Zamek Cisy

Zamek Cisy

nr rej. A/4043/671 z 30.03.1960
Zamek Cisy
Państwo	Polska
Miejscowość	Cieszów
Rozpoczęcie budowy	XIII w.
Zniszczono	podczas wojny trzydziestoletniej
Pierwszy właściciel	Bolko I Surowy
Położenie na mapie gminy Stare Bogaczowice Zamek Cisy
Położenie na mapie Polski Zamek Cisy
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek Cisy
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego Zamek Cisy
50°50′54,82″N 16°14′52,63″E

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt zdjęcia =

Zamek Cisy (Cieszów) – ruiny średniowiecznego zamku wybudowanego przez księcia Bolka I Surowego lub jego syna Bernarda Statecznego. Zamek zbudowano w dolinie Czyżynki (około 5 km na zachód od Świebodzic, w powiecie wałbrzyskim województwa dolnośląskiego).

Historia

Pierwsza wzmianka o grodzie istniejącym w tym miejscu pochodzi z 1242 r. Wnuk Bolka I Surowego, przypuszczalnego budowniczego zamku, rozbudował i umocnił warownię. Otoczony fosą zamek nad urwistym zboczem (350 m) doliny Czyżynki stanowił dobry punkt obronny. Stał również na straży szlaków handlowych.

Pierwsza wzmianka o zamku Cisy pochodzi z roku 1327, a kolejne z lat 1341 i 1343. Liczne wydawane tu dokumenty wskazują, że na zamku mieszkała Agnieszka Habsburżanka, wdowa po Bolku II Świdnickim. W połowie XIV w. zamek stanowił siedlisko rycerzy-rabusiów, później został zajęty przez Bolka II. W 1355 r. Cisy przeszły w ręce kasztelana strzegomskiego, Nickela Boltze, który z kolei sprzedał warownię Aleksandrowi von Grunau. W 1429 zamek został odkupiony przez Ulricha von Seydlitz. W 1466 r., podczas wojen husyckich, częściowo zniszczony, został następnie odbudowany i powiększony o przedzamcze zachodnie. W 2 połowie XV wieku był opanowany przez stronników Władysława II Jagiellończyka występujących przeciwko Wrocławiowi i Maciejowi Korwinowi. W trakcie kolejnych modernizacji powstało przedzamcze wschodnie, a XVI w. wzniesiono półkolistą basteję w celu obrony mostu. W początku XVII w. należał do Mikołaja von Czeschhaus. Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1634 r., spalony przez Szwedów. Opuszczony zamek zaczął popadać w ruinę. Od 1655 r. jego właścicielką była Susanne von Sauermann z domu Czettritz. W 1719 r. odkupił go Christoph Friedrich, hrabia Stolberg-Wenigerod. Następnie obiekt przeszedł w ręce hrabiego von Zieten ze Strugi, który w 1833 r. oczyścił teren zamku z drzew i krzaków. Następni właściciele niezbyt przejmowali się ruinami, z których okoliczni chłopi czerpali materiał budowlany. XIX stulecie przyniosło powrót zainteresowania pozostałościami zamku, które teraz stały się miejscem licznych wycieczek. W połowie wieku ruiny przeszły w ręce wrocławskiego kupca Marcus Schottländer. Następni właściciele to m.in. gwarectwo górnicze ze Szczawna-Zdroju, Wilhelm Ledermann berliński radca handlowy i Emanuel Aufricht hurtownik z Wrocławia. W 1927 r. wałbrzyszanin Walter Brehmer podjął prace konserwatorskie, podczas których zabezpieczono teren. Zrekonstruowano wówczas bramę i wieżę. Po II wojnie światowej obiektem opiekowali się harcerze, a w 1961 Cisy ponownie zabezpieczono jako trwałą ruinę. W 1975 roku w ramach konkursu „Na szlaku zamek piastowski” oczyszczono cały teren z dziko rosnącej roślinności, uporządkowano dziedziniec i naprawiono prowadzący do zamku most o długości 24 m, przechodzący ponad suchą obecnie fosą.

Architektura

Zamek właściwy założono na planie czworoboku o wymiarach ok. 22 x 28 m. Do jego budowy użyto głównie piaskowca. Mur obronny, z bramą w kurtynie północno-zachodniej, wzmocniony był w narożnikach skarpami. Wewnątrz muru znajdował się budynek mieszkalny o co najmniej dwóch kondygnacjach, składający się z wieku pomieszczeń. W narożniku południowo-wschodnim powstał stołp o średnicy ok. 10 m. Zamek właściwy otoczony był murem zewnętrznym, za nim od wschodu i zachodu usytuowano przedzamcza zabezpieczone dodatkowym murem z łamanego kamienia. Wjazdu do zamku broniła wschodnia brama, poprzedzona szyją i mostem na fosie.

Turystyka

Ruiny zamku są coraz chętniej odwiedzane. Droga do zamku jest dosyć skomplikowana, ale niedawno pojawiły się tablice informujące o dojeździe do ruin. Leżą zaledwie 3 km na zachód od bardzo popularnego i znanego Książa, ale niestety nie prowadzi do niego żadna dobra droga dojazdowa (w najbliższym czasie powstanie droga asfaltowa - gmina Stare Bogaczowice podpisała umowę z wykonawcą). Masowa turystyka autokarowa, dominująca w Książu, omija go więc. Cisy osiągalne są jedynie dla turystów pieszych, rowerowych i zmotoryzowanych.

Przez zamek prowadzą następujące szlaki :

• – Szlak Zamków Piastowskich z Zamku Grodno do Grodziec.
• – Zamek Cisy – Struga – Trójgarb
• Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej

Istnieje także szlak rowerowy. Należy z Podzamcza (dzielnica Wałbrzycha) iść w kierunku działek do lasu, tam skręcić w lewo wzdłuż lasu aż do zbiornika wodnego. Wówczas schodzimy na drogę i podążamy szlakiem rowerowym.

Przed wzgórzem zamkowym znajduje się plac oraz miejsce na ognisko.

Galeria

• 
  Ruiny stołpu
• 
  Brama zamkowa
• 

Bibliografia

• Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
• L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 136. ISBN 978-83-213-4158-3.

Linki zewnętrzne

• Stanisław Michalik: Cisy, Stary Książ. www.ksiaz.eu, 16.05.2010. [dostęp 2011-02-11].
• Zamek Cisy. dolnyslask.org. [dostęp 2011-02-11].
• Wojciech Połowczuk: Wirtualna wycieczka po Zamku Cisy. viewat.org. [dostęp 2011-02-11].
• Ruiny zamku Cisy - galeria
• Radio Wrocław [dostęp 2018-03-15)