst=Ptaka Aracuana}}. |
|||
Serwis [[Rotten Tomatoes]] przyznał mu wynik 88%<ref>{{Cytuj | url=https://www.rottentomatoes.com/m/the-three-caballeros | tytuł=The Three Caballeros (1944) - Rotten Tomatoes<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.rottentomatoes.com | język=en | data dostępu=2017-11-20}}</ref>. |
|||
Film powstał z inicjatywy [[Walt Disney|Walta Disneya]] jako reprezentacja [[Meksyk]]u i został sfinansowany przez {{Link-interwiki|Biuro Koordynatora ds. Spraw Międzyamerykańskich|Q=Q3282896}} w ramach polityki [[Good Neighbor Policy]]. Wybrani pracownicy Disneya odbyli trzy podróże do Meksyku w latach 1942–1943 celem przeprowadzenia dokumentacji do segmentów mających tworzyć film pełnometrażowy zwany oryginalnie ''Surprise Package''. |
|||
W Polsce dotychczas miał premierę jedynie segment ''The Cold-Blooded Penguin'' w ramach emisji telewizyjnej ''[[Myszka Miki i przyjaciele|Myszki Miki i przyjaciół]]'' na [[TVP1]]. |
|||
''Trzej Caballeros'' trafili do meksykańskich kin w 1944 roku, a w Stanach Zjednoczonych zadebiutowali rok później. O ile w Meksyku film ciepło przyjęto, tak w Stanach Zjednoczonych okazał się porażką finansową i artystyczną, gdzie szczególnie skrytykowano uganianie się Donalda i jego kompanów za kobietami. Była to również ostatnia animowana produkcja, nad którą intensywnie pracował Walt Disney, który w późniejszej karierze filmowej skupiał się bardziej na filmach aktorskich, zaś animacje traktował po macoszemu. |
|||
== Fabuła == |
|||
=== ''The Cold-Blooded Penguin'' === |
|||
[[Kaczor Donald]] obchodzi swoje urodziny i otrzymuje prezenty od swych przyjaciół z [[Ameryka Łacińska|Ameryki Łacińskiej]]. Pierwszy pakunek zawiera projektor filmowy z filmem dokumentalnym ''Aves Raras'' opowiadający o ptakach. W nim ekspert, profesor Holloway opowiada o żyjącym na [[Biegun Południowy|Biegunie Południowym]] [[pingwin]]ie Pablo. Odróżnia od innych pingwinów tym, że jest bardzo ciepłolubny i chciałby spędzić resztę życia w tropikach{{Odn|Grant|1987|s=187-188}}. |
|||
Metodą prób i błędów w końcu wydostaje się z Bieguna Południowego unikając zimna i kieruje się wzdłuż zachodniego wybrzeża [[Ameryka Południowa|Ameryki Południowej]] poznając okazjonalnie krajobrazy jej krajów. Gdy dociera do [[Galapagos|wysp Galápagos]] jego lodowa łódź roztapia się od gorącego słońca. Ostaje się tylko wanna i na niej Pablo dociera do małej wysepki. Pablo jest szczęśliwy żyjąc na Galápagos, chociaż czasem tęskno mu do Bieguna Południowego{{Odn|Grant|1987|s=189-190}}. |
|||
W dalszej części ''Aves Raras'' Donald poznaje ptaki żyjące w [[Amazonia|Amazonii]], szczególnie zwariowanego {{Link-interwiki|Ptak Aracuan|Q=Q2571067|tekst=Ptaka Aracuana}}, który potrafi być wszędzie, nawet poza filmem. Narrator mówi, że ostatnia część filmu opowiada o innym niezwykłym ptaku{{Odn|Grant|1987|s=188}}. |
|||
=== ''The Flying Gauchito'' === |
|||
W [[Urugwaj]]u pewien [[gaucho]] opowiada o tym, jak będąc małym chłopcem, udał się w góry, by zapolować na [[kondor]]y. Ze zdziwieniem odkrywa on [[Pegaz (mitologia)|skrzydlatego]] [[Osioł zwyczajny|osła]] i decyduje się go pochwycić, by zbić na nim majątek. Za pomocą podstępu w końcu łapie osła dając mu imię Burrito. Trenuje go do festiwalowego wyścigu konnego, na którym oferuje się nagrodę wysokości tysiąca [[peso]]s. Początkowo mały gaucho i Burrito wzbudzają uśmiech politowania, ale dzięki lotu osła wygrywają wyścig. Nagroda przepada, gdyż Burrito ujawnia swe skrzydła i odlatuje w nieznane{{Odn|Grant|1987|s=190}}. |
|||
=== ''Baía'' === |
|||
* Na podst. piosenek ''{{Link-interwiki|Na Baixa do Sapateiro|Q=Q6956361}}'' i ''Os Quindins de Iaiá'' [[Ary Barroso|Ary’ego Barroso]] |
|||
W kolejnym prezencie Donalda znajduje się jego przyjaciel z [[Brazylia|Brazylii]] – [[José Carioca]] z rozkładaną książką. Pojawia się też Aracuan kradnący [[cygaro]] José ku jego irytacji. Po ochłonięciu José opowiada Donaldowi o brazylijskim stanie [[Bahia]]. Oboje udają się do Bahii pociągiem i mimo trudności powodowanych przez Aracuana docierają tam. W oko wpada im piękna Yayá sprzedająca ciasteczka, jednak ta nie zwraca uwagi na ich zaloty. Przybywa grupa {{Link-interwiki|malandro|Q=Q6741263}} i wszyscy biorą udział w dzikiej imprezie{{Odn|Grant|1987|s=188}}{{Odn|Galm|2008|s=267-272}}. |
|||
=== ''Las Posadas'' === |
|||
Ostatni prezent pochodzi z [[Meksyk]]u. Z jego środka wyskakuje [[Meksykanie|meksykański]] [[kogut]] [[Panchito Pistoles]]. Wita gorąco Donalda i José i mianuje ich wraz ze sobą trzema [[kawaler (tytuł szlachecki)|caballero]]s. Jako swój prezent dla Donalda Panchito daje [[piñata|piñatę]]. Wyjaśnia, że w Meksyku piñata wręczana jest na 9 dni przed [[Boże Narodzenie|Bożym Narodzeniem]]. Wtedy meksykańskie dzieci gromadzą się przed lokalnym kościołem i odtwarzają procesję symbolizującą podróż [[Maria z Nazaretu|Marii Panny]] i [[Józef z Nazaretu|św. Józefa]] z [[Nazaret]]u do [[Betlejem]]. {{link-interwiki|Las Posadas|Q=Q429166|tekst=Chodzą po domach prosząc o ''posada'', czyli azyl i gdy na taki trafiają, odbywa przyjęcie, czego zakończeniem jest rozbicie piñaty zawierającej upominki w środku}}. Po wysłuchaniu Donald rozbija swą piñatę, z której wylatują meksykańskie akcesoria{{Odn|Grant|1987|s=188}}. |
|||
=== ''Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco'' === |
|||
Panchito opowiada o symbolice herbu Meksyku i historii jego stolicy – [[Mexico City]]. Zabiera on Donalda i José na latającym [[sarape]] do [[Pátzcuaro (jezioro)|Pátzcuaro]] nazywanego rajem dla rybaków i uczą się lokalnego tańca {{Link-interwiki|Jarabe|Q=Q4832900|tekst=Jarabe Pateño}}. Następnym przystankiem jest [[Veracruz (Veracruz)|Veracruz]], gdzie poznają piosenkę ''{{Link-interwiki|Lilongo|Q=Q6548411}}''. Donald wykorzystuje okazję, by potańczyć z lokalną tancerką. Ostatnim miejscem jest [[Acapulco]], zwane meksykańską [[Riwiera|Riwierą]], jednak trzech caballeros bardziej interesują tutejsze kobiety{{Odn|Hellier-Tinoco|2011|s=127}}. |
|||
=== ''You Belong to My Heart'' === |
|||
Panchito pokazuje swym kompanom nocne życie Mexico City. Donald znowu pada urokiem kolejnej kobiety jaką jest meksykańska piosenkarka. Pod wpływem śpiewanej przez niej ballady miłosnej Donald tańczy po gwiazdach na niebie. Gwiazdy zmieniają w pocałunki wprawiające Donalda w euforię{{Odn|Grant|1987|s=188}}. |
|||
=== ''Donald’s Surreal Reverie'' === |
|||
Donald ma surrealistyczny zjazd, w którym na przemian pojawiają się piękne kobiety jak i jego kompani. Pojawia się w końcu u boku meksykańskiej tancerki w otoczeniu tańczących kwiatów. Sceneria zmienia się na kaktusy, co nieco komplikuje zaloty. Tancerka dyryguje kaktusami w takt piosenki ''{{Link-interwiki|Jesusita en Chihuahua|Q=Q6188336}}''. Obchody urodzin kończy zabawa w [[korrida|korridę]], gdzie Donald odgrywa byka, a Panchito i José [[toreador]]ów. Kostium byka jest wypełniony fajerwerkami, które wybuchają. Za ich pośrednictwem trzej caballeros oglądają zakończenie swego filmu w trzech językach symbolizujących Meksyk, Brazylię i Stany Zjednoczone{{Odn|Grant|1987|s=188}}{{Odn|Maltin|1995|s=66}}. |
|||
== Obsada == |
== Obsada == |
||
* [[Clarence Nash]] – |
* [[Clarence Nash]] – Kaczor Donald (głos) |
||
* [[José Oliviera]] – José Carioca (głos) |
* [[José Oliviera]] – José Carioca (głos) |
||
* Joaquin Garay – Panchito Pistoles (głos) |
* Joaquin Garay – Panchito Pistoles (głos) |
||
* [[ |
* [[Aurora Miranda]] – Yayá (''<small>Baía</small>'') |
||
* [[Dora Luz]] – piosenkarka (''<small>You Belong to my Heart</small>'') |
|||
* [[Pinto Colvig]] – Ptak Aracuan (głos) |
|||
* [[ |
* [[Carmen Molina]] – tancerka (''<small>Donald’s Surreal Reverie</small>'') |
||
* |
* [[Frank Graham]] – Narrator (głos, ''<small>The Cold-Blooded Penguin</small>'') |
||
* [[ |
* [[Sterling Holloway]] – prof. Holloway (głos, ''<small>The Cold-Blooded Penguin</small>'') |
||
* Frank Shields – gaucho (głos, ''<small>The Flying Gauchito</small>'') |
|||
* [[Carmen Molina]] – Meksykanka (''You Belong to My Heart'') |
|||
* {{Link-interwiki|Almirante (piosenkarz)|Q=Q9604869|tekst=Almirante}} – ptak Aracuan (głos) |
|||
* [[Nestor Amaral]] – śpiew (''Bahía'') |
|||
* {{Link-interwiki|Nestor Amaral|Q=Q20047707}} – |
|||
* [[Aurora Miranda]] – Brazylijka (''Bahía'') |
|||
** śpiew (głos, ''<small>Baía</small>'') |
|||
* Billy Daniel – tancerz (''Bahía'') |
|||
** sprzedawca pomarańczy (''<small>Baía</small>'') |
|||
* Dante DiPaolo – tancerz (''Bahía'') |
|||
* |
* Bando da Lua – malandros (''<small>Baía</small>'') |
||
* Trío Ascensio del Rio – oni sami (''<small>Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco</small>'') |
|||
* Alex Romero – tancerz (''Bahía'') |
|||
* {{Link-interwiki|Carlos Ramírez|Q=Q2939434}} – śpiew (głos, ''<small>Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco</small>'') |
|||
* [[Trío Calaveras]] – oni sami |
|||
* Trío |
* [[Trío Calaveras]] – oni sami (''<small>Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco</small>'') |
||
* Padua Hills Players – oni sami |
* Padua Hills Players – oni sami (''<small>Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco</small>'') |
||
Materiał źródłowy: {{Odn|Grant|1987|s=187}}{{Odn|Maltin|1995|s=65}}{{Odn|Poveda Viera|2021|s=131}}{{Odn|Poveda Viera|2021|s=134}}{{Odn|Ghez|2017|s=167}}. |
|||
* Almirante – on sam |
|||
== Polska wersja == |
== Polska wersja == |
||
=== Pierwsza wersja ''The Cold-Blooded Penguin'' (1997) === |
=== Pierwsza wersja ''The Cold-Blooded Penguin'' (1997) === |
||
'''Opracowanie |
'''Opracowanie''': [[Start International Polska]]<br /> |
||
'''Reżyseria''': [[Dobrosława Bałazy]]<br /> |
'''Reżyseria''': [[Dobrosława Bałazy]]<br /> |
||
'''Kierownictwo produkcji''': {{link-interwiki |Elżbieta Araszkiewicz |Q=Q122861319}}<br /> |
'''Kierownictwo produkcji''': {{link-interwiki |Elżbieta Araszkiewicz |Q=Q122861319}}<br /> |
||
'''Wystąpili''': |
'''Wystąpili''': |
||
* [[Jarosław Boberek]] – |
* [[Jarosław Boberek]] – Kaczor Donald |
||
* [[Janusz Bukowski]] – |
* [[Janusz Bukowski]] – prof. Holloway |
||
'''Lektor''': [[Tadeusz Borowski (aktor)|Tadeusz Borowski]] |
'''Lektor''': [[Tadeusz Borowski (aktor)|Tadeusz Borowski]] |
||
=== Druga wersja ''The Cold-Blooded Penguin'' (2016) === |
=== Druga wersja ''The Cold-Blooded Penguin'' (2016) === |
||
''' |
'''Opracowanie''': [[SDI Media Polska]] <br /> |
||
'''Reżyseria''': [[Marek Robaczewski]]<br /> |
'''Reżyseria''': [[Marek Robaczewski]]<br /> |
||
'''Dialogi''': [[Barbara Robaczewska]]<br /> |
'''Dialogi''': [[Barbara Robaczewska]]<br /> |
||
'''Wystąpili''': |
'''Wystąpili''': |
||
* [[Jarosław Boberek]] – |
* [[Jarosław Boberek]] – Kaczor Donald |
||
* [[Wojciech Paszkowski]] – |
* [[Wojciech Paszkowski]] – narrator |
||
* [[Karol Wróblewski (aktor)|Karol Wróblewski]] – |
* [[Karol Wróblewski (aktor)|Karol Wróblewski]] – prof. Holloway |
||
'''Lektor''': [[Artur Kaczmarski]] |
'''Lektor''': [[Artur Kaczmarski]] |
||
== Produkcja == |
== Produkcja == |
||
=== Rozwój projektu === |
|||
Film miał kilka poważnych opóźnień w związku brakiem taśmy [[Technicolor]], której większość przejął [[Departament Wojny Stanów Zjednoczonych|Departament Wojny{{Odn|Eliot|2005|s=231}}]].. |
|||
1941 rok okazał się płodnym czasem dla Walt Disney Productions. Powstało aż 18 krótkometrażówek, z czego większość występował w nich Kaczor Donald i także tam szły najlepsze pomysły animatorów. Także armia amerykańska nie wcielała męskich pracowników wytwórni, a samo przystąpienie Stanów Zjednoczonych do [[II wojna światowa|II wojny światowej]] nie było pewne. Wraz z [[Atak na Pearl Harbor|japońskim atakiem na bazy floty i lotnictwa]] w [[Pearl Harbor]] w grudniu 1941 roku Stany Zjednoczone oficjalnie włączyły się do wojny i rozpoczęły [[Wojna na Pacyfiku|działania wojenne na obszarze Pacyfiku]], zaś siedzibę Walt Disney Productions wybrano jako pierwszy punkt oporu terenów [[Lockheed Corporation|Lockheed Aircraft]] przed ewentualnymi [[nalot lotniczy|nalotami]] [[Cesarstwo Wielkiej Japonii|japońskimi]]. Współzałożyciel i szef wytwórni – Walt Disney, mimo że deklarował się jako patriota i od marca 1941 roku po nawiązaniu kontaktu z George’em W. Papenem, czołowym technologiem tworzącym samoloty wojskowe firmy Lockheed Aircraft, realizował dla nich filmy instruktażowe, nie był zadowolony z zajęcia siedziby studia przez wojsko i coraz większej ingerencji w pracę firmy. Czując się upokorzony twierdził, że władze nie odważyłyby się zająć gmachu [[Universal Pictures]]. Wkrótce napływały kolejne zamówienia od rządu i armii, co pomogło Walt Disney Productions przetrwać trudne lata, gdy rynek normalnych filmów fabularnych zupełnie się załamał. Z dużych projektów kontynuowany był jedynie ''[[Bambi (film)|Bambi]]''{{Odn|Napierała|2020}}. |
|||
Na początku 1942 roku Disney, zachęcony sukcesem ''[[Dumbo]]'' (1941), planował kolejny pełnometrażowy film. Zainteresował się adaptacją niewydanej jeszcze powieści ''Gremlin Lore'' angielskiego pisarza [[Roald Dahl|Roalda Dahla]] służącego w Waszyngtonie jako porucznik [[Royal Air Force]], opowiadającej o [[gremlin]]ach – stworkach powodujących wadliwe działania samolotów{{Odn|Conant|2008|s=42-43}}. Pisarz [[Eric Knight]], służący w Siłach Specjalnych US Army w stopniu majora, był obecny w studiu Disneya, gdy ten tworzył animowane wstawki dla ''{{Link-interwiki|Why We Fight|Q=Q1771928}}'' [[Frank Capra|Franka Capry]]{{Odn|Barrier|2007|s=185-186}} i zasugerował Disneyowi stworzenie filmu jako aktorskiego z animowanymi postaciami gremlinów{{Odn|Maltin|2015|s=10}}. W związku z komplikacjami powodowanych przez RAF, a także odkryciem badań o tym, że publiczność straciła zainteresowanie tematami wojennymi projekt{{#tag:ref|W międzyczasie projekt przeobraził się z pełnometrażowego filmu do krótkometrażowego{{Odn|Ghez|2017|s=61}}.|group="uwaga"}} został zarzucony następnego roku i ograniczono się do wydania powieści ''The Gremlins'' Dahla{{Odn|Allan|1999|s=186}} i komiksów wydanych na łamach magazynu komiksowego „Walt Disney’s Comics and Stories” #33–41 (1943–1944){{#tag:ref|Gremliny pojawiły się potem w 3-numerowym komiksie ''Return of the Gremlins'' (2008) [[Dark Horse Comics]] i komputerowej grze platformowej ''[[Epic Mickey]]'' (2010) na konsolę [[Wii]]<ref>{{Cytuj stronę|autor=Matt Wales|tytuł=Epic Mickey First Look|data=2009-10-30|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=[[IGN]]|url=https://www.ign.com/articles/2009/10/30/epic-mickey-first-look|język=en}}</ref>.|group="uwaga"}}{{Odn|Barrier|2007|s=60}}. Dahl wspominał, że materiał dla Disneya okazał się zbyt angielski: „Był w stu procentach amerykańskim chłopcem”{{Odn|Allan|1999|s=186}}. |
|||
== Odbiór == |
|||
15 kwietnia 1942 roku Disney i jego zespół spotkali się z Earlem Bressmanem, dyrektorem sekcji agrokulturalnej w Biurze Koordynatora ds. Spraw Międzyamerykańskich nt. [[scenorys]]ów do zleconych przez Biuro filmów instruktażowych wyświetlanych w krajach [[Ameryka Łacińska|Ameryki Łacińskiej]]. Disney zwykle chciał rozwinięcia pomysłów, lecz ostatnie słowo należało do Bressmana. Wówczas Disney zdecydował utworzyć film rozrywkowy dziejący się w Ameryce Łacińskiej. Widząc sukces finansowy ''[[Saludos Amigos]]'' (1942), filmu ukazującego kraje Ameryki Południowej i powstałego na zlecenie rządu w ramach polityki [[Good Neighbor Policy]], Disney zdecydował nakręcić kolejny film w podobnym tonie i uznał Meksyk za dobrego kandydata na kolejny latynoamerykański kraj reprezentowany w filmie{{Odn|Barrier|2007|s=186}}. |
|||
=== Preprodukcja === |
|||
Biuro Koordynatora ds. Spraw Międzyamerykańskich zorganizowało i opłaciło w grudniu 1942 roku trzytygodniową podróż do Meksyku. W skład ekspedycji wchodzili Disney, jego żona Lillian i dziesięciu pracowników{{Odn|Barrier|2007|s=187}}. Wśród nich byli animator [[Eric Larson]] oraz ilustratorka [[Mary Blair]]{{Odn|Ghez|2018|s=60}}. 9 grudnia ekspedycja Disneya po dotarciu [[Miasto Meksyk|Miasta Meksyk]] była gorąco witana przez miejscową ludność, funkcjonariuszy publicznych oraz osobistości medialnych. 11 grudnia jej członkowie pojawili się w teatrze Iris na pokazie ''Saludos Amigos'', a podczas wydarzenia popularny spiker Alfonso Sordo Noriega przedstawił ich widzom wyjaśniając, że Disney przybył do Meksyku, aby nakręcić film mający pokazać światu „nasze najpiękniejsze tradycje”. Promowana przez meksykańskie media „disneymania” obejmowała także reedycję ''Dumbo'' w kinie Isabel, ekskluzywną ofertę krótkometrażowych filmów Disneya w kinach Avenida i Cinelandia oraz publikację komiksu z José Cariocą w roli głównej – bohaterem ''Saludos Amigos'' – jako dodatek niedzielnego wydania gazety „{{Link-interwiki|El Universal|Q=Q1321495}}”{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=130}}. |
|||
12 grudnia filmowcy – ochrzczeni przez prasę mianem „ołówkowych legionistów” – pod przewodnictwem dyrektora Narodowej Rady Turystycznej Alejandro Buelny odwiedzili [[Bazylika Matki Bożej z Guadalupe w Meksyku|Bazylikę Matki Bożej z Guadalupe]], gdzie odbywała się liturgia [[Matka Boża z Guadalupe|Najświętszej Maryi Panny z Guadalupe]]. Obchody święta mocno zaintrygowały Disneya, który stwierdził że „nigdy podczas wszystkich jego podróży nie widział takiego spektaklu”. Szczególnie zafascynowali go tancerze {{Link-interwiki|concheros|Q=Q5158628}}, z którymi zaczął wspólnie tańczyć mimo bariery językowej. Następny dzień ekspedycja spędziła na przejażdżce łodzią ''{{Link-interwiki|trajineras|Q=Q6151543}}'' po kanałach dzielnicy [[Xochimilco]], robiąc dokumentację swoimi 16-milimetrowymi kamerami. Po południu Disney był widzem pierwszej w swoim życiu [[Korrida|korridzie]] i nawet wyjął chusteczkę, żeby poprosić o ucho i ogon byka które przekazano [[matador]]owi Davidowi Liceadze{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=130-131}}. |
|||
Kiedy dziennikarz Juan Denegri spekulował, czy Disney odwiedzi inne meksykańskie miejscowości, ten spotkał się z sekretarzem spraw wewnętrznych [[Miguel Alemán Valdés|Miguelem Alemánem Valdésem]], aby porozmawiać odnośnie kwestii wykorzystania kreskówek w celach „edukacyjnych, zdrowotnych i turystycznych”. Filmowiec został przyjęty [[Pałac Narodowy w Meksyku|Pałacu Narodowym]] na specjalnej audiencji przez prezydenta Meksyku [[Manuel Ávila Camacho|Manuela Ávilę Camacho]]. Jednym z tematów rozmów było [[Polo (sport)|polo]], którego Disney i Ávila Camacho byli wielkimi miłośnikami. Amerykanin zaproponował prezydentowi, aby „wysłał swoją drużynę na wiosnę przyszłego roku” na mecz towarzyski z Meksykanami. Dzień później Disney przebrany za {{Link-interwiki|charro|Q=Q913532}} wraz z Lillian udał się na zorganizowane przez władze ujeżdżanie byków typu ''jaripeo'' na ranczu El Charro, na którym byli również aktorka [[Ann Sheridan]] i meksykańska aktorka {{Link-interwiki|Esther Fernández|Q=Q4483024}} towarzysząca burmistrzowi [[Dallas]] Woodallowi Rodgersowi. Ostatnim punktem trasy były obchody 20 grudnia meksykańskiej bożonarodzeniowej tradycji Las Posadas na ranczu Artista{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=131}}. |
|||
21 grudnia Walt Disney i jego towarzysze wyjechali z powrotem do Hollywood z setkami szkiców miejsc, 500 stóp nagranej taśmy filmowej i kolekcją muzyki meksykańskiej. Wedle gazety „{{Link-interwiki|Excélsior|Q=Q3347987}}” Disney był „pod wielkim wrażeniem postępowej postawy wszystkich urzędników rządowych, których spotkaliśmy. Robią wiele dobrych rzeczy dla narodu meksykańskiego i wszyscy chcą jak najściślejszych stosunków między naszymi narodami”{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=131}}. W lutym 1943 roku meksykańska gazeta „Población” prezentowała artykuł „Walt Disney nos visita” zilustrowana obrazkiem ubranego jak Disneya siedzącego okrakiem na osiodłanym Kaczorze Donaldzie{{Odn|Sadlier|2012|s=53}}. Tytuł przygotowywanego filmu brzmiał ''Surprise Package''{{Odn|Barrier|2007|s=187}}. |
|||
Głównym bohaterem uczyniono Kaczora Donalda, mimo że w wytwórni panowało powszechne przekonanie, iż postać nie udźwignie pełnometrażowego filmu. Podstawowym czynnikiem był fakt, że wysoka popularność Donalda zapewniała obecność widzów w kinach{{Odn|Grant|1987|s=187}}. Wówczas był popularniejszy od flagowej postaci Walt Disney Productions – [[Myszka Miki|Myszki Miki]], z biegiem lat zmarginalizowanego w kreskówkach, i miał więcej poświęconych sobie krótkometrażówek. W kreskówkach takich jak {{Link-interwiki|Nitownica (film)|Q=Q3036160|tekst=''Nitownica''}} (1940) Donald z urwisa stawał się [[everyman]]em, z którym każdy mógł się zidentyfikować. Także kwacząca mowa Donalda stawała się coraz bardziej zrozumiała. W ''{{Link-interwiki|Pan Kaczor ma randkę|Q=Q1639685}}'' (1940) stał się wygadany i elokwentny tak jak tylko kiedyś prawo miał jedynie Miki. Przejął też od niego psa Pluta i jego arcywrogiem stał się [[Czarny Piotruś (postać Disneya)|Czarny Piotruś]], dotychczasowy [[nemezis]] Mikiego. Donald zwykle jest interpretowany jako ciemna strona Disneya, więc od początku budził ogromne zainteresowanie{{Odn|Napierała|2020}}. Disney jako swój anonimowy animator – metoda, z której często korzystał w przeszłości, by wypowiedzieć się bez podpisu – o Donaldzie pisał tak: |
|||
{{Cytat |
|||
|treść = „Miki ma dziś ograniczone pole manewru, ponieważ jego publiczna idealizacja zmieniła go w harcerzyka. Za każdym razem, gdy angażowaliśmy go w jakiś trik, atak szału, psikusa, tysiące osób przysyłało do nas gniewne listy. Dlatego tak łatwo przyszło nam stworzenie Kaczora Donalda. Był naszym wyjściem kłopotliwej sytuacji. Dzięki niemu mogliśmy wykorzystać wszystkie pomysły, których nie mogliśmy wypróbować na Mikim”{{Odn|Eliot|2005|s=234}}. |
|||
}} |
|||
Członkowie załogi Disneya odbyli jeszcze samodzielnie dwie podróże do Meksyku w 1943 roku. Druga z nich, odbyta w marcu, była pasmem problemów. Rezerwacje hotelowe nie zostały dotrzymane, próba sesji nagraniowej została opóźniona i utrudniona przez spór między związkiem muzyków radiowych a związkiem muzyków studyjnych, a prośby o surowe materiały filmowe opóźniały się z powodu postępowań administracyjnych. Z tego powodu dokumentacja dotycząca Meksyku pochodziła z różnych źródeł. W trakcie trzeciej podróży odbytej we wrześniu 1943 roku ekipa zapomniała się z ośmioma odcinkami serii filmów dokumentalnych ''FitzPatrick Traveltalks'' produkcji [[James A. Fitzpatrick|Jamesa A. Fitzpatricka]] poświęconymi różnym aspektom Meksyku{{Odn|Kaufman|1997|s=266}}. |
|||
Część pomysłów na segmenty wykorzystano jeszcze z czasów dokumentacji do ''Saludos Amigos'' w 1941 roku. Wówczas podczas pobytu w Brazylii animator James Bodrero usłyszał piosenkę ''Canto de Aracuã'' w wykonaniu brazylijskiego piosenkarza {{Link-interwiki|Almirante (piosenkarz)|Q=Q9604869|tekst=Almirante}}. Zakochany w piosence Bodrero chciał się dowiedzieć więcej o tytułowym aracuã, poszedł do National Library w [[Rio de Janeiro]]. ''Aracuã'' to była portugalska nazwa [[Czakalaka północna|czakalaki północnej]], jednak Bodrero uznał, że ptak nie jest zbytnio interesujący i zdecydował zaprojektować swoje wyobrażenie nt. ptaka inspirując się muzyką ''Canto de Aracuã''. Swe pierwsze szkice ptaka były karykaturami zaprzyjaźnionego z nim Williama Cottrella i nazwał go Aracuanem{{Odn|Ghez|2017|s=167}}. W kwietniu 1942 roku Aracuan miał wystąpić opracowanej przez Jacka Millera krótkometrażówce ''The Lady with the Red Pompom'' obok José Carioci i bezimiennego [[Tukany|tukana]], która została anulowana{{Odn|Ghez|2017|s=93}}. |
|||
Wedle meksykańskich publikacji datowanych na wczesny rok 1943, Disney miał już w głowie pomysł na postać reprezentującą Meksyk – miał to być przechwalający się, perypatetyczny kogut{{Odn|Barrier|2007|s=187}}. Za opracowanie koguta odpowiadał meksykański animator i pracownik działu scenariuszowego Ernesto Terrazas; postać nazwana została Panchito{{Odn|Popular Science|1944|s=110}}. Schemat kolorów nie mógł się kłócić z niebiesko-biało-żółtą kolorystyką Donalda i zielono-kremowo-cynobrową José, a także współgrać z tłami, wobec czego Panchito otrzymał żółte dziób i nogi, czerwone pióra, szary kapelusz i purpurowy ubiór{{Odn|Popular Science|1944|s=107-108}}. |
|||
Wojna spowodowała, że Disney myślał o filmach łączących żywą akcję z animacją, ponieważ, jak mówił po latach, wytwórnia nie miała na tyle artystów i animatorów, by stworzyć pełnoprawną animowaną pełnometrażówkę. Jako pierwszy został wybrany ''Surprise Package''. Choć łączenie animacji z żywą akcją było znane Disneyowi, gdy ten tworzył ''Alice Comedies'' w latach 20., ''Surprise Package'' byli pierwszym filmem, gdzie zastosowano tą technikę na szeroką skalę, a także w kolorze{{Odn|Barrier|2007|s=187}}. |
|||
=== Casting === |
|||
[[Plik:Aurora Miranda and Walt Disney.jpg|mały|[[Aurora Miranda]] w towarzystwie Disneya i brazylijskiego korespondenta Belisário de Souzy (1944).]] |
|||
W związku z koncepcją łączenia filmu aktorskiego z animacją Disney myślał o odpowiednich aktorach. Jego pierwszym wyborem była brazylijska tancerka i piosenkarka [[Carmen Miranda]], która była wówczas jedną z największych i wpływowych brazylijskich gwiazd w Stanach Zjednoczonych, mająca już występy wpierw na [[Broadway (Manhattan)|Broadway]] i potem w [[Hollywood]]{{Odn|Augusto|1982|s=359}}. Jego pomysł polegał na połączeniu w krótkometrażówce zatytułowanej ''Blame it on the Samba'' Mirandy i specjalizującej w muzyce latynoskiej organistki [[Ethel Smith (organistka)|Ethel Smith]] z dwiema animowanymi postaciami: Kaczorem Donaldem i José Cariocą{{Odn|Castro|2005|s=341}}. |
|||
Ale żeby zaangażować Mirandę, ta musiałaby zerwać wiążący z nią kontrakt [[20th Century Fox]], a jej wiceprezes i współzałożyciel [[Darryl F. Zanuck]] – wciąż reperujący finanse po czeku na 60 tys. dolarów, który wypisał na odebranie artystki od [[Lee Shubert]]a – nie zamierzał oddać swojej nowej gwiazdy konkurencji. Zrezygnowany Disney był gotów zrezygnować z ''Blame it on the Samba'', ale Miranda zasugerowała mu swoją młodszą siostrę [[Aurora Miranda|Aurorę]] i zapewniła Disneya, że uzyska zgodę Zanucka na zapewnienie mu „doradztwa technicznego” bez kredytu i wynagrodzenia w przypadku scen jej siostry. Zgodnie ze swą obietnicą Disney ujrzał występ Aurory Mirandy w [[Los Angeles]] i spodobało mu się to, co zobaczył{{Odn|Castro|2005|s=341}}. |
|||
''Blame it on the Samba'' nigdy nie zostało nakręcone, ponieważ inżynierowie Disneya nie udoskonalili jeszcze aparatu technicznego umożliwiającego łączenie postaci animowanych i aktorów na żywo w tej samej scenie. Jednak sugestie Carmen dotyczące ubrań, dialogów i ruchów Aurory podczas dwóch dni zdjęciowych zostały przekształcone w scenorysy. 28 października 1942 roku Miranda wzięła udział w przesłuchaniu do brazylijskiego segmentu ''Surprise Package'', gdzie z miejsca została zatrudniona{{Odn|Castro|2005|s=342-343}}. W role towarzyszących jej malandros wcieliła brazylijska grupa muzyczna {{Link-interwiki|Bando da Lua|Q=Q16496668}}{{Odn|Poveda Viera|2021|s=134}}. Prócz Mirandy Disney zatrudnił dwie meksykańskie artystki – [[Carmen Molina]] i [[Dora Luz]]{{Odn|Tietyen|1990|s=74}}. Część meksykańskich wykonawców odwiedziło [[Kalifornia|Kalifornię]], aby wystąpić w scenach, które ostatecznie zostały wykorzystane w gotowym filmie{{Odn|Kaufman|1997|s=266}}. |
|||
Role Donalda i José kontynuowali [[Clarence Nash]] i [[José Oliviera]]. Do roli Panchita zatrudniony był amerykańsko-meksykański artysta estradowy Joaquin Garay, grający występy w [[Metro-Goldwyn-Mayer]]<ref name=":1">{{Cytuj stronę|autor=Wade Sampson|tytuł=The Lost Caballero|data=2006-08-09|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Mouse Planet|url=https://www.mouseplanet.com/8154/The_Lost_Caballero|język=en}}</ref>. Garay, wówczas występujący w klubie nocnym „Copacabana” w [[San Francisco]] został wybrany spośród stu aktorów{{Odn|Popular Science|1944|s=108}}. Garay mimo, że był rodowitym Meksykaninem, prawie całe życie spędził w Stanach Zjednoczonych i przez to dla doświadczonego ucha jego akcent i wymowa nie brzmiały przekonująco meksykańsko. [[Jack Cutting]], który jak w ''Saludos Amigos'' odpowiadał wersje obcojęzyczne na rynki zagraniczny, zauważył problem już w lutym 1944 roku, kiedy usłyszał najwcześniejsze nagrania: „Wykonanie piosenki przez Garaya jest doskonałe, ale nie przejmujcie się tym, jak potraktował narrację z »Las Posadas«. Wygląda na to, że za bardzo starał się uzyskać meksykański akcent. Wydaje się to sztuczne, a ton i tempo narracji odbiegają od obrazów i muzyki w sekwencji”. Cutting wobec tego zatrudnił meksykańskiego aktora [[Felipe Turich|Felipe’a Turicha]] jako [[Emisja głosu|trenera wokalnego]] dla Garaya. Jednak na potrzeby dubbingu w meksykańskiej odmianie hiszpańskiego Cutting zdecydował się użyć Turicha jako głosu Panchita, zaś Garaya wyłącznie do partii wokalnych{{Odn|Kaufman|2009|s=222-223}}. Głosu ptakowi Aracuanowi użyczył Almirante, którego piosenka zainspirowała do stworzenia postaci{{Odn|Ghez|2017|s=167}}. Był to pierwszy film animowany wytwórni, w którym podano w liście płac aktorów głosowych, czego dotychczas Disney się wystrzegał uważając, że złamie to iluzję autentyczności animowanych postaci<ref>{{Cytuj stronę|autor=Adrienne Tyler|tytuł=The Weird Reason Disney’s Early Animations Didn’t Credit Voice Actors|data=2023-10-15|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=ScreenRant|url=https://screenrant.com/disney-animated-movies-no-actor-credits-why/|język=en}}</ref>. |
|||
=== Scenariusz i realizacja === |
|||
Tak jak w przypadku w ''Saludos Amigos'' część segmentów pierwotnie była tworzona jako niezależnie od ''Surprise Package''. Jednym z nich był ''Down Uruguay Way'' opracowywany wcześniej na przełomie października i listopada 1941 roku przez Williama Cottrella, opowiadający o [[Pelikany|pelikanie]] Percym i [[Bekasowate|bekasie]] Sidneyu. W lutym 1942 roku został pomyślany jako segment do ''Surprise Package'' poświęcony Urugwajowi umieszczając akcję w [[La Plata (estuarium)|La Plata]], pelikan otrzymał imię Monte, a bekas Video na cześć [[Montevideo, smak zwycięstwa|Montevideo]], stolicy Urugwaju{{Odn|Becattini|2012|s=575}}{{Odn|Kaufman|1997|s=266}}. Za finalny scenariusz do ''Down Uruguay Way'' odpowiadał scenarzysta komiksowy Del Connell{{Odn|Becattini|2012|s=244}}. Ostatecznie ''Down Uruguay Way'' nie włączono do gotowego filmu i wydano jako samodzielną kreskówkę pt. ''The Pelican and the Snipe'' mającą premierę 7 stycznia 1944 roku{{Odn|Smith|1996|s=382}}. Connell podczas stacjonowania w [[Panama|Panamie]] w służbie wojskowej, opracował historię o ciepłolubnym pingwinie Pablo. Pomysł przesłał do Disneya, który zatwierdził i uczynił panamskim segmentem ''Surprise Package''. Connell wspominał, że otrzymał czek w wysokości i podziękowanie na arkuszu celuloidowym{{Odn|Becattini|2012|s=244}}. Historyk J.B. Kaufman zauważa, że pomysł o pingwinie pojawił się jeszcze podczas 1941 roku, nim Disney pierwszy raz udał się do Ameryki Południowej i był opracowywany zaraz po powrocie Disneya do kraju{{Odn|Becattini|2012|s=575}}. |
|||
Do filmu wykorzystano będący na ukończeniu ''The Flying Gauchito'', pierwotnie pomyślany jako część ''Saludos Amigos'' zatytułowana ''The Remarkable Donkey'', ale odrzucony ze względu na podobieństwa tematyczne do ''El Gaucho Goofy''{{Odn|Kaufman|1997|s=265}}. Pomysłodawca, animator James Bodrero prawdopodobnie inspirował się zanikającą tradycją gauchos polowań na kondory, której był świadkiem w [[Argentyna|Argentynie]]. Larry Lansburgh opisał w swoim pamiętniku: |
|||
{{Cytat |
|||
|treść = „O czwartej nad ranem gauchos zarżnęli dwie kalekie stare klacze i umieścili padliny u podnóży zbocza wzgórza. Jeśli dzień będzie pogodny, kondory zejdą z gór i dokonają wyczynu. Widzą z odległości mil (...). Ptaki te są ogromne. To największe latające ptaki na świecie. Rozpiętość skrzydeł jest większa od strusia i są w stanie unieść świeżo urodzone cielę (...) Gauchos chowali się w wąwozie, aż ptaki były syte, wtedy wykonali dziką szarżę z pałkami wielkości kijów do polo, lecz cięższymi, ścigając ptaki aż do zbocza wzgórza. Ptaki będąc pełnymi i zmuszonymi wznieć w górę tracąc wysokość ze zmęczenia. Następnie jeźdźcy uderzają je w szyję. Byliśmy bardzo podekscytowani polowaniem i oczywiście naszkicowaliśmy już gagi przedstawiające nas, jak kondory wyciągają nas z siodeł”{{Odn|Ghez|2017|s=166}}. |
|||
}} |
|||
Z filmu usunięto dwie sekwencje; ''Xochimilco'' będącą miłosną balladą osadzoną w ogrodach tytułowej dzielnicy oraz ''Paricutín'' o farmerze mającym pole uprawne przy [[Paricutín|tytułowym wulkanie]], inspirowaną początkami jego formowania się. Nad usuniętym materiałem ubolewał reżyser [[Jack Kinney]], jako że był niemal kompletny{{Odn|Kaufman|1997|s=267}}. |
|||
W maju 1942 roku James Bodrero pracował również przy sekwencji brazyliskiej pt. ''Carinhoso''{{Odn|Ghez|2017|s=167}} nawiązującej do utworu {{Link-interwiki|Pixinguinha|Q=Q281086|tekst=Pixinguinhy}} i {{Link-interwiki|João de Barro|Q=Q1042647}} z 1937 roku {{Link-interwiki|Carinhoso|Q=Q9696668|tekst=o tym samym tytule}}. Miała być częścią sekwencji poświęconej Brazylii pt. łączącej animację z Aurorą Mirandą wykonującą piosenkę ''Os Quindins de Iaiá'' brazylijskiego kompozytora Ary’ego Barroso{{Odn|Cabral|2006|s=260}}. Sekwencja została porzucona, kiedy goszczący studio Disneya brazylijski muzyk {{Link-interwiki|Aloysio de Oliveira|Q=Q9607703}} zwrócił uwagę na fakt, że piosenka nie ma nic wspólnego z Bahią, której sceneria miała być podczas prezentacji utworu. Jako jej subtytut powstał ''Baía'' na podst. innego utworu muzycznego Barrosy – ''Na Baixa do Sapateiro'' (1938){{Odn|Cabral|2006|s=270}}. Za tła do scen podróży pociągiem odpowiadała Mary Blair{{Odn|Ghez|2018|s=57}}, a za animację pociągu [[Les Clark]], by utrzymać w konsekwencji styl Blair{{Odn|Thomas|Johnston|1995|s=515-516}}. |
|||
Podczas swej pierwszej podróży do Meksyku Mary Blair była świadkiem obchodów Las Posadas. Trzy miesiące później Blair od razu rozpoczęła prace nad koncepcją ''Las Posadas'', którą wkrótce włączono do filmu{{Odn|Ghez|2018|s=60}}. Sekwencja stanowiła nieruchome ilustracje Blair i jedyną animacją był ruch płomieni świec trzymanych przez dzieci{{Odn|Thomas|Johnston|1995|s=513}}. Krótko po zakończeniu sekwencji 19 marca 1943 roku Blair udała się na jednomiesięczną podróż do [[Kuba|Kuby]] z polecenia Disneya, który miał już w głowie trzeci po ''Saludos Amigos'' i ''Surprise Package'' film składankowy pt. ''Carnival'', w którym miały znaleźć się sekwencje o Brazylii, Meksyku i Kubie{{Odn|Ghez|2018|s=61-62}}. |
|||
Animacja w ''Surprise Package'' była bardziej eksperymentalna ze względu na ograniczony budżet i działania wojenne. Tła często opierano na motywach sztuki meksykańskiej i rdzennoamerykańskiej{{Odn|Thomas|Johnston|1995|s=515}}. Za animację Panchita odpowiadał [[Ward Kimball]]{{Odn|Popular Science|1944|s=110}}, z kolei Eric Larson animował Ptaka Aracuana{{Odn|Thomas|Johnston|1995|s=524}}. Podczas słuchania tytułowej piosenki Kimball uznał, żeby zdecydować się na „dosłowność optyczną”: „To, co słyszysz, jest tym, co widzisz. Kiedy mówią, że mają serapes – pojawiają się serapes. A kiedy postacie wychodziły z prawej strony, wchodziły z lewej strony; wychodziły z lewej strony i wchodziły od góry. To było optycznie abstrakcyjne”{{Odn|Thomas|Johnston|1995|s=170}}. |
|||
Łączenie akcji na żywo i animacji w kolorze było trudną operacją, ale Disney nalegał na rozwój i udoskonalanie tej techniki. Ken Anderson wspomina, że „Walt zawsze próbował wymyślić coś nowego, co naprawdę wprawiłoby go w osłupienie. Dlatego niecierpliwiły go wszelkiego rodzaju ograniczenia i ograniczenia techniczne. Chciał wolności robienia wszystkiego, co poprawi iluzję rzeczywistości”{{Odn|Tietyen|1990|s=74}}. Za udoskonalenie procesu łączenia animacji z wstawkami aktorskimi odpowiadał dyrektor działu technicznego studia [[Ub Iwerks]]{{Odn|Maltin|1995|s=67}}. Podczas tworzenia sekwencji wpierw nagrano muzykę i piosenki, a następnie dopasowano do nich akcję rysunkową. Optycy zaprojektowali i opracowali specjalne soczewki kwarcowe, aby zapewnić maksymalne światło z projektora. Ekipa dźwiękowa ustawiła przezroczysty plastikowy ekran o wymiarach 14 na 20 stóp, umieściła projektor wyświetlający gotowy materiał animowany w odległości 50 stóp po jednej stronie, a kamerę w odległości 25 stóp po przeciwnej stronie. Aranżacja przewidywała występ żywego aktora na scenie przed wyświetlaną animacji oraz rejestrację kamerą [[Technicolor]]. Skomponowane sceny kręcono bez dźwięku i ruchy ust synchronizowano z nagranym wcześniej materiałem dźwiękowym{{Odn|Popular Science|1944|s=110}}. W paru miejscach dodawano w postprodukcji elementy animacji na pierwszy plan, na wybranych fotostatach{{Odn|Thomas|Johnston|1995|s=524}}. Sceny z Acapulco nagrano na parkingu [[Walt Disney Studios (Burbank)|Walt Disney Studios]]. Jak wspominał Jack Kinney: „Przynieśli piasek i rozłożyli go, ale padał deszcz i piasek był mokry. I było zimno; miało to miejsce w styczniu lub lutym i biedne dziewczęta miały wszędzie gęsią skórkę”{{Odn|Kaufman|1997|s=267}}. |
|||
Wkrótce film zmienił nazwę na ''The Three Caballeros'' ze względu na trzech bohaterów: Donalda, José i Panchita{{Odn|Beck|2005|s=280}}. Produkcja była prawie ukończona jesienią 1944 roku{{Odn|Barrier|2007|s=187}}. Film miał kilka poważnych opóźnień w związku brakiem taśmy Technicolor, której większość przejął [[Departament Wojny Stanów Zjednoczonych]]{{Odn|Eliot|2005|s=231}}. |
|||
== Muzyka == |
|||
{{Album muzyczny infobox |
|||
|rodzaj albumu = soundtrack |
|||
|tytuł = The Three Caballeros: Music From The Walt Disney Production |
|||
|okładka = |
|||
|wykonawca = [[Charles Wolcott|Charles Wolcott And His Orchestra]] |
|||
|wydany = 1945 |
|||
|nagrywany = 1944 |
|||
|gatunek = [[muzyka latynoamerykańska]] |
|||
|długość = 20 minut |
|||
|wytwórnia = [[Decca Records]] |
|||
|producent = [[The Walt Disney Company|Walt Disney Productions]] |
|||
|oceny = |
|||
|rok wydania = 1945 |
|||
|poprzedni album = [[Saludos Amigos]] |
|||
|rok poprzedniego albumu = 1942 |
|||
|następny album = [[Make Mine Music]] |
|||
|rok następnego albumu = 1946 |
|||
|1. singel = |
|||
|data 1. singla = |
|||
|2. singel = |
|||
|data 2. singla = |
|||
|3. singel = |
|||
|data 3. singla = |
|||
}} |
|||
Prócz brazylijskich muzyków do stworzenia muzyki zostali zatrudnieni meksykańscy kompozytorzy [[Agustín Lara]] i [[Manuel Esperón]]. W wydaniu reklamowym studia Lara, Esperón i Barroso byli opisani jako [[Jerome Kern]], [[Cole Porter]] i [[Vincent Youmans]] z Ameryki Południowej{{Odn|Tietyen|1990|s=74}}. W samym filmie pojawiło się szesnaście piosenek. e Niemal wszystkie piosenki i melodie powstały przed filmem bądź bazowały na istniejących już latynoamerykańskich utworach. Anglojęzyczne wersje do owych piosenek napisał Ray Gilbert, a melodie zostały przearanżowane przez [[Charles Wolcott|Charlesa Wolcotta]]{{Odn|Maltin|1995|s=64-65}}. Jedyną nową piosenką w filmie była ''Mexico'' w kompozycji Charlesa Wolcotta i z słowami napisanymi przez Raya Gilberta. Wykonawcą piosenki był kolumbijski piosenkarz {{Link-interwiki|Carlos Ramírez|Q=Q2939434}}{{Odn|Hischak|Robinson|2009|s=130}}. Nie ma pewności co do pochodzenia zawartego, w scenie z pociągiem w segmencie ''Baía'', utworu ''Pandeiro & Flute'' autorstwa Benedito Lacerdy, przearanżowanego w filmie przez Charlesa Wolcotta. W opinii archiwisty Walt Disney Archives Dave’a Smitha, został licencjonowany przez Walt Disney Productions mimo żadnych dowodów potwierdzających jego opinię<ref>{{Cytuj stronę|url=http://d23.disney.go.com/news/2012/07/d23-presents-ask-dave-july-19-2012/|tytuł=23 Presents Ask Dave: July 19, 2012|autor=Dave Smith|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=D23|język=en|data=2012-07-19|archiwum=https://web.archive.org/web/20120722201434/http://d23.disney.go.com/news/2012/07/d23-presents-ask-dave-july-19-2012/|zarchiwizowano=2012-07-22}}</ref>. |
|||
Tytułowa piosenka ''The Three Caballeros'', bazowała swą melodię na meksykańskiej piosence ''¡Ay Jalisco, no te rajes!'', skomponowanej przez Manuela Esperóna i napisanej przez Ernesto Cortázara{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=133}} i wydanej w meksykańskim filmie pod tym samym tytułem z 1941 roku{{Odn|Ford|2018|s=97}}. |
|||
''Baía'' oparta była brazylijskiej piosence ''Na Baixa do Sapateiro'' (1938) Ary’ego Barroso. Słowa Raya Gilberta do anglojęzycznej wersji nie były tłumaczeniem oryginalnych portugalskich tekstów Barroso i znacznie się od nich różnią, podobnie jak ton i tematyka{{Odn|Galm|2008|s=264-265}}. Jednak oba utwory łączy podobny motyw tęsknoty za przeszłością{{Odn|Galm|2008|s=266}}. ''Baía'' zaśpiewał brazylijski piosenkarz {{Link-interwiki|Nestor Amaral|Q=Q20047707}}{{Odn|Hischak|Robinson|2009|s=11}}, który prócz wykonania piosenki zagrał sprzedawcę pomarańczy śpiewając piosenkę ''Pregões Cariocas'' (1931/1936) autorstwa João de Barro w ''Os Quindins de Yayá''{{Odn|Poveda Viera|2021|s=134}}. |
|||
Piosenkę ''Have You Been to Bahia?'' napisał Dorival Caymmi i opublikował ją w 1941 roku jako ''Você Já Foi À Bahia''. Piosenka została przetłumaczona na angielski bez poważnych zmian, z wyjątkiem zmiany słowa „nega”, brazylijskie określenie na kobietę [[afryka]]ńskiego pochodzenia, na „Donald”, do którego piosenka była adresowana w filmie. Część piosenki została pozostawiona w oryginale{{Odn|Galm|2008|s=266}}. |
|||
''Os Quindins de Yayá'' była jednym z niektórych piosenek, które zostały zostawione w oryginalnym języku{{Odn|Galm|2008|s=264}}. Wykonująca utwór Aurora Miranda znajdowała się w studiu Disneyu na osiemnaście miesięcy, codziennie musząc chodzić do studia{{Odn|Castro|2005|s=343}}. |
|||
''You Belong to My Heart'' oparto na melodii meksykańskiej piosenki ''Solamente una vez'' Agustína Lary{{Odn|Hischak|Robinson|2009|s=238}}. |
|||
Ze względu na trudności finansowe studia w latach czterdziestych XX wieku prawa muzyczne do ''Trzech Caballeros'' przekazano Ralphowi Peerowi i firmie Southern Music and Peer International{{Odn|Johnson|2014|s=59}}. Równocześnie powstała hiszpańska i brazylijska wersja piosenek, tworzona na na rynek latynoamerykański. Wariant tych piosenek doczekał się wydania albumowego w 1975 roku przez hiszpańskie wydawnictwo muzyczne Hispavox<ref name=":3">{{Cytuj stronę|url=https://www.discogs.com/es/release/5420122-Various-Los-Tres-Caballeros-|tytuł=Various – Los Tres Caballeros|opublikowany=Discogs|język=es|data dostępu=2024-02-17}}</ref>. W 1976 roku album ten został wydany w Stanach Zjednoczonych w ramach serii „Discos Disneylandia”. W 1944 roku Decca wypuściła [[Płyta gramofonowa|płyta gramofonową]] z wybranymi piosenkami, gdzie wokal do części z nich wykonywał Charles Wolcott. Zapisy te nie zostały udostępnione na płytach LP ani singlach. W 1958 roku [[Disneyland Records]] wydało [[Płyta długogrająca|płytę drugogrającą]] ''Saludos Amigos: Disney’s Songs from South of the Border'' na której znalazła się muzyka z ''Trzech Caballeros'' i ''Saludos Amigos'' z kilkoma fragmentami ścieżki dźwiękowej, ale głównie w nowej wersji nagranej w studiach w Ameryce Południowej. Album został udostępniony w [[iTunes]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://cartoonresearch.com/index.php/walt-disneys-the-three-caballeros-on-record/|tytuł=Walt Disney’s “The Three Caballeros” on Record|autor=Greg Ehrbar|data=2015-03-10|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Cartoon Research|język=en}}</ref>. |
|||
{{Lista utworów2 |
|||
| rok = 1945 |
|||
| tytuł = The Three Caballeros: Music From The Walt Disney Production<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.discogs.com/release/8813270-Charles-Wolcott-And-His-Orchestra-With-Ray-Gilbert-And-Nestor-Amaral-With-Bando-Da-Lua-The-Three-Cab|tytuł=Charles Wolcott And His Orchestra With Ray Gilbert And Nestor Amaral With Bando Da Lua – The Three Caballeros: Music From The Walt Disney Production|opublikowany=Discogs|język=en|data dostępu=2024-02-17}}</ref> |
|||
| nota = |
|||
| 1-kolumna = Autorzy |
|||
| 1-kolumna szerokość = * |
|||
| 3-kolumna = |
|||
| 3-kolumna szerokość = |
|||
| suma = tak |
|||
| szerokość = |
|||
| zwinięte = tak |
|||
| nagłówek = tak |
|||
||The Three Caballeros||[[Charles Wolcott]]|Ray Gilbert|Manuel Esperón||1:26 |
|||
||Jesusita (En Chihuahua)||Charles Wolcott||[[Edward H. Plumb]]||2:55 |
|||
||Baía||Nestor Amaral|Ray Gilbert|[[Ary Barroso]]||3:25 |
|||
||Os Quindins de Yayá||[[Aurora Miranda]]|Ray Gilbert|Ary Barroso||6:45 |
|||
||You Belong To My Heart||[[Dora Luz]]|Ray Gilbert|Agustín Lara||2:35 |
|||
||Mexico||Carlos Ramírez|Ray Gilbert|Charles Wolcott||2:40 |
|||
}} |
|||
{{Lista utworów2| rok = 1958 |
|||
| tytuł = Saludos Amigos: Disney’s Songs from South of the Border<ref>{{Cytuj stronę|url=https://music.apple.com/us/album/saludos-amigos/1442209608|tytuł=Saludos Amigos - Album by Various Artists|opublikowany=[[Apple Music]]|język=en|data dostępu=2024-02-17}}</ref> |
|||
| nota = |
|||
| 1-kolumna = Autorzy |
|||
| 1-kolumna szerokość = * |
|||
| 3-kolumna = |
|||
| 3-kolumna szerokość = |
|||
| suma = tak |
|||
| szerokość = |
|||
| zwinięte = tak |
|||
| nagłówek = tak |
|||
||Saludos Amigos||Studio Chorus||||1:44 |
|||
||Baia||Studio Chorus||||2:25 |
|||
||Tico Tico||Zequinha de Abreu||||1:37 |
|||
||Lake Titicaca (Llama serenade-Inca Princess)||[[Charles Wolcott]]||||3:19 |
|||
||Brazil (Aquarela do Brasil)||Studio Chorus||||3:19 |
|||
||Argentine Theme||Studio Chorus||||2:35 |
|||
||The Three Caballeros||Studio Chorus||||2:27 |
|||
||Angel May Care (Os Quindins de Yayá)||Andrés Chazarreta-[[Edward H. Plumb]]||||2:33 |
|||
||Blame It on the Samba (Apanhei-Te-Cavaquinho)||[[Ernesto Nazareth]]||||1:52 |
|||
||Jesusita en Chihuahua||Quirino Mendoza y Cortés||||2:29 |
|||
||Have You Ever Been to Baia||Studio Chorus||||1:58 |
|||
||You Belong to My Heart (Solamente una vez)||Dora Luz||||2:55 |
|||
}} |
|||
{{Lista utworów2 |
|||
| rok = 1975 |
|||
| tytuł = Música y Canciones De La Película Los Tres Caballeros<ref name=":3" /> |
|||
| nota = |
|||
| 1-kolumna = Autorzy |
|||
| 1-kolumna szerokość = * |
|||
| 3-kolumna = |
|||
| 3-kolumna szerokość = |
|||
| suma = tak |
|||
| szerokość = |
|||
| zwinięte = tak |
|||
| nagłówek = tak |
|||
||Obertura - Los Tres Caballeros||Joaquin Garay|Ernesto Cortázar|Manuel Esperón||1:14 |
|||
||Lilongo / Zadunga /Jesusita (En Chihuahua)||Los Tres Calaveras|Felipe Gil, Quirino Mendoza y Cortés|[[Charles Wolcott]], Felipe Gil||5:45 |
|||
||Las Posadas||||||2:30 |
|||
||Solamente Una Vez||[[Dora Luz]]|Agustín Lara|Agustín Lara||2:30 |
|||
||Mexico / Jarabe Pateño||Carlos Ramírez|Edmundo Santos|Charles Wolcott||5:15 |
|||
||Baía||Nestor Amaral|[[Ary Barroso]]|Ary Barroso||2:22 |
|||
||Tico Tico / Brazil||Zequinha de Abreu|Ervin Drake|Aloysio de Oliveira||4:50 |
|||
||Os quindins de Yayá||[[Aurora Miranda]]|Ary Barroso|Ary Barroso||8:02 |
|||
}} |
|||
== Promocja == |
|||
[[Plik:The Three Caballeros 1945 Original Theatrical Trailer.ogv|mały|Zwiastun do filmu]] |
|||
Przed premierą Disney ufnie prorokował, że ''Trzej Caballeros'' odnowią złotą erę animacji. Jednocześnie uznał film za swój ostatni film animowany, gdy rok przed premierą zaczął się wycofywać z produkcji animacji na rzecz filmów aktorskich rozpoczynając produkcję ''[[Pieśń Południa|Pieśni Południa]]'' (1946){{Odn|Eliot|2005|s=235}}. |
|||
W sierpniu 1943 roku Disney udał się drugi raz do Meksyku, aby wraz z Francisem Alstockiem, [[Louis B. Mayer|Louisem B. Mayerem]] i Jamesem A. Fitzpatrickiem otrzymać [[Order Orła Azteckiego]]. W drodze na dół z samolotu Disney wykrzyknął pełen entuzjazmu: „Saludos, amigos!” i po raz kolejny został przyjęty na lotnisku przez Alejandro Buelnę i „jego eskortę [[mariachi]]”, a na jego drodze spadały czerwone goździki niesione przez „karawanę ładnych dziewcząt w panamerykańskich mundurach”. Podczas ceremonii odznaczenia w teatrze Metropolitan sekretarz spraw zagranicznych [[Ezequiel Padilla Peñaloza]] oświadczył, że Disney „oddał swoje niezwykłe zdolności oraz olśniewającą i owocną pracę na rzecz zjednoczenia narodów Ameryki. Polityce dobrego sąsiedztwa odpowiada kinematografia dobrego sąsiedztwa”. Z kolei Buelna powiedział, że Disney „dokonał cudu, całkowicie zmieniając przed światem fałszywą koncepcję zrujnowanego Meksyku, ze wszystkimi wadami i bez cnót. Należało położyć kres Meksykowi cuchnącemu prochem lub brzmiącym jak fałszywa waluta, pokazać duszę narodową, jej zwyczaje i cnoty narodu, który stara się wznieść ponad miejsce, w którym został umieszczony”{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=131}}. |
|||
Podczas tego wydarzenia odbyła się wymiana flag pomiędzy artystami meksykańskimi i amerykańskimi, w której uczestniczyli m.in. [[Hedy Lamarr]], [[Walter Pidgeon]], Clarence Nash, Esther Fernández, {{Link-interwiki|Gloria Marín|Q=Q439879}} i {{Link-interwiki|David Silva (aktor)|Q=Q3018788|tekst=David Silva}}. Na zakończenie orkiestra policyjna miasta Meksyk zaśpiewała hymny obu krajów, które zostały odśpiewane na stojąco przez „pełną szacunku publiczność, która wypełniła pięć tysięcy miejsc w pięknym teatrze”{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=131}}. |
|||
Gdy film był w fazie produkcji w sierpniu 1943 roku na łamach 35. numeru „Walt Disney’s Comics and Stories” opublikowano opowiadanie ''La Piñata'' nawiązujące do ''Las Posadas'', którym Panchito – wówczas nazywający się Pancho the Charro – pierwszy raz się pojawił w jakimkolwiek medium{{Odn|Holland|1943|s=24-25}}. Jeszcze przed premierą filmu Panchito oficjalnie zadebiutował w komiksie o tym samym tytule z udziałem {{Link-interwiki|Kwarella Dziobak|Q=Q2464984|tekst=Kwarelli Dziobak}} w „Walt Disney’s Comics and Stories” #38 (listopad 1943)<ref name=":2">{{Cytuj stronę|url=https://www.donaldduck.nl/duckipedia/p/panchito/|tytuł=Panchito|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Duckipedia|język=nl}}</ref>. W latach 1944–1945 Panchito był głównym bohaterem paska komiksowego ''Silly Symphonies'' autorstwa [[Bill Walsh|Billa Walsha]] i [[Paul Murry|Paula Murry’ego]]. Występował w nim jako wędrujący {{Link-interwiki|vaquero|Q=Q1401609}} w towarzystwie [[Koń domowy|rumaka]] Señora Martineza, zaś akcja działa się w Meksyku{{Odn|Rosa|2021|s=173}}. W kwietniu 1945 roku opublikowano komiksową adaptację o tym samym tytule autorstwa {{Link-interwiki|Walt Kelly|Q=Q933892|tekst=Walta Kelly’ego}} jako 71. numer magazynu komiksowego „Four Color Comics”<ref>{{Cytuj stronę|url=https://inducks.org/story.php?c=W+OS+++71-02|tytuł=The Three Caballeros|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=I.N.D.U.C.K.S.|język=en}}</ref>. |
|||
Panchito w samym filmie był pozbawiony nazwiska, a także nigdy nie pada jego imię poza napisami początkowymi. Jego nazwisko – „Pistoles” pojawiło się w kilku materiałach autoryzowanych przez Disneya w latach 40. XX wieku, w tym gościnnym występie caballeros w audycji radiowej ''Command Performance''. Nazwisko to zostało spopularyzowane przez scenarzystę i rysownika komiksowego [[Dona Rosa|Dona Rosę]] po jego komiksie ''Powrót trzech caballeros'' (2000), choć sam autor zarzekał że nie chciał, by jego osobiste interpretacje postrzegano jako oficjalną wersję{{#tag:ref|Don Rosa w trakcie swych badań trafił na nazwisko „Pistoles” jedynie w ulotce promocyjnej ''Trzech caballeros'' i był przekonany, że prócz niej ''Powrót trzech caballeros'' był jedynym utworem, w którym pojawia się nazwisko Panchita{{Odn|Rosa|2021|s=173}}.|group="uwaga"}}{{Odn|Rosa|2021|s=173}}. |
|||
W prasie podkreślano przełomowość połączenia animacji z żywą akcją{{Odn|Life|1944|s=5}}. Virginia MacPherson z „St. Petersburg Times” zachwalała wysoki poziom techniczny i opisała trzech głównych bohaterów{{Odn|MacPherson|1944|s=11}}. Magazyn popularnonaukowy „Popular Science” zamieścił artykuł „How Disney Combines Living Actors with his Cartoon Characters” przedstawiający kulisy procesów technicznych animacji filmu{{Odn|Popular Science|1944|s=109-110}}. |
|||
== Premiera == |
|||
Światowa premiera odbyła się w 21 grudnia 1944 roku w Meksyku w stołecznym kinoteatrze Alameda. Choć tutejsza prasa zapowiadała trzecią wizytę Disneya w Meksyku na premierę, ten nie przyjechał. Reprezentował go jego starszy brat i wiceprezes Walt Disney Productions – [[Roy Oliver Disney|Roy Disney]]. Podczas kampanii premierowej prasa podkreślała, że Meksyk ma ogromny dług za film „poświęcony ludziom, którzy zdecydowali się uścisnąć dłonie i przyjąć jedną ideę: ostateczne zwycięstwo”. Gazeta „Novedades” nazwała Disneya „malarzem kinematograficznym naszego Meksyku, tradycyjnego i narodowego”, a film „osiąga doskonałość siódmej sztuki: ''Trzej Caballeros'' to nie film rysunkowy, to Ameryka Łacińska na ekranie (...) Kaczor Donald rozbijający piñatę to piękny i ekscytujący hołd złożony Meksykowi (...) Cały Meksyk powinien znać już słynnego Pancho Pistolasa, [który] uczy swoich przyjaciół rzeczywistości prawdziwego Meksyku, Meksyku pełnego światła, koloru i radości”{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=131-132}}. |
|||
Na premierze pojawili się znane osobistości ze świata kultury i polityki, m.in. sekretarz zasobów wewnętrznych [[Miguel Alemán Valdés]], biznesmen i właściciel Alameda {{Link-interwiki|Emilio Azcárraga Vidaurreta|Q=Q952858}}, producent filmowy Santiago Reachi, Carmen Molina, Agustín Lara, Esther Fernández oraz aktorzy Max Gómez, {{Link-interwiki|Lilia Michel|Q=Q6547650}}, {{Link-interwiki|Rafael Baledón|Q=Q3417214}} i Roberto Cantú. Prezydenta Ávilę Camacho reprezentował Ezequiel Padilla Peñaloza. Na antresoli teatru odbyła się wystawa i wyprzedaż figurek popularnych postaci Walt Disney Productions. Na scenie wystąpili duet Germán Valdés i Marcelo Chávez, a następnie Dora Luz z orkiestrą pod batutą Everetta Hoaglanda. Mistrzem ceremonii był spiker radiowy Pedro De Lille, gwiazda {{Link-interwiki|XEW-AM|Q=Q8041936}}{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=132}}. |
|||
Amerykańska premiera odbyła się 3 lutego 1945 w nowojorskim [[Radio City Hall]]. G.S. Eysell, menedżer teatru i dawny szkolny znajomy Roya Disneya z [[Kansas City]], odrzucił film jako atrakcję swego teatru. Napisał do Nelsona Rockefellera w liście z 29 listopada 1944, że ''Trzej Caballeros'' ze wszystkich filmów Disney są najmniej zachęcający: „Wydaje mi się, że oprócz braku fabuły i ciągłości, jest on hałaśliwą nudą. Nawet gdy staje się animowanym przewodnikiem podróżniczym, nie trafiał w sedno, ponieważ otrzymujemy tylko zagmatwany i pobieżny obraz Ameryki Łacińskiej”. Nie był on pod wrażeniem technikaliów filmowych, odrzucając je jako „nieciekawe demonstracje technicznej wirtuozerii”{{Odn|Barrier|2007|s=187}}. |
|||
Film pojawił się jako odcinek programu telewizyjnego ''Walt Disney’s Disneyland'' jako „A Present for Donald” 22 grudnia 1954 roku{{Odn|Cotter|1997|s=149}}. ''The Flying Gauchito'' został wydany jako samodzielna kreskówka 22 lipca 1955 roku{{Odn|Webb|2000|s=167}}. Film był wznowiony w kinach w 27 sierpnia 1976 w skróconej wersji w podwójnym seansie z ''Treasure of Matecumbe'' (1976) w ramach bloku kinowego Walt Disney Summer Film Festival<ref>{{Cytuj stronę|url=https://cartoonresearch.com/index.php/the-three-caballeros-in-featurette-form/|tytuł=“The Three Caballeros” (In Featurette Form)|autor=Jerry Beck|autor link=Jerry Beck|data=2013-07-15|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Cartoon Research|język=en}}</ref>. W tej samej formie 1977 roku był ponownie wyświetlany jako średniometrażowy dodatek przed wznowionym ''Never a Dull Moment'' (1968){{Odn|Reading Eagle|1977|s=13}}{{Odn|Lewiston Morning Tribune|1977|s=3C}}. |
|||
Pierwsze wydanie domowe filmu wydano w 1982 roku na [[VHS]] i [[Betamax]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.45worlds.com/dvd/title/the-three-caballeros|tytuł=DVD & Blu-ray: The Three Caballeros|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=45 Worlds|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=https://vhscollector.com/movie/three-caballeros-1|tytuł=The Three Caballeros {{!}} 91BS - WALT DISNEY ENT. (HOME VIDEO)|data dostępu=2024-02-17|data=2016-10-31}}</ref>. W 1995 roku został wspólnie z ''Saludos Amigos'' na [[Laserdisc]] w serii „Exclusive Archive Collection”{{Odn|The Laser Disc Newsletter|1996|s=1}}. Później ''Trzech Caballeros'' wydano na [[DVD]] kolejno w 2000, 2002 i 2008 roku<ref>{{Cytuj stronę|tytuł=The Three Caballeros (1944)|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=AllMovie|url=https://www.allmovie.com/movie/the-three-caballeros-vm1070918/releases|język=en}}</ref>. 30 stycznia 2018 roku został wydany na [[Blu-ray]] jako część ''Saludos Amigos and The Three Caballeros 75th Anniversary Edition 2-Movie Collection''<ref>{{Cytuj stronę|tytuł=Saludos Amigos / The Three Caballeros Blu-ray (Disney Movie Club Exclusive)|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Blu Ray.com|url=https://www.blu-ray.com/movies/Saludos-Amigos-and-The-Three-Caballeros-Blu-ray/196749/|język=en}}</ref>. |
|||
W Polsce dotychczas miał premierę jedynie segment ''The Cold-Blooded Penguin'' w ramach emisji telewizyjnej ''[[Myszka Miki i przyjaciele|Myszki Miki i przyjaciół]]'' (1994–1995) na [[TVP1]], a cały film miał premierę 14 czerwca 2022 roku na serwisie strumieniowym [[Disney+]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://upflix.pl/film/zobacz-log/the-three-caballeros-1945|tytuł=Film Trzej Caballeros (1945) - Gdzie obejrzeć|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Upflix|język=pl}}</ref> w związku z pojawieniem się platformy w krajach [[Europa Środkowa|Europy Środkowej]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://variety.com/2022/digital/global/disney-plus-launch-dates-pricing-europe-middle-east-africa-1235217714/|tytuł=Disney Plus Sets Launch Dates, Pricing for 42 Countries in Europe, Middle East and Africa|autor=Todd Spangler|data=2022-03-29|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=[[Variety]]|język=en}}</ref>. |
|||
== Odbiór == |
|||
=== Recenzje === |
=== Recenzje === |
||
''Trzej Caballeros'' |
''Trzej Caballeros'' otrzymali negatywne recenzje za słabą treść, wulgarny styl i brak uroku. Wielu widzów i krytyków uskarżało się na erotyzm w filmie, uważając flirty i tańce Donalda z realistycznie przedstawioną latynoską kobietą za nieprzyzwoite i niedopuszczalne w rodzinnej rozrywce{{Odn|Eliot|2005|s=231}}. „[[The New York Times]]” określił film jako „mieszankę bezguścia, dziwnego mistycyzmu i autentycznej fantazji gwarantującą wprawienie w zdumienie każdego krytyka nieurzeczonego beznadziejnie nazwiskiem Disneya” i stwierdził, że romans animowanej postaci z aktorką może zaniepokoić „ludzi mniej wrażliwych niż [[Kodeks Haysa|urząd Haysa]]”, a „sekwencja z Kaczorem, młodą damą i długą aleją rysunków kaktusów zostałaby najprawdopodobniej uznana za sugestywną w mniej niewinnym filmie”{{Odn|Eliot|2005|s=231-232}}. „[[Los Angeles Times]]” ostrzegał, że jeśli Disney „nie powróci szybko do swych oryginalnych standardów piękna i inspiracji, [[Legion Przyzwoitości]] może zastanowić się nad zagraniem drwala i sięgnąć po siekierę”{{Odn|Eliot|2005|s=232}}. W Meksyku film spotkał się z przychylniejszym przyjęciem, choć nie brakowało krytycznych opinii. {{Link-interwiki|Salvador Novo|Q=Q63667}} nie był zadowolony z turystycznego i stereotypowego wizerunku jego kraju, jaki film przedstawiał{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=132}}. Tamtejsi krytycy kulturowi często argumentowali, że północnoamerykańskie kreskówki wywarły o wiele zdrowszy wpływ na meksykańskie dzieci niż krajowe produkcje kulturalne. Filmy ''Saludos Amigos'' i ''Trzej Caballeros'' przyczyniły się do zrozumienia przez dzieci piękna i norm płciowych{{Odn|Ford|2018|s=98}}. |
||
Po finansowej klapie i krótkim okresie wyświetlania Disney wycofał film z ogólnej dystrybucji. Chociaż nie skomentował tego publicznie, przed Royem wyznał, że krytyka filmu miała podłoże bardziej polityczne niż artystyczne i liberalne media mszczą za jego postawę podczas strajku jego animatorów w 1941 roku. Był zdania, że prawdziwe odczucia wobec ''Trzech Caballeros'' odznacza zawsze sprzyjający mu magazyn „Look” dający pozytywną recenzję w artykule „Disney |
Po finansowej klapie i krótkim okresie wyświetlania w Stanach Zjednoczonych Disney wycofał film z ogólnej dystrybucji. Chociaż nie skomentował tego publicznie, przed Royem wyznał, że krytyka filmu miała podłoże bardziej polityczne niż artystyczne i liberalne media mszczą się za jego postawę podczas strajku jego animatorów w 1941 roku{{#tag:ref|Walt Disney sprzeciwiał się założeniu w swej wytwórni związku zawodowego, w efekcie czego pracownicy, od dłuższego czasu rozczarowani niskimi płacami, niespodziewanie zdecydowali się zastrajkować w maju 1941 roku. Disney był zdania, że za strajkiem stał komunistyczny spisek i uparcie nie zamierzał negocjować z organizatorami strajku obrzucając się ze wzajemnością epitetami w prasie{{Odn|Napierała|2020}}.|group="uwaga"}}. Był zdania, że prawdziwe odczucia wobec ''Trzech Caballeros'' odznacza zawsze sprzyjający mu magazyn „Look” dający pozytywną recenzję w artykule „Disney — Teacher of Tomorrow”{{Odn|Eliot|2005|s=232}}, chwaląc jego bezinteresowny patriotyzm w czasie wojny: „Mówiąc symbolicznie, celuloidowy kaczor wyłonił się z drugiej wojny światowej w postaci największej potencjalnej siły edukacyjnej jakiej ten świat nigdy nie znał. Kaczor Donald pełni funkcję międzynarodowego języka rozwijającego się i doprowadzanego do perfekcji od 25 lat przez 43-letniego Walta Disneya”{{Odn|Eliot|2005|s=373}}. Wkrótce po wydaniu „Look” Barbara Deming na łamach „The Partisan Review” dała recenzję negatywną pt. „The Artlessness of Walt Disney”, w której podsumowywała: „[Disney] poddaje się wreszcie swemu materiałowi i pozwala się kierować – podobnie jak Kaczor Donald po pociągnięciu za kokardę opasującą trzecią paczkę pozwala wciągnąć się w kalejdoskopową spiralę (...) Mamy przed sobą koszmarny obraz. Od tej chwili film staje się potworny (...) lubieżny, psychopatycznie chaotyczny, [i] bardzo trudny do oglądania. Cały ten film sięga po prostu wyżyn histerii”{{Odn|Eliot|2005|s=232-233}}. |
||
Po latach odbiór się polepszył. Serwis [[Rotten Tomatoes]] przyznał mu wynik 88%<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.rottentomatoes.com/m/the-three-caballeros|tytuł=The Three Caballeros (1944)|opublikowany=[[Rotten Tomatoes]]|język=en|data dostępu=2017-11-20}}</ref>. Ward Kimball mile wspominał pracę nad filmem: „Wszystko inne, co zrobiłem, krytykuję; mówię, że powinienem był zrobić to czy tamto, ale przy ''Trzech Caballeros'' świetnie się bawiłem. Kiedy to teraz widzisz, to coś w rodzaju starego kapelusza, postacie wychodzą po lewej stronie i wchodzą z prawej strony, bez żadnych połączeń, coś w rodzaju magicznej animacji”{{Odn|Maltin|1995|s=77}}. |
|||
=== Analizy === |
|||
Don Rosa przyznał, że jest to jego ulubiony film Disneya: |
|||
{{Cytat |
|||
|treść = „Jestem fanem Kaczora Donalda wyłącznie z powodu komiksów [[Carl Barks|Carla Barksa]]. Nigdy szczególnie nie interesowały mnie slapstickowe kreskówki Disneya z tym bohaterem... W moim odczuciu była to zupełnie inna postać. Jednakże zawsze uważałem, że Disney jeden raz wykorzystał swojego Donalda we wspaniały sposób: w filmie ''Trzej Caballeros'' z 1945 roku. Interakcje Donalda z dwoma pozostałymi bohaterami, José Cariocą i Panchitem, wydawały mi się cudowne, a akcja i muzyka robiły w tym filmie doskonałe wrażenie! W istocie piosenka ''The Three Caballeros'' w wykonaniu wspomnianego trio to jeden z moich ulubionych musicalowych kawałków w całej historii kina”{{Odn|Rosa|2021|s=171}}! |
|||
}} |
|||
Historyczka specjalizująca się w historii Meksyku Eileen Ford zauważa, że ''Trzej Caballeros'' i ''Saludos Amigos'' przedstawiały dość ogólny obraz Latynosów i to z perspektywy amerykańskiej oraz zachęcały meksykańskie dzieci do identyfikowania się ze swoimi amerykańskimi odpowiednikami i ich obyczajami kulturowymi. Jak ''Saludos Amigos'' wykorzystuje Stany Zjednoczone jako punkt odniesienia, względem którego można mierzyć kraje Ameryki Łacińskiej i ukazywał ich różnorodność na przykładzie segmentów ''El Gaucho Goofy'' i ''Pedro'', tak ''Trzej Caballeros'' przedstawił Meksykanom ich historię i kulturę przez pryzmat północnoamerykańskiego animatora w „alegorii kolonializmu [[Pierwszy Świat|Pierwszego Świata]] ''par excellence''”{{Odn|Ford|2018|s=97-98}}. |
|||
Kubański badacz kultury latynoskiej José Piedra stwierdził, że ''Trzej Caballeros'' stanowili dla kubańskich dzieci okno na świat: „Przed monopolem telewizyjnym filmy były kluczowym sposobem na zdobycie międzynarodowego sumienia, a dla mnie i, jak sądzę, wielu innych małomiasteczkowych dzieci, ulubionym medium i modelem oceny pozycji danej kultury w porządku świata (...) Przypisuję własną inicjację w amerykańskie życie i historię świata, od kubańskiego dzieciństwa w małym miasteczku, właśnie po taką amerykańską strategię marketingową i, jak na ironię, po obejrzenie filmu ''Trzech Caballeros'' i świadome nucenie najlepiej sprzedającej się piosenki »We’re Three Caballeros«”{{Odn|Ford|2018|s=99}}. |
|||
=== Analizy i interpretacje === |
|||
{| cellpadding="4" cellspacing="4" style="width: 351px; border: 1px solid #aaa; font-size: 90%; padding: 4px; margin: 0.5em 1.4em 0.8em 0; float: left; left: left; background: #f9f9f9;" |
{| cellpadding="4" cellspacing="4" style="width: 351px; border: 1px solid #aaa; font-size: 90%; padding: 4px; margin: 0.5em 1.4em 0.8em 0; float: left; left: left; background: #f9f9f9;" |
||
|„Kaczor Donald narodził się w 1934 roku, by przemówić głosem, który zainteresował mnie kilka lat wcześniej… Był postacią, której nie byliśmy w stanie powstrzymać… jego napady wściekłości, jego bezradnośc wobec przeciwności losu, jego protest przeciwko niesprawiedliwości, to jak ją widział.”<div style="text-align:right;">– <small>'''Walt Disney'''</small>{{Odn|Eliot|2005|s=234}}</div> |
|„Kaczor Donald narodził się w 1934 roku, by przemówić głosem, który zainteresował mnie kilka lat wcześniej… Był postacią, której nie byliśmy w stanie powstrzymać… jego napady wściekłości, jego bezradnośc wobec przeciwności losu, jego protest przeciwko niesprawiedliwości, to jak ją widział.”<div style="text-align:right;">– <small>'''Walt Disney'''</small>{{Odn|Eliot|2005|s=234}}</div> |
||
|} |
|} |
||
Dziennikarz Marc Eliot określił film jako najbardziej „niepokojący z tych, jaki dotychczas Disney pokazał na ekranie”. Był zdania, że patologia ''Trzech Caballeros'' wyraźnie odzwierciedlała jedynie żywą reprezentację rozwścieczonej podświadomości Disneya, gdyż podczas jego produkcji [[J. Edgar Hoover]] karmił ciągłymi informacjami |
Dziennikarz Marc Eliot określił film jako najbardziej „niepokojący z tych, jaki dotychczas Disney pokazał na ekranie”. Był zdania, że patologia ''Trzech Caballeros'' wyraźnie odzwierciedlała jedynie żywą reprezentację rozwścieczonej podświadomości Disneya, gdyż podczas jego produkcji [[J. Edgar Hoover]] karmił go ciągłymi informacjami dotyczącymi prawdopodobnego hiszpańskiego pochodzenia{{#tag:ref|W 1940 roku [[FBI]] prowadziło dochodzenie w [[Mojácar]] w [[Hiszpania|Hiszpanii]], wedle którego tam miał się urodzić Walt Disney pod nazwiskiem Jose Guirao, a jego prawdziwa matka Isabella Zamora Ascencio miała wyemigrować do Stanów Zjednoczonych i związać sie z ojcem Disneya – Eliasem. Od 16. roku życia Disney podejrzewał, iż jest nieślubnym bądź adoptowanym dzieckiem, zwracając uwagę na brak aktu urodzenia i „katalońskie” rysy twarzy niepodobne do Eliasa i reszty rodziny<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.rp.pl/historia/art10280151-walt-disney-wieczny-marzyciel|tytuł=Walt Disney, wieczny marzyciel|autor=[[Kazimierz Jasiński]]|data=2017-08-13|data dostępu=2023-12-19|opublikowany=[[Rzeczpospolita (gazeta)|Rzeczpospolita]]|język=pl}}</ref>|group="uwaga"}}. W okresie gdy badano prawdziwe fakty jego narodzin, Disney „urodził” Kaczora Donalda jako swego drugiego syna po Myszce Miki{{Odn|Eliot|2005|s=233}}. Uważał, że Donald wraz z Mikim są najważniejszymi potomkami Disneya, nad którymi posiadał absolutną wyłączną kontrolę i które służyły mu do przedstawiania własnej skłóconej osobowości – Miki jako [[superego]], a Donald jako [[id]]{{Odn|Eliot|2005|s=234}}. Według Eliota tymczasowa nieobecność Myszki Miki w kinach nie miała nic wspólnego twierdzeniami Disneya, że postać przestała być popularna, a sygnalizowała załamanie się jego równowagi emocjonalnej. Wyrażała się ona w nieokiełznanej postaci Donalda. Jego pożądanie kobiet w filmie było metaforycznym połączeniem się psychiki Disneya z jego światem rysunkowym, w którym Donald uzewnętrznia skrywane emocje Disneya, a hiszpańskie kobiety jego dławione pragnienia seksualne{{Odn|Eliot|2005|s=235}}.[[Plik:Monument a Walt Disney de València.jpg|mały|250x250px|Wspólny pomnik Walta Disneya i Kaczora Donalda w [[Walencja|Walencji]] (2021)]] |
||
Badaczka literatury Julianne Burton-Carvajal określiła segmenty ''The Cold-Blooded Penguin'' i ''The Flying Gauchito'' jako alegorię kolonializmu – Pablo pod dotarciu na „wyspę swych marzeń” ma usługującego mu rdzennego [[Żółw słoniowy|żółwia]]. Z kolei mały gaucho niewoli Burrita z natychmiastową myślą o zarabianiu na nim. Aspekt ten dotyczy również głównej części filmu. W opinii Burton-Carvajal zaprezentowana Ameryka Łacińska, ukazana jako nieokiełznana obca kraina niczym Animkowo z ''[[Kto wrobił królika Rogera?]]'' (1988), z czasem przechodzi do „krajobrazu ciała” w postaci Latynosek wyzwalających libido Donalda i Walta Disneya. Niemożność zdobycia kobiet przez Donalda uosabia jego symboliczną impotencję. Na tym polu lepiej wypadają jego kompani wyposażeni w falliczne atrybuty – José z cygarem i parasolem oraz Panchito uzbrojony w dwa pistolety i będący kogutem – zwierzęciem symbolizującym męską sprawność seksualną. Falliczna niewydolność Donalda objawia się szczególnie w ''Donald’s Surreal Reverie'' , gdy dominuje go pewna siebie Carmen Molina w męskim stroju i kaktusy. Burton-Carvajal uważa, że to celowy zabieg twórców pragnących rozwiać potencjalne obawy, że „ta sąsiedzka obecność Ameryki Północnej” będzie zbyt potężna i przytłaczająca{{Odn|Burton-Carvajal|1994|s=141-143}}. |
|||
Disney jako swój anonimowy animator – metoda, z której często korzystał w przeszłości, by wypowiedzieć się bez podpisu – o Donaldzie pisał tak: „Miki ma dziś ograniczone pole manewru, ponieważ jego publiczna idealizacja zmieniła go w harcerzyka. Za każdym razem, gdy angażowaliśmy go w jakiś trik, atak szału, psikusa, tysiące osób przysyłało do nas gniewne listy. Dlatego tak łatwo przyszło nam stworzenie Kaczora Donalda. Był naszym wyjściem kłopotliwej sytuacji. Dzięki niemu mogliśmy wykorzystać wszystkie pomysły, których nie mogliśmy wypróbować na Mikim”{{Odn|Eliot|2005|s=234}}. Według Eliota tymczasowa nieobecność Myszki Miki w kinach nie miała nic wspólnego twierdzeniami Disneya, że postać przestała być popularna, a sygnalizowała załamanie się jego równowagi emocjonalnej. Wyrażała się ona w nieokiełznanej postaci Donalda. Jego pożądanie kobiet w filmie był metaforycznym połączeniem się psychiki Disneya z jego światem rysunkowym, w którym Donald uzewnętrznia skrywane emocje Disneya, a hiszpańskie kobiety jego dławione pragnienia seksualne{{Odn|Eliot|2005|s=235}}. |
|||
Filmoznawca Robin Allan interpretował „szaloną dezorientację” ''Trzech Caballeros'' jako odzwierciedlenie ówczesnej niepewności w Walt Disney Productions: „Film wyczerpuje bombardowaniem kolorem i dźwiękiem – ograniczoną animacją w sekwencji meksykańskiej, obsesją seksualną w połączonych sekcjach aktorskich i animowanych, obrazoburczymi i surrealistycznymi obrazami, bezczelnym pastiszem musicali [[Busby Berkeley|Busby’ego Berkeleya]], troską o informowanie i edukowaniem, wszystko to pokazuje, jak zdecydowanie studio poszukiwało zmian”{{Odn|Allan|1987|s=29}}. |
|||
Przed premierą Disney ufnie prorokował, że ''Trzej Caballeros'' odnowią złotą erę animacji. Jednocześnie uznał film za swój ostatni film animowany, gdy rok przed premierą zaczął wycofywać z produkcji animacji na rzecz filmów aktorskich rozpoczynając produkcję ''[[Pieśń Południa|Pieśni Południa]]'' (1946){{Odn|Eliot|2005|s=235}}. |
|||
Pisarz i historyk Douglas Brode dostrzega, że ''Trzej Caballeros'', poprzez angaż Mirandy, Luz i Moliny będącymi utalentowanymi artystkami, to jeden z pierwszych amerykańskich filmów zrywających z wizerunkiem latynoskiej kobiety jako płaskiego obiektu seksualnego. Z kolei to Donald, jako parodia białego amerykańskiego mężczyzny, jest obiektem żartów i to kobiety decydują, kiedy odwzajemnią jego uczucia. Brode zauważa, że Disney w przeciwieństwie do rządu amerykańskiego, po zakończeniu Good Neighbor Policy nie przestawał pokazywać Latynosów z szacunkiem, czego dowodem są późniejsze produkcje telewizyjne ''{{Link-interwiki|Davy Crockett (miniserial)|Q=Q3019192|tekst=Davy Crockett}}'' (1954–1955) i ''[[Zorro (serial telewizyjny 1957)|Zorro]]'' (1957–1961){{Odn|Brode|2009|s=94-95}}. |
|||
Językoznawczyni specjalizująca w języku hiszpańskim Karen S. Goldman stwierdziła, że tak jak w ''Saludos Amigos'' Latynosi są wyidealizowani i pozytywnie ukazani{{Odn|Goldman|2013|s=25}}, jednak zauważyła parę negatywnych stereotypów – jak zaloty Donalda odzwierciedlające koncepcję [[macho]] jednoznaczną z latynoską kulturą oraz ukazanie Panchita, mimo bycia charro, jako uzbrojonego w pistolety ''bandito'', którego wizerunek był znany amerykańskiej widowni w hollywoodzkich filmach{{Odn|Goldman|2013|s=34}}. Powołując się na opinie innych krytyków filmowych i kulturowych, dostrzega ugruntowanie się narracji o męskiej hegemonii Stanów Zjednoczonej wobec feministycznej Ameryki Łacińskiej{{Odn|Goldman|2013|s=25}}. |
|||
Chilijski powieściopisarz [[Ariel Dorfman]] i belgijski socjolog [[Armand Mattelart]] w eseju ''{{Link-interwiki|Para leer al Pato Donald|Q=Q5918732}}'' (1971) stwierdzili, że film prezentuje amerykańskie fantazje nt. tzw. Innych uosabianych przez zagraniczne narody i tym samym stanowi zagrożenie dla kulturowej autonomii krajów latynoskich. W ich analizie ''Trzej Caballeros'' i ''Saludos Amigos'' mimo dobrych chęci i autentyczności to skonstruowana zewnętrznie, wysoce skondensowana i niemal parodystyczna reprezentacja tożsamości narodowych Ameryki Łacińskiej dla odbiorców z tychże krajów. Oba filmy sytuują Latynoamerykanów jako egzotycznych Innych w kontraście do normatywnej kultury Stanów Zjednoczonych{{Odn|Goldman|2013|s=26}}. |
|||
Kubańsko-polsko-amerykańska pedagożka Bernice Nuhfer-Halten stwierdza iż ''Saludos Amigos'' i ''Trzech Caballeros'' najlepiej rozumie się w kontekście II wojny światowej i latynoska kultura była prezentowana w nich tak jak ówczesna amerykańska widownia i twórcy ją sobie wyobrażali niż jaka jest naprawdę{{Odn|Nuhfer-Halten|2011|s=209-210}}. Zwraca m.in. uwagę, że film nie odzwierciadla wieloetnicznego meksykańskiego społeczeństwa i bardziej upodabnia je na modłę amerykańską, a dokładnie tamtejszej widowni{{Odn|Nuhfer-Halten|2011|s=217}}. |
|||
Antropolożka Ana M. Alonso określiła Panchita jako karykaturę i podaje go wraz [[Speedy Gonzales|Speedym Gonzalesem]] z ''[[Zwariowane melodie|Zwariowanych Melodii]]'' jako przykład „uroczego rasizmu”: „Zaprzeczanie rasizmowi jest najbardziej prawdopodobne, gdy karykatura jest »urocza«. Dzieci często uczy się rasizmu poprzez urocze karykatury i inne formy zabaw wizualnych i werbalnych. Chociaż niektóre z tych karykatur mogą nie zostać świadomie uznane przez grupę docelową za rasistowskie, inne, takie jak {{Link-interwiki|Frito Bandito|Q=Q5504806}}, stają się przedmiotem trwałych kontrowersji”{{Odn|Alonso|2008|s=238}}. |
|||
=== Wynik finansowy === |
|||
Po siedmiu tygodniach wyświetlania w Meksyku kasa kinoteatru Alameda zebrała ponad 670 tys. pesos, co stanowiło największą kwotę, jaką osiągnął jakikolwiek film w Meksyku do tego czasu{{Odn|Aurrecoechea|2003|s=132}}. Podczas wznowienia z 1976 roku film zarobił 400 tys. dolarów{{Odn|Hannan|2016|s=421}}. |
|||
=== Nagrody i nominacje === |
|||
{| class="wikitable sortable" |
|||
!Nagroda |
|||
!Kategoria |
|||
!Nominowani |
|||
!Wynik |
|||
!Źródło |
|||
|- |
|||
! rowspan="2" |[[18. ceremonia wręczenia Oscarów|Nagroda Akademii Filmowej]] |
|||
|Najlepsza muzyka w musicalu |
|||
|[[Charles Wolcott]], [[Edward H. Plumb]], [[Paul J. Smith]] |
|||
| style="background:pink" |Nominacja |
|||
| rowspan="2" |<ref>{{Cytuj stronę|tytuł=The 18th Academy Awards (1946) Nominees and Winners|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Academy of Motion Picture Arts and Sciences|url=https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1946|język=en}}</ref> |
|||
|- |
|||
|Najlepszy dźwięk |
|||
|[[C.O. Slyfield]] |
|||
| style="background:pink" |Nominacja |
|||
|- |
|||
![[10. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji (1949)|Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji]] |
|||
|[[Złoty Lew]] |
|||
|[[Walt Disney]] |
|||
| style="background:pink" |Nominacja |
|||
|<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.kinoafisha.info/ru/awards/biennale/events/biennale-1949/|tytuł=Все фильмы-номинанты «Венецианский кинофестиваль» в 1949 году|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Киноафиша|język=ru}}</ref> |
|||
|} |
|||
== Kontynuacje i remaki == |
|||
{{Osobny artykuł|Legend of the Three Caballeros|Kolorowe melodie#Blame It on the Samba}} |
|||
Od 1943 roku planowany był trzeci „latynoski” film ''Carnival Cuban Carnival'', poświęcony głównie Kubie w związku narzekaniami Kubańczyków na brak ich reprezentacji w filmach Walta Disneya. Reprezentantem Kuby miał być [[Bantamka|kogut bantam]] Miguelito Maracas. W związku z zakończeniem programu Good Neighbor Policy w 1946 roku projekt został anulowany i ostał się jedynie ''Blame It on the Samba'', jeden z segmentów ''[[Kolorowe melodie|Kolorowych melodii]]'' (1948)<ref name=":1" />. |
|||
''The Flying Gauchito'' miał doczekać się kontynuacji pt. ''The Laughing Gauchito'', gdzie główny bohater miał zbić fortunę na swoim potężnym śmiechu zdolnym zbić szkło. Mimo nagranej już narracji Freda Shieldsa i zaawansowanej animacji będącej już fazie testów ołówkowych krótkometrażówka została anulowana. W 1995 roku jej zrekonstruowana wersja została umieszczona jako dodatek do wspólnego wydania Laserdisc ''Trzech Caballeros'' i ''Saludos Amigos''{{Odn|The Laser Disc Newsletter|1996|s=1}}. |
|||
W 1947 roku pojawiła się krótkometrażówka ''Clown of the Jungle'' z udziałem Kaczora Donalda, gdzie Ptak Aracuan jest tytułowym bohaterem i przeszkadza Donaldowi w fotografii przyrodniczej. Ptak Aracuan pojawił się potem w innych mediach związanych z Kaczorem Donaldem{{Odn|Grant|1987|s=191}}. |
|||
''Trzej Caballeros'' doczekał się kontynuacji w komiksach ''Powrót trzech caballeros'' (2000) i ''Siedmiu Wspaniałych (minus 4) Caballeros!'' (2005) Dona Rosy wydanych w duńskim magazynie komiksowym „Anders And & Co.”, będąc nielicznymi komiksami Rosy opartymi o coś, co z Kaczorem Donaldem zrobił Walt Disney i niepowiązanymi z niczym, co zrobił z postacią Carl Barks. W ''Powrocie trzech caballeros'' Rosa nawiązał do wydarzeń w filmie, gdy Donald z zażenowaniem i szczerym wstydem wspomina uganianie się za kobietami traktując to jako [[Cudzołóstwo|zdradę]] wobec [[Kaczka Daisy|Daisy]]{{Odn|Rosa|2021|s=171}}. |
|||
W 2018 miał premierę na serwisie VOD DisneyLife oparty na filmie serial animowany ''[[Legend of the Three Caballeros]]'' produkcji {{Link-interwiki|Disney Interactive|Q=Q3030432}}<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.komiksydisneya.pl/2018/06/trzej-caballeros-z-wasnym-serialem.html|tytuł=Trzej Caballeros z własnym serialem animowanym!|autor=Radosław Koch|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Kacza Agencja Informacyjna|język=pl|data=2018-06-23}}</ref>, w którym tytułowi bohaterowie okazują się potomkami rycerzy, którzy ocalili świat przed złym lordem Felldrake’em i wspólnie z Xandrą, boginią przygód muszą ponownie pokonać Felldrake’a i jego potomka barona Von Sheldgoose’a. Z kolei Ptak Aracuan jest dozorcą ich wspólnie odziedziczonej [[Cabana|cabany]]<ref>{{Cytuj stronę|autor=Michael Beckwith|tytuł=Legend of the Three Caballeros – A Poor Man’s DuckTales or An Awesome Alternative?|data=2019-02-08|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Too Long for Twitter|url=https://toolong4twitter.com/2019/02/08/legend-of-the-three-caballeros-a-poor-mans-ducktales-or-an-awesome-alternative/|język=en}}</ref>. |
|||
Trzej Caballeros i ich piosenka później pojawili się w odcinku serialu animowanego ''[[Kacze opowieści (serial animowany 2017)|Kacze opowieści]]'' (2017–2021), „The Town Where Everyone Was Nice!” (2018) będącym hołdem dla filmu i zawartych w nim prac Mary Blair{{Odn|Plume|2022a|s=94}}. W odcinku „Challenge of the Senior Junior Woodchucks!” (2020) miał się pojawić Ptak Aracuan w wersji niezantropomorfizowanej, jednak zdecydowano że będzie Tittertwillem, jako że odcinek tematycznie bardziej nawiązywał do [[Młodzi Skauci|Młodych Skautów]]{{#tag:ref|Tittertwill po raz pierwszy pojawił się w duńskim komiksie ''Den tvetoppede bjerghøne'', z udziałem organizacji Młodych Skautów, wydanym w niemieckim magazynie komiksowym „Micky Maus” #25 (czerwiec 1988){{Odn|Angus|Antrobus|Vicar|1988|s=20}}.|group="uwaga"}}{{Odn|Plume|2022b|s=356}}. |
|||
== Dziedzictwo == |
|||
{{Galeria|Plik:Gran Fiesta Boat Ride Sign Mexico Pavilion Epcot Center (2541198505).jpg|Wejście do Gran Fiest Tour Starring The Three Caballeros w parku rozrywki Epcot w Orlando (2008).|File:Three Caballeros Return (27210500372).jpg|Animatroniczni Trzej Caballeros w Gran Fiest Tour Starring The Three Caballeros w Epcot w Orlando (2015).|Plik:The Three Amigos (8129765063).jpg|[[Topiary]] w kształcie Trzech Caballeros w Disney’s Coronado Springs Hotel w Orlando (2012).|Plik:B-25 bomber Panchito.JPG|Replika bombowca [[North American B-25 Mitchell|B-25J]] „Panchito” w Delaware Aviation Museum w [[Georgetown (Delaware)|Georgetown]] (2009) |
|||
}} |
|||
Pod wpływem prac nad ''Trzema Caballeros'' Disney zdecydował stworzyć podobną antologię poświęconą tym razem północnoamerykańskiemu folklorowi. Projekt wyewoluował w ''Kolorowe melodie'' (1948){{Odn|Ghez|2018|s=63}}. Sukces filmu w Meksyku spowodował jego popularność w tamtejszej kulturze do tego stopnia, że tygodnik „Juvese de Excélsior” zamieścił karykaturę polityczną przedstawiającą trzech prominentnych polityków tańczących i ubranych w kostiumy bohaterów{{Odn|Ford|2018|s=99}}. U schyłku II wojny światowej [[201 Meksykański Dywizjon Myśliwski]] meksykańskich sił powietrznych wykorzystał Panchita jako swoją maskotkę<ref>{{Cytuj stronę|autor=Doriś Gómora|tytuł=“No sabíamos que íbamos a la guerra”|data=2013-02-10|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=El Universal|url=https://archivo.eluniversal.com.mx/nacion/203902.html|język=es-mx}}</ref>. 42. Grupa Taktyczna [[USAF]] w latach 1943–1944 miała na stanie [[Samolot bombowy|bombowiec]] [[North American B-25 Mitchell]] nazwany „Panchito” z namalowaną podobizną Panchita na dziobie<ref>{{Cytuj stronę|tytuł=B-25 J Mitchell Panchito|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Delaware Aviation Museum|url=https://www.delawareaviationmuseum.org/b-25j-mitchell|język=en}}</ref>. Podobnie nazwano i ozdobiono w 1946 roku [[Samolot myśliwski|myśliwiec]] [[North American P-51 Mustang|J 26 Mustang]] z 3. Dywizji 16. Skrzydła [[Szwedzkie Siły Powietrzne|Szwedzkich Sił Powietrznych]]. Dekorację namalował Sture Mattsson<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.silvervingar.se/26009_Panchito.html|tytuł=1:a Divisionens Mustanger {{!}} Del 2 av 3|autor=Håkan Svensson|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=SILVERVINGAR & GULDVINGAR|język=sv|data=2007-06-10|zarchiwizowano=2009-05-07|archiwum=https://web.archive.org/web/20090507212851/http://www.silvervingar.se/26009_Panchito.html}}</ref>. |
|||
Trzej caballeros wystąpili we włoskim komiksie ''L’inferno di Topolino'' (1949) parodiującym 1. część ''[[Boska komedia|Boskiej komedii]]'' jako bywalcy w siódmym kręgu<ref>{{Cytuj stronę|autor=Radosław Koch|tytuł=Piekielna parodia - Disney Graphic Novels 4 "Mickey's Inferno" - recenzja|data=2017-01-12|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Kacza Agencja Informacyjna|url=https://www.komiksydisneya.pl/2017/01/piekielna-parodia-disney-graphic-novels.html|język=pl}}</ref>. Od lat 80. Panchito występuje regularnie w holenderskich komiksach w holenderskim magazynie komiksowym „Donald Duck Weekblad”<ref name=":2" />. [[Manga]] ''Donarudo onsen monogatari'' (2021) przedstawia Donalda, José i Panchita jako pracowników nowojorskiej firmy meblowej, którzy zostają służbowo wysłani ich do Japonii i mają się dowiedzieć jak najwięcej o japońskich zwyczajach, rozrywce, kulturze, jedzeniu i ubraniach<ref>{{Cytuj stronę|autor=Radosław Koch|tytuł=Tokyopop wyda mangę o Trzech Caballeros!|data=2022-01-23|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Kacza Agencja Informacyjna|url=https://www.komiksydisneya.pl/2022/01/tokyopop-wyda-mange-o-trzech-caballeros.html|język=pl}}</ref>. |
|||
Po latach ''Trzej Caballeros'' zyskali miano [[Film kultowy|kultowego]] i ze wszystkich tzw. składankowych filmów produkcji Walta Disneya zebrali największą liczbę fanów<ref>{{Cytuj stronę|autor=Josh Spiegel|tytuł=Revisiting 'The Three Caballeros', One Of The Strangest Films Classic Disney Animation Ever Produced|data=2019-12-26|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=SlashFilm|url=https://www.slashfilm.com/571213/revisiting-the-three-caballeros-one-of-the-strangest-films-classic-disney-animation-ever-produced/|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.retrojunk.com/m/mCQHHkUcW9/the-three-caballeros|tytuł=The Three Caballeros|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Retro Junk|język=en}}</ref>. Prócz ''Legend of Three Caballeros'' i ''Kaczych opowieści'' tytułowe trio pojawiło się w serialach animowanych ''[[Café Myszka]]'' (2001–2003){{Odn|Aguiló-Pérez|2021|s=146}}, ''[[Myszka Miki (serial animowany)|Myszka Miki]]'' (2013–2019), ''[[Miki i raźni rajdowcy|Myszka Miki: Zamieszani w przygody]]'' (2017–2021), ''[[Myszka Miki: Frajdomek]]'' (2021) i krótkometrażowym ''[[Było sobie studio]]'' (2023). Panchito wystąpił samodzielnie w odcinku serialu animowanego ''[[Butik Minnie]]'' (2011–2016), „Fiesta Follies” (2014). Z kolei Ptak Aracuan wystąpił w ''[[Produkcje Myszki Miki|Produkcjach Myszki Miki]]'' (1999–2000), ''Café Myszka'' (2001–2003) i ''[[Cudowny świat Myszki Miki|Cudownym świecie Myszki Miki]]'' (2020)<ref name=":0">{{Cytuj stronę|autor=Kenny B|tytuł=Aracuan Bird: Disney’s Quirkiest Star|data=2023-03-27|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=The Ultimate Cartoon Character Resource|url=https://cartoonvibe.com/aracuan-bird-disney/|język=en}}</ref>. |
|||
Fragmenty animacji ptaka Aracuana wykorzystano w teledysku do piosenki ''Dr. Looney’s Remedy'' (1998) trio muzycznego Parachute Express. Ptak Aracuan wystąpił jako jeden z przeciwników w komputerowej grze platformowej ''World of Illusion Starring Mickey Mouse and Donald Duck'' (1996) na konsolę [[Sega Mega Drive]]<ref name=":0" />. W 2015 roku holenderski [[DJ]] i [[producent muzyczny]] [[Tiësto]] wykonał remix ''The Aracuan Song'' na belgijskim festiwalu [[Muzyka elektroniczna|muzyki elektronicznej]] [[Tomorrowland (festiwal)|Tomorrowland]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.youtube.com/watch?v=z7I8OTHKsrA|tytuł=DJ Tiesto playing Aracuan at Tomorrowland|autor=Max Gibson|data=2016-02-22|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=[[YouTube]]|język=en}}</ref>. W niektórych brazylijskich komiksach z udziałem {{Link-interwiki|Kwakunia|Q=Q920489|tekst=Kwakuni}} Ptak Aracuan występuje jako nastolatek imieniem Folião<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.guiadosquadrinhos.com/personagem/foliao-(aracua)/9380|tytuł=Folião (Aracuã)|autor=Antônio Luiz Ribeiro|data=2008-06-28|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Guia dos Quadrinhos|język=pt-br}}</ref>. |
|||
Prace Mary Blair nad segmentem ''Las Posadas'' były główną wizualną inspiracją do toru wodnego typu ''Old Mill'' {{Link-interwiki|It’s a Small World|Q=Q285105}}{{Odn|Telotte|2008|s=76}} prezentowanego na [[Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1964 roku|Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1964 roku]], po czym dwa lata później na stałe przeniesionego do parku rozrywki [[Disneyland Resort]] w [[Anaheim]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.youtube.com/watch?v=FTRKG_ovjsA&ab_channel=Defunctland|tytuł=Defunctland: The History of the 1964 New York World’s Fair|autor=Kevin Perjurer|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Defunctland|język=en|data=2020-08-10}}</ref>. |
|||
W 2007 roku tor wodny typu ''dark boat ride'' {{Link-interwiki|El Río del Tiempo|Q=Q2907038}} w parku tematycznym [[Epcot]] w [[Walt Disney World Resort]] został przerobiony i stematyzowany od nowa na {{Link-interwiki|Gran Fiest Tour Starring The Three Caballeros|Q=Q578610}}{{Odn|Miller|2008|s=214}}{{Odn|Pedersen|2011|s=206-207}}{{Odn|Zibart|Hoekstra|2009|s=139-140}}. W 2015 roku do atrakcji dodano na stałe [[Animatronika|animatroniczne]] figury Trzech Caballeros, oryginalnie powstałe na potrzeby audio-animatronicznego pokazu scenicznego The Mickey Mouse Revue prezentowanego w parkach tematycznych [[Walt Disney World Magic Kingdom]] w Walt Disney World Resort w latach 1971–1981 oraz [[Tokyo Disneyland]] w [[Tokyo Disney Resort]] w latach 1983–2009. Następnie figury były prezentowane w 2011 roku na wystawie ''Destination D: Walt Disney World 40th'' w hotelu Disney’s Contemporary Resort w [[Orlando]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://d23.com/after-35-years-historic-three-caballeros-figures-return-to-walt-disney-world-resort/|tytuł=Historic Three Caballeros Figures Return to Walt Disney World Resort|autor=Steven Vagnini|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=D23: The Official Disney Fan Club|język=en|data=2015-12-04}}</ref>. |
|||
Pablo i inne ptaki z ''Aves Raras'' są prezentowane w sklepie World of Disney w Downtown Disney w Disneyland Resort{{Odn|Dodge|2010|s=39-40}}. Trzej Caballeros, Ptak Aracuan i piosenka ''Baía'' byli częścią parady ''Disneyland Mickey’s Soundsational Parade'' prezentowanej w latach 2011-2019 w parku tematycznym [[Disneyland Park]] w [[Disneyland Resort]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://duchessofdisneyland.com/park-history/mickeys-soundsational-parade/|tytuł=Mickey’s Soundsational Parade|autor=Jessica|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Duchess of Disneyland|język=en|data=2023-03-28}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|autor=Shaun Jex|tytuł=5 Feathered Friends (and One Fowl Fiend) from Disney History|data=2023-01-20|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Celebrations Press|url=https://celebrationspress.com/2023/01/20/5-feathered-friends-and-one-fowl-fiend-from-disney-history/|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|autor=Makena Wolcott|tytuł=Loving From A Distance: Mickey’s Soundsational Parade|data=2013-07-23|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=WDW Radio|url=https://www.wdwradio.com/2013/07/loving-from-a-distance-mickeys-soundsational-parade/|język=en}}</ref>. W 2017 roku w parku rozrywki [[Disneyland Resort Paris]] Panchito i José wystąpili na sezonowym [[halloween|halloweenowym]] pokazie na żywo ''Goofy’s Skeletoons Street Party'' w parku tematycznym [[Disneyland Park (Paryż)|Disneyland Park]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.annmariejohn.com/disneyland-paris-halloween-and-goofys-skeletoon-street-party|tytuł=Halloween and Goofy's Skeletoon Street Party Celebrations at Disneyland Paris|autor=AnnMarie John|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=AnnMarie John|język=en|data=2017-09-14}}</ref> oraz rok później w muzycznym show ''Max-LIVE: Gettin’ Goofy With it'' podczas eventu Disney FanDaze Inaugural Party w parku tematycznym [[Walt Disney Studios Park]]<ref>{{Cytuj stronę|autor=J. M. Oliveri|tytuł=Exclusive Inaugural FanDaze Party June 2, 2018|data=2018-06-25|data dostępu=2024-02-17|opublikowany=Clubhouse World Adventures, Llc|url=https://www.clubhouseworldadventures.com/travel-news/inaugural-fandaze-party-june-2-2018/|język=en}}</ref>. |
|||
Piosenki ''You Belong to My Heart'' i ''Baía'' stały się hitami{{Odn|Maltin|1995|s=77}}. Ze względu na popularność tej drugiej tylko w 1945 roku w Stanach Zjednoczonych wydrukowano milion egzemplarzy partytury{{Odn|Galm|2008|s=264}} i w tym samym roku powstał [[cover]] w wykonaniu [[Bing Crosby|Bing Crosby’ego]] z orkiestrą [[Xavier Cugat|Xaviera Cugata]] scoverował również ''Baía''{{Odn|Roberts|1982|s=140}}.. Covery ''You Belong to My Heart'' wykonywali kolejno Bing Crosby z orkiestrą Xaviera Cugata (1945), {{Link-interwiki|Paula Kelly (piosenkarka)|Q=Q1977603|tekst=Paula Kelly and the Modernaires}} (1945), [[Tito Guízar]] w filmie ''The Gay Ranchero'' (1948), [[Ezio Pinza]] w filmie ''Mister Imperium'' (1951), {{Link-interwiki|Andy Russell|Q=Q944152}} (1958), [[José Carreras]] w wersji hiszpańskiej (1984), [[Engelbert Humperdinck (piosenkarz)|Engelbert Humperdinck]] w wersjach angielskiej i hiszpańskiej (1989){{Odn|Hischak|Robinson|2009|s=238}}. Piosenka The Three Caballeros została zaśpiewana przez m.in. Bing Crosby’ego wspólnie z [[The Andrews Sisters]] czy [[Jack Weston|Jacka Westona]], [[F. Murray Abraham|F. Murraya Abrahama]] i Paula B. Price’a w filmie ''{{Link-interwiki|Elegant|Q=Q3421602}}'' (1976){{Odn|Hischak|Robinson|2009|s=201}}. |
|||
== Uwagi == |
== Uwagi == |
||
Linia 108: | Linia 406: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj książkę|tytuł=The Marketing of Children’s Toys: Critical Perspectives on Children’s Consumer Culture|rok=2021|wydawca=Springer International Publishing|miejsce=Cham|isbn=9783030628802|rozdział=Commodifying Culture: Mattel’s and Disney’s Marketing Approaches to “Latinx” Toys and Media|nazwisko r=Aguiló-Pérez|imię r=Emily R.|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Marketing_of_Children_s_Toys/NrAmEAAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj pismo|autor=Dave Angus|autor2=John Antrobus (scen.)|autor3=[[Víctor Arriagada Ríos|Vicar]] (ilustr.)|tytuł=Vogelschutz muß sein!|czasopismo=Micky Maus|wolumin=38|numer=25|data=1988-06-15|wydawca=[[Grupa Egmont|Ehapa Verlag]]|miejsce=Riedenberg|język=de|odn={{odn/id|Angus|Antrobus|Vicar|1988}}}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Eliot|imię=Marc|tytuł=Walt Disney: Czarny książę Hollywood|rok=2005|wydanie=2|wydawca=[[Twój Styl]]|miejsce=Warszawa|isbn=8371635451|inni=Elżbieta Waluk-Jaguszewska (tłum.)|język=pl|seria=Biografie – Twój Styl|odn=tak}}D |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=Brazilian Cinema|rok=1982|wydawca=Associated University Presses|miejsce=Londyn|isbn=0838630782|rozdział=Hollywood Looks at Brazil: From Carmen Miranda to ''Moonraker''|nazwisko r=Augusto|imię r=Sérgio|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/_/AWxZAAAAMAAJ}} |
|||
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Aurrecoechea|imię=Juan Manuel|tytuł=Paquete de sorpresas. Disney, México y ''Los tres caballeros''|url=https://www.revistadelauniversidad.mx/articles/dab15581-5cb7-4b79-a47e-cd9d24146a27/paquete-de-sorpresas-disney-mexico-y-los-tres-caballeros|czasopismo=Revista de la Universidad de México|wolumin=620|data=2003-02-01|wydawca=[[Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku]]|miejsce=Meksyk|issn=0185-1330|język=es-mx|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Allan|imię=Robin|tytuł=Make Mine Music, or the Forgotten Years at Disney|url=https://www.animatormag.com/archive/1987/issue-19/issue-19-page-29/|czasopismo=Animator|adres czasopisma=https://www.animatormag.com/archive/|wolumin=1|numer=19|miesiąc=wiosna|rok=1987|wydawca=Filmcraft Publications|miejsce=St Albans|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Allan|imię=Robin|tytuł=Walt Disney and Europe: European Influences on the Animated Feature Films of Walt Disney|rok=1999|wydawca=Indiana University Press|miejsce=Bloomington (Indiana)|isbn=025333652X|język=en|url=https://archive.org/details/waltdisneyeurope0000alla/|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=A Companion to Latin American Anthropology|rok=2008|wydawca=Blackwell Publishing|miejsce=Malden (Massachusetts)|isbn=9780631234685|rozdział=Borders, Sovereignty, and Racialization|nazwisko r=Alonso|imię r=Ana M.|język=en|odn=tak|url=https://www.google.com/books/edition/_/WCISAQAAIAAJ?gbpv=1}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Barrier|imię=Michael|tytuł=Hollywood Cartoons: American Animation in Its Golden Age|rok=1999|wydawca=Oxford University Press|miejsce=Nowy Jork|isbn=0195037596|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/_/NCA3AQAAIAAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Barrier|imię=Michael|tytuł=The Animated Man: A Life of Walt Disney|url=https://archive.org/details/animatedmanlifeo0000barr|rok=2007|wydawca=University of California Press|miejsce=Berkeley|isbn=978-0-520-24117-6|język=en|data dostępu=2023-04-29|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Ghez (red.)|imię=Didier|tytuł=Walt’s People: Talking Disney with the Artists who Knew Him|url=https://www.google.pl/books/edition/Walt_s_People_Volume_12/lU4xUCwn6TQC|nazwisko r=Becattini|imię r=Alberto|rozdział=Del Connell (1918-2011)|rok=2012|wydawca=Xlibris Corporation|miejsce=Bloomington (Indiana)|isbn=9781477147894|tom=12|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Beck|imię=Jerry|tytuł=The Animated Movie Guide|rok=2005|wydawca=Chicago Review Press|miejsce=Nowy Jork|isbn=1556525915|autor link=Jerry Beck|język=en|odn=tak|url=https://books.google.pl/books?redir_esc=y&hl=pl&id=0nYYAAAAIAAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Borge|imię=Jason|tytuł=Latin American Writers and the Rise of Hollywood Cinema|rok=2008|wydawca=Routledge|miejsce=Nowy Jork|isbn=0-415-96478-4|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Latin_American_Writers_and_the_Rise_of_H/gqqTAgAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Brode|imię=Douglas|tytuł=Multiculturalism and the Mouse: Race and Sex in Disney Entertainment|rok=2009|wydawca=University of Texas Press|miejsce=Austin|isbn=9780292783300|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Multiculturalism_and_the_Mouse/E8Pj3FtAoAQC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=Disney Discourse: Producing the Magic Kingdom|rok=1994|wydawca=Routledge|miejsce=Nowy Jork|isbn=0415906156|rozdział=“Surprise Package”: Looking Southward with Disney|nazwisko r=Burton-Carvajal|imię r=Julianne|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Cabral|imię=Sérgio|tytuł=Nos tempos de Ary Barroso|rok=2006|wydawca=Lazuli Editora|miejsce=São Paulo|isbn=9788578651039|język=pt-br|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Nos_tempos_de_Ary_Barroso/x-zIEAAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Castro|imię=Ruy|tytuł=Carmen: Uma biografia|url=https://archive.org/details/CarmenUmaBiografiaRuyCastro|rok=2005|wydawca=Companhia das Letras|miejsce=São Paulo|isbn=8535907602|język=pt-br|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Canemaker|imię=John|tytuł=Walt Disney’s Nine Old Men and the Art of Animation|rok=2001|wydawca=Disney Editions|miejsce=Nowy Jork|isbn=0786864966|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Walt_Disney_s_Nine_Old_Men_and_the_Art_o/YxYRAQAAMAAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Conant|imię=Jennet|tytuł=The Irregulars: Roald Dahl and the British Spy Ring in Wartime Washington|rok=2008|wydawca=[[Simon & Schuster]]|miejsce=Nowy Jork|isbn=978-0-7432-9458-4|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Irregulars/a-UuDQAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Cotter|imię=Bill|tytuł=The Wonderful World of Disney Television: A Complete History|rok=1997|wydawca=Disney Enterprises, Inc.|miejsce=Nowy Jork|isbn=0786863595|język=en|odn=tak|url=https://archive.org/details/wonderfulworldof0000cott/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Eliot|imię=Marc|tytuł=Walt Disney: Czarny książę Hollywood|rok=2005|wydanie=2|wydawca=[[Twój Styl]]|miejsce=Warszawa|isbn=8371635451|inni=Elżbieta Waluk-Jaguszewska (tłum.)|język=pl|seria=Biografie – Twój Styl|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Dodge|imię=Brent|tytuł=From Screen to Theme: A Guide to Disney Animated Film References Found Throughout the Walt Disney World Resort|rok=2010|wydawca=Dog Ear Publishing|miejsce=Indianapolis|isbn=9781608444083|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/From_Screen_to_Theme_A_Guide_to_Disney_A/Ax6PzlpRgNkC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Ford|imię=Eileen|tytuł=Childhood and Modernity in Cold War Mexico City|rok=2018|wydawca=Bloomsbury Academic|miejsce=Londyn / Nowy Jork|isbn=9781350040038|język=en|odn=tak|url=https://www.google.com/books/edition/_/taBIDwAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Gabler|imię=Neal|tytuł=Walt Disney: The Triumph of the American Imagination|url=https://www.google.pl/books/edition/Walt_Disney/5JHrODsAdNwC?hl=pl&gbpv=0|rok=2006|wydawca=Borzoi Books|miejsce=Nowy Jork|isbn=0-679-43822-X|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=Global Soundtracks: Worlds of Film Music|rok=2008|wydawca=Wesleyan University Press|miejsce=Middletown (Connecticut)|isbn=978-0-8195-6882-3|rozdział=Baianas, Malandros, ''and Samba'' {{!}} Listening to Brazil through Donald Duck’s Ear|nazwisko r=Galm|imię r=Eric A.|język=en|odn=tak|url=https://archive.org/details/globalsoundtrack0000unse/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Ghez|imię=Didier|tytuł=They Drew as They Pleased|url=https://www.google.pl/books/edition/They_Drew_as_They_Pleased/H2onDwAAQBAJ?hl=pl&gbpv=0|rok=2017|wydawca=Chronicle Books|miejsce=San Francisco|isbn=9781452164076|tom=3|tytuł tomu=The Hidden Art of Disney’s Late Golden Age (The 1940s – Part Two)|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Ghez|imię=Didier|tytuł=They Drew as They Pleased|url=https://www.google.pl/books/edition/They_Drew_as_They_Pleased/sY5iDwAAQBAJ?hl=pl&gbpv=0|rok=2018|wydawca=Chronicle Books|miejsce=San Francisco|isbn=9781452163857|tom=4|tytuł tomu=The Hidden Art of Disney’s Mid-Century Age (The 1950s and 1960s)|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=Diversity in Disney Films: Critical Essays on Race, Ethnicity, Gender, Sexuality and Disability|rok=2013|wydawca=McFarland & Company|miejsce=Jefferson (Karolina Północna)|isbn=9780786446018|rozdział=''Saludos Amigos'' and ''The Three Caballeros'': The Representation of Latin America in Disney’s “Good Neighbor” Films|nazwisko r=Goldman|imię r=Karen S.|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Diversity_in_Disney_Films/yAjjxpvxVDAC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Grant|imię=John|tytuł=The Encyclopedia of Walt Disney’s Animated Characters|rok=1987|wydawca=Harper & Row Publishers|miejsce=Nowy Jork|isbn=0060157771|język=en|odn=tak|url=https://archive.org/details/encyclopediaofwa0000gran/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Hannan|imię=Brian|tytuł=Coming Back to a Theater Near You: A History of Hollywood Reissues, 1914-2014|rok=2016|wydawca = McFarland & Company|miejsce=Jefferson (Karolina Północna)|isbn=9780786498130|język=en|odn=tak|url=https://books.google.pl/books?id=Ug3MDAAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Hellier-Tinoco|imię=Ruth|tytuł=Embodying Mexico: Tourism, Nationalism & Performance|rok=2011|wydawca=Oxford University Press|miejsce=Nowy Jork|isbn=9780195340365|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/_/qVnXqjIEWjgC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Hischak|imię=Thomas S.|nazwisko2=Robinson|imię2=Mark A.|tytuł=The Disney Song Encyclopedia|rok=2009|wydawca=Scarecrow Press|miejsce=Lanham (Maryland)|isbn=9780810869370|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Disney_Song_Encyclopedia/dimhg9t2TrUC}} |
|||
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Holland|imię=Sylvia|tytuł=La Piñata|czasopismo=Walt Disney’s Comics and Stories|wolumin=3|numer=11|rok=1943|miesiąc=sierpień|wydawca=K.K. Publications|miejsce=Poughkeepsie|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Johnson|imię=Jimmy|tytuł=Whimsy Works: My Life with Walt Disney Productions|rok=2014|wydawca=University Press of Mississippi|miejsce=Jackson (Missisipi)|isbn=9781617039300|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Inside_the_Whimsy_Works/dwSiDwAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=A Reader In Animation Studies|rok=1997|wydawca=John Libbey & Company Pty Ltd.|miejsce=Sydney|isbn=1864620005|rozdział=Norm Ferguson and the Latin American films of Walt Disney|nazwisko r=Kaufman|imię r=J.B.|język=en|odn=tak|url=https://archive.org/details/readerinanimatio0000unse/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Kaufman|imię=J.B.|tytuł=South of the Border With Disney: Walt Disney and the Good Neighbor Program, 1941-1948|rok=2009|wydawca=Disney Editions|miejsce=Nowy Jork|isbn=9781423111931|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj pismo|nazwisko=MacPherson|imię=Virginia|tytuł=Donald Duck Makes Love To Real Movie Actress In Newest Disney Film|url=https://news.google.com/newspapers?id=p55aAAAAIBAJ&sjid=zE4DAAAAIBAJ&pg=7220%2C1348247|czasopismo=St. Petersburg Times|adres czasopisma=https://news.google.com/newspapers?id=p55aAAAAIBAJ&sjid=zE4DAAAAIBAJ&pg=7220%2C1348247|wolumin=61|numer=91|data=1944-10-23|wydawca=Times Publishing Company|miejsce=St. Petersburg (Floryda)|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Maltin|imię=Leonard|tytuł=The Disney Films|rok=1995|wydawca=Hyperion Books|miejsce=Nowy Jork|isbn=0786881372|autor link=Leonard Maltin|język=en|wydanie=3|odn=tak|url=https://archive.org/details/disneyfilms0000malt/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Richardson|imię=Mike|tytuł=Return of the Gremlins|url=https://www.google.pl/books/edition/Return_of_the_Gremlins/LYAkCQAAQBAJ|nazwisko r=Maltin|imię r=Leonard|rozdział=The Gremlins Got ’em: How Walt Disney and Roald Dahl Didn’t Get to Make a Movie Together|rok=2015|wydawca=[[Dark Horse Comics]]|miejsce=Milwaukie|isbn=9781477147894|język=en|odn=tak|autor r link=Leonard Maltin|autor link=Mike Richardson (wydawca)|inni=Dean Yeagle (ilustr.)}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Miller|imię=Laura Lea|tytuł=Walt Disney World & Orlando For Dummies|rok=2008|wydawca=Wiley Publishing, Inc.|miejsce=Hoboken (New Jersey)|isbn=9780470134702|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Walt_Disney_World_Orlando_For_Dummies_20/bn6OMnM7ElwC|wydanie=2}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Napierała|imię=Piotr|autor link=Piotr Napierała|tytuł=Walt Disney: Wizjoner z Hollywood|rok=2020|wydanie=2 rozsz.|wydawca=StoryBox.pl|miejsce=Piaseczno|isbn=9788381943154|inni=Tomasz Kućma (lektor)|język=pl|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|tytuł=Learning from Mickey, Donald and Walt: Essays on Disney’s Edutainment Films|rok=2011|wydawca=McFarland & Company|miejsce=Jefferson (Karolina Północna)|isbn=9780786459575|rozdział=Beyond the ''Ratoncito'': Disney’s Idea of Latin America|nazwisko r=Nuhfer-Halten|imię r=Bernice|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Learning_from_Mickey_Donald_and_Walt/k1BDUjmppucC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Pedersen|imię=R.A.|tytuł=The Epcot Explorer’s Encyclopedia: A Guide to Walt Disney World’s Greatest Theme Park|rok=2011|wydawca=Epcyclopedia Press|miejsce=Tampa (Floryda)|isbn=1456589660|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Epcot_Explorer_s_Encyclopedia/IFyUx8XEE78C}} |
|||
* {{Cytuj pismo|nazwisko=Poveda Viera|imię=Juan Carlos|tytuł=Música y propaganda en dos filmes animados producidos por Disney durante la Segunda Guerra Mundial|url=https://www.scielo.cl/pdf/rmusic/v75n236/0717-6252-rmusic-75-236-0119.pdf|czasopismo=Revista Musical Chilena|wolumin=75|numer=236|data=2021-12-31|wydawca=Instituto de Música UAH|miejsce=Santiago|język=es|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Pitts|imię=Michael R.|tytuł=RKO Radio Pictures Horror, Science Fiction and Fantasy Films, 1929-1956|rok=2015|wydawca=McFarland & Company|isbn=9780786460472|język=en|miejsce=Jefferson (Karolina Północna)|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/RKO_Radio_Pictures_Horror_Science_Fictio/op6vBwAAQBAJ?hl=pl&gbpv=0}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Plume|imię=Ken|tytuł=The Art of DuckTales|rok=2022|wydawca=[[Dark Horse Comics]]|miejsce=Milwaukie|isbn=978-1-50672-364-8|język=en|odn={{odn/id|Plume|2022a}}|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Art_of_DuckTales/Q4FzEAAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Plume|imię=Ken|tytuł=The Art of DuckTales (Deluxe Edition)|rok=2022|wydawca=[[Dark Horse Comics]]|miejsce=Milwaukie|isbn=978-1-50672-922-0|język=en|odn={{odn/id|Plume|2022b}}|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Art_of_DuckTales_Deluxe_Edition/-cVrEAAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Roberts|imię=John Storm|tytuł=El toque latino|rok=1982|wydawca=Edamex|miejsce=Meksyk|isbn=9684091486|język=es-mx|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/El_toque_latino/V3paAAAAMAAJ|inni=Aurora Merino (tłum.)}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Rosa|imię=Don|autor link=Don Rosa|tytuł=Wujek Sknerus i Kaczor Donald|rok=2021|wydawca=[[Egmont Polska|Story House Egmont]]|miejsce=Warszawa|isbn=978-83-281-9859-3|tom=9|tytuł tomu=Powrót trzech caballeros|inni=[[Jacek Drewnowski]] (tłum.)|język=en|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Sadlier|imię=Darlene J.|tytuł=Americans All: Good Neighbor Cultural Diplomacy in World War II|rok=2012|wydawca=University of Texas Press|miejsce=Austin|isbn=978-0-292-74980-1|język=en|odn=tak|url=https://books.google.com/books?id=tVxPUQOFdykC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Smith|imię=Dave|tytuł=Disney A to Z: The Official Encyclopedia|rok=1996|wydawca=Hyperion Books|miejsce=Nowy Jork|isbn=0786862238|język=en|odn=tak|url=https://archive.org/details/disneytozofficia0000smit/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Tietyen|imię=David|tytuł=The Musical World of Walt Disney|rok=1990|wydawca=Hal Leonard Publishing Corporation|miejsce=Milwaukee|isbn=0881884766|język=en|odn=tak|url=https://archive.org/details/musicalworldofwa00tiet/}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Telotte|imię=J.P.|tytuł=The Mouse Machine: Disney and Technology|rok=2008|wydawca=University of Illinois Press|miejsce=Chicago|isbn=9780252075407|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Mouse_Machine/6pA45zYWgYQC}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Thomas|imię=Frank|tytuł=Disney Animation: The Illusion of Life|url=https://archive.org/details/illusionoflifedi0000thom/|rok=1995|wydawca=Hyperion Books|miejsce=Nowy Jork|isbn=0-7868-6070-7|nazwisko2=Johnston|imię2=Ollie|język=en|autor link=Frank Thomas|autor link2=Ollie Johnston|wydanie=3|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Veness|imię=Susan|nazwisko2=Veness|imię2=Simon|tytuł=The Hidden Magic of Walt Disney World Planner: A Complete Organizer, Journal, and Keepsake for Your Unforgettable Vacation|rok=2012|wydawca=Adams Media|miejsce=Avon (Massachusetts)|isbn=9781440528101|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Hidden_Magic_of_Walt_Disney_World_Pl/__-1DgAAQBAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Webb|imię=Graham|tytuł=The Animated Film Encyclopedia: A Complete Guide to American Shorts, Features and Sequences 1900-1979|rok=2000|wydawca=McFarland & Company|miejsce=Jefferson (Karolina Północna)|isbn=0-7864-0728-X|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Animated_Film_Encyclopedia/4HQYAAAAIAAJ}} |
|||
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Zibart|imię=Eve|nazwisko2=Hoekstra|imię2=David|tytuł=The Unofficial Guide to Walt Disney World For Grown-Ups|rok=2009|wydawca=Wiley Publishing, Inc.|miejsce=Hoboken (New Jersey)|isbn=9780470497395|język=en|odn=tak|url=https://www.google.pl/books/edition/Unofficial_Guide_to_Walt_Disney_World_Fo/Lb3oDGakkXQC}} |
|||
* {{Cytuj pismo|tytuł=Children’s shows return to Liberty {{!}} MOVIES|url=https://news.google.com/newspapers?id=qZJfAAAAIBAJ&sjid=5zAMAAAAIBAJ&pg=4660%2C5166336|czasopismo=Lewiston Morning Tribune|wolumin=85|data=1977-04-16|wydawca=Tribune Publishing Company|miejsce=Lewiston (Idaho)|język=en|odn={{odn/id|Lewiston Morning Tribune|1977}}}} |
|||
* {{Cytuj pismo|tytuł=Coming in February Walt Disney’s Full-length Musical Fiesta in Technicolor "The Three Caballeros"|url=https://books.google.pl/books?id=uUEEAAAAMBAJ|czasopismo=[[Life (czasopismo)|Life]]|wolumin=17|numer=26|data=1944-12-25|wydawca=[[WarnerMedia|Time Inc.]]|miejsce=Chicago|język=en|odn={{odn/id|Life|1944}}}} |
|||
* {{Cytuj pismo|tytuł=Laser disc piñatas from Disney|url=https://www.google.pl/books/edition/The_Laser_Disc_Newsletter/Gn8HAQAAMAAJ|czasopismo=The Laser Disc Newsletter|numer=137|rok=1996|miesiąc=styczeń|wydawca=The Laser Disc Newsletter|miejsce=East Rockaway|język=en|odn={{odn/id|The Laser Disc Newsletter|1996}}}} |
|||
* {{Cytuj pismo|tytuł=How Disney Combines Living Actors with his Cartoon Characters|url=https://books.google.pl/books?id=AiEDAAAAMBAJ|czasopismo=Popular Science|wolumin=145|numer=3|rok=1944|miesiąc=wrzesień|wydawca=Popular Science Publishing Co., Inc.|miejsce=Nowy Jork|język=en|odn={{odn/id|Popular Science|1944}}}} |
|||
* {{Cytuj pismo|tytuł=Show Time {{!}} FRIDAY, JAN. 21, 1977|url=https://news.google.com/newspapers?id=4N8hAAAAIBAJ&sjid=DqEFAAAAIBAJ&pg=5810%2C141954|czasopismo=Reading Eagle|wolumin=109|wydanie=361|data=1977-01-21|wydawca=Reading Eagle Company|miejsce=Reading (Pensylwania)|język=en|odn={{odn/id|Reading Eagle|1977}}}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* {{filmweb|tytuł|139055 |
* {{filmweb|tytuł|139055}} |
||
* {{ |
* {{Imdb|tytuł|0038166}} |
||
{{Animacje Disneya}} |
{{Animacje Disneya}} |
Wersja z 22:24, 17 lut 2024
![]() | |
Gatunek | |
---|---|
Rok produkcji |
1943–1944 |
Data premiery |
21 grudnia 1944 |
Kraj produkcji | |
Język | |
Czas trwania |
72 minuty |
Reżyseria |
Norm Ferguson (główny nadzór) |
Scenariusz |
James Bodrero |
Główne role |
Clarence Nash |
Muzyka | |
Zdjęcia | |
Scenografia |
Mary Blair, Ken Anderson, Robert Cormack (sekwencje animowane) |
Montaż |
Donald Halliday |
Produkcja | |
Wytwórnia | |
Dystrybucja | |
Przychody brutto |
3 355 000 USD |
Poprzednik |
Saludos Amigos (1942) |
Strona internetowa |
Trzej Caballeros (ang. The Three Caballeros) – amerykański propagandowy animowany film muzyczny z 1944 roku w reżyserii Norma Fergusona. Siódmy film z oficjalnego kanonu animacji Disneya. Drugi z pełnometrażowych filmów animowanych produkcji Walt Disney Productions stanowiący antologię krótkometrażówek celem oszczędzania kosztów wobec problemów finansowych wytwórni.
Film obchodzi dziesiątą rocznicę Kaczora Donalda i przedstawia jego urodzinowe przygody przez Amerykę Łacińską w towarzystwie jego latynoskich przyjaciół José Carioci i Panchita Pistolesa, z którymi tworzy trio Trzej Caballeros. W filmie wystąpiła większość latynoamerykańskich gwiazd, m.in. Aurora Miranda, Dora Luz i Carmen Molina. Jest to jeden z pierwszych filmów pełnometrażowych, w którym zastosowano połączenie tradycyjnej animacji z żywą akcją z udziałem aktorów. W filmie zadebiutowały postacie Panchita Pistolesa oraz Ptaka Aracuana .
Film powstał z inicjatywy Walta Disneya jako reprezentacja Meksyku i został sfinansowany przez Biuro Koordynatora ds. Spraw Międzyamerykańskich w ramach polityki Good Neighbor Policy. Wybrani pracownicy Disneya odbyli trzy podróże do Meksyku w latach 1942–1943 celem przeprowadzenia dokumentacji do segmentów mających tworzyć film pełnometrażowy zwany oryginalnie Surprise Package.
Trzej Caballeros trafili do meksykańskich kin w 1944 roku, a w Stanach Zjednoczonych zadebiutowali rok później. O ile w Meksyku film ciepło przyjęto, tak w Stanach Zjednoczonych okazał się porażką finansową i artystyczną, gdzie szczególnie skrytykowano uganianie się Donalda i jego kompanów za kobietami. Była to również ostatnia animowana produkcja, nad którą intensywnie pracował Walt Disney, który w późniejszej karierze filmowej skupiał się bardziej na filmach aktorskich, zaś animacje traktował po macoszemu.
Fabuła
The Cold-Blooded Penguin
Kaczor Donald obchodzi swoje urodziny i otrzymuje prezenty od swych przyjaciół z Ameryki Łacińskiej. Pierwszy pakunek zawiera projektor filmowy z filmem dokumentalnym Aves Raras opowiadający o ptakach. W nim ekspert, profesor Holloway opowiada o żyjącym na Biegunie Południowym pingwinie Pablo. Odróżnia od innych pingwinów tym, że jest bardzo ciepłolubny i chciałby spędzić resztę życia w tropikach[1].
Metodą prób i błędów w końcu wydostaje się z Bieguna Południowego unikając zimna i kieruje się wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej poznając okazjonalnie krajobrazy jej krajów. Gdy dociera do wysp Galápagos jego lodowa łódź roztapia się od gorącego słońca. Ostaje się tylko wanna i na niej Pablo dociera do małej wysepki. Pablo jest szczęśliwy żyjąc na Galápagos, chociaż czasem tęskno mu do Bieguna Południowego[2].
W dalszej części Aves Raras Donald poznaje ptaki żyjące w Amazonii, szczególnie zwariowanego Ptaka Aracuana , który potrafi być wszędzie, nawet poza filmem. Narrator mówi, że ostatnia część filmu opowiada o innym niezwykłym ptaku[3].
The Flying Gauchito
W Urugwaju pewien gaucho opowiada o tym, jak będąc małym chłopcem, udał się w góry, by zapolować na kondory. Ze zdziwieniem odkrywa on skrzydlatego osła i decyduje się go pochwycić, by zbić na nim majątek. Za pomocą podstępu w końcu łapie osła dając mu imię Burrito. Trenuje go do festiwalowego wyścigu konnego, na którym oferuje się nagrodę wysokości tysiąca pesos. Początkowo mały gaucho i Burrito wzbudzają uśmiech politowania, ale dzięki lotu osła wygrywają wyścig. Nagroda przepada, gdyż Burrito ujawnia swe skrzydła i odlatuje w nieznane[4].
Baía
- Na podst. piosenek Na Baixa do Sapateiro i Os Quindins de Iaiá Ary’ego Barroso
W kolejnym prezencie Donalda znajduje się jego przyjaciel z Brazylii – José Carioca z rozkładaną książką. Pojawia się też Aracuan kradnący cygaro José ku jego irytacji. Po ochłonięciu José opowiada Donaldowi o brazylijskim stanie Bahia. Oboje udają się do Bahii pociągiem i mimo trudności powodowanych przez Aracuana docierają tam. W oko wpada im piękna Yayá sprzedająca ciasteczka, jednak ta nie zwraca uwagi na ich zaloty. Przybywa grupa malandro i wszyscy biorą udział w dzikiej imprezie[3][5].
Las Posadas
Ostatni prezent pochodzi z Meksyku. Z jego środka wyskakuje meksykański kogut Panchito Pistoles. Wita gorąco Donalda i José i mianuje ich wraz ze sobą trzema caballeros. Jako swój prezent dla Donalda Panchito daje piñatę. Wyjaśnia, że w Meksyku piñata wręczana jest na 9 dni przed Bożym Narodzeniem. Wtedy meksykańskie dzieci gromadzą się przed lokalnym kościołem i odtwarzają procesję symbolizującą podróż Marii Panny i św. Józefa z Nazaretu do Betlejem. Chodzą po domach prosząc o posada, czyli azyl i gdy na taki trafiają, odbywa przyjęcie, czego zakończeniem jest rozbicie piñaty zawierającej upominki w środku . Po wysłuchaniu Donald rozbija swą piñatę, z której wylatują meksykańskie akcesoria[3].
Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco
Panchito opowiada o symbolice herbu Meksyku i historii jego stolicy – Mexico City. Zabiera on Donalda i José na latającym sarape do Pátzcuaro nazywanego rajem dla rybaków i uczą się lokalnego tańca Jarabe Pateño . Następnym przystankiem jest Veracruz, gdzie poznają piosenkę Lilongo . Donald wykorzystuje okazję, by potańczyć z lokalną tancerką. Ostatnim miejscem jest Acapulco, zwane meksykańską Riwierą, jednak trzech caballeros bardziej interesują tutejsze kobiety[6].
You Belong to My Heart
Panchito pokazuje swym kompanom nocne życie Mexico City. Donald znowu pada urokiem kolejnej kobiety jaką jest meksykańska piosenkarka. Pod wpływem śpiewanej przez niej ballady miłosnej Donald tańczy po gwiazdach na niebie. Gwiazdy zmieniają w pocałunki wprawiające Donalda w euforię[3].
Donald’s Surreal Reverie
Donald ma surrealistyczny zjazd, w którym na przemian pojawiają się piękne kobiety jak i jego kompani. Pojawia się w końcu u boku meksykańskiej tancerki w otoczeniu tańczących kwiatów. Sceneria zmienia się na kaktusy, co nieco komplikuje zaloty. Tancerka dyryguje kaktusami w takt piosenki Jesusita en Chihuahua . Obchody urodzin kończy zabawa w korridę, gdzie Donald odgrywa byka, a Panchito i José toreadorów. Kostium byka jest wypełniony fajerwerkami, które wybuchają. Za ich pośrednictwem trzej caballeros oglądają zakończenie swego filmu w trzech językach symbolizujących Meksyk, Brazylię i Stany Zjednoczone[3][7].
Obsada
- Clarence Nash – Kaczor Donald (głos)
- José Oliviera – José Carioca (głos)
- Joaquin Garay – Panchito Pistoles (głos)
- Aurora Miranda – Yayá (Baía)
- Dora Luz – piosenkarka (You Belong to my Heart)
- Carmen Molina – tancerka (Donald’s Surreal Reverie)
- Frank Graham – Narrator (głos, The Cold-Blooded Penguin)
- Sterling Holloway – prof. Holloway (głos, The Cold-Blooded Penguin)
- Frank Shields – gaucho (głos, The Flying Gauchito)
- Almirante – ptak Aracuan (głos)
- Nestor Amaral –
- śpiew (głos, Baía)
- sprzedawca pomarańczy (Baía)
- Bando da Lua – malandros (Baía)
- Trío Ascensio del Rio – oni sami (Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco)
- Carlos Ramírez – śpiew (głos, Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco)
- Trío Calaveras – oni sami (Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco)
- Padua Hills Players – oni sami (Mexico: Pátzcuaro, Veracruz and Acapulco)
Materiał źródłowy: [8][9][10][11][12].
Polska wersja
Pierwsza wersja The Cold-Blooded Penguin (1997)
Opracowanie: Start International Polska
Reżyseria: Dobrosława Bałazy
Kierownictwo produkcji: Elżbieta Araszkiewicz
Wystąpili:
- Jarosław Boberek – Kaczor Donald
- Janusz Bukowski – prof. Holloway
Lektor: Tadeusz Borowski
Druga wersja The Cold-Blooded Penguin (2016)
Opracowanie: SDI Media Polska
Reżyseria: Marek Robaczewski
Dialogi: Barbara Robaczewska
Wystąpili:
- Jarosław Boberek – Kaczor Donald
- Wojciech Paszkowski – narrator
- Karol Wróblewski – prof. Holloway
Lektor: Artur Kaczmarski
Produkcja
Rozwój projektu
1941 rok okazał się płodnym czasem dla Walt Disney Productions. Powstało aż 18 krótkometrażówek, z czego większość występował w nich Kaczor Donald i także tam szły najlepsze pomysły animatorów. Także armia amerykańska nie wcielała męskich pracowników wytwórni, a samo przystąpienie Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej nie było pewne. Wraz z japońskim atakiem na bazy floty i lotnictwa w Pearl Harbor w grudniu 1941 roku Stany Zjednoczone oficjalnie włączyły się do wojny i rozpoczęły działania wojenne na obszarze Pacyfiku, zaś siedzibę Walt Disney Productions wybrano jako pierwszy punkt oporu terenów Lockheed Aircraft przed ewentualnymi nalotami japońskimi. Współzałożyciel i szef wytwórni – Walt Disney, mimo że deklarował się jako patriota i od marca 1941 roku po nawiązaniu kontaktu z George’em W. Papenem, czołowym technologiem tworzącym samoloty wojskowe firmy Lockheed Aircraft, realizował dla nich filmy instruktażowe, nie był zadowolony z zajęcia siedziby studia przez wojsko i coraz większej ingerencji w pracę firmy. Czując się upokorzony twierdził, że władze nie odważyłyby się zająć gmachu Universal Pictures. Wkrótce napływały kolejne zamówienia od rządu i armii, co pomogło Walt Disney Productions przetrwać trudne lata, gdy rynek normalnych filmów fabularnych zupełnie się załamał. Z dużych projektów kontynuowany był jedynie Bambi[13] .
Na początku 1942 roku Disney, zachęcony sukcesem Dumbo (1941), planował kolejny pełnometrażowy film. Zainteresował się adaptacją niewydanej jeszcze powieści Gremlin Lore angielskiego pisarza Roalda Dahla służącego w Waszyngtonie jako porucznik Royal Air Force, opowiadającej o gremlinach – stworkach powodujących wadliwe działania samolotów[14]. Pisarz Eric Knight, służący w Siłach Specjalnych US Army w stopniu majora, był obecny w studiu Disneya, gdy ten tworzył animowane wstawki dla Why We Fight Franka Capry[15] i zasugerował Disneyowi stworzenie filmu jako aktorskiego z animowanymi postaciami gremlinów[16]. W związku z komplikacjami powodowanych przez RAF, a także odkryciem badań o tym, że publiczność straciła zainteresowanie tematami wojennymi projekt[d] został zarzucony następnego roku i ograniczono się do wydania powieści The Gremlins Dahla[18] i komiksów wydanych na łamach magazynu komiksowego „Walt Disney’s Comics and Stories” #33–41 (1943–1944)[e][20]. Dahl wspominał, że materiał dla Disneya okazał się zbyt angielski: „Był w stu procentach amerykańskim chłopcem”[18].
15 kwietnia 1942 roku Disney i jego zespół spotkali się z Earlem Bressmanem, dyrektorem sekcji agrokulturalnej w Biurze Koordynatora ds. Spraw Międzyamerykańskich nt. scenorysów do zleconych przez Biuro filmów instruktażowych wyświetlanych w krajach Ameryki Łacińskiej. Disney zwykle chciał rozwinięcia pomysłów, lecz ostatnie słowo należało do Bressmana. Wówczas Disney zdecydował utworzyć film rozrywkowy dziejący się w Ameryce Łacińskiej. Widząc sukces finansowy Saludos Amigos (1942), filmu ukazującego kraje Ameryki Południowej i powstałego na zlecenie rządu w ramach polityki Good Neighbor Policy, Disney zdecydował nakręcić kolejny film w podobnym tonie i uznał Meksyk za dobrego kandydata na kolejny latynoamerykański kraj reprezentowany w filmie[21].
Preprodukcja
Biuro Koordynatora ds. Spraw Międzyamerykańskich zorganizowało i opłaciło w grudniu 1942 roku trzytygodniową podróż do Meksyku. W skład ekspedycji wchodzili Disney, jego żona Lillian i dziesięciu pracowników[22]. Wśród nich byli animator Eric Larson oraz ilustratorka Mary Blair[23]. 9 grudnia ekspedycja Disneya po dotarciu Miasta Meksyk była gorąco witana przez miejscową ludność, funkcjonariuszy publicznych oraz osobistości medialnych. 11 grudnia jej członkowie pojawili się w teatrze Iris na pokazie Saludos Amigos, a podczas wydarzenia popularny spiker Alfonso Sordo Noriega przedstawił ich widzom wyjaśniając, że Disney przybył do Meksyku, aby nakręcić film mający pokazać światu „nasze najpiękniejsze tradycje”. Promowana przez meksykańskie media „disneymania” obejmowała także reedycję Dumbo w kinie Isabel, ekskluzywną ofertę krótkometrażowych filmów Disneya w kinach Avenida i Cinelandia oraz publikację komiksu z José Cariocą w roli głównej – bohaterem Saludos Amigos – jako dodatek niedzielnego wydania gazety „El Universal ”[24].
12 grudnia filmowcy – ochrzczeni przez prasę mianem „ołówkowych legionistów” – pod przewodnictwem dyrektora Narodowej Rady Turystycznej Alejandro Buelny odwiedzili Bazylikę Matki Bożej z Guadalupe, gdzie odbywała się liturgia Najświętszej Maryi Panny z Guadalupe. Obchody święta mocno zaintrygowały Disneya, który stwierdził że „nigdy podczas wszystkich jego podróży nie widział takiego spektaklu”. Szczególnie zafascynowali go tancerze concheros , z którymi zaczął wspólnie tańczyć mimo bariery językowej. Następny dzień ekspedycja spędziła na przejażdżce łodzią trajineras po kanałach dzielnicy Xochimilco, robiąc dokumentację swoimi 16-milimetrowymi kamerami. Po południu Disney był widzem pierwszej w swoim życiu korridzie i nawet wyjął chusteczkę, żeby poprosić o ucho i ogon byka które przekazano matadorowi Davidowi Liceadze[25].
Kiedy dziennikarz Juan Denegri spekulował, czy Disney odwiedzi inne meksykańskie miejscowości, ten spotkał się z sekretarzem spraw wewnętrznych Miguelem Alemánem Valdésem, aby porozmawiać odnośnie kwestii wykorzystania kreskówek w celach „edukacyjnych, zdrowotnych i turystycznych”. Filmowiec został przyjęty Pałacu Narodowym na specjalnej audiencji przez prezydenta Meksyku Manuela Ávilę Camacho. Jednym z tematów rozmów było polo, którego Disney i Ávila Camacho byli wielkimi miłośnikami. Amerykanin zaproponował prezydentowi, aby „wysłał swoją drużynę na wiosnę przyszłego roku” na mecz towarzyski z Meksykanami. Dzień później Disney przebrany za charro wraz z Lillian udał się na zorganizowane przez władze ujeżdżanie byków typu jaripeo na ranczu El Charro, na którym byli również aktorka Ann Sheridan i meksykańska aktorka Esther Fernández towarzysząca burmistrzowi Dallas Woodallowi Rodgersowi. Ostatnim punktem trasy były obchody 20 grudnia meksykańskiej bożonarodzeniowej tradycji Las Posadas na ranczu Artista[26].
21 grudnia Walt Disney i jego towarzysze wyjechali z powrotem do Hollywood z setkami szkiców miejsc, 500 stóp nagranej taśmy filmowej i kolekcją muzyki meksykańskiej. Wedle gazety „Excélsior ” Disney był „pod wielkim wrażeniem postępowej postawy wszystkich urzędników rządowych, których spotkaliśmy. Robią wiele dobrych rzeczy dla narodu meksykańskiego i wszyscy chcą jak najściślejszych stosunków między naszymi narodami”[26]. W lutym 1943 roku meksykańska gazeta „Población” prezentowała artykuł „Walt Disney nos visita” zilustrowana obrazkiem ubranego jak Disneya siedzącego okrakiem na osiodłanym Kaczorze Donaldzie[27]. Tytuł przygotowywanego filmu brzmiał Surprise Package[22].
Głównym bohaterem uczyniono Kaczora Donalda, mimo że w wytwórni panowało powszechne przekonanie, iż postać nie udźwignie pełnometrażowego filmu. Podstawowym czynnikiem był fakt, że wysoka popularność Donalda zapewniała obecność widzów w kinach[8]. Wówczas był popularniejszy od flagowej postaci Walt Disney Productions – Myszki Miki, z biegiem lat zmarginalizowanego w kreskówkach, i miał więcej poświęconych sobie krótkometrażówek. W kreskówkach takich jak Nitownica (1940) Donald z urwisa stawał się everymanem, z którym każdy mógł się zidentyfikować. Także kwacząca mowa Donalda stawała się coraz bardziej zrozumiała. W Pan Kaczor ma randkę (1940) stał się wygadany i elokwentny tak jak tylko kiedyś prawo miał jedynie Miki. Przejął też od niego psa Pluta i jego arcywrogiem stał się Czarny Piotruś, dotychczasowy nemezis Mikiego. Donald zwykle jest interpretowany jako ciemna strona Disneya, więc od początku budził ogromne zainteresowanie[13] . Disney jako swój anonimowy animator – metoda, z której często korzystał w przeszłości, by wypowiedzieć się bez podpisu – o Donaldzie pisał tak:
„Miki ma dziś ograniczone pole manewru, ponieważ jego publiczna idealizacja zmieniła go w harcerzyka. Za każdym razem, gdy angażowaliśmy go w jakiś trik, atak szału, psikusa, tysiące osób przysyłało do nas gniewne listy. Dlatego tak łatwo przyszło nam stworzenie Kaczora Donalda. Był naszym wyjściem kłopotliwej sytuacji. Dzięki niemu mogliśmy wykorzystać wszystkie pomysły, których nie mogliśmy wypróbować na Mikim”[28].
Członkowie załogi Disneya odbyli jeszcze samodzielnie dwie podróże do Meksyku w 1943 roku. Druga z nich, odbyta w marcu, była pasmem problemów. Rezerwacje hotelowe nie zostały dotrzymane, próba sesji nagraniowej została opóźniona i utrudniona przez spór między związkiem muzyków radiowych a związkiem muzyków studyjnych, a prośby o surowe materiały filmowe opóźniały się z powodu postępowań administracyjnych. Z tego powodu dokumentacja dotycząca Meksyku pochodziła z różnych źródeł. W trakcie trzeciej podróży odbytej we wrześniu 1943 roku ekipa zapomniała się z ośmioma odcinkami serii filmów dokumentalnych FitzPatrick Traveltalks produkcji Jamesa A. Fitzpatricka poświęconymi różnym aspektom Meksyku[29].
Część pomysłów na segmenty wykorzystano jeszcze z czasów dokumentacji do Saludos Amigos w 1941 roku. Wówczas podczas pobytu w Brazylii animator James Bodrero usłyszał piosenkę Canto de Aracuã w wykonaniu brazylijskiego piosenkarza Almirante . Zakochany w piosence Bodrero chciał się dowiedzieć więcej o tytułowym aracuã, poszedł do National Library w Rio de Janeiro. Aracuã to była portugalska nazwa czakalaki północnej, jednak Bodrero uznał, że ptak nie jest zbytnio interesujący i zdecydował zaprojektować swoje wyobrażenie nt. ptaka inspirując się muzyką Canto de Aracuã. Swe pierwsze szkice ptaka były karykaturami zaprzyjaźnionego z nim Williama Cottrella i nazwał go Aracuanem[12]. W kwietniu 1942 roku Aracuan miał wystąpić opracowanej przez Jacka Millera krótkometrażówce The Lady with the Red Pompom obok José Carioci i bezimiennego tukana, która została anulowana[30].
Wedle meksykańskich publikacji datowanych na wczesny rok 1943, Disney miał już w głowie pomysł na postać reprezentującą Meksyk – miał to być przechwalający się, perypatetyczny kogut[22]. Za opracowanie koguta odpowiadał meksykański animator i pracownik działu scenariuszowego Ernesto Terrazas; postać nazwana została Panchito[31]. Schemat kolorów nie mógł się kłócić z niebiesko-biało-żółtą kolorystyką Donalda i zielono-kremowo-cynobrową José, a także współgrać z tłami, wobec czego Panchito otrzymał żółte dziób i nogi, czerwone pióra, szary kapelusz i purpurowy ubiór[32].
Wojna spowodowała, że Disney myślał o filmach łączących żywą akcję z animacją, ponieważ, jak mówił po latach, wytwórnia nie miała na tyle artystów i animatorów, by stworzyć pełnoprawną animowaną pełnometrażówkę. Jako pierwszy został wybrany Surprise Package. Choć łączenie animacji z żywą akcją było znane Disneyowi, gdy ten tworzył Alice Comedies w latach 20., Surprise Package byli pierwszym filmem, gdzie zastosowano tą technikę na szeroką skalę, a także w kolorze[22].
Casting
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Aurora_Miranda_and_Walt_Disney.jpg/220px-Aurora_Miranda_and_Walt_Disney.jpg)
W związku z koncepcją łączenia filmu aktorskiego z animacją Disney myślał o odpowiednich aktorach. Jego pierwszym wyborem była brazylijska tancerka i piosenkarka Carmen Miranda, która była wówczas jedną z największych i wpływowych brazylijskich gwiazd w Stanach Zjednoczonych, mająca już występy wpierw na Broadway i potem w Hollywood[33]. Jego pomysł polegał na połączeniu w krótkometrażówce zatytułowanej Blame it on the Samba Mirandy i specjalizującej w muzyce latynoskiej organistki Ethel Smith z dwiema animowanymi postaciami: Kaczorem Donaldem i José Cariocą[34].
Ale żeby zaangażować Mirandę, ta musiałaby zerwać wiążący z nią kontrakt 20th Century Fox, a jej wiceprezes i współzałożyciel Darryl F. Zanuck – wciąż reperujący finanse po czeku na 60 tys. dolarów, który wypisał na odebranie artystki od Lee Shuberta – nie zamierzał oddać swojej nowej gwiazdy konkurencji. Zrezygnowany Disney był gotów zrezygnować z Blame it on the Samba, ale Miranda zasugerowała mu swoją młodszą siostrę Aurorę i zapewniła Disneya, że uzyska zgodę Zanucka na zapewnienie mu „doradztwa technicznego” bez kredytu i wynagrodzenia w przypadku scen jej siostry. Zgodnie ze swą obietnicą Disney ujrzał występ Aurory Mirandy w Los Angeles i spodobało mu się to, co zobaczył[34].
Blame it on the Samba nigdy nie zostało nakręcone, ponieważ inżynierowie Disneya nie udoskonalili jeszcze aparatu technicznego umożliwiającego łączenie postaci animowanych i aktorów na żywo w tej samej scenie. Jednak sugestie Carmen dotyczące ubrań, dialogów i ruchów Aurory podczas dwóch dni zdjęciowych zostały przekształcone w scenorysy. 28 października 1942 roku Miranda wzięła udział w przesłuchaniu do brazylijskiego segmentu Surprise Package, gdzie z miejsca została zatrudniona[35]. W role towarzyszących jej malandros wcieliła brazylijska grupa muzyczna Bando da Lua[11]. Prócz Mirandy Disney zatrudnił dwie meksykańskie artystki – Carmen Molina i Dora Luz[36]. Część meksykańskich wykonawców odwiedziło Kalifornię, aby wystąpić w scenach, które ostatecznie zostały wykorzystane w gotowym filmie[29].
Role Donalda i José kontynuowali Clarence Nash i José Oliviera. Do roli Panchita zatrudniony był amerykańsko-meksykański artysta estradowy Joaquin Garay, grający występy w Metro-Goldwyn-Mayer[37]. Garay, wówczas występujący w klubie nocnym „Copacabana” w San Francisco został wybrany spośród stu aktorów[38]. Garay mimo, że był rodowitym Meksykaninem, prawie całe życie spędził w Stanach Zjednoczonych i przez to dla doświadczonego ucha jego akcent i wymowa nie brzmiały przekonująco meksykańsko. Jack Cutting, który jak w Saludos Amigos odpowiadał wersje obcojęzyczne na rynki zagraniczny, zauważył problem już w lutym 1944 roku, kiedy usłyszał najwcześniejsze nagrania: „Wykonanie piosenki przez Garaya jest doskonałe, ale nie przejmujcie się tym, jak potraktował narrację z »Las Posadas«. Wygląda na to, że za bardzo starał się uzyskać meksykański akcent. Wydaje się to sztuczne, a ton i tempo narracji odbiegają od obrazów i muzyki w sekwencji”. Cutting wobec tego zatrudnił meksykańskiego aktora Felipe’a Turicha jako trenera wokalnego dla Garaya. Jednak na potrzeby dubbingu w meksykańskiej odmianie hiszpańskiego Cutting zdecydował się użyć Turicha jako głosu Panchita, zaś Garaya wyłącznie do partii wokalnych[39]. Głosu ptakowi Aracuanowi użyczył Almirante, którego piosenka zainspirowała do stworzenia postaci[12]. Był to pierwszy film animowany wytwórni, w którym podano w liście płac aktorów głosowych, czego dotychczas Disney się wystrzegał uważając, że złamie to iluzję autentyczności animowanych postaci[40].
Scenariusz i realizacja
Tak jak w przypadku w Saludos Amigos część segmentów pierwotnie była tworzona jako niezależnie od Surprise Package. Jednym z nich był Down Uruguay Way opracowywany wcześniej na przełomie października i listopada 1941 roku przez Williama Cottrella, opowiadający o pelikanie Percym i bekasie Sidneyu. W lutym 1942 roku został pomyślany jako segment do Surprise Package poświęcony Urugwajowi umieszczając akcję w La Plata, pelikan otrzymał imię Monte, a bekas Video na cześć Montevideo, stolicy Urugwaju[41][29]. Za finalny scenariusz do Down Uruguay Way odpowiadał scenarzysta komiksowy Del Connell[42]. Ostatecznie Down Uruguay Way nie włączono do gotowego filmu i wydano jako samodzielną kreskówkę pt. The Pelican and the Snipe mającą premierę 7 stycznia 1944 roku[43]. Connell podczas stacjonowania w Panamie w służbie wojskowej, opracował historię o ciepłolubnym pingwinie Pablo. Pomysł przesłał do Disneya, który zatwierdził i uczynił panamskim segmentem Surprise Package. Connell wspominał, że otrzymał czek w wysokości i podziękowanie na arkuszu celuloidowym[42]. Historyk J.B. Kaufman zauważa, że pomysł o pingwinie pojawił się jeszcze podczas 1941 roku, nim Disney pierwszy raz udał się do Ameryki Południowej i był opracowywany zaraz po powrocie Disneya do kraju[41].
Do filmu wykorzystano będący na ukończeniu The Flying Gauchito, pierwotnie pomyślany jako część Saludos Amigos zatytułowana The Remarkable Donkey, ale odrzucony ze względu na podobieństwa tematyczne do El Gaucho Goofy[44]. Pomysłodawca, animator James Bodrero prawdopodobnie inspirował się zanikającą tradycją gauchos polowań na kondory, której był świadkiem w Argentynie. Larry Lansburgh opisał w swoim pamiętniku:
„O czwartej nad ranem gauchos zarżnęli dwie kalekie stare klacze i umieścili padliny u podnóży zbocza wzgórza. Jeśli dzień będzie pogodny, kondory zejdą z gór i dokonają wyczynu. Widzą z odległości mil (...). Ptaki te są ogromne. To największe latające ptaki na świecie. Rozpiętość skrzydeł jest większa od strusia i są w stanie unieść świeżo urodzone cielę (...) Gauchos chowali się w wąwozie, aż ptaki były syte, wtedy wykonali dziką szarżę z pałkami wielkości kijów do polo, lecz cięższymi, ścigając ptaki aż do zbocza wzgórza. Ptaki będąc pełnymi i zmuszonymi wznieć w górę tracąc wysokość ze zmęczenia. Następnie jeźdźcy uderzają je w szyję. Byliśmy bardzo podekscytowani polowaniem i oczywiście naszkicowaliśmy już gagi przedstawiające nas, jak kondory wyciągają nas z siodeł”[45].
Z filmu usunięto dwie sekwencje; Xochimilco będącą miłosną balladą osadzoną w ogrodach tytułowej dzielnicy oraz Paricutín o farmerze mającym pole uprawne przy tytułowym wulkanie, inspirowaną początkami jego formowania się. Nad usuniętym materiałem ubolewał reżyser Jack Kinney, jako że był niemal kompletny[46].
W maju 1942 roku James Bodrero pracował również przy sekwencji brazyliskiej pt. Carinhoso[12] nawiązującej do utworu Pixinguinhy i João de Barro z 1937 roku o tym samym tytule . Miała być częścią sekwencji poświęconej Brazylii pt. łączącej animację z Aurorą Mirandą wykonującą piosenkę Os Quindins de Iaiá brazylijskiego kompozytora Ary’ego Barroso[47]. Sekwencja została porzucona, kiedy goszczący studio Disneya brazylijski muzyk Aloysio de Oliveira zwrócił uwagę na fakt, że piosenka nie ma nic wspólnego z Bahią, której sceneria miała być podczas prezentacji utworu. Jako jej subtytut powstał Baía na podst. innego utworu muzycznego Barrosy – Na Baixa do Sapateiro (1938)[48]. Za tła do scen podróży pociągiem odpowiadała Mary Blair[49], a za animację pociągu Les Clark, by utrzymać w konsekwencji styl Blair[50].
Podczas swej pierwszej podróży do Meksyku Mary Blair była świadkiem obchodów Las Posadas. Trzy miesiące później Blair od razu rozpoczęła prace nad koncepcją Las Posadas, którą wkrótce włączono do filmu[23]. Sekwencja stanowiła nieruchome ilustracje Blair i jedyną animacją był ruch płomieni świec trzymanych przez dzieci[51]. Krótko po zakończeniu sekwencji 19 marca 1943 roku Blair udała się na jednomiesięczną podróż do Kuby z polecenia Disneya, który miał już w głowie trzeci po Saludos Amigos i Surprise Package film składankowy pt. Carnival, w którym miały znaleźć się sekwencje o Brazylii, Meksyku i Kubie[52].
Animacja w Surprise Package była bardziej eksperymentalna ze względu na ograniczony budżet i działania wojenne. Tła często opierano na motywach sztuki meksykańskiej i rdzennoamerykańskiej[53]. Za animację Panchita odpowiadał Ward Kimball[31], z kolei Eric Larson animował Ptaka Aracuana[54]. Podczas słuchania tytułowej piosenki Kimball uznał, żeby zdecydować się na „dosłowność optyczną”: „To, co słyszysz, jest tym, co widzisz. Kiedy mówią, że mają serapes – pojawiają się serapes. A kiedy postacie wychodziły z prawej strony, wchodziły z lewej strony; wychodziły z lewej strony i wchodziły od góry. To było optycznie abstrakcyjne”[55].
Łączenie akcji na żywo i animacji w kolorze było trudną operacją, ale Disney nalegał na rozwój i udoskonalanie tej techniki. Ken Anderson wspomina, że „Walt zawsze próbował wymyślić coś nowego, co naprawdę wprawiłoby go w osłupienie. Dlatego niecierpliwiły go wszelkiego rodzaju ograniczenia i ograniczenia techniczne. Chciał wolności robienia wszystkiego, co poprawi iluzję rzeczywistości”[36]. Za udoskonalenie procesu łączenia animacji z wstawkami aktorskimi odpowiadał dyrektor działu technicznego studia Ub Iwerks[56]. Podczas tworzenia sekwencji wpierw nagrano muzykę i piosenki, a następnie dopasowano do nich akcję rysunkową. Optycy zaprojektowali i opracowali specjalne soczewki kwarcowe, aby zapewnić maksymalne światło z projektora. Ekipa dźwiękowa ustawiła przezroczysty plastikowy ekran o wymiarach 14 na 20 stóp, umieściła projektor wyświetlający gotowy materiał animowany w odległości 50 stóp po jednej stronie, a kamerę w odległości 25 stóp po przeciwnej stronie. Aranżacja przewidywała występ żywego aktora na scenie przed wyświetlaną animacji oraz rejestrację kamerą Technicolor. Skomponowane sceny kręcono bez dźwięku i ruchy ust synchronizowano z nagranym wcześniej materiałem dźwiękowym[31]. W paru miejscach dodawano w postprodukcji elementy animacji na pierwszy plan, na wybranych fotostatach[54]. Sceny z Acapulco nagrano na parkingu Walt Disney Studios. Jak wspominał Jack Kinney: „Przynieśli piasek i rozłożyli go, ale padał deszcz i piasek był mokry. I było zimno; miało to miejsce w styczniu lub lutym i biedne dziewczęta miały wszędzie gęsią skórkę”[46].
Wkrótce film zmienił nazwę na The Three Caballeros ze względu na trzech bohaterów: Donalda, José i Panchita[57]. Produkcja była prawie ukończona jesienią 1944 roku[22]. Film miał kilka poważnych opóźnień w związku brakiem taśmy Technicolor, której większość przejął Departament Wojny Stanów Zjednoczonych[58].
Muzyka
![]() | ||||
Wykonawca ścieżki dźwiękowej | ||||
Charles Wolcott And His Orchestra | ||||
Wydany | ||||
---|---|---|---|---|
Nagrywany | ||||
Gatunek | ||||
Długość |
20 minut | |||
Wydawnictwo | ||||
Producent | ||||
Album po albumie | ||||
|
Prócz brazylijskich muzyków do stworzenia muzyki zostali zatrudnieni meksykańscy kompozytorzy Agustín Lara i Manuel Esperón. W wydaniu reklamowym studia Lara, Esperón i Barroso byli opisani jako Jerome Kern, Cole Porter i Vincent Youmans z Ameryki Południowej[36]. W samym filmie pojawiło się szesnaście piosenek. e Niemal wszystkie piosenki i melodie powstały przed filmem bądź bazowały na istniejących już latynoamerykańskich utworach. Anglojęzyczne wersje do owych piosenek napisał Ray Gilbert, a melodie zostały przearanżowane przez Charlesa Wolcotta[59]. Jedyną nową piosenką w filmie była Mexico w kompozycji Charlesa Wolcotta i z słowami napisanymi przez Raya Gilberta. Wykonawcą piosenki był kolumbijski piosenkarz Carlos Ramírez[60]. Nie ma pewności co do pochodzenia zawartego, w scenie z pociągiem w segmencie Baía, utworu Pandeiro & Flute autorstwa Benedito Lacerdy, przearanżowanego w filmie przez Charlesa Wolcotta. W opinii archiwisty Walt Disney Archives Dave’a Smitha, został licencjonowany przez Walt Disney Productions mimo żadnych dowodów potwierdzających jego opinię[61].
Tytułowa piosenka The Three Caballeros, bazowała swą melodię na meksykańskiej piosence ¡Ay Jalisco, no te rajes!, skomponowanej przez Manuela Esperóna i napisanej przez Ernesto Cortázara[62] i wydanej w meksykańskim filmie pod tym samym tytułem z 1941 roku[63].
Baía oparta była brazylijskiej piosence Na Baixa do Sapateiro (1938) Ary’ego Barroso. Słowa Raya Gilberta do anglojęzycznej wersji nie były tłumaczeniem oryginalnych portugalskich tekstów Barroso i znacznie się od nich różnią, podobnie jak ton i tematyka[64]. Jednak oba utwory łączy podobny motyw tęsknoty za przeszłością[65]. Baía zaśpiewał brazylijski piosenkarz Nestor Amaral[66], który prócz wykonania piosenki zagrał sprzedawcę pomarańczy śpiewając piosenkę Pregões Cariocas (1931/1936) autorstwa João de Barro w Os Quindins de Yayá[11].
Piosenkę Have You Been to Bahia? napisał Dorival Caymmi i opublikował ją w 1941 roku jako Você Já Foi À Bahia. Piosenka została przetłumaczona na angielski bez poważnych zmian, z wyjątkiem zmiany słowa „nega”, brazylijskie określenie na kobietę afrykańskiego pochodzenia, na „Donald”, do którego piosenka była adresowana w filmie. Część piosenki została pozostawiona w oryginale[65].
Os Quindins de Yayá była jednym z niektórych piosenek, które zostały zostawione w oryginalnym języku[67]. Wykonująca utwór Aurora Miranda znajdowała się w studiu Disneyu na osiemnaście miesięcy, codziennie musząc chodzić do studia[68].
You Belong to My Heart oparto na melodii meksykańskiej piosenki Solamente una vez Agustína Lary[69].
Ze względu na trudności finansowe studia w latach czterdziestych XX wieku prawa muzyczne do Trzech Caballeros przekazano Ralphowi Peerowi i firmie Southern Music and Peer International[70]. Równocześnie powstała hiszpańska i brazylijska wersja piosenek, tworzona na na rynek latynoamerykański. Wariant tych piosenek doczekał się wydania albumowego w 1975 roku przez hiszpańskie wydawnictwo muzyczne Hispavox[71]. W 1976 roku album ten został wydany w Stanach Zjednoczonych w ramach serii „Discos Disneylandia”. W 1944 roku Decca wypuściła płyta gramofonową z wybranymi piosenkami, gdzie wokal do części z nich wykonywał Charles Wolcott. Zapisy te nie zostały udostępnione na płytach LP ani singlach. W 1958 roku Disneyland Records wydało płytę drugogrającą Saludos Amigos: Disney’s Songs from South of the Border na której znalazła się muzyka z Trzech Caballeros i Saludos Amigos z kilkoma fragmentami ścieżki dźwiękowej, ale głównie w nowej wersji nagranej w studiach w Ameryce Południowej. Album został udostępniony w iTunes[72].
| ||||||||
Nr | Tytuł utworu | Autorzy | Tekst | Muzyka | Długość | |||
1. | „The Three Caballeros” | Charles Wolcott | Ray Gilbert | Manuel Esperón | 1:26 | |||
2. | „Jesusita (En Chihuahua)” | Charles Wolcott | Edward H. Plumb | 2:55 | ||||
3. | „Baía” | Nestor Amaral | Ray Gilbert | Ary Barroso | 3:25 | |||
4. | „Os Quindins de Yayá” | Aurora Miranda | Ray Gilbert | Ary Barroso | 6:45 | |||
5. | „You Belong To My Heart” | Dora Luz | Ray Gilbert | Agustín Lara | 2:35 | |||
6. | „Mexico” | Carlos Ramírez | Ray Gilbert | Charles Wolcott | 2:40 | |||
19:46 |
| ||||||||
Nr | Tytuł utworu | Autorzy | Długość | |||||
1. | „Saludos Amigos” | Studio Chorus | 1:44 | |||||
2. | „Baia” | Studio Chorus | 2:25 | |||||
3. | „Tico Tico” | Zequinha de Abreu | 1:37 | |||||
4. | „Lake Titicaca (Llama serenade-Inca Princess)” | Charles Wolcott | 3:19 | |||||
5. | „Brazil (Aquarela do Brasil)” | Studio Chorus | 3:19 | |||||
6. | „Argentine Theme” | Studio Chorus | 2:35 | |||||
7. | „The Three Caballeros” | Studio Chorus | 2:27 | |||||
8. | „Angel May Care (Os Quindins de Yayá)” | Andrés Chazarreta-Edward H. Plumb | 2:33 | |||||
9. | „Blame It on the Samba (Apanhei-Te-Cavaquinho)” | Ernesto Nazareth | 1:52 | |||||
10. | „Jesusita en Chihuahua” | Quirino Mendoza y Cortés | 2:29 | |||||
11. | „Have You Ever Been to Baia” | Studio Chorus | 1:58 | |||||
12. | „You Belong to My Heart (Solamente una vez)” | Dora Luz | 2:55 | |||||
29:13 |
| ||||||||
Nr | Tytuł utworu | Autorzy | Tekst | Muzyka | Długość | |||
1. | „Obertura - Los Tres Caballeros” | Joaquin Garay | Ernesto Cortázar | Manuel Esperón | 1:14 | |||
2. | „Lilongo / Zadunga /Jesusita (En Chihuahua)” | Los Tres Calaveras | Felipe Gil, Quirino Mendoza y Cortés | Charles Wolcott, Felipe Gil | 5:45 | |||
3. | „Las Posadas” | 2:30 | ||||||
4. | „Solamente Una Vez” | Dora Luz | Agustín Lara | Agustín Lara | 2:30 | |||
5. | „Mexico / Jarabe Pateño” | Carlos Ramírez | Edmundo Santos | Charles Wolcott | 5:15 | |||
6. | „Baía” | Nestor Amaral | Ary Barroso | Ary Barroso | 2:22 | |||
7. | „Tico Tico / Brazil” | Zequinha de Abreu | Ervin Drake | Aloysio de Oliveira | 4:50 | |||
8. | „Os quindins de Yayá” | Aurora Miranda | Ary Barroso | Ary Barroso | 8:02 | |||
32:28 |
Promocja
Przed premierą Disney ufnie prorokował, że Trzej Caballeros odnowią złotą erę animacji. Jednocześnie uznał film za swój ostatni film animowany, gdy rok przed premierą zaczął się wycofywać z produkcji animacji na rzecz filmów aktorskich rozpoczynając produkcję Pieśni Południa (1946)[75].
W sierpniu 1943 roku Disney udał się drugi raz do Meksyku, aby wraz z Francisem Alstockiem, Louisem B. Mayerem i Jamesem A. Fitzpatrickiem otrzymać Order Orła Azteckiego. W drodze na dół z samolotu Disney wykrzyknął pełen entuzjazmu: „Saludos, amigos!” i po raz kolejny został przyjęty na lotnisku przez Alejandro Buelnę i „jego eskortę mariachi”, a na jego drodze spadały czerwone goździki niesione przez „karawanę ładnych dziewcząt w panamerykańskich mundurach”. Podczas ceremonii odznaczenia w teatrze Metropolitan sekretarz spraw zagranicznych Ezequiel Padilla Peñaloza oświadczył, że Disney „oddał swoje niezwykłe zdolności oraz olśniewającą i owocną pracę na rzecz zjednoczenia narodów Ameryki. Polityce dobrego sąsiedztwa odpowiada kinematografia dobrego sąsiedztwa”. Z kolei Buelna powiedział, że Disney „dokonał cudu, całkowicie zmieniając przed światem fałszywą koncepcję zrujnowanego Meksyku, ze wszystkimi wadami i bez cnót. Należało położyć kres Meksykowi cuchnącemu prochem lub brzmiącym jak fałszywa waluta, pokazać duszę narodową, jej zwyczaje i cnoty narodu, który stara się wznieść ponad miejsce, w którym został umieszczony”[26].
Podczas tego wydarzenia odbyła się wymiana flag pomiędzy artystami meksykańskimi i amerykańskimi, w której uczestniczyli m.in. Hedy Lamarr, Walter Pidgeon, Clarence Nash, Esther Fernández, Gloria Marín i David Silva . Na zakończenie orkiestra policyjna miasta Meksyk zaśpiewała hymny obu krajów, które zostały odśpiewane na stojąco przez „pełną szacunku publiczność, która wypełniła pięć tysięcy miejsc w pięknym teatrze”[26].
Gdy film był w fazie produkcji w sierpniu 1943 roku na łamach 35. numeru „Walt Disney’s Comics and Stories” opublikowano opowiadanie La Piñata nawiązujące do Las Posadas, którym Panchito – wówczas nazywający się Pancho the Charro – pierwszy raz się pojawił w jakimkolwiek medium[76]. Jeszcze przed premierą filmu Panchito oficjalnie zadebiutował w komiksie o tym samym tytule z udziałem Kwarelli Dziobak w „Walt Disney’s Comics and Stories” #38 (listopad 1943)[77]. W latach 1944–1945 Panchito był głównym bohaterem paska komiksowego Silly Symphonies autorstwa Billa Walsha i Paula Murry’ego. Występował w nim jako wędrujący vaquero w towarzystwie rumaka Señora Martineza, zaś akcja działa się w Meksyku[78]. W kwietniu 1945 roku opublikowano komiksową adaptację o tym samym tytule autorstwa Walta Kelly’ego jako 71. numer magazynu komiksowego „Four Color Comics”[79].
Panchito w samym filmie był pozbawiony nazwiska, a także nigdy nie pada jego imię poza napisami początkowymi. Jego nazwisko – „Pistoles” pojawiło się w kilku materiałach autoryzowanych przez Disneya w latach 40. XX wieku, w tym gościnnym występie caballeros w audycji radiowej Command Performance. Nazwisko to zostało spopularyzowane przez scenarzystę i rysownika komiksowego Dona Rosę po jego komiksie Powrót trzech caballeros (2000), choć sam autor zarzekał że nie chciał, by jego osobiste interpretacje postrzegano jako oficjalną wersję[f][78].
W prasie podkreślano przełomowość połączenia animacji z żywą akcją[80]. Virginia MacPherson z „St. Petersburg Times” zachwalała wysoki poziom techniczny i opisała trzech głównych bohaterów[81]. Magazyn popularnonaukowy „Popular Science” zamieścił artykuł „How Disney Combines Living Actors with his Cartoon Characters” przedstawiający kulisy procesów technicznych animacji filmu[82].
Premiera
Światowa premiera odbyła się w 21 grudnia 1944 roku w Meksyku w stołecznym kinoteatrze Alameda. Choć tutejsza prasa zapowiadała trzecią wizytę Disneya w Meksyku na premierę, ten nie przyjechał. Reprezentował go jego starszy brat i wiceprezes Walt Disney Productions – Roy Disney. Podczas kampanii premierowej prasa podkreślała, że Meksyk ma ogromny dług za film „poświęcony ludziom, którzy zdecydowali się uścisnąć dłonie i przyjąć jedną ideę: ostateczne zwycięstwo”. Gazeta „Novedades” nazwała Disneya „malarzem kinematograficznym naszego Meksyku, tradycyjnego i narodowego”, a film „osiąga doskonałość siódmej sztuki: Trzej Caballeros to nie film rysunkowy, to Ameryka Łacińska na ekranie (...) Kaczor Donald rozbijający piñatę to piękny i ekscytujący hołd złożony Meksykowi (...) Cały Meksyk powinien znać już słynnego Pancho Pistolasa, [który] uczy swoich przyjaciół rzeczywistości prawdziwego Meksyku, Meksyku pełnego światła, koloru i radości”[83].
Na premierze pojawili się znane osobistości ze świata kultury i polityki, m.in. sekretarz zasobów wewnętrznych Miguel Alemán Valdés, biznesmen i właściciel Alameda Emilio Azcárraga Vidaurreta , producent filmowy Santiago Reachi, Carmen Molina, Agustín Lara, Esther Fernández oraz aktorzy Max Gómez, Lilia Michel , Rafael Baledón i Roberto Cantú. Prezydenta Ávilę Camacho reprezentował Ezequiel Padilla Peñaloza. Na antresoli teatru odbyła się wystawa i wyprzedaż figurek popularnych postaci Walt Disney Productions. Na scenie wystąpili duet Germán Valdés i Marcelo Chávez, a następnie Dora Luz z orkiestrą pod batutą Everetta Hoaglanda. Mistrzem ceremonii był spiker radiowy Pedro De Lille, gwiazda XEW-AM[84].
Amerykańska premiera odbyła się 3 lutego 1945 w nowojorskim Radio City Hall. G.S. Eysell, menedżer teatru i dawny szkolny znajomy Roya Disneya z Kansas City, odrzucił film jako atrakcję swego teatru. Napisał do Nelsona Rockefellera w liście z 29 listopada 1944, że Trzej Caballeros ze wszystkich filmów Disney są najmniej zachęcający: „Wydaje mi się, że oprócz braku fabuły i ciągłości, jest on hałaśliwą nudą. Nawet gdy staje się animowanym przewodnikiem podróżniczym, nie trafiał w sedno, ponieważ otrzymujemy tylko zagmatwany i pobieżny obraz Ameryki Łacińskiej”. Nie był on pod wrażeniem technikaliów filmowych, odrzucając je jako „nieciekawe demonstracje technicznej wirtuozerii”[22].
Film pojawił się jako odcinek programu telewizyjnego Walt Disney’s Disneyland jako „A Present for Donald” 22 grudnia 1954 roku[85]. The Flying Gauchito został wydany jako samodzielna kreskówka 22 lipca 1955 roku[86]. Film był wznowiony w kinach w 27 sierpnia 1976 w skróconej wersji w podwójnym seansie z Treasure of Matecumbe (1976) w ramach bloku kinowego Walt Disney Summer Film Festival[87]. W tej samej formie 1977 roku był ponownie wyświetlany jako średniometrażowy dodatek przed wznowionym Never a Dull Moment (1968)[88][89].
Pierwsze wydanie domowe filmu wydano w 1982 roku na VHS i Betamax[90][91]. W 1995 roku został wspólnie z Saludos Amigos na Laserdisc w serii „Exclusive Archive Collection”[92]. Później Trzech Caballeros wydano na DVD kolejno w 2000, 2002 i 2008 roku[93]. 30 stycznia 2018 roku został wydany na Blu-ray jako część Saludos Amigos and The Three Caballeros 75th Anniversary Edition 2-Movie Collection[94].
W Polsce dotychczas miał premierę jedynie segment The Cold-Blooded Penguin w ramach emisji telewizyjnej Myszki Miki i przyjaciół (1994–1995) na TVP1, a cały film miał premierę 14 czerwca 2022 roku na serwisie strumieniowym Disney+[95] w związku z pojawieniem się platformy w krajach Europy Środkowej[96].
Odbiór
Recenzje
Trzej Caballeros otrzymali negatywne recenzje za słabą treść, wulgarny styl i brak uroku. Wielu widzów i krytyków uskarżało się na erotyzm w filmie, uważając flirty i tańce Donalda z realistycznie przedstawioną latynoską kobietą za nieprzyzwoite i niedopuszczalne w rodzinnej rozrywce[58]. „The New York Times” określił film jako „mieszankę bezguścia, dziwnego mistycyzmu i autentycznej fantazji gwarantującą wprawienie w zdumienie każdego krytyka nieurzeczonego beznadziejnie nazwiskiem Disneya” i stwierdził, że romans animowanej postaci z aktorką może zaniepokoić „ludzi mniej wrażliwych niż urząd Haysa”, a „sekwencja z Kaczorem, młodą damą i długą aleją rysunków kaktusów zostałaby najprawdopodobniej uznana za sugestywną w mniej niewinnym filmie”[97]. „Los Angeles Times” ostrzegał, że jeśli Disney „nie powróci szybko do swych oryginalnych standardów piękna i inspiracji, Legion Przyzwoitości może zastanowić się nad zagraniem drwala i sięgnąć po siekierę”[98]. W Meksyku film spotkał się z przychylniejszym przyjęciem, choć nie brakowało krytycznych opinii. Salvador Novo nie był zadowolony z turystycznego i stereotypowego wizerunku jego kraju, jaki film przedstawiał[84]. Tamtejsi krytycy kulturowi często argumentowali, że północnoamerykańskie kreskówki wywarły o wiele zdrowszy wpływ na meksykańskie dzieci niż krajowe produkcje kulturalne. Filmy Saludos Amigos i Trzej Caballeros przyczyniły się do zrozumienia przez dzieci piękna i norm płciowych[99].
Po finansowej klapie i krótkim okresie wyświetlania w Stanach Zjednoczonych Disney wycofał film z ogólnej dystrybucji. Chociaż nie skomentował tego publicznie, przed Royem wyznał, że krytyka filmu miała podłoże bardziej polityczne niż artystyczne i liberalne media mszczą się za jego postawę podczas strajku jego animatorów w 1941 roku[g]. Był zdania, że prawdziwe odczucia wobec Trzech Caballeros odznacza zawsze sprzyjający mu magazyn „Look” dający pozytywną recenzję w artykule „Disney — Teacher of Tomorrow”[98], chwaląc jego bezinteresowny patriotyzm w czasie wojny: „Mówiąc symbolicznie, celuloidowy kaczor wyłonił się z drugiej wojny światowej w postaci największej potencjalnej siły edukacyjnej jakiej ten świat nigdy nie znał. Kaczor Donald pełni funkcję międzynarodowego języka rozwijającego się i doprowadzanego do perfekcji od 25 lat przez 43-letniego Walta Disneya”[100]. Wkrótce po wydaniu „Look” Barbara Deming na łamach „The Partisan Review” dała recenzję negatywną pt. „The Artlessness of Walt Disney”, w której podsumowywała: „[Disney] poddaje się wreszcie swemu materiałowi i pozwala się kierować – podobnie jak Kaczor Donald po pociągnięciu za kokardę opasującą trzecią paczkę pozwala wciągnąć się w kalejdoskopową spiralę (...) Mamy przed sobą koszmarny obraz. Od tej chwili film staje się potworny (...) lubieżny, psychopatycznie chaotyczny, [i] bardzo trudny do oglądania. Cały ten film sięga po prostu wyżyn histerii”[101].
Po latach odbiór się polepszył. Serwis Rotten Tomatoes przyznał mu wynik 88%[102]. Ward Kimball mile wspominał pracę nad filmem: „Wszystko inne, co zrobiłem, krytykuję; mówię, że powinienem był zrobić to czy tamto, ale przy Trzech Caballeros świetnie się bawiłem. Kiedy to teraz widzisz, to coś w rodzaju starego kapelusza, postacie wychodzą po lewej stronie i wchodzą z prawej strony, bez żadnych połączeń, coś w rodzaju magicznej animacji”[103].
Don Rosa przyznał, że jest to jego ulubiony film Disneya:
„Jestem fanem Kaczora Donalda wyłącznie z powodu komiksów Carla Barksa. Nigdy szczególnie nie interesowały mnie slapstickowe kreskówki Disneya z tym bohaterem... W moim odczuciu była to zupełnie inna postać. Jednakże zawsze uważałem, że Disney jeden raz wykorzystał swojego Donalda we wspaniały sposób: w filmie Trzej Caballeros z 1945 roku. Interakcje Donalda z dwoma pozostałymi bohaterami, José Cariocą i Panchitem, wydawały mi się cudowne, a akcja i muzyka robiły w tym filmie doskonałe wrażenie! W istocie piosenka The Three Caballeros w wykonaniu wspomnianego trio to jeden z moich ulubionych musicalowych kawałków w całej historii kina”[104]!
Historyczka specjalizująca się w historii Meksyku Eileen Ford zauważa, że Trzej Caballeros i Saludos Amigos przedstawiały dość ogólny obraz Latynosów i to z perspektywy amerykańskiej oraz zachęcały meksykańskie dzieci do identyfikowania się ze swoimi amerykańskimi odpowiednikami i ich obyczajami kulturowymi. Jak Saludos Amigos wykorzystuje Stany Zjednoczone jako punkt odniesienia, względem którego można mierzyć kraje Ameryki Łacińskiej i ukazywał ich różnorodność na przykładzie segmentów El Gaucho Goofy i Pedro, tak Trzej Caballeros przedstawił Meksykanom ich historię i kulturę przez pryzmat północnoamerykańskiego animatora w „alegorii kolonializmu Pierwszego Świata par excellence”[105].
Kubański badacz kultury latynoskiej José Piedra stwierdził, że Trzej Caballeros stanowili dla kubańskich dzieci okno na świat: „Przed monopolem telewizyjnym filmy były kluczowym sposobem na zdobycie międzynarodowego sumienia, a dla mnie i, jak sądzę, wielu innych małomiasteczkowych dzieci, ulubionym medium i modelem oceny pozycji danej kultury w porządku świata (...) Przypisuję własną inicjację w amerykańskie życie i historię świata, od kubańskiego dzieciństwa w małym miasteczku, właśnie po taką amerykańską strategię marketingową i, jak na ironię, po obejrzenie filmu Trzech Caballeros i świadome nucenie najlepiej sprzedającej się piosenki »We’re Three Caballeros«”[106].
Analizy i interpretacje
„Kaczor Donald narodził się w 1934 roku, by przemówić głosem, który zainteresował mnie kilka lat wcześniej… Był postacią, której nie byliśmy w stanie powstrzymać… jego napady wściekłości, jego bezradnośc wobec przeciwności losu, jego protest przeciwko niesprawiedliwości, to jak ją widział.” – Walt Disney[28]
|
Dziennikarz Marc Eliot określił film jako najbardziej „niepokojący z tych, jaki dotychczas Disney pokazał na ekranie”. Był zdania, że patologia Trzech Caballeros wyraźnie odzwierciedlała jedynie żywą reprezentację rozwścieczonej podświadomości Disneya, gdyż podczas jego produkcji J. Edgar Hoover karmił go ciągłymi informacjami dotyczącymi prawdopodobnego hiszpańskiego pochodzenia[h]. W okresie gdy badano prawdziwe fakty jego narodzin, Disney „urodził” Kaczora Donalda jako swego drugiego syna po Myszce Miki[108]. Uważał, że Donald wraz z Mikim są najważniejszymi potomkami Disneya, nad którymi posiadał absolutną wyłączną kontrolę i które służyły mu do przedstawiania własnej skłóconej osobowości – Miki jako superego, a Donald jako id[28]. Według Eliota tymczasowa nieobecność Myszki Miki w kinach nie miała nic wspólnego twierdzeniami Disneya, że postać przestała być popularna, a sygnalizowała załamanie się jego równowagi emocjonalnej. Wyrażała się ona w nieokiełznanej postaci Donalda. Jego pożądanie kobiet w filmie było metaforycznym połączeniem się psychiki Disneya z jego światem rysunkowym, w którym Donald uzewnętrznia skrywane emocje Disneya, a hiszpańskie kobiety jego dławione pragnienia seksualne[75].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Monument_a_Walt_Disney_de_Val%C3%A8ncia.jpg/188px-Monument_a_Walt_Disney_de_Val%C3%A8ncia.jpg)
Badaczka literatury Julianne Burton-Carvajal określiła segmenty The Cold-Blooded Penguin i The Flying Gauchito jako alegorię kolonializmu – Pablo pod dotarciu na „wyspę swych marzeń” ma usługującego mu rdzennego żółwia. Z kolei mały gaucho niewoli Burrita z natychmiastową myślą o zarabianiu na nim. Aspekt ten dotyczy również głównej części filmu. W opinii Burton-Carvajal zaprezentowana Ameryka Łacińska, ukazana jako nieokiełznana obca kraina niczym Animkowo z Kto wrobił królika Rogera? (1988), z czasem przechodzi do „krajobrazu ciała” w postaci Latynosek wyzwalających libido Donalda i Walta Disneya. Niemożność zdobycia kobiet przez Donalda uosabia jego symboliczną impotencję. Na tym polu lepiej wypadają jego kompani wyposażeni w falliczne atrybuty – José z cygarem i parasolem oraz Panchito uzbrojony w dwa pistolety i będący kogutem – zwierzęciem symbolizującym męską sprawność seksualną. Falliczna niewydolność Donalda objawia się szczególnie w Donald’s Surreal Reverie , gdy dominuje go pewna siebie Carmen Molina w męskim stroju i kaktusy. Burton-Carvajal uważa, że to celowy zabieg twórców pragnących rozwiać potencjalne obawy, że „ta sąsiedzka obecność Ameryki Północnej” będzie zbyt potężna i przytłaczająca[109].
Filmoznawca Robin Allan interpretował „szaloną dezorientację” Trzech Caballeros jako odzwierciedlenie ówczesnej niepewności w Walt Disney Productions: „Film wyczerpuje bombardowaniem kolorem i dźwiękiem – ograniczoną animacją w sekwencji meksykańskiej, obsesją seksualną w połączonych sekcjach aktorskich i animowanych, obrazoburczymi i surrealistycznymi obrazami, bezczelnym pastiszem musicali Busby’ego Berkeleya, troską o informowanie i edukowaniem, wszystko to pokazuje, jak zdecydowanie studio poszukiwało zmian”[110].
Pisarz i historyk Douglas Brode dostrzega, że Trzej Caballeros, poprzez angaż Mirandy, Luz i Moliny będącymi utalentowanymi artystkami, to jeden z pierwszych amerykańskich filmów zrywających z wizerunkiem latynoskiej kobiety jako płaskiego obiektu seksualnego. Z kolei to Donald, jako parodia białego amerykańskiego mężczyzny, jest obiektem żartów i to kobiety decydują, kiedy odwzajemnią jego uczucia. Brode zauważa, że Disney w przeciwieństwie do rządu amerykańskiego, po zakończeniu Good Neighbor Policy nie przestawał pokazywać Latynosów z szacunkiem, czego dowodem są późniejsze produkcje telewizyjne Davy Crockett (1954–1955) i Zorro (1957–1961)[111].
Językoznawczyni specjalizująca w języku hiszpańskim Karen S. Goldman stwierdziła, że tak jak w Saludos Amigos Latynosi są wyidealizowani i pozytywnie ukazani[112], jednak zauważyła parę negatywnych stereotypów – jak zaloty Donalda odzwierciedlające koncepcję macho jednoznaczną z latynoską kulturą oraz ukazanie Panchita, mimo bycia charro, jako uzbrojonego w pistolety bandito, którego wizerunek był znany amerykańskiej widowni w hollywoodzkich filmach[113]. Powołując się na opinie innych krytyków filmowych i kulturowych, dostrzega ugruntowanie się narracji o męskiej hegemonii Stanów Zjednoczonej wobec feministycznej Ameryki Łacińskiej[112].
Chilijski powieściopisarz Ariel Dorfman i belgijski socjolog Armand Mattelart w eseju Para leer al Pato Donald (1971) stwierdzili, że film prezentuje amerykańskie fantazje nt. tzw. Innych uosabianych przez zagraniczne narody i tym samym stanowi zagrożenie dla kulturowej autonomii krajów latynoskich. W ich analizie Trzej Caballeros i Saludos Amigos mimo dobrych chęci i autentyczności to skonstruowana zewnętrznie, wysoce skondensowana i niemal parodystyczna reprezentacja tożsamości narodowych Ameryki Łacińskiej dla odbiorców z tychże krajów. Oba filmy sytuują Latynoamerykanów jako egzotycznych Innych w kontraście do normatywnej kultury Stanów Zjednoczonych[114].
Kubańsko-polsko-amerykańska pedagożka Bernice Nuhfer-Halten stwierdza iż Saludos Amigos i Trzech Caballeros najlepiej rozumie się w kontekście II wojny światowej i latynoska kultura była prezentowana w nich tak jak ówczesna amerykańska widownia i twórcy ją sobie wyobrażali niż jaka jest naprawdę[115]. Zwraca m.in. uwagę, że film nie odzwierciadla wieloetnicznego meksykańskiego społeczeństwa i bardziej upodabnia je na modłę amerykańską, a dokładnie tamtejszej widowni[116].
Antropolożka Ana M. Alonso określiła Panchita jako karykaturę i podaje go wraz Speedym Gonzalesem z Zwariowanych Melodii jako przykład „uroczego rasizmu”: „Zaprzeczanie rasizmowi jest najbardziej prawdopodobne, gdy karykatura jest »urocza«. Dzieci często uczy się rasizmu poprzez urocze karykatury i inne formy zabaw wizualnych i werbalnych. Chociaż niektóre z tych karykatur mogą nie zostać świadomie uznane przez grupę docelową za rasistowskie, inne, takie jak Frito Bandito , stają się przedmiotem trwałych kontrowersji”[117].
Wynik finansowy
Po siedmiu tygodniach wyświetlania w Meksyku kasa kinoteatru Alameda zebrała ponad 670 tys. pesos, co stanowiło największą kwotę, jaką osiągnął jakikolwiek film w Meksyku do tego czasu[84]. Podczas wznowienia z 1976 roku film zarobił 400 tys. dolarów[118].
Nagrody i nominacje
Nagroda | Kategoria | Nominowani | Wynik | Źródło |
---|---|---|---|---|
Nagroda Akademii Filmowej | Najlepsza muzyka w musicalu | Charles Wolcott, Edward H. Plumb, Paul J. Smith | Nominacja | [119] |
Najlepszy dźwięk | C.O. Slyfield | Nominacja | ||
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji | Złoty Lew | Walt Disney | Nominacja | [120] |
Kontynuacje i remaki
- Osobne artykuły:
Od 1943 roku planowany był trzeci „latynoski” film Carnival Cuban Carnival, poświęcony głównie Kubie w związku narzekaniami Kubańczyków na brak ich reprezentacji w filmach Walta Disneya. Reprezentantem Kuby miał być kogut bantam Miguelito Maracas. W związku z zakończeniem programu Good Neighbor Policy w 1946 roku projekt został anulowany i ostał się jedynie Blame It on the Samba, jeden z segmentów Kolorowych melodii (1948)[37].
The Flying Gauchito miał doczekać się kontynuacji pt. The Laughing Gauchito, gdzie główny bohater miał zbić fortunę na swoim potężnym śmiechu zdolnym zbić szkło. Mimo nagranej już narracji Freda Shieldsa i zaawansowanej animacji będącej już fazie testów ołówkowych krótkometrażówka została anulowana. W 1995 roku jej zrekonstruowana wersja została umieszczona jako dodatek do wspólnego wydania Laserdisc Trzech Caballeros i Saludos Amigos[92].
W 1947 roku pojawiła się krótkometrażówka Clown of the Jungle z udziałem Kaczora Donalda, gdzie Ptak Aracuan jest tytułowym bohaterem i przeszkadza Donaldowi w fotografii przyrodniczej. Ptak Aracuan pojawił się potem w innych mediach związanych z Kaczorem Donaldem[121].
Trzej Caballeros doczekał się kontynuacji w komiksach Powrót trzech caballeros (2000) i Siedmiu Wspaniałych (minus 4) Caballeros! (2005) Dona Rosy wydanych w duńskim magazynie komiksowym „Anders And & Co.”, będąc nielicznymi komiksami Rosy opartymi o coś, co z Kaczorem Donaldem zrobił Walt Disney i niepowiązanymi z niczym, co zrobił z postacią Carl Barks. W Powrocie trzech caballeros Rosa nawiązał do wydarzeń w filmie, gdy Donald z zażenowaniem i szczerym wstydem wspomina uganianie się za kobietami traktując to jako zdradę wobec Daisy[104].
W 2018 miał premierę na serwisie VOD DisneyLife oparty na filmie serial animowany Legend of the Three Caballeros produkcji Disney Interactive[122], w którym tytułowi bohaterowie okazują się potomkami rycerzy, którzy ocalili świat przed złym lordem Felldrake’em i wspólnie z Xandrą, boginią przygód muszą ponownie pokonać Felldrake’a i jego potomka barona Von Sheldgoose’a. Z kolei Ptak Aracuan jest dozorcą ich wspólnie odziedziczonej cabany[123].
Trzej Caballeros i ich piosenka później pojawili się w odcinku serialu animowanego Kacze opowieści (2017–2021), „The Town Where Everyone Was Nice!” (2018) będącym hołdem dla filmu i zawartych w nim prac Mary Blair[124]. W odcinku „Challenge of the Senior Junior Woodchucks!” (2020) miał się pojawić Ptak Aracuan w wersji niezantropomorfizowanej, jednak zdecydowano że będzie Tittertwillem, jako że odcinek tematycznie bardziej nawiązywał do Młodych Skautów[i][126].
Dziedzictwo
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Gran_Fiesta_Boat_Ride_Sign_Mexico_Pavilion_Epcot_Center_%282541198505%29.jpg/220px-Gran_Fiesta_Boat_Ride_Sign_Mexico_Pavilion_Epcot_Center_%282541198505%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Three_Caballeros_Return_%2827210500372%29.jpg/220px-Three_Caballeros_Return_%2827210500372%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/The_Three_Amigos_%288129765063%29.jpg/220px-The_Three_Amigos_%288129765063%29.jpg)
Pod wpływem prac nad Trzema Caballeros Disney zdecydował stworzyć podobną antologię poświęconą tym razem północnoamerykańskiemu folklorowi. Projekt wyewoluował w Kolorowe melodie (1948)[127]. Sukces filmu w Meksyku spowodował jego popularność w tamtejszej kulturze do tego stopnia, że tygodnik „Juvese de Excélsior” zamieścił karykaturę polityczną przedstawiającą trzech prominentnych polityków tańczących i ubranych w kostiumy bohaterów[106]. U schyłku II wojny światowej 201 Meksykański Dywizjon Myśliwski meksykańskich sił powietrznych wykorzystał Panchita jako swoją maskotkę[128]. 42. Grupa Taktyczna USAF w latach 1943–1944 miała na stanie bombowiec North American B-25 Mitchell nazwany „Panchito” z namalowaną podobizną Panchita na dziobie[129]. Podobnie nazwano i ozdobiono w 1946 roku myśliwiec J 26 Mustang z 3. Dywizji 16. Skrzydła Szwedzkich Sił Powietrznych. Dekorację namalował Sture Mattsson[130].
Trzej caballeros wystąpili we włoskim komiksie L’inferno di Topolino (1949) parodiującym 1. część Boskiej komedii jako bywalcy w siódmym kręgu[131]. Od lat 80. Panchito występuje regularnie w holenderskich komiksach w holenderskim magazynie komiksowym „Donald Duck Weekblad”[77]. Manga Donarudo onsen monogatari (2021) przedstawia Donalda, José i Panchita jako pracowników nowojorskiej firmy meblowej, którzy zostają służbowo wysłani ich do Japonii i mają się dowiedzieć jak najwięcej o japońskich zwyczajach, rozrywce, kulturze, jedzeniu i ubraniach[132].
Po latach Trzej Caballeros zyskali miano kultowego i ze wszystkich tzw. składankowych filmów produkcji Walta Disneya zebrali największą liczbę fanów[133][134]. Prócz Legend of Three Caballeros i Kaczych opowieści tytułowe trio pojawiło się w serialach animowanych Café Myszka (2001–2003)[135], Myszka Miki (2013–2019), Myszka Miki: Zamieszani w przygody (2017–2021), Myszka Miki: Frajdomek (2021) i krótkometrażowym Było sobie studio (2023). Panchito wystąpił samodzielnie w odcinku serialu animowanego Butik Minnie (2011–2016), „Fiesta Follies” (2014). Z kolei Ptak Aracuan wystąpił w Produkcjach Myszki Miki (1999–2000), Café Myszka (2001–2003) i Cudownym świecie Myszki Miki (2020)[136].
Fragmenty animacji ptaka Aracuana wykorzystano w teledysku do piosenki Dr. Looney’s Remedy (1998) trio muzycznego Parachute Express. Ptak Aracuan wystąpił jako jeden z przeciwników w komputerowej grze platformowej World of Illusion Starring Mickey Mouse and Donald Duck (1996) na konsolę Sega Mega Drive[136]. W 2015 roku holenderski DJ i producent muzyczny Tiësto wykonał remix The Aracuan Song na belgijskim festiwalu muzyki elektronicznej Tomorrowland[137]. W niektórych brazylijskich komiksach z udziałem Kwakuni Ptak Aracuan występuje jako nastolatek imieniem Folião[138].
Prace Mary Blair nad segmentem Las Posadas były główną wizualną inspiracją do toru wodnego typu Old Mill It’s a Small World[139] prezentowanego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1964 roku, po czym dwa lata później na stałe przeniesionego do parku rozrywki Disneyland Resort w Anaheim[140].
W 2007 roku tor wodny typu dark boat ride El Río del Tiempo w parku tematycznym Epcot w Walt Disney World Resort został przerobiony i stematyzowany od nowa na Gran Fiest Tour Starring The Three Caballeros[141][142][143]. W 2015 roku do atrakcji dodano na stałe animatroniczne figury Trzech Caballeros, oryginalnie powstałe na potrzeby audio-animatronicznego pokazu scenicznego The Mickey Mouse Revue prezentowanego w parkach tematycznych Walt Disney World Magic Kingdom w Walt Disney World Resort w latach 1971–1981 oraz Tokyo Disneyland w Tokyo Disney Resort w latach 1983–2009. Następnie figury były prezentowane w 2011 roku na wystawie Destination D: Walt Disney World 40th w hotelu Disney’s Contemporary Resort w Orlando[144].
Pablo i inne ptaki z Aves Raras są prezentowane w sklepie World of Disney w Downtown Disney w Disneyland Resort[145]. Trzej Caballeros, Ptak Aracuan i piosenka Baía byli częścią parady Disneyland Mickey’s Soundsational Parade prezentowanej w latach 2011-2019 w parku tematycznym Disneyland Park w Disneyland Resort[146][147][148]. W 2017 roku w parku rozrywki Disneyland Resort Paris Panchito i José wystąpili na sezonowym halloweenowym pokazie na żywo Goofy’s Skeletoons Street Party w parku tematycznym Disneyland Park[149] oraz rok później w muzycznym show Max-LIVE: Gettin’ Goofy With it podczas eventu Disney FanDaze Inaugural Party w parku tematycznym Walt Disney Studios Park[150].
Piosenki You Belong to My Heart i Baía stały się hitami[103]. Ze względu na popularność tej drugiej tylko w 1945 roku w Stanach Zjednoczonych wydrukowano milion egzemplarzy partytury[67] i w tym samym roku powstał cover w wykonaniu Bing Crosby’ego z orkiestrą Xaviera Cugata scoverował również Baía[151].. Covery You Belong to My Heart wykonywali kolejno Bing Crosby z orkiestrą Xaviera Cugata (1945), Paula Kelly and the Modernaires (1945), Tito Guízar w filmie The Gay Ranchero (1948), Ezio Pinza w filmie Mister Imperium (1951), Andy Russell (1958), José Carreras w wersji hiszpańskiej (1984), Engelbert Humperdinck w wersjach angielskiej i hiszpańskiej (1989)[69]. Piosenka The Three Caballeros została zaśpiewana przez m.in. Bing Crosby’ego wspólnie z The Andrews Sisters czy Jacka Westona, F. Murraya Abrahama i Paula B. Price’a w filmie Elegant (1976)[152].
Uwagi
- ↑ Wcześniej polską premierę miał segment The Cold-Blooded Penguin 19 stycznia 1997 roku.
- ↑ a b Nowela The Cold-Blooded Penguin
- ↑ a b c d e Nowela The Flying Gauchito
- ↑ W międzyczasie projekt przeobraził się z pełnometrażowego filmu do krótkometrażowego[17].
- ↑ Gremliny pojawiły się potem w 3-numerowym komiksie Return of the Gremlins (2008) Dark Horse Comics i komputerowej grze platformowej Epic Mickey (2010) na konsolę Wii[19].
- ↑ Don Rosa w trakcie swych badań trafił na nazwisko „Pistoles” jedynie w ulotce promocyjnej Trzech caballeros i był przekonany, że prócz niej Powrót trzech caballeros był jedynym utworem, w którym pojawia się nazwisko Panchita[78].
- ↑ Walt Disney sprzeciwiał się założeniu w swej wytwórni związku zawodowego, w efekcie czego pracownicy, od dłuższego czasu rozczarowani niskimi płacami, niespodziewanie zdecydowali się zastrajkować w maju 1941 roku. Disney był zdania, że za strajkiem stał komunistyczny spisek i uparcie nie zamierzał negocjować z organizatorami strajku obrzucając się ze wzajemnością epitetami w prasie[13] .
- ↑ W 1940 roku FBI prowadziło dochodzenie w Mojácar w Hiszpanii, wedle którego tam miał się urodzić Walt Disney pod nazwiskiem Jose Guirao, a jego prawdziwa matka Isabella Zamora Ascencio miała wyemigrować do Stanów Zjednoczonych i związać sie z ojcem Disneya – Eliasem. Od 16. roku życia Disney podejrzewał, iż jest nieślubnym bądź adoptowanym dzieckiem, zwracając uwagę na brak aktu urodzenia i „katalońskie” rysy twarzy niepodobne do Eliasa i reszty rodziny[107]
- ↑ Tittertwill po raz pierwszy pojawił się w duńskim komiksie Den tvetoppede bjerghøne, z udziałem organizacji Młodych Skautów, wydanym w niemieckim magazynie komiksowym „Micky Maus” #25 (czerwiec 1988)[125].
Przypisy
- ↑ Grant 1987 ↓, s. 187-188.
- ↑ Grant 1987 ↓, s. 189-190.
- ↑ a b c d e Grant 1987 ↓, s. 188.
- ↑ Grant 1987 ↓, s. 190.
- ↑ Galm 2008 ↓, s. 267-272.
- ↑ Hellier-Tinoco 2011 ↓, s. 127.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 66.
- ↑ a b Grant 1987 ↓, s. 187.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 65.
- ↑ Poveda Viera 2021 ↓, s. 131.
- ↑ a b c Poveda Viera 2021 ↓, s. 134.
- ↑ a b c d Ghez 2017 ↓, s. 167.
- ↑ a b c Napierała 2020 ↓.
- ↑ Conant 2008 ↓, s. 42-43.
- ↑ Barrier 2007 ↓, s. 185-186.
- ↑ Maltin 2015 ↓, s. 10.
- ↑ Ghez 2017 ↓, s. 61.
- ↑ a b Allan 1999 ↓, s. 186.
- ↑ Matt Wales: Epic Mickey First Look. IGN, 2009-10-30. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Barrier 2007 ↓, s. 60.
- ↑ Barrier 2007 ↓, s. 186.
- ↑ a b c d e f Barrier 2007 ↓, s. 187.
- ↑ a b Ghez 2018 ↓, s. 60.
- ↑ Aurrecoechea 2003 ↓, s. 130.
- ↑ Aurrecoechea 2003 ↓, s. 130-131.
- ↑ a b c d Aurrecoechea 2003 ↓, s. 131.
- ↑ Sadlier 2012 ↓, s. 53.
- ↑ a b c Eliot 2005 ↓, s. 234.
- ↑ a b c Kaufman 1997 ↓, s. 266.
- ↑ Ghez 2017 ↓, s. 93.
- ↑ a b c Popular Science 1944 ↓, s. 110.
- ↑ Popular Science 1944 ↓, s. 107-108.
- ↑ Augusto 1982 ↓, s. 359.
- ↑ a b Castro 2005 ↓, s. 341.
- ↑ Castro 2005 ↓, s. 342-343.
- ↑ a b c Tietyen 1990 ↓, s. 74.
- ↑ a b Wade Sampson: The Lost Caballero. Mouse Planet, 2006-08-09. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Popular Science 1944 ↓, s. 108.
- ↑ Kaufman 2009 ↓, s. 222-223.
- ↑ Adrienne Tyler: The Weird Reason Disney’s Early Animations Didn’t Credit Voice Actors. ScreenRant, 2023-10-15. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ a b Becattini 2012 ↓, s. 575.
- ↑ a b Becattini 2012 ↓, s. 244.
- ↑ Smith 1996 ↓, s. 382.
- ↑ Kaufman 1997 ↓, s. 265.
- ↑ Ghez 2017 ↓, s. 166.
- ↑ a b Kaufman 1997 ↓, s. 267.
- ↑ Cabral 2006 ↓, s. 260.
- ↑ Cabral 2006 ↓, s. 270.
- ↑ Ghez 2018 ↓, s. 57.
- ↑ Thomas i Johnston 1995 ↓, s. 515-516.
- ↑ Thomas i Johnston 1995 ↓, s. 513.
- ↑ Ghez 2018 ↓, s. 61-62.
- ↑ Thomas i Johnston 1995 ↓, s. 515.
- ↑ a b Thomas i Johnston 1995 ↓, s. 524.
- ↑ Thomas i Johnston 1995 ↓, s. 170.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 67.
- ↑ Beck 2005 ↓, s. 280.
- ↑ a b Eliot 2005 ↓, s. 231.
- ↑ Maltin 1995 ↓, s. 64-65.
- ↑ Hischak i Robinson 2009 ↓, s. 130.
- ↑ Dave Smith: 23 Presents Ask Dave: July 19, 2012. D23, 2012-07-19. [dostęp 2024-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-22)]. (ang.).
- ↑ Aurrecoechea 2003 ↓, s. 133.
- ↑ Ford 2018 ↓, s. 97.
- ↑ Galm 2008 ↓, s. 264-265.
- ↑ a b Galm 2008 ↓, s. 266.
- ↑ Hischak i Robinson 2009 ↓, s. 11.
- ↑ a b Galm 2008 ↓, s. 264.
- ↑ Castro 2005 ↓, s. 343.
- ↑ a b Hischak i Robinson 2009 ↓, s. 238.
- ↑ Johnson 2014 ↓, s. 59.
- ↑ a b Various – Los Tres Caballeros. Discogs. [dostęp 2024-02-17]. (hiszp.).
- ↑ Greg Ehrbar: Walt Disney’s “The Three Caballeros” on Record. Cartoon Research, 2015-03-10. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Charles Wolcott And His Orchestra With Ray Gilbert And Nestor Amaral With Bando Da Lua – The Three Caballeros: Music From The Walt Disney Production. Discogs. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Saludos Amigos - Album by Various Artists. Apple Music. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ a b Eliot 2005 ↓, s. 235.
- ↑ Holland 1943 ↓, s. 24-25.
- ↑ a b Panchito. Duckipedia. [dostęp 2024-02-17]. (niderl.).
- ↑ a b c Rosa 2021 ↓, s. 173.
- ↑ The Three Caballeros. I.N.D.U.C.K.S.. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Life 1944 ↓, s. 5.
- ↑ MacPherson 1944 ↓, s. 11.
- ↑ Popular Science 1944 ↓, s. 109-110.
- ↑ Aurrecoechea 2003 ↓, s. 131-132.
- ↑ a b c Aurrecoechea 2003 ↓, s. 132.
- ↑ Cotter 1997 ↓, s. 149.
- ↑ Webb 2000 ↓, s. 167.
- ↑ Jerry Beck: “The Three Caballeros” (In Featurette Form). Cartoon Research, 2013-07-15. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Reading Eagle 1977 ↓, s. 13.
- ↑ Lewiston Morning Tribune 1977 ↓, s. 3C.
- ↑ DVD & Blu-ray: The Three Caballeros. 45 Worlds. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ The Three Caballeros | 91BS - WALT DISNEY ENT. (HOME VIDEO). 2016-10-31. [dostęp 2024-02-17].
- ↑ a b The Laser Disc Newsletter 1996 ↓, s. 1.
- ↑ The Three Caballeros (1944). AllMovie. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Saludos Amigos / The Three Caballeros Blu-ray (Disney Movie Club Exclusive). Blu Ray.com. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Film Trzej Caballeros (1945) - Gdzie obejrzeć. Upflix. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
- ↑ Todd Spangler: Disney Plus Sets Launch Dates, Pricing for 42 Countries in Europe, Middle East and Africa. Variety, 2022-03-29. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Eliot 2005 ↓, s. 231-232.
- ↑ a b Eliot 2005 ↓, s. 232.
- ↑ Ford 2018 ↓, s. 98.
- ↑ Eliot 2005 ↓, s. 373.
- ↑ Eliot 2005 ↓, s. 232-233.
- ↑ The Three Caballeros (1944). Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-11-20]. (ang.).
- ↑ a b Maltin 1995 ↓, s. 77.
- ↑ a b Rosa 2021 ↓, s. 171.
- ↑ Ford 2018 ↓, s. 97-98.
- ↑ a b Ford 2018 ↓, s. 99.
- ↑ Kazimierz Jasiński: Walt Disney, wieczny marzyciel. Rzeczpospolita, 2017-08-13. [dostęp 2023-12-19]. (pol.).
- ↑ Eliot 2005 ↓, s. 233.
- ↑ Burton-Carvajal 1994 ↓, s. 141-143.
- ↑ Allan 1987 ↓, s. 29.
- ↑ Brode 2009 ↓, s. 94-95.
- ↑ a b Goldman 2013 ↓, s. 25.
- ↑ Goldman 2013 ↓, s. 34.
- ↑ Goldman 2013 ↓, s. 26.
- ↑ Nuhfer-Halten 2011 ↓, s. 209-210.
- ↑ Nuhfer-Halten 2011 ↓, s. 217.
- ↑ Alonso 2008 ↓, s. 238.
- ↑ Hannan 2016 ↓, s. 421.
- ↑ The 18th Academy Awards (1946) Nominees and Winners. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Все фильмы-номинанты «Венецианский кинофестиваль» в 1949 году. Киноафиша. [dostęp 2024-02-17]. (ros.).
- ↑ Grant 1987 ↓, s. 191.
- ↑ Radosław Koch: Trzej Caballeros z własnym serialem animowanym!. Kacza Agencja Informacyjna, 2018-06-23. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
- ↑ Michael Beckwith: Legend of the Three Caballeros – A Poor Man’s DuckTales or An Awesome Alternative?. Too Long for Twitter, 2019-02-08. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Plume 2022a ↓, s. 94.
- ↑ Angus, Antrobus i Vicar 1988 ↓, s. 20.
- ↑ Plume 2022b ↓, s. 356.
- ↑ Ghez 2018 ↓, s. 63.
- ↑ Doriś Gómora: “No sabíamos que íbamos a la guerra”. El Universal, 2013-02-10. [dostęp 2024-02-17]. (hiszp.).
- ↑ B-25 J Mitchell Panchito. Delaware Aviation Museum. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Håkan Svensson: 1:a Divisionens Mustanger | Del 2 av 3. SILVERVINGAR & GULDVINGAR, 2007-06-10. [dostęp 2024-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-07)]. (szw.).
- ↑ Radosław Koch: Piekielna parodia - Disney Graphic Novels 4 "Mickey's Inferno" - recenzja. Kacza Agencja Informacyjna, 2017-01-12. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
- ↑ Radosław Koch: Tokyopop wyda mangę o Trzech Caballeros!. Kacza Agencja Informacyjna, 2022-01-23. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
- ↑ Josh Spiegel: Revisiting 'The Three Caballeros', One Of The Strangest Films Classic Disney Animation Ever Produced. SlashFilm, 2019-12-26. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ The Three Caballeros. Retro Junk. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Aguiló-Pérez 2021 ↓, s. 146.
- ↑ a b Kenny B: Aracuan Bird: Disney’s Quirkiest Star. The Ultimate Cartoon Character Resource, 2023-03-27. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Max Gibson: DJ Tiesto playing Aracuan at Tomorrowland. YouTube, 2016-02-22. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Antônio Luiz Ribeiro: Folião (Aracuã). Guia dos Quadrinhos, 2008-06-28. [dostęp 2024-02-17]. (port. braz.).
- ↑ Telotte 2008 ↓, s. 76.
- ↑ Kevin Perjurer: Defunctland: The History of the 1964 New York World’s Fair. Defunctland, 2020-08-10. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Miller 2008 ↓, s. 214.
- ↑ Pedersen 2011 ↓, s. 206-207.
- ↑ Zibart i Hoekstra 2009 ↓, s. 139-140.
- ↑ Steven Vagnini: Historic Three Caballeros Figures Return to Walt Disney World Resort. D23: The Official Disney Fan Club, 2015-12-04. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Dodge 2010 ↓, s. 39-40.
- ↑ Jessica: Mickey’s Soundsational Parade. Duchess of Disneyland, 2023-03-28. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Shaun Jex: 5 Feathered Friends (and One Fowl Fiend) from Disney History. Celebrations Press, 2023-01-20. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Makena Wolcott: Loving From A Distance: Mickey’s Soundsational Parade. WDW Radio, 2013-07-23. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ AnnMarie John: Halloween and Goofy's Skeletoon Street Party Celebrations at Disneyland Paris. AnnMarie John, 2017-09-14. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ J. M. Oliveri: Exclusive Inaugural FanDaze Party June 2, 2018. Clubhouse World Adventures, Llc, 2018-06-25. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Roberts 1982 ↓, s. 140.
- ↑ Hischak i Robinson 2009 ↓, s. 201.
Bibliografia
- Emily R. Aguiló-Pérez: Commodifying Culture: Mattel’s and Disney’s Marketing Approaches to “Latinx” Toys and Media. W: The Marketing of Children’s Toys: Critical Perspectives on Children’s Consumer Culture. Cham: Springer International Publishing, 2021. ISBN 978-3-030-62880-2. (ang.).
- Dave Angus, John Antrobus (scen.), Vicar (ilustr.). Vogelschutz muß sein!. „Micky Maus”. 38 (25), 1988-06-15. Riedenberg: Ehapa Verlag. (niem.).
- Sérgio Augusto: Hollywood Looks at Brazil: From Carmen Miranda to Moonraker. W: Brazilian Cinema. Londyn: Associated University Presses, 1982. ISBN 0-8386-3078-2. (ang.).
- Juan Manuel Aurrecoechea. Paquete de sorpresas. Disney, México y Los tres caballeros. „Revista de la Universidad de México”. 620, 2003-02-01. Meksyk: Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku. ISSN 0185-1330. (hiszp.).
- Robin Allan. Make Mine Music, or the Forgotten Years at Disney. „Animator”. 1 (19), wiosna 1987. St Albans: Filmcraft Publications. (ang.).
- Robin Allan: Walt Disney and Europe: European Influences on the Animated Feature Films of Walt Disney. Bloomington (Indiana): Indiana University Press, 1999. ISBN 0-253-33652-X. (ang.).
- Ana M. Alonso: Borders, Sovereignty, and Racialization. W: A Companion to Latin American Anthropology. Malden (Massachusetts): Blackwell Publishing, 2008. ISBN 978-0-631-23468-5. (ang.).
- Michael Barrier: Hollywood Cartoons: American Animation in Its Golden Age. Nowy Jork: Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-503759-6. (ang.).
- Michael Barrier: The Animated Man: A Life of Walt Disney. Berkeley: University of California Press, 2007. ISBN 978-0-520-24117-6. [dostęp 2023-04-29]. (ang.).
- Alberto Becattini: Del Connell (1918-2011). W: Didier Ghez (red.): Walt’s People: Talking Disney with the Artists who Knew Him. T. 12. Bloomington (Indiana): Xlibris Corporation, 2012. ISBN 978-1-4771-4789-4. (ang.).
- Jerry Beck: The Animated Movie Guide. Nowy Jork: Chicago Review Press, 2005. ISBN 1-55652-591-5. (ang.).
- Jason Borge: Latin American Writers and the Rise of Hollywood Cinema. Nowy Jork: Routledge, 2008. ISBN 0-415-96478-4. (ang.).
- Douglas Brode: Multiculturalism and the Mouse: Race and Sex in Disney Entertainment. Austin: University of Texas Press, 2009. ISBN 978-0-292-78330-0. (ang.).
- Julianne Burton-Carvajal: “Surprise Package”: Looking Southward with Disney. W: Disney Discourse: Producing the Magic Kingdom. Nowy Jork: Routledge, 1994. ISBN 0-415-90615-6. (ang.).
- Sérgio Cabral: Nos tempos de Ary Barroso. São Paulo: Lazuli Editora, 2006. ISBN 978-85-7865-103-9. (port. braz.).
- Ruy Castro: Carmen: Uma biografia. São Paulo: Companhia das Letras, 2005. ISBN 85-359-0760-2. (port. braz.).
- John Canemaker: Walt Disney’s Nine Old Men and the Art of Animation. Nowy Jork: Disney Editions, 2001. ISBN 0-7868-6496-6. (ang.).
- Jennet Conant: The Irregulars: Roald Dahl and the British Spy Ring in Wartime Washington. Nowy Jork: Simon & Schuster, 2008. ISBN 978-0-7432-9458-4. (ang.).
- Bill Cotter: The Wonderful World of Disney Television: A Complete History. Nowy Jork: Disney Enterprises, Inc., 1997. ISBN 0-7868-6359-5. (ang.).
- Marc Eliot: Walt Disney: Czarny książę Hollywood. Elżbieta Waluk-Jaguszewska (tłum.). Wyd. 2. Warszawa: Twój Styl, 2005, seria: Biografie – Twój Styl. ISBN 83-7163-545-1. (pol.).
- Brent Dodge: From Screen to Theme: A Guide to Disney Animated Film References Found Throughout the Walt Disney World Resort. Indianapolis: Dog Ear Publishing, 2010. ISBN 978-1-60844-408-3. (ang.).
- Eileen Ford: Childhood and Modernity in Cold War Mexico City. Londyn / Nowy Jork: Bloomsbury Academic, 2018. ISBN 978-1-350-04003-8. (ang.).
- Neal Gabler: Walt Disney: The Triumph of the American Imagination. Nowy Jork: Borzoi Books, 2006. ISBN 0-679-43822-X. (ang.).
- Eric A. Galm: Baianas, Malandros, and Samba | Listening to Brazil through Donald Duck’s Ear. W: Global Soundtracks: Worlds of Film Music. Middletown (Connecticut): Wesleyan University Press, 2008. ISBN 978-0-8195-6882-3. (ang.).
- Didier Ghez: They Drew as They Pleased. T. 3: The Hidden Art of Disney’s Late Golden Age (The 1940s – Part Two). San Francisco: Chronicle Books, 2017. ISBN 978-1-4521-6407-6. (ang.).
- Didier Ghez: They Drew as They Pleased. T. 4: The Hidden Art of Disney’s Mid-Century Age (The 1950s and 1960s). San Francisco: Chronicle Books, 2018. ISBN 978-1-4521-6385-7. (ang.).
- Karen S. Goldman: Saludos Amigos and The Three Caballeros: The Representation of Latin America in Disney’s “Good Neighbor” Films. W: Diversity in Disney Films: Critical Essays on Race, Ethnicity, Gender, Sexuality and Disability. Jefferson (Karolina Północna): McFarland & Company, 2013. ISBN 978-0-7864-4601-8. (ang.).
- John Grant: The Encyclopedia of Walt Disney’s Animated Characters. Nowy Jork: Harper & Row Publishers, 1987. ISBN 0-06-015777-1. (ang.).
- Brian Hannan: Coming Back to a Theater Near You: A History of Hollywood Reissues, 1914-2014. Jefferson (Karolina Północna): McFarland & Company, 2016. ISBN 978-0-7864-9813-0. (ang.).
- Ruth Hellier-Tinoco: Embodying Mexico: Tourism, Nationalism & Performance. Nowy Jork: Oxford University Press, 2011. ISBN 978-0-19-534036-5. (ang.).
- Thomas S. Hischak, Mark A. Robinson: The Disney Song Encyclopedia. Lanham (Maryland): Scarecrow Press, 2009. ISBN 978-0-8108-6937-0. (ang.).
- Sylvia Holland. La Piñata. „Walt Disney’s Comics and Stories”. 3 (11), sierpień 1943. Poughkeepsie: K.K. Publications. (ang.).
- Jimmy Johnson: Whimsy Works: My Life with Walt Disney Productions. Jackson (Missisipi): University Press of Mississippi, 2014. ISBN 978-1-61703-930-0. (ang.).
- J.B. Kaufman: Norm Ferguson and the Latin American films of Walt Disney. W: A Reader In Animation Studies. Sydney: John Libbey & Company Pty Ltd., 1997. ISBN 1-86462-000-5. (ang.).
- J.B. Kaufman: South of the Border With Disney: Walt Disney and the Good Neighbor Program, 1941-1948. Nowy Jork: Disney Editions, 2009. ISBN 978-1-4231-1193-1. (ang.).
- Virginia MacPherson. Donald Duck Makes Love To Real Movie Actress In Newest Disney Film. „St. Petersburg Times”. 61 (91), 1944-10-23. St. Petersburg (Floryda): Times Publishing Company. (ang.).
- Leonard Maltin: The Disney Films. Wyd. 3. Nowy Jork: Hyperion Books, 1995. ISBN 0-7868-8137-2. (ang.).
- Leonard Maltin: The Gremlins Got ’em: How Walt Disney and Roald Dahl Didn’t Get to Make a Movie Together. W: Mike Richardson: Return of the Gremlins. Dean Yeagle (ilustr.). Milwaukie: Dark Horse Comics, 2015. ISBN 978-1-4771-4789-4. (ang.).
- Laura Lea Miller: Walt Disney World & Orlando For Dummies. Wyd. 2. Hoboken (New Jersey): Wiley Publishing, Inc., 2008. ISBN 978-0-470-13470-2. (ang.).
- Piotr Napierała: Walt Disney: Wizjoner z Hollywood. Tomasz Kućma (lektor). Wyd. 2 rozsz. Piaseczno: StoryBox.pl, 2020. ISBN 978-83-8194-315-4. (pol.).
- Bernice Nuhfer-Halten: Beyond the Ratoncito: Disney’s Idea of Latin America. W: Learning from Mickey, Donald and Walt: Essays on Disney’s Edutainment Films. Jefferson (Karolina Północna): McFarland & Company, 2011. ISBN 978-0-7864-5957-5. (ang.).
- R.A. Pedersen: The Epcot Explorer’s Encyclopedia: A Guide to Walt Disney World’s Greatest Theme Park. Tampa (Floryda): Epcyclopedia Press, 2011. ISBN 1-4565-8966-0. (ang.).
- Juan Carlos Poveda Viera. Música y propaganda en dos filmes animados producidos por Disney durante la Segunda Guerra Mundial. „Revista Musical Chilena”. 75 (236), 2021-12-31. Santiago: Instituto de Música UAH. (hiszp.).
- Michael R. Pitts: RKO Radio Pictures Horror, Science Fiction and Fantasy Films, 1929-1956. Jefferson (Karolina Północna): McFarland & Company, 2015. ISBN 978-0-7864-6047-2. (ang.).
- Ken Plume: The Art of DuckTales. Milwaukie: Dark Horse Comics, 2022. ISBN 978-1-50672-364-8. (ang.).
- Ken Plume: The Art of DuckTales (Deluxe Edition). Milwaukie: Dark Horse Comics, 2022. ISBN 978-1-50672-922-0. (ang.).
- John Storm Roberts: El toque latino. Aurora Merino (tłum.). Meksyk: Edamex, 1982. ISBN 968-409-148-6. (hiszp.).
- Don Rosa: Wujek Sknerus i Kaczor Donald. Jacek Drewnowski (tłum.). T. 9: Powrót trzech caballeros. Warszawa: Story House Egmont, 2021. ISBN 978-83-281-9859-3. (ang.).
- Darlene J. Sadlier: Americans All: Good Neighbor Cultural Diplomacy in World War II. Austin: University of Texas Press, 2012. ISBN 978-0-292-74980-1. (ang.).
- Dave Smith: Disney A to Z: The Official Encyclopedia. Nowy Jork: Hyperion Books, 1996. ISBN 0-7868-6223-8. (ang.).
- David Tietyen: The Musical World of Walt Disney. Milwaukee: Hal Leonard Publishing Corporation, 1990. ISBN 0-88188-476-6. (ang.).
- J.P. Telotte: The Mouse Machine: Disney and Technology. Chicago: University of Illinois Press, 2008. ISBN 978-0-252-07540-7. (ang.).
- Frank Thomas, Ollie Johnston: Disney Animation: The Illusion of Life. Wyd. 3. Nowy Jork: Hyperion Books, 1995. ISBN 0-7868-6070-7. (ang.).
- Susan Veness, Simon Veness: The Hidden Magic of Walt Disney World Planner: A Complete Organizer, Journal, and Keepsake for Your Unforgettable Vacation. Avon (Massachusetts): Adams Media, 2012. ISBN 978-1-4405-2810-1. (ang.).
- Graham Webb: The Animated Film Encyclopedia: A Complete Guide to American Shorts, Features and Sequences 1900-1979. Jefferson (Karolina Północna): McFarland & Company, 2000. ISBN 0-7864-0728-X. (ang.).
- Eve Zibart, David Hoekstra: The Unofficial Guide to Walt Disney World For Grown-Ups. Hoboken (New Jersey): Wiley Publishing, Inc., 2009. ISBN 978-0-470-49739-5. (ang.).
- Children’s shows return to Liberty | MOVIES. „Lewiston Morning Tribune”. 85, 1977-04-16. Lewiston (Idaho): Tribune Publishing Company. (ang.).
- Coming in February Walt Disney’s Full-length Musical Fiesta in Technicolor "The Three Caballeros". „Life”. 17 (26), 1944-12-25. Chicago: Time Inc.. (ang.).
- Laser disc piñatas from Disney. „The Laser Disc Newsletter”, styczeń 1996. East Rockaway: The Laser Disc Newsletter. (ang.).
- How Disney Combines Living Actors with his Cartoon Characters. „Popular Science”. 145 (3), wrzesień 1944. Nowy Jork: Popular Science Publishing Co., Inc.. (ang.).
- Show Time | FRIDAY, JAN. 21, 1977. „Reading Eagle”. 109 (361), 1977-01-21. Reading (Pensylwania): Reading Eagle Company. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Trzej Caballeros w bazie Filmweb
- Trzej Caballeros w bazie IMDb (ang.)
- Amerykańskie filmy familijne
- Amerykańskie filmy fantasy
- Amerykańskie filmy muzyczne
- Amerykańskie filmy nowelowe
- Filmy animowane Walta Disneya
- Filmy animowane z 1944 roku
- Amerykańskie filmy z antropomorficznymi postaciami
- Amerykańskie filmy dla dzieci i młodzieży
- Amerykańskie filmy z 1944 roku
- Filmy fantastyczne z 1944 roku
- Filmy o Kaczorze Donaldzie