Zamach stanu w Brazylii (1964)
| zimna wojna | |||
 Czołg M41 Walker Bulldog i inne pojazdy armii brazylijskiej w pobliżu Kongresu Narodowego Brazylii podczas zamachu stanu w 1964 r. | |||
| Czas |
31 marca – 1 kwietnia 1964 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
obalenie rządu João Goularta, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Zamach stanu w Brazylii w 1964 roku – przewrót zbrojny, do którego doszło w dniach 31 marca – 1 kwietnia 1964 roku i w wyniku którego pozbawiono władzy prezydenta João Goularta, a na czele państwa stanęło wojsko.
Przyczynami zamachu były stale pogarszająca się sytuacja ekonomiczna państwa (m.in. wysoka inflacja), zacofanie technologiczne, korupcja, szereg niepopularnych reform (nacjonalizacja przemysłu naftowego, reforma rolna), silna opozycja w kręgach Kościoła katolickiego i sił zbrojnych, a przede wszystkim obawa zamachowców przed wprowadzeniem ustroju komunistycznego, do którego ich zdaniem miała prowadzić polityka Goularta.
Tymczasowym prezydentem kraju został Pascoal Ranieri Mazzilli, którego zaprzysiężono 2 kwietnia i który 15 kwietnia oddał władzę w ręce Humberto de Alencar Castelo Branco. João Goulart zbiegł 4 kwietnia do Urugwaju.
System rządów wojskowych miał być przejściowy[1] jednak szybko zmienił się w dyktaturę[2]. Reżim szeroko stosował represje polityczne względem swoich przeciwników, w tym artystów i dziennikarzy. W opozycji przeciw rządom wojskowym doszło do powstania zbrojnych ruchów partyzanckich[3][4]. Rząd Brazylii zobowiązał się w ramach operacji Kondor wyeliminować także opozycję na emigracji[5]. W 1967 roku w regionie Goiás rozpoczęła się regularna rebelia zorganizowana przez maoistowską KPB. Trwała ona do 1972 roku[6]. W większych miastach z kolei działalność rozpoczęły miejskie guerille w tym m.in. Armia Wyzwolenia Narodowego[7]. Pomimo brutalności i metod zbliżonych do totalitaryzmu, system na początku lat 70. zdobył poparcie sporego grona Brazylijczyków ze względu na ówczesny boom gospodarczy[8]. W 1973 r. Brazylia osiągnęła najwyższą na świecie stopę wzrostu dochodu narodowego w ciągu roku, który wyniósł 14%. W 1980 r. nadmiernie rozdmuchana gospodarka przeżyła załamanie, w wyniku którego stała się najbardziej zadłużonym krajem świata. Lata dyktatorskiej władzy skutecznie zniechęciły społeczeństwo. Mimo rozbicia wojsk partyzanckich, rząd kontynuował politykę represji (która wcześniej była argumentowana walką z rebelią)[9].
W obliczu narastającego kryzysu społecznego i serii porażek gospodarczych rządu generał Ernesto Geisel zgodził się na pewną liberalizację życia publicznego[10], w 1979 roku wprowadził on ustawę o amnestii która zapoczątkowała mozolny powrót do demokracji w okresie dekady lat 80. Dyktatura wojskowa rządziła Brazylią do 1985 roku, gdy prezydentem został Tancredo Neves, a w wyniku jego choroby i śmierci przed objęciem urzędu – José Sarney. W 1988 roku przyjęto nową konstytucję, która zlikwidowała pozostałości poprzedniego systemu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gaspari, A Ditadura Envergonhada, s. 141–142.
- ↑ Gaspari, A Ditadura Envergonhada, s. 35.
- ↑ Richard Young, Odile Cisneros „Historical Dictionary of Latin American Literature and Theater” Scare Crow Press 2011, s.224
- ↑ Crocitti, John J. „Brazil Today; an Encyclopedia of Life in the Republic” ABC-Clio 2012 ISBN 978-0-313-34672-9 s. 395
- ↑ Laurence Burgorgue-Larsen & Amaya Úbeda de Torres „The Inter-American Court of Human Rights: Case Law and Commentary” Oxford University Press 2011 ISBN 978-0-19-958878-7 s.29
- ↑ Marcelo Ridenti , O fantasma da revolução brasileira, São Paulo: UNESP, 1993, s.232
- ↑ Rose, R. S. (2005). The unpast: elite violence and social control in Brazil, 1954-2000. Ohio University Press. s. 170–178. ISBN 978-0-89680-243-8.
- ↑ Crocitti 2012, s. 395-397
- ↑ Bradford Burns 1993, s. 457
- ↑ Fausto 1999, Rozdział 6 „The military government and the transition to democracy (1964-1984)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Golpe militar de 1964 (1): elites e militares derrubaram o governo de Jango. educacao.uol.com.br. [dostęp 2013-01-25]. (port.).
- Que dia é hoje? - Golpe derruba o Presidente João Goulart e instaura a ditadura militar no Brasil. igeduca.com.br. [dostęp 2013-01-25]. (port.).