Bitwa pod Rakowem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
23 lipca – 3 sierpnia 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Rakowem | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Rakowem – walki polskiego 21 pułku piechoty z sowiecką 8 Dywizją Strzelców toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
W pierwszych miesiącach 1919 roku na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 jednostki polskie weszły w kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].
Wskutek zarządzenia pogotowia bojowego przeciwko Niemcom, w maju i czerwcu front przeciwsowiecki pozostawał w defensywie. W Naczelnym Dowództwie WP trwały jedynie wstępne prace nad przygotowaniem ofensywy na Mińsk[4]. Kiedy ustąpiło zagrożenie wojną z Niemcami, dowódca nowo powstałego Frontu Litewsko-Białoruskiego gen. Stanisław Szeptycki z własnej inicjatywy przeszedł do natarcia na Mołodeczno i zdobył je.
Walki pod Mołodecznem skłoniły Naczelne Dowództwo WP do wzmocnienia sił gen. Szeptyckiego i skierowania w ten obszar grupy wielkopolskiej gen. Daniela Konarzewskiego oraz oddziałów 8 Dywizji Piechoty, pozostającej wcześniej na Froncie Mazowieckim[5][6].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 8 Dywizja Piechoty | ||
| ⇒ 21 pułk piechoty | płk Fabian Kobordo | grupa płk. Freja |
| → I/21 pułku piechoty | mjr Aleksander Potrykowski | 21 pułk piechoty |
| → III/21 pułku piechoty | kpt. Kazimierz Moniuszko | |
| ⇒ 4 pułk ułanów | płk Stanisław Rawicz-Dziewulski | |
 Armia Czerwona
| ||
| 8 Dywizja Strzelców | 16 Armia | |
Walki pod Rakowem[edytuj | edytuj kod]
W lipcu 1919 na Front Litewsko-Białoruski przybył z Ostrowi Mazowieckiej 21 pułk piechoty i wszedł w skład grupy płk. Bolesława Freja. 23 lipca obsadził on odcinek frontu na południe od Rakowa[7]. Już następnego dnia jego III batalion otrzymał rozkaz ataku w kierunku na Dubasze – Buzuny i opanowania rubieży Girewicze – Stary Raków – Kozełczyzna. Jednocześnie, w celu wzmocnienia obrony 4 pułku ułanów, do dyspozycji jego dowódcy została wydzielona 11 kompania piechoty[8].
Sowieci wyparli z pobliskiego Rakowa szwadrony 4 pułku ułanów, a wspierająca je kompania 21 pp ppor. Stanisława Sadowskiego została otoczona i musiała przebijać się przez pierścień okrążenia. Między Rakowem a Buzunami powstała w polskim ugrupowaniu wyrwa, przez którą czerwonoarmiści ruszyli na Michałów. Stwarzało to poważne zagrożenie na lewym skrzydle pułku. Interweniował dowódca pułku płk Fabian Kobordo i wysłał w kierunku Rakowa kompanie odwodowe. Przeciwnik odparł polski kontratak i nadal kontynuował natarcie na Michałów. Dowódca 21 pp zorganizował kolejny kontratak. Tym razem pozostawił w Buzunach dwie kompanie, a głównymi siłami uderzył na Raków i zdobył go. Podchodzące już pod Michałów oddziały sowieckie, obawiając się okrążenia, zawróciły[9][10].
25 lipca oddziały Armii Czerwonej zaatakowały broniący Buzun III batalion kpt. Moniuszki[8]. Batalion załamał natarcie nieprzyjaciela, a 26 lipca sam zaatakował i zdobył Raków Stary oraz Kuczkuny. Jednak jeszcze tego samego dnia oddziały sowieckie, wspólnie z oddziałem strzelców łotewskich, ponownie przerwały front na południe od Rakowa[11].
W kolejnych dniach polskie dowództwo zreorganizowało siły i I batalion otrzymał rozkaz osiągnięcia linii Wielkie Sioło, zaś III batalion rubieży Jankowce – Zahajne - Malawki. Bataliony zrealizowały zadanie, ale walczący pod Malawką III batalion poniósł dotkliwe straty[12]. 2 sierpnia Sowieci opanowali wieś Kul. Tu jednak przerwali natarcie. Wykorzystał to dowódca 21 pp i w porze obiadowej uderzył na wroga. Zajęci spożywaniem posiłku czerwonoarmiści dali się zaskoczyć i rozpoczęli bezładny odwrót. Jednak na skutek dużej przewagi ilościowej przeciwnika, następnego dnia polski pułk opuścił Raków i zajął stanowiska na zachód od miasteczka[11]. Już 5 sierpnia I batalion mjr. Potrykowskiego odbił Raków, a kontrataki Sowietów, w tym i na Malawkę zostały odparte[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 146.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 12.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 105.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 15.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 342.
- ↑ a b Fularski 1929 ↓, s. 17.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 342-343.
- ↑ Bayer 1929 ↓, s. 13-14.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 343.
- ↑ a b Fularski 1929 ↓, s. 18.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Bayer: Zarys historii wojennej 4-go pułku Ułanów Zaniemeńskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Mieczysław Fularski: Zarys historii wojennej 21-go Warszawskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Juliusz S. Tym: Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919 – kwiecień 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.