Igor Guzenko
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 stycznia 1919 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 lipca 1982 |
| Zawód, zajęcie | |
| |
Igor Siergiejewicz Guzenko (ros. Игорь Сергеевич Гузенко, ur. 13 stycznia 1919 w Rogaczowie, zm. 8 lipca 1982 w Mississauga) – szyfrant ambasady Związku Radzieckiego w Ottawie.
W 1941 został wcielony w szeregii Armii Czerwonej. W czerwcu 1943 jako szyfrant przydzielony pułkownikowi GRU Nikołajowi Zabotinowi został wysłany razem ze swym przełożonym do Ottawy w Kanadzie[1]. W czasie misji w Kanadzie, mającej za zadanie zdobywanie informacji o budowanej przez USA broni atomowej, 5 września 1945 Guzenko zdezerterował zabierając ze sobą tajne dokumenty[2] jako podstawę uzyskania azylu dla siebie i rodziny[3]. Dokumenty przekazał władzom Kanady, co przyczyniło się do wykrycia i likwidacji radzieckiej siatki szpiegowskiej. W konsekwecji jego kroku 9 osób trafiło do więziena. Uwięziony został również Fred Rose, członek parlamentu kanadyjskiego[4]. W dokumentach przekazanych przez Guzenkę znajdowało się również nazwisko współpracującego z wywiadem radzieckim Klausa Fuchsa, jednak zostało przeoczone[5]. Sprawa Guzenki jest czasem traktowana jako zdarzenie rozpoczynające okres zimnej wojny[6].
Historyk Jack Granatstein stwierdził, że [sprawa] Guzenki była początkiem zimnej wojny dla opinii publicznej, a dziennikarz Robert Fulford oznajmił: Jestem absolutnie pewien, zimna wojna zaczęła się w Ottawie[7]. Także The New York Times był zdania, że działania Guzenki uświadomiły mieszkańcom Ameryki Północnej skalę sowieckiego szpiegostwa i zagrożenia z niego wynikające[8].
W konsekwencji informacji Guzenki siatka GRU w Kanadzie została rozbita, a szyfry przez niego przekazane umożliwiły rozwój operacji Venona.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Knight 2007 ↓, s. 26.
- ↑ Trahair 2011 ↓, s. 115.
- ↑ Wołoszański 1998 ↓, s. 40.
- ↑ Trahair 2011 ↓, s. 116.
- ↑ Wołoszański 1998 ↓, s. 47.
- ↑ The Gouzenko Affair [online], CBC Archives [dostęp 2015-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-15] (ang.).
- ↑ Soviet Defector Believed Beginner of Cold War, Toledo Blade, 25 grudnia 1984 [dostęp 2015-09-05] (ang.).
- ↑ Granville Hicks, Decline and fall of a Russian idol, The New York Times, 18 lipca 1954 [dostęp 2015-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-26] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Amy Knight: Jak zaczęła się zimna wojna. Sprawa Guzenki i polowanie na radzieckich szpiegów. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-7469-568-8.
- Richard Trahair: Czarna księga szpiegów. Warszawa: 2011. ISBN 978-83-61232-12-4.
- Bogusław Wołoszański: Sensacie XX wieku. Po II wojnie światowej. Warszawa: 1998. ISBN 83-85852-14-X.
- Christopher Andrew, Oleg Gordijewski: KGB. Warszawa: Bellona, 1997. ISBN 83-11-08667-2.
- Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin: Archiwum Mitrochina, tom I KGB w Europie i na Zachodzie. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2009, wydanie II poprawione. ISBN 978-83-7510-348-9.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Onet.pl: Depesze, które wstrząsnęły światem