Kryzys kongijski (1960–1965)
| zimna wojna | |||
 Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, zaczynając od lewego górnego rogu: obóz dla uchodźców w Élisabethville, żołnierze sił pokojowych ONZ opiekujący się rannym towarzyszem, uzbrojeni członkowie plemienia Luba, ciała ofiar masakry w Lodja, belgijscy spadochroniarze podczas operacji Dragon Rouge, siły rządowe walczące z powstańcami Simba | |||
| Czas |
5 lipca 1960 – 25 listopada 1965 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
niepodległość Konga, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Kryzys kongijski – wojna domowa toczącą się w Republice Konga (obecnie pod nazwą Demokratyczna Republika Konga), która wybuchła po uniezależnieniu się tego kraju od Belgii[1].
Przebieg konfliktu[edytuj | edytuj kod]
W chwili nadania niepodległości, 30 czerwca 1960 roku prezydentem Konga został Joseph Kasavubu, a premierem Patrice Lumumba.[2] Obydwaj politycy już w przeszłości rywalizowali ze sobą. Zwolennicy Lumumby doprowadzili do przeforsowania jego koncepcji centralistycznego państwa. Centralizm doprowadził od wybuchu konfliktu wewnętrznego – jeszcze w lipcu niepodległość ogłosiła Katanga, której lider Moïse Tshombe popierany był przez Belgię (która dążyła w ten sposób do osłabienia Lumumby i rozbicia wewnętrznego kraju)[1][2][3]. Premier, chcąc ustabilizować sytuację, zwrócił się o pomoc wojskową do ONZ. Pomoc była niewystarczająca, przez co rząd zwrócił się do Związku Radzieckiego[4]. Niezadowolony z radzieckiej pomocy prezydent Kasavubu zdymisjonował Lumumbę we wrześniu. Akt prawny którym posłużyła się głowa państwa był wątpliwy, jeśli chodzi o legalność. Lumumba, ratując się, próbował obalić Kasavubu. Spór między przywódcami zakończył się 14 września, kiedy pułkownik Joseph Mobutu, poparty przez prezydenta, obalił premiera w wojskowym zamachu stanu[3][4].
Zwolennicy obalonego premiera skupili się w Kasai[1]. W stolicy Kasai, Stanleyville proklamowali rząd Ludowej Republiki Konga (uznany przez blok wschodni i niektóre kraje kontynentu)[4], głoszący hasła socjalistyczne[1]. Lumumba, będący w drodze do Kasai, został schwytany przez wojska Tshombego i zabity w styczniu 1961 roku[1][2]. W lutym 1961 roku Mobutu przekazał rzeczywistą władzę prezydentowi Kasavubu. Rząd Kasavubu doprowadził w 1962 roku do rozbicia rządu Ludowej Republiki Konga. Do 1963 roku, z pomocą ONZ, Belgii i Stanów Zjednoczonych, zlikwidował siły secesjonistów w Katandze. Dzięki działaniom militarnym i dyplomatycznym czasowo przywrócono jedność terytorialną[4].
W październiku 1963 roku lumumbiści powołali w Brazzaville Narodowy Komitet Wyzwolenia. Lumumbiści wykorzystali to, że w czerwcu 1964 roku siły ONZ wycofały się z kraju i wywołali antyrządowe powstanie. Wierne im oddziały przejęły kontrolę nad połową państwa. Na czele lewicowej rebelii stanął popierany przez Chiny Christopher Gbenye[1][4]. Na wschodzie kraju z kolei działało zgrupowanie partyzanckie Laurenta-Désiré Kabili, którego wsparła setka kubańskich żołnierzy dowodzonych przez Che Guevarę[5][6].
W lipcu 1964 roku prezydent Kasavubu powołał na premiera Moïse Tshombego z Katangi. W efekcie ofensywy zorganizowanej przez najemników armii kongijskiej stłumiono rebelię. Tshombe został jednak zdymisjonowany przez prezydenta Kasavubu w atmosferze oskarżeń o fałszowanie wyborów[1]. Kryzys zakończył Mobutu, który w listopadzie 1965 roku ponownie przeprowadził pucz, przejmując w kraju dyktatorskie rządy[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Kongijski konflikt (pol.). portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2016-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)].
- ↑ a b c Patrice Lumumba (ang.). encyclopedia.com.
- ↑ a b Rodney Castleden: Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy. Bellona, s. 232-8.
- ↑ a b c d e Konga, Demokratyczna Republika. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-08-20].
- ↑ Laurent-Kabila (ang.). britannica.com.
- ↑ Laurent Kabila (ang.). encyclopedia.com.