Deuter
| ← deuter → | |||||||
↑ D ↓ 1
D
| |||||||
| Wygląd | |||||||
| bezbarwny | |||||||
| |||||||
| Ogólne informacje | |||||||
| Nazwa, symbol, l.a. |
deuter, D, 1 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Właściwości metaliczne | |||||||
| Masa atomowa |
2,01410178 u | ||||||
| Stan skupienia |
gazowy | ||||||
| Gęstość |
0,180 kg/m³ | ||||||
| Numer CAS | |||||||
| PubChem | |||||||
| |||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) | |||||||
Deuter (2H, D) – stabilny izotop wodoru występujący naturalnie[1]. W wodzie morskiej (SMOW) występuje w ilości około 1 atomu na 6420 atomów protu (wodoru zwykłego, 1H) (około 0,02 grama w 1 litrze wody)[2].
Jądro deuteru (deuteron) składa się z jednego protonu i jednego neutronu, podczas gdy jądrem protu jest jeden proton. Masa atomowa deuteru jest około dwukrotnie większa od izotopu 1H i wynosi 2,0140 u.
Deuter został odkryty w 1931 roku przez Harolda Claytona Ureya, chemika z Columbia University, za co otrzymał on Nagrodę Nobla z chemii w 1934 roku[3].
Ze względu na małą masę i mały przekrój czynny (0,11 σ/fm²) deuter jest dobrym moderatorem szybkich neutronów[4]. Związki deuteru (np. ciężka woda) wykorzystywane są w reaktorach jądrowych.
Deuter może zastępować zwykły wodór we wszystkich związkach, co skutkuje zwykle niewielkimi, lecz stosunkowo łatwymi do zmierzenia, zmianami ich właściwości fizycznych i chemicznych. Woda zawierająca atomy deuteru nosi nazwę ciężkiej wody. W zależności od składu izotopowego wodoru ciężka woda może mieć wzór:
- HDO – jeden z dwóch atomów wodoru jest zastąpiony atomem deuteru
- D2O – obydwa atomy wodoru są zastąpione atomami deuteru
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Deuter, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-30].
- ↑ Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6.
- ↑ Jarosław Włodarczyk, Nobel za deuter, Wirtualny Wszechświat, 8 stycznia 2001 [dostęp 2020-04-11] (pol.).
- ↑ Jerzy Sobkowski, Małgorzata Jelińska-Kazimierczuk: Chemia jądrowa. Warszawa: Adamantan, 2006, s. 82. ISBN 83-7350-080-4.