Halicz (miasto): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Księstwo Halickie: drobne merytoryczne |
|||
Linia 61: | Linia 61: | ||
** [[1187]] pod panowaniem [[Jarosław Ośmiomysł|Jarosława Ośmiomysła]] (myślący za ośmiu) [[1153]]-[[1187]]) |
** [[1187]] pod panowaniem [[Jarosław Ośmiomysł|Jarosława Ośmiomysła]] (myślący za ośmiu) [[1153]]-[[1187]]) |
||
** [[1206]] król Węgier [[Andrzej II Arpadowicz|Andrzej II]] zostaje obrany królem Halicza i Włodzimierza, po łacinie "Rex Galiciae et Lodomeriae" - okres panowania jeden rok |
** [[1206]] król Węgier [[Andrzej II Arpadowicz|Andrzej II]] zostaje obrany królem Halicza i Włodzimierza, po łacinie "Rex Galiciae et Lodomeriae" - okres panowania jeden rok |
||
** 1208 - Igorewicze siewierscy (Rościsław, Roman, Światosław) mordują w Haliczu 500 najważniejszych bojarów wołyńskich |
|||
** W roku [[1210]] król Andrzej II postanowił zastąpić panującego w Haliczu Włodzimierza swoim podopiecznym starszym synem Romana – Danielem |
** W roku [[1210]] król Andrzej II postanowił zastąpić panującego w Haliczu Włodzimierza swoim podopiecznym starszym synem Romana – Danielem |
||
** rok [[1238]] na tronie w Haliczu zasiadł [[Daniel Halicki]] |
** rok [[1238]] na tronie w Haliczu zasiadł [[Daniel Halicki]] |
Wersja z 20:43, 17 mar 2013
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Powierzchnia |
24,67 km² | ||||
Wysokość |
222 m n.p.m. | ||||
Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
+380 | ||||
Kod pocztowy |
77100 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |||||
Strona internetowa |
Halicz (ukr. Галич, łac. Halicia gr. Halia Ὑλαίη) – miasto w w obwodzie iwanofrankowskim Ukrainy, nad Dniestrem.
Liczy 6,4 tys. mieszkańców (2004), dokładne dane o liczbie mieszkańców nie są znane ze względu na b. wysoki odsetek emigracji zarobkowej. Przemysł spożywczy, drzewny i materiałów budowlanych.
Historia
W najstarszej kronice kronikarza ruskiego Nestora z roku 981 znajduje się pierwsza wzmianka o terenach, na których położony był Halicz: "poszedł Włodzimierz na Lachów i zajął im grody ich Przemyśl, Czerwień i inne grody mnogie, które i do dziś są pod Rusią". Informacja ta wskazuje na prawdopodobieństwo, że tereny te do 981 roku należały do Państwa Mieszka I.
Od 1199 stolica Rusi Halicko-Wołyńskiej, jedno z największych miast Rusi Kijowskiej. Od roku 1206 królestwo halicko-włodzimierskie pod berłem króla Węgier Andrzeja II. W 1241 zniszczone przez mongolskie oddziały Batu-chana. Od roku 1340 ponownie w Polsce, przyłączone przez spadkobranie przez Kazimierza Wielkiego, wuja ostatniego księcia halicko-włodzimierskiego Jerzego II Trojdenowicza. W okresie I Rzeczypospolitej - ziemia halicka, województwo ruskie. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. w zaborze austriackim powiat halicki. Za czasów II Rzeczypospolitej - województwo stanisławowskie.
W 1367 w Haliczu utworzono arcybiskupstwo rzymskokatolickie przeniesione następnie przez błogosławionego Jakuba Strzemię do Lwowa, zaś w 1370 prawosławne.
Od średniowiecznej łacińskiej nazwy Halicza-Galicia pochodzi późniejsza zaborcza nazwa - Galicja.
Kalendarium
Lędziania
Państwo Wielkomorawskie
- IX wiek Państwo wielkomorawskie
- przed 895 rokiem - według Gesta Hungarorum Almos (ojciec Arpada) zdobywa (bezkrwawo) Halicz, gdzie przebywa jakiś czas, zabierając na zakładników synów halickiej arystokracji; kronika nie podaje dokładnej daty, ale musiało to być przed śmiercią Almosa w 895 r.
- rok 898 pierwsza wzmianka o grodzie autorstwa nieznanego z imienia kronikarza, z zapisu wynika, że w Haliczu przebywali Węgrzy
Państwo Mieszka I
- rok 981 pierwsza wzmianka w latopisie kronikarza ruskiego Nestora o terenach, na których położony był Halicz: poszedł Włodzimierz na Lachów i zajął im grody ich Przemyśl, Czerwień i inne grody mnogie, które i do dziś są pod Rusią
Ruś Kijowska
- od roku 981 w składzie Rusi Kijowskiej
Księstwo Halickie
- od 1054 do 1340 Księstwo Halickie:
- 1097 na skutek ugody w Lubeczu gród dostaje się pod rządy Rościsławowiczów
- lata 1099, 1206, (1149–1152), (1214–1220, 1227–1229 okres wpływów węgierskich
- w roku 1018 r. odzyskał te tereny Bolesław Chrobry. Polska ponownie utraciła je w roku 1031. Z powrotem przyłączył je Bolesław Szczodry w 1069 r. Znów utracił te ziemie Władysław Herman
- 1187 pod panowaniem Jarosława Ośmiomysła (myślący za ośmiu) 1153-1187)
- 1206 król Węgier Andrzej II zostaje obrany królem Halicza i Włodzimierza, po łacinie "Rex Galiciae et Lodomeriae" - okres panowania jeden rok
- 1208 - Igorewicze siewierscy (Rościsław, Roman, Światosław) mordują w Haliczu 500 najważniejszych bojarów wołyńskich
- W roku 1210 król Andrzej II postanowił zastąpić panującego w Haliczu Włodzimierza swoim podopiecznym starszym synem Romana – Danielem
- rok 1238 na tronie w Haliczu zasiadł Daniel Halicki
- od 1239 pod panowaniem księcia halickiego Kolomana, brata króla Węgier Beli IV
- okres od 1239 - 1339 pod zwierzchnictwo lenne chanatu tatarskiego
- od roku 1323 pod panowaniem księcia Jerzego II
Królestwo Polskie
- od 1349 Halicz formalnie zostaje przyłączony prawem dziedzicznym po Bolesławie Trojdenowiczu do królestwa Kazimierza Wielkiego, co skutkuje zrzucenie zależności lennej od chanatu tatarskiego
- lata 1378–1387 (Ludwik Węgierski) podporządkowanie władzy starostów węgierskich, książę Władysław Opolczyk namiestnikiem Rusi z ramienia króla Ludwika (króla Polski i Węgier)
- 1367 zostają nadane Haliczowi prawa miejskie magdeburskie
- 1367 w Haliczu utworzono arcybiskupstwo rzymskokatolickie
- 1370 powstaje arcybiskupstwo prawosławne
- W roku 1375 dzięki interwencji biskupa przemyskiego Eryka z Winsen w Awinionie papież Grzegorz XI utworzył metropolię w Haliczu podporządkowując jej diecezje w Przemyślu, Włodzimierzu i Chełmie. Na początku XV wieku metropolię przeniesiono do Lwowa
- W roku 1391 Jakub Strzemię otrzymuje papieską nominację na arcybiskupa z siedzibą w Haliczu, po jego śmierci w roku 1409 arcybiskupstwo zostaje przeniesione do Lwowa
- 1564 Sejm Polski wydaje Konstytucję na podstawie której powstaje odrębny sejmik dla ziemi halickiej, województwa ruskiego (powiat halicki, trembowelski, kołomyjski)
- król Stefan Batory osadza w mieście Karaimów
- 1621 Tatarzy niszczą miasto
- 1624, 20 czerwca hetman Stanisław Koniecpolski zwycięża Tatarów w pobliżu miasta w Bitwie pod Martynowem
- 1649 wojska Kozaków zdobywają i niszczą miasto
- 1676 wojska turecko-tatarskie ponownie niszczą Halicz
- 1765 starostą halickim był Franciszek Ksawery Branicki, w mieście znajdowało się 110 domów oraz trzy kościoły
- 1772 podczas rozbiorów Polski austriackie wojska Marii Teresy zajmują miasto
zabór austriacki
- od 1772 - 1914, austriacka Prowincja Galicja, powiat halicki
- rok 1870 miasto liczy 4142 mieszkańców, z tych 1609 obrządku rzym. kat., 1690 gr.kat, 4 ormiańskiego katolickiego oraz 839 mojżeszowego[potrzebny przypis]
II Rzeczpospolita
- od 1918 - 1939, województwo stanisławowskie II Rzeczpospolita
- rok 1919 walki polsko-ukraińskie o Halicz i ziemię halicką
- 16 września 1920 - w czasie wojny z Rosją sowiecką na północny wschód od miasta miała miejsce Bitwa pod Dytiatynem
- 11 czerwca 1927 odbyła się w Haliczu Konferencja Gmin Karaimskich
- wrzesień 1939 w mieście stacjonuje GO "Dniestr" gen. Maksymiliana Milana-Kamskiego
- 18 września 1939 przez most w Haliczu przeprawia się w kierunku Stanisławowa płk Stanisław Maczek
ZSRR
- jesień 1945 przymusowe wysiedlenie Polaków z Halicza
Ukraina
- rok 1991 miasto na Ukrainie
Zabytki
- zamek króla Kazimierza Wielkiego z XIV w., przebudowany przez Franciszka Corazziniego z Awinionu w XVII w., od zdobycia go przez Turków w roku 1676 w ruinie, część murów rozebrano na rozkaz Austriaków w roku 1796)
- kaplica katolicka pw. św. Katarzyny na zamku (w ruinie)
- kościół św. Stanisława z XVII wieku we wsi Szewczenkowe (3 km na pn-zach od miasta), ufortyfikowany, w stylu barokowym (w miejscu wcześniejszej cerkwi). Dawniej to miejsce nazywało się Święty Stanisław, a w pobliżu kościoła znajdował się klasztor Franciszkanów. Obecnie cerkiew św. Pantalejmona.
- kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP z 1785 roku (obecnie kino)
- Cerkiew Narodzenia Pańskiego z 1825 r.
- cmentarz karaimski z XVII wieku
- most żelazny z 1910 roku projektu F. Zaliniewskiego z Krakowa
- ratusz miejski, wcześnie był to klasztor OO. Franciszkanów zamieniony przez władze austriackie pod koniec XVIII w. na magistrat
- zabudowa przyrynkowa
Zabytki we wsi Kryłos 6 km na pd od miasta:
- Grodzisko miasta Halicz IX-XIII wiek
- Fundamenty 14 cerkwi z XII-XIII wieku[potrzebny przypis]
- Fundamenty katedry Uspieńskiej z XII wieku[potrzebny przypis]
- Cerkiew Uspieńska z ok. 1584 r. z fundacji szlachcica Marka Szumlańskiego
- Kaplica św. Bazylego z XVI wieku
- Pałac metropolitów unickich XVII-XVIII wieku (ob. muzeum)
- Kurhan Hałczyna Mogiła z IX wieku
- skansen budownictwa drewnianego
Osoby związane z Haliczem
- Zygmunt Abrahamowicz (1923-1990) - orientalista i turkolog, archiwista
- Bolesław Jerzy II - do 1340 książę mazowiecki oraz książę halicko-wołyński
- Józef Boruwłaski - polski szlachcic, fenomen-karzeł
- Bolesław Nieczuja-Ostrowski - polski dowódca wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego, honorowy obywatel Wolbromia, Elbląga i Krakowa
- Zachariasz Nowachowicz – przewodniczący gminy karaimskiej w dwudziestoleciu międzywojennym
Łaciński dekanat halicki, Archidiecezja lwowska
Bolechów, Bołszowce, Brzeżany, Bukaczowce, Bursztyn, Dolina, Halicz, Jezupol, Kałusz, Kuropatniki, Lipówka, Podhajce, Podilia, Pomorzany, Rohatyn, Słoboda.
metropolia halicka
Pobliskie miejscowości
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Halicz, I Rzeczpospolita
- Galeria, m.in. ruiny zamku halickiego
- Zdjęcia z Halicza
- Historia Żydów w Haliczu na portalu Wirtualny Sztetl
- Halicz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 15 .
- Karaimi w Haliczu