Osjaków

Osjaków
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Fragment rynku
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	wieluński
Gmina	Osjaków
Prawa miejskie	1446–1793, od 2024
Burmistrz	Jarosław Trojan
Powierzchnia	8,2756 km²
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 1350; 163,1 os./km²
Strefa numeracyjna	43
Kod pocztowy	98-320
Tablice rejestracyjne	EWI
	Położenie na mapie gminy Osjaków Osjaków
	Położenie na mapie Polski Osjaków
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Osjaków
	Położenie na mapie powiatu wieluńskiego Osjaków
	51°17′18″N 18°47′33″E/51,288333 18,792500
TERC (TERYT)	1017054
SIMC	0708420
	Urząd miejskiul. Targowa 26; 98-320 Osjaków
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	BIP

Osjaków – miasto w Polsce, położone w województwie łódzkim, w powiecie wieluńskim, siedziba miejsko-wiejskiej gminy Osjaków^[4]. Leży nad Wartą, przy drodze krajowej nr 74 z Wielunia do Piotrkowa Trybunalskiego. Jest miejscem etapowym spływów kajakowych.

Osjaków uzyskał lokację miejską około 1446 roku, zdegradowany do rangi osady w 1793 roku^[5]^[6]^[7].

W latach 1867–1953 był siedzibą gminy Radoszewice w powiecie wieluńskim^[8], 1953–1954 – gminy Osjaków^[9], 1954–1972 – gromady Osjaków^[10], a od 1973 – reaktywowanej gminy Osjaków^[11].

W latach 1975–1998 należał administracyjnie do województwa sieradzkiego.

1 stycznia 2024 odzyskał status miasta^[12].

Integralne części miasta Osjaków^[13]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0708437	Ewarystów	część miasta
0708443	Glinianki	część miasta
0708450	Lesisko	część miasta
0708466	Mazurka	część miasta
0708472	Wesołe Kąty	część miasta

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1299 r. Przed 1446 r. wieś otrzymała prawa miejskie, nie rozwinęła się jednak nigdy w znaczący ośrodek miejski i utraciła je w 1793 r. na skutek pożaru, który strawił większość zabudowań.

Od dawna pozyskiwano tu żelazo z rudy darniowej. W 1563 r. powstała pierwsza kuźnica. Jeszcze w okresie międzywojennym w okolicach Osjakowa (Józefina, Jasień, Czernice) wydobywano rudę i transportowano ją do huty „Kościuszko” i „Pokój” na Śląsku oraz do Częstochowy.

W 1791 r. Osjaków należał do Józefa Masłowskiego. W XIX w. należał do Psarskich herbu Jastrzębiec. Za udział w powstaniu styczniowym Józef Psarski i Władysław Ostrzycki z Osjakowa zostali zesłani na Sybir.

Jest miastem partnerskim francuskiego Trévol.

Kościół św. Kazimierza Królewicza w Osjakowie
Fragment ulicy Częstochowskiej
Fragment rynku
Fragment rynku w świątecznym wystroju
Fragment rynku
Kapliczka przy rynku

Druga Wojna Światowa[edytuj | edytuj kod]

Przed II wojną światową 60% mieszkańców stanowili Żydzi. Miejscowość żyła z rolnictwa i handlu. W 1940 roku Niemcy zorganizowali dla ludności żydowskiej getto. Nie miało ono charakteru zamkniętego. W sierpniu 1942 roku rozpoczęto likwidację getta. Żydów z Osjakowa i z gminy Kiełczygłów zamknięto w kościele w Osjakowie. Przebywali w nim stłoczeni przez kilka dni bez pożywienia. Wywieziono ich do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i tam wymordowano. W ten sposób żyjąca od blisko 300 lat żydowska mniejszość w Osjakowie przestała istnieć^[14].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Neogotycki kościół św. Jadwigi wzniesiony został w latach 1912–1914 na miejscu poprzednich: z 1522 i kolejnego z 1649 r. W kościele m.in. późnogotycka chrzcielnica z XVI w. Na wieży kościoła znajduje się zegar wykonany w 1938 roku przez Józefa Ambroziego z Tuszyna. Zachowała się też była synagoga. W centrum miejscowości stoi pomnik poświęcony ofiarom ludobójstwa niemieckiego. Na cmentarzu wiele pomników przyrody i mogiła powstańców poległych 17 marca 1863 r. w bitwie pod Radoszewicami oraz mogiły ofiar niemieckiego terroru.

Odręczny plan Osjakowa nieznanego autora z 1920
Synagoga w Osjakowie

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz żydowski w Osjakowie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dz. U. 2023 poz. 1472. [dostęp 2024-01-01].
↑ Osjaków - liczba mieszkańców [online], 2022 [dostęp 2023-01-21] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 879 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ Dymitrow, M. (2015). The concept of urbanity in light of the municipal reform in interwar Poland / Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [w:] Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 61–63 / 65–115.
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.
↑ Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku: podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Dokumentacja geograficzna.
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ Dz.U. z 1953 r. nr , poz. 42
↑ Uchwała Nr 40/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu wieluńskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-167/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 39)
↑ Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972, Nr. 14, Poz. 185).
↑ Dz.U. 2023 poz. 1472.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Osjakow w latach okupacji hitlerowskiej (1939-1945) - Strona 4 [online], osjakowianie.pl [dostęp 2023-06-10] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Muszyńska E.: Problem zagrożonych reliktów urbanistycznych małych miast. Warszawa, 1977, s. 79-81
Ruszkowski A.: Sieradz i okolice, Sieradz, 2000

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Osjakow.pl – oficjalna strona internetowa Osjakowa
Osjakowianie.pl – serwis informacyjny i forum dyskusyjne Osjakowa
Ossyjaków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 660 .

[1] Dz. U. 2023 poz. 1472. [dostęp 2024-01-01].

[2] Osjaków - liczba mieszkańców [online], 2022 [dostęp 2023-01-21] .

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 879 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[5] Dymitrow, M. (2015). The concept of urbanity in light of the municipal reform in interwar Poland / Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [w:] Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 61–63 / 65–115.

[6] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.

[7] Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku: podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Dokumentacja geograficzna.

[8] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[9] Dz.U. z 1953 r. nr , poz. 42

[10] Uchwała Nr 40/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu wieluńskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-167/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 39)

[11] Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972, Nr. 14, Poz. 185).

[dziennikdwacztery-12] Dz.U. 2023 poz. 1472.

[Dz.U._29/2013-13] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[14] Osjakow w latach okupacji hitlerowskiej (1939-1945) - Strona 4 [online], osjakowianie.pl [dostęp 2023-06-10] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Miasto	Osjaków
Wsie	Borki Walkowskie Chorzyna Czernice Dębina Dolina Czernicka Drobnice Felinów Gabrielów Huta Czernicka Jasień Józefina Kolonia Dąbrowice Krzętle Kuźnica Ługowska Kuźnica Strobińska Nowa Wieś Piskornik Czernicki Raducki Folwark Raduczyce Skaleniec Stanisławów Walków Zofia
Kolonie	Kolonia Raducka
Osady	Kajdas
Integralne części wsi	Bielany Dąbrowa Dębina Ewarystów Glinianki Kakalec Kresy Kurnica Lesisko Łykowe Mała Wieś Marzętnik Mazurka Niwa Nowiny Podkochlew Przysieczki Przysieki (Czernice) Przysieki (Walków) Rzychta Smugi Stara Wieś Szyszczyna Tobułki Ugoda Wesołe Kąty Zagóry Żabieniec

Miasta	Osjaków Wieluń
Gminy miejsko-wiejskie	Osjaków Wieluń
Gminy wiejskie	Biała Czarnożyły Konopnica Mokrsko Ostrówek Pątnów Skomlin Wierzchlas

Miasta na prawach powiatu	Łódź Piotrków Trybunalski Skierniewice
Miasta powiatowe	Bełchatów Brzeziny Kutno Łask Łęczyca Łowicz Opoczno Pabianice Pajęczno Poddębice Radomsko Rawa Mazowiecka Sieradz Tomaszów Mazowiecki Wieluń Wieruszów Zduńska Wola Zgierz
Miasta gminne	Aleksandrów Łódzki Białaczów Biała Rawska Błaszki Bolesławiec Bolimów Dąbrowice Drzewica Działoszyn Głowno Grabów Inowłódz Jeżów Kamieńsk Kiernozia Koluszki Konstantynów Łódzki Krośniewice Lutomiersk Lututów Osjaków Ozorków Parzęczew Piątek Przedbórz Rozprza Rzgów Stryków Sulejów Szadek Tuszyn Ujazd Uniejów Warta Wolbórz Zelów Złoczew Żarnów Żychlin