Dobrzyń nad Wisłą: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 18:15, 27 lis 2013

Szablon:POL miasto infobox Dobrzyń nad Wisłą – miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Dobrzyń nad Wisłą. Położone nad rzeką Wisłą nieco powyżej Włocławka, niedaleko Zbiornika Włocławskiego (zwanego też Jeziorem Włocławskim). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. włocławskiego.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[1].

Według danych z 30 czerwca 2007^[2] miasto miało 2246 mieszkańców.

15 sierpnia jest Świętem Miasta Dobrzynia nad Wisłą^[3].

Według legendy w Dobrzyniu nad Wisłą urodziła się Nawojka.

Historia

Pierwsza wzmianka o Dobrzyniu (jako Dobrin) pochodzi z 1065 r. W XI w. istniał tu gród kasztelański. Od 1228 miejsce osadzenia przez Konrada Mazowieckiego rycerzy zakonników zwanych Braćmi dobrzyńskimi. Później stolica ziemi dobrzyńskiej. Prawa miejskie Dobrzyń otrzymał prawdopodobnie przed 1239 rokiem od Konrada mazowieckiego. W końcu XIII i na początku XIV w. (lata 1288-1327 i 1343-1352) siedziba udzielnych książąt dobrzyńskich (od 1306 r. pod zwierzchnictwem Królestwa Polskiego). W dniu 14 września 1321 roku miasto spalili Litwini. W 1327 roku Dobrzyń został włączony do Królestwa Polskiego przez Władysława Łokietka. W marcu 1329 roku Krzyżacy po oblężeniu opanowali zamek w Dobrzyniu i w 1330 roku osadzili w nim komtura. Po Pokoju w Kaliszu między Kazimierzem Wielkim i Krzyżakami, Dobrzyń wrócił pod zwierzchnictwo Polski. W 1352 roku zmarł książę Kazimierz dobrzyński, w związku z czym Kazimierz Wielki wcielił Dobrzyń do Królestwa Polskiego. Krótka reaktywacja księstwa nastąpiła w latach 1379-1391 pod rządami księcia opolskiego Władysława Opolczyka, który otrzymał Dobrzyń od polskiego króla Ludwika Węgierskiego. Za ciemiężenie poddanych władzę nad Dobrzyniem odebrał mu Władysław Jagiełło, w związku z czym Władysław Opolczyk oddał prawa do Dobrzynia w zastaw Krzyżakom za 40 tys. florenów. Spowodowało to konflikt prawny między Polską i Zakonem Krzyżackim ponieważ Opolczyk dokonał felonii, czyli złamania obowiązków wasala. Wkrótce Krzyżacy opanowali Dobrzyń. W dniu 10 czerwca 1405 Dobrzyń został wykupiony przez Polskę. Po wybuchu Wielkiej Wojny zamek w Dobrzyniu został 20 sierpnia 1409 roku zdobyty przez Krzyżaków przy użyciu artylerii. Miasto zostało spalone, a dowodzący obroną starosta Jan Chełmicki z Płomian ścięty przez Krzyżaków.

Do Polski przyłączony ostatecznie na mocy I pokoju toruńskiego w 1411 r. Znaczenie miasta Dobrzynia spadło po Potopie szwedzkim, kiedy miasto zostało zrabowane i spalone. W 1807 roku włączone do Księstwa Warszawskiego^[4]. Niemcy podczas okupacji zmienili nazwę miasta na niem. Dobrin an der Weichsel (1939-1945). Obecnie jest lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym z nielicznymi zakładami przemysłowymi (zakład obuwniczy, spółdzielnia rybacka, rzeźnia, młyn).

Zabytki

Fragment ruin kościoła św. Krzyża przy ulicy Farnej, wzniesionego w końcu XIII wieku, a zniszczonego w 1656 r.
Kościół pofranciszkański Wniebowzięcia NMP zbudowany w latach w latach 1279-1316, wielokrotnie przebudowywany (ostatnia przebudowa na początku XX w.). Wyposażenie głownie barokowe. Fasada zachodnia w stylu neoromańskim. Ołtarz główny z początku XIX w. klasycystyczny, przeniesiony z Zakroczymia. Na uwagę zwiedzających zasługuje kaplica św. Walentego, krucyfiks barokowy z XVIII wieku i marmurowa płyta nagrobna generała wojsk polskich, Damazego Mioduskiego.
Trójskrzydłowy klasztor pofranciszkański z końca XVIII wieku, przylegający do kościoła NMP i posiadający z nim wspólny wirydarz.
Grodzisko zwane "Górą Zamkową". W tym miejscu istniał gród, w którym od 1228 roku z nadania Konrada Mazowieckiego mieli swoją siedzibę Bracia dobrzyńscy^[5], którzy 5 lat później połączyli się z Krzyżakami. W 1235 roku gród wrócił w ręce książąt mazowieckich. W latach 1329 zajęty przez Krzyżaków, którzy zwrócili go Kazimierzowi Wielkiemu po podpisaniu Pokoju kaliskiego w 1343 roku. Następnie od 1380 roku był lennem Władysława Opolczyka, który w roku 1392 oddał go w zastaw Krzyżakom. Dzięki wykupowi zastawu w 1404 roku ponownie w rękach polskich. Po wybuchu Wielkiej Wojny oblężony i spalony przez Krzyżaków w dniu 18 sierpnia 1409 roku^[6].
Układ urbanistyczny wraz z prostokątnym Rynkiem.
Budynki mieszkalne i użyteczności publicznej, głównie z XIX wieku. Najstarszy dom mieszkalny przy ulicy Słowackiego.

Zobacz też

↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).
↑ Uchwała w nr 12/107/2000 ws. ustanowienia Święta Miasta Dobrzynia n. Wisłą
↑ http://www.sgzd.com/historia.html
↑ Marian Biskup: Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 91. ISBN 83-215-7220-0
↑ http://www.zamki.pl/?idzamku=dobrzyn

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

Linki zewnętrzne

Historia Żydów w Dobrzyniu nad Wisłą na portalu Wirtualny Sztetl

[1] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.

[2] Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).

[3] Uchwała w nr 12/107/2000 ws. ustanowienia Święta Miasta Dobrzynia n. Wisłą

[4] ttp://www.sgzd.com/historia.html

[5] Marian Biskup: Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 91. ISBN 83-215-7220-0

[6] ttp://www.zamki.pl/?idzamku=dobrzyn

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 47: / Linia 47: @@
 === Historia ===
-{{źródła|sekcja|data=2012-07}}
 [[Plik:Dobrzyń nad Wisłą - Góra Zamkowa.jpg|thumb|left|Góra Zamkowa]]
 [[Plik:Dobrzyn1-1.jpg|thumb|left|Skarpa nad Jeziorem Włocławskim]]
-Pierwsza wzmianka o Dobrzyniu (Dobrin) pochodzi z 1065 r. W [[XI wiek|XI]] w. był tu gród kasztelański. Od 1228 miejsce osadzenia przez Konrada Mazowieckiego rycerzy zakonników zwanych [[Bracia dobrzyńscy|Braćmi dobrzyńskimi]]. Później stolica [[Ziemia dobrzyńska|ziemi dobrzyńskiej]]. Prawa miejskie Dobrzyń otrzymał prawdopodobnie przed 1239 rokiem od [[Konrad I mazowiecki|Konrada mazowieckiego]]. W końcu [[XIII wiek|XIII]] i na początku [[XIV wiek|XIV]] w. (lata 1288-1327 i 1343-1352) siedziba udzielnych [[książęta dobrzyńscy|książąt dobrzyńskich]] (od 1306 r. pod zwierzchnictwem [[Polska|Królestwa Polskiego]]). W dniu 14 września 1321 roku miasto spalili Litwini. W 1327 roku Dobrzyń został wcielony do Królestwa Polskiego przez Władysława Łokietka. W marcu 1329 roku Krzyżacy po oblężeniu opanowali zamek w Dobrzyniu i w 1330 roku osadzili w nim [[komtur]]a. Po [[Pokój kaliski 1343|Pokoju w Kaliszu]] między Kazimierzem Wielkim i Krzyżakami, Dobrzyń wrócił pod zwierzchnictwo Polski. W 1352 roku zmarł książę Kazimierz dobrzyński, w związku z czym Kazimierz Wielki wcielił Dobrzyń do Królestwa Polskiego. Krótka reaktywacja księstwa nastąpiła w latach 1379-1391 pod rządami [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Władysław Opolczyk|Władysława Opolczyka]], który otrzymał Dobrzyń od polskiego króla Ludwika Węgierskiego. Za ciemiężenie poddanych władzę nad Dobrzyniem odebrał mu Władysław Jagiełło, w związku z czym Władysław Opolczyk oddał prawa do Dobrzynia w [[zastaw]] Krzyżakom za 50 tys. [[floren]]ów. Spowodowało to konflikt prawny między Polską i Zakonem Krzyżackim ponieważ Opolczyk dokonał felonii, czyli złamania obowiązków wasala. Wkrótce Krzyżacy opanowali Dobrzyń. W dniu 10 czerwca 1405 Dobrzyń został wykupiony przez Polskę. Po wybuchu Wielkiej Wojny zamek w Dobrzyniu został 20 sierpnia 1409 roku zdobyty przez Krzyżaków przy użyciu artylerii. Miasto zostało spalone, a dowodzący obroną starosta Jan Chełmicki z Płomian ścięty przez Krzyżaków.
+Pierwsza wzmianka o Dobrzyniu (jako ''Dobrin'') pochodzi z 1065 r. W [[XI wiek|XI]] w. istniał tu gród kasztelański. Od 1228 miejsce osadzenia przez Konrada Mazowieckiego rycerzy zakonników zwanych [[Bracia dobrzyńscy|Braćmi dobrzyńskimi]]. Później stolica [[Ziemia dobrzyńska|ziemi dobrzyńskiej]]. Prawa miejskie Dobrzyń otrzymał prawdopodobnie przed 1239 rokiem od [[Konrad I mazowiecki|Konrada mazowieckiego]]. W końcu [[XIII wiek|XIII]] i na początku [[XIV wiek|XIV]] w. (lata 1288-1327 i 1343-1352) siedziba udzielnych [[książęta dobrzyńscy|książąt dobrzyńskich]] (od 1306 r. pod zwierzchnictwem [[Polska|Królestwa Polskiego]]). W dniu 14 września 1321 roku miasto spalili Litwini. W 1327 roku Dobrzyń został włączony do Królestwa Polskiego przez Władysława Łokietka. W marcu 1329 roku Krzyżacy po oblężeniu opanowali zamek w Dobrzyniu i w 1330 roku osadzili w nim [[komtur]]a. Po [[Pokój kaliski 1343|Pokoju w Kaliszu]] między Kazimierzem Wielkim i Krzyżakami, Dobrzyń wrócił pod zwierzchnictwo Polski. W 1352 roku zmarł książę Kazimierz dobrzyński, w związku z czym Kazimierz Wielki wcielił Dobrzyń do Królestwa Polskiego. Krótka reaktywacja księstwa nastąpiła w latach 1379-1391 pod rządami [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Władysław Opolczyk|Władysława Opolczyka]], który otrzymał Dobrzyń od polskiego króla Ludwika Węgierskiego. Za ciemiężenie poddanych władzę nad Dobrzyniem odebrał mu Władysław Jagiełło, w związku z czym Władysław Opolczyk oddał prawa do Dobrzynia w [[zastaw]] Krzyżakom za 40 tys. [[floren]]ów. Spowodowało to konflikt prawny między Polską i Zakonem Krzyżackim ponieważ Opolczyk dokonał felonii, czyli złamania obowiązków wasala. Wkrótce Krzyżacy opanowali Dobrzyń. W dniu 10 czerwca 1405 Dobrzyń został wykupiony przez Polskę. Po wybuchu Wielkiej Wojny zamek w Dobrzyniu został 20 sierpnia 1409 roku zdobyty przez Krzyżaków przy użyciu artylerii. Miasto zostało spalone, a dowodzący obroną starosta Jan Chełmicki z Płomian ścięty przez Krzyżaków.
-Do Polski przyłączony ostatecznie na mocy [[pokój toruński 1411|I pokoju toruńskiego]] w 1411 r. Znaczenie miasta Dobrzynia spadło po Potopie szwedzkim, kiedy miasto zostało zrabowane i spalone. W 1807 roku włączone do Księstwa Warszawskiego. Niemcy podczas [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji]] zmienili nazwę miasta na [[język niemiecki|niem.]] ''Dobrin an der Weichsel'' (1939-1945). Obecnie jest lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym z nielicznymi zakładami przemysłowymi (zakład obuwniczy, spółdzielnia rybacka, rzeźnia, młyn).
+Do Polski przyłączony ostatecznie na mocy [[pokój toruński 1411|I pokoju toruńskiego]] w 1411 r. Znaczenie miasta Dobrzynia spadło po Potopie szwedzkim, kiedy miasto zostało zrabowane i spalone. W 1807 roku włączone do Księstwa Warszawskiego<ref>http://www.sgzd.com/historia.html</ref>. Niemcy podczas [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji]] zmienili nazwę miasta na [[język niemiecki|niem.]] ''Dobrin an der Weichsel'' (1939-1945). Obecnie jest lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym z nielicznymi zakładami przemysłowymi (zakład obuwniczy, spółdzielnia rybacka, rzeźnia, młyn).
 {{Clear|left}}

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Bobrowniki (do 1870) Dobrzyń nad Wisłą Kikół (do 1870) Lipno Skępe (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bobrowniki Brudzeń (do 19?? →) Chalin (do 1954) Chrostkowo (od 1973) Czarne (do 1954) Czernikowo (od 1929) Dobrzejewice (do 1954) Dobrzyń nad Wisłą (od 1973) Jastrzębie (do 1954) Kikół Kłokock (do 1954) Ligowo (1921–54) Lipno (od 1973) Łąkie (do 1874) Mazowsze (do 1954) Narutowo (1932–44 i 1947–54) Nowogród (do 1954) Obrowo (1868–1929) Oleszno (1868–1930) Osiek (do 1921) Osiek nad Wisłą (do 1868) Ossówka (Osówka) (do 1954) Skępe (1932–54) Skępe (do 1932 i od 1973) Szpetal (Górny) Tłuchowo Wielgie (od 1973) Zaduszniki (do 1868 i 1930–54)
Gromady (1954–72)	Barany (1954–59) Bobrowniki (1954–72) Brzeźno (1954–59) Chalin (1954–71) Chrostkowo (← 1956–72) Ciechocin (1954–55 →) Czarne (1954–68) Czernikowo (1954–72) Dobrzyń nad Wisłą (1959–72) Dyblin (1954–59) Działyń (1954–55 →) Fabianki (1954–55 →) Głodowo (1954–61) Głogowo (1954 →) Grochowalsk (1954–72) Huta (1954–59) Jankowo (1954–68) Jasień (1954–59) Jastrzębie (1954–68) Karnkowo (1954–71) Kikół (1954–72) Kukowo (1954–68) Lenie Wielkie (1954–59) Ligowo (1954–55 →) Lipno (1969–72) Łąkie (1954–61) Łążyn (1954–55 →) Łochocin (1954–71) Makówiec (1954–59) Mazowsze (1954–71) Mierzynek (1954 →) Mokowo (1954–61) Moszczonne (1954–68) Mysłakówko (1954–71) Nasiegniewo (1954–57 →) Nowogród (1954–55 →) Obrowo (1954–55 →) Osiek nad Wisłą (1954–55 →) Osówka (1954–71) Ostrowite (1954–59) Pokrzywno (1954–59) Radomice (1954–72) Skępe (1954–72) Stalmierz (← 1956–59) Sumin (1954–59) Szpetal Górny (1954–55 →) Świętosław (1954–55 →) Tłuchowo (1954–72) Wielgie (1954–72) Wioska (1954–59) Witoszyn Stary (1954–55 →) Wola (1954–71) Wólka (1954–68) Zaduszniki (1954–68)

Miasta	Bobrowniki Dobrzyń nad Wisłą Kikół Lipno Skępe
Gminy miejskie	Lipno
Gminy miejsko-wiejskie	Bobrowniki Dobrzyń nad Wisłą Kikół Skępe
Gminy wiejskie	Chrostkowo Lipno Tłuchowo Wielgie

Miasta na prawach powiatu	Bydgoszcz Grudziądz Toruń Włocławek
Miasta powiatowe	Aleksandrów Kujawski Brodnica Chełmno Golub-Dobrzyń Inowrocław Lipno Mogilno Nakło nad Notecią Radziejów Rypin Sępólno Krajeńskie Tuchola Wąbrzeźno Świecie Żnin
Miasta gminne do 8 tys. mieszkańców	Barcin Bobrowniki Brześć Kujawski Chodecz Dobrzyń nad Wisłą Gąsawa Gniewkowo Górzno Izbica Kujawska Jabłonowo Pomorskie Janowiec Wielkopolski Kamień Krajeński Kcynia Kikół Kowal Kowalewo Pomorskie Lubień Kujawski Lubraniec Łabiszyn Łasin Mrocza Nieszawa Nowe Pakość Piotrków Kujawski Pruszcz Radzyń Chełmiński Skępe Strzelno Więcbork
Miasta gminne powyżej 8 tys. mieszkańców	Chełmża Ciechocinek Janikowo Koronowo Kruszwica Solec Kujawski Szubin