Martti Ahtisaari

Martti Ahtisaari
Data i miejsce urodzenia	23 czerwca 1937 ; Viipuri
Data i miejsce śmierci	16 października 2023 ; Helsinki
	Prezydent Republiki Finlandii
Okres	od 1 marca 1994; do 1 marca 2000
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Finlandii
Poprzednik	Mauno Koivisto
Następca	Tarja Halonen
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Martti Oiva Kalevi Ahtisaari (ur. 23 czerwca 1937 w Viipuri^[1], zm. 16 października 2023 w Helsinkach^[2]) – fiński polityk i dyplomata, zastępca sekretarza generalnego ONZ, w latach 1994–2000 prezydent Finlandii. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2008.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1959 ukończył studia na Uniwersytecie w Oulu. W 1965 dołączył do fińskiego ministerstwa spraw zagranicznych, a w 1972 wstąpił do Fińskiej Partii Socjaldemokratycznej.

W latach 1973–1976 był ambasadorem Finlandii w Tanzanii, Zambii, Somalii i Mozambiku. Od 1977 pełnił funkcję komisarza Organizacji Narodów Zjednoczonych i następnie specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego ONZ ds. Namibii. Z ramienia ONZ był odpowiedzialny za przygotowanie pierwszych wolnych wyborów w Namibii^[3]. Reprezentował Finlandię w Afrykańskim Banku Rozwoju, Azjatyckim Banku Rozwoju i Międzynarodowym Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Kierował radą dyrektorów fińskiego funduszu wsparcia industrializacji krajów rozwijających się. W latach 1987–1991 zajmował stanowisko zastępcy sekretarza generalnego ONZ. Pozostał następnie w strukturach tej organizacji na stanowisku doradcy.

Wystartował jako kandydat socjaldemokratów w wyborach prezydenckich w 1994. Zwyciężył w drugiej turze głosowania, pokonując Elisabeth Rehn wynikiem 53,9% głosów^[4]. Sześcioletnią kadencję zakończył 1 marca 2000, nie ubiegał się o reelekcję.

Po odejściu z urzędu powrócił do dyplomacji. W latach 2000–2004 był przewodniczącym Międzynarodowej Grupy Kryzysowej (ICG) w Brukseli. Wszedł w skład rady dyrektorów think tanku IDEA. Zajmował się kwestiami dotyczącymi Kosowa, w tym w 2005 powołany na specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego ONZ.

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W 2008 został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla, którą przyznano za działania w celu rozwiązania konfliktów międzynarodowych na kilku kontynentach (w szczególności w Namibii, Kosowie i prowincji Aceh)^[5].

Odznaczony m.in. duńskim Orderem Słonia^[6], polskim Orderem Orła Białego^[7] oraz ukraińskim Orderem Księcia Jarosława Mądrego I klasy^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Elizabeth Sleeman: Who's who in international affairs 2003. Wyd. 3. Londyn: Europa Publications, 2002. ISBN 1-85743-156-1. OCLC 50526266. (ang.).
↑ Markku Sandell, Merja Niilola, Pirjo Auvinen: Presidentti Martti Ahtisaari on kuollut. yle.fi, 16 października 2023. [dostęp 2023-10-16]. (fiń.).
↑ The Order of the Companions of OR Tambo in Gold. thepresidency.gov.za. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).
↑ Presidentinvaalit 1919–2000. tpk.fi. [dostęp 2015-12-09]. (fiń.).
↑ The Nobel Peace Prize 2008: Martti Ahtisaari. nobelprize.org. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).
↑ Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2016-09-20]. (duń.).
↑ M.P. z 1997 r. nr 38, poz. 378
↑ „ОРДЕН ПОДАНО, ВАША ВИСОКОПОВАЖНОСТЕ!” Практика вживання посадових титулів очільників іноземних держав у нагородній практиці сучасної України. vgo-kraina.org. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Martti Ahtisaari. clubmadrid.org. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

[1] Elizabeth Sleeman: Who's who in international affairs 2003. Wyd. 3. Londyn: Europa Publications, 2002. ISBN 1-85743-156-1. OCLC 50526266. (ang.).

[2] Markku Sandell, Merja Niilola, Pirjo Auvinen: Presidentti Martti Ahtisaari on kuollut. yle.fi, 16 października 2023. [dostęp 2023-10-16]. (fiń.).

[3] The Order of the Companions of OR Tambo in Gold. thepresidency.gov.za. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

[4] Presidentinvaalit 1919–2000. tpk.fi. [dostęp 2015-12-09]. (fiń.).

[5] The Nobel Peace Prize 2008: Martti Ahtisaari. nobelprize.org. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

[6] Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2016-09-20]. (duń.).

[7] M.P. z 1997 r. nr 38, poz. 378

[8] „ОРДЕН ПОДАНО, ВАША ВИСОКОПОВАЖНОСТЕ!” Практика вживання посадових титулів очільників іноземних держав у нагородній практиці сучасної України. vgo-kraina.org. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]