Jacques Chaban-Delmas

Jacques Chaban-Delmas

Data i miejsce urodzenia	7 marca 1915 Paryż
Data i miejsce śmierci	10 listopada 2000 Paryż
153. Premier Republiki Francuskiej
Okres	od 20 czerwca 1969 do 6 lipca 1972
Przynależność polityczna	Unia Demokratów na rzecz Republiki
Poprzednik	Maurice Couve de Murville
Następca	Pierre Messmer
Odznaczenia
[[ Plik:Order of the Yugoslavian Great Star Rib.png|40px|Order Jugosłowiańskiej Gwiazdy I klasy]]

{{Polityk infobox}} Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Jacques Chaban-Delmas (ur. 7 marca 1915 w Paryżu, zm. 10 listopada 2000 tamże) – francuski polityk, premier kraju w latach 1969–1972, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, a także minister obrony narodowej oraz robót publicznych, transportu i turystyki.

Życiorys

Jacques Delmas urodził się w średnio zamożnej rodzinie, ale dzięki uporowi samotnie wychowującej go matki mógł zdobyć dobre wykształcenie. W czasie II wojny światowej służył początkowo w armii, a po klęsce Francji w czerwcu 1940 działał w ruchu oporu. W czasie powstania paryskiego w 1944 był delegatem Wolnej Francji, przyjmował kapitulację hitlerowskiego komendanta Paryża. Awansowano go wtedy ze stopnia porucznika do generała brygady. Podczas wojny przybrał konspiracyjny pseudonim „Chaban”, który po wyzwoleniu dodał do nazwiska.

Po wojnie związał się z ruchem gaullistowskim i z jego ramienia został w 1947 wybrany merem Bordeaux. Urząd ten pełnił nieprzerwanie aż do 1995. Niedługo po wyborze usunięto go z Partii Radykalnej, która nie popierała gaullistów.

W 1958 został przewodniczącym pierwszego Zgromadzenia Narodowego V Republiki, zaś w 1969 premierem przy prezydencie Pompidou.

Sytuował się na lewicy ruchu i planował jako premier przeprowadzić wiele postępowych reform, natrafiając jednak na sprzeciw konserwatysty Pompidou. W 1971 reprezentował Francję na obchodach 2500-lecia Cesarstwa Perskiego, które były jednym z największych w historii zgromadzeń koronowanych głów i przywódców z całego świata.

W 1972 po konflikcie z prezydentem ustąpił z urzędu.

Po śmierci prezydenta Pompidou w 1974 został kandydatem ruchu gaullistowskiego na prezydenta. W decydującym momencie sojusznicy zmarłego prezydenta pod przywództwem Jacques’a Chiraca przeszli na stronę Valéry’ego Giscarda d’Estainga. W wyborach prezydenckich wygranych przez Giscarda d’Estainga, Chabana wyprzedził jeszcze François Mitterrand.

W 1978 ponownie wybrano go na przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego.

Chaban czynnie uprawiał sport, w młodości grał zawodniczo w rugby i tenisa. Jego następca na urzędzie premiera – Pierre Messmer – oświadczył nawet, że „on sam nie jest skoczkiem i nie powinno się oczekiwać po nim takich niedorzeczności”.

Jako jeden z nielicznych gaullistów poparł zatwierdzony ostatecznie projekt liberalizacji przepisów dotyczących przerywania ciąży.

Zmarł 10 listopada 2000 w Paryżu. Po oficjalnych uroczystościach pogrzebowych, które odbyły się w stolicy Francji, został pochowany w miejscowości Ascain.

Odznaczenia

• Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja)
• Order Wyzwolenia (Francja)
• Krzyż Wojenny (Francja)
• Médaille de la Résistance z Rozetą (Francja)
• Commander Legii Zasługi (USA)
• Komandor Orderu Leopolda II (Belgia)
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (Polska)
• Komandor Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania)
• Order Jugosłowiańskiej Gwiazdy I klasy (Jugosławia)
• Wielka Złota Odznaka za Zasługi (Austria)

Pamięć

Po śmierci Chaban-Delmasa, jego imieniem nazwano stadion piłkarski klubu Girondins Bordeaux (wcześniej noszący nazwę: Parc Lescure).

Bibliografia

• Ordre de la Liberation – Jacques Chaban-Delmas
• „Le nouvel Observateur” – La mort de Jacques Chaban-Delmas