Zamek w Bezławkach: Różnice pomiędzy wersjami

Zamek w Bezławkach
	nr rej. 785 z 5.02.1968
Państwo	Polska
Miejscowość	Bezławki
Styl architektoniczny	gotyk
Rozpoczęcie budowy	1377
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zamek w Bezławkach
	Położenie na mapie Polski Zamek w Bezławkach
	54°00′55″N 21°16′00″E/54,015278 21,266667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:14, 24 kwi 2019

Zamek w Bezławkach – zamek komornika krzyżackiego we wsi Bezławki w powiecie kętrzyńskie, w województwie warmińsko-mazurskim. Obecnie filialny kościół parafii katolickiej w Wilkowie.

Historia

Zamek zbudowano na "surowym korzeniu" około 1377 roku, na co wskazuje badanie dendrochronologiczne^[2]. Po roku 1377 wzniesiono mury głównego domu zamkowego o wymiarach 25 x 12 metrów z drewnianymi schodami od strony południowej i wykuszem ustępowym od zachodu^[3]. Wnętrze podzielono na 5 poziomów użytkowych, a całość przykryto dwuspadowym dachem ze schodkowymi szczytami od wschodu i zachodu. W okresie późniejszym zbudowano obwód murów z otwartymi od wewnątrz basztami. Ostatnim etapem była budowa murowanej klatki schodowej przy elewacji południowej. W roku 1402 większość prac budowlanych przypuszczalnie była zakończona^[3]. W 1403 roku miał tu być przetrzymywany litewski książę Świdrygiełło^[3].

Wjazd na zamek prowadził od wschodu. W średniowieczu zamek był siedzibą komornictwa, która podlegała prokuratorowi w Ramsterborku (obecnie Kętrzyn) związanemu z komturstwem w Baldze (Wiesiełoje, obwód kaliningradzki). Był też punktem etapowym dla wypraw krzyżackich kierujących się na Litwę i Żmudź oraz chronił kolonizowane tereny. W 1583 r. zamek przekształcono w kościół protestancki o czym informował nieczytelny obecnie napis w blendzie nad bramą cmentarną. Od XVI – do końca lat 70. XX wieku kościół służył wspólnocie ewangelicko-augsburskiej.

Architektura

Zamek założono na wzniesieniu w pobliżu rzeki Dajny. Mury obwodowe wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 42,3 x 51,8 m. Wjazd znajdował się przy domu zamkowym od wschodu, a nie jak wcześniej rekonstruował to błędnie Conrad Steinbrecht w kurtynie północnej. Wschodnią i zachodnią kurtynę zaopatrzono w płytkie wykusze. Głównym elementem zamku był dom przylegający do północnej ściany murów, o wymiarach 12 x 25 m. Zbudowano go z cegły, na kamiennym fundamencie. Posiadał dwie kondygnacje mieszkalne, trzecia natomiast służyła celom obronnym. Dzieliły je prawdopodobnie drewniane stropy. Schodkowe szczyty domu zdobione były blendami. Po przejściu w ręce protestantów dobudowano kruchtę i zlikwidowano podziały między piętrami. W latach 1726-1730 powstała okazała dzwonnica, przylegająca do zachodniej ściany domu. W XVI w. na dawnym dziedzińcu utworzono cmentarz, a wschodnia część murów wzbogaciła się o nową bramkę z malowaną inskrypcją.

Poważne prace budowlane przy obiekcie miały miejsce w latach 1726–1730, gdy zbudowano wieżę zachodnią (dzwonnicę), w dolnych partiach murowaną, wyżej w konstrukcji ryglowej^[3]. Zbudowano także nową kruchtę. Kolejne prace remontowe podjęto w roku 1884, gdy wykonano drewnianą kolebkę we wnętrzu, a elewacje otynkowano. Po 1980 roku obiekt przejęli katolicy, co wiązało się to z kolejną przebudową wnętrza, podczas której około 1988 roku usunięto boczne empory, zlikwidowano ołtarz ambonowy i wymieniono posadzki we wnętrzach^[3].

Zamek w Bezławkach stanowił siedzibę urzędnika zarządzającego najniższą krzyżacką jednostką administracyjną – komornictwem i jest najlepiej zachowanym obiektem spośród zamków komornickich (inne zachowane to Nowy Jasiniec i Giżycko)^[3].

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2012-01-29] .
↑ "Bezławki - ocalić od zniszczenia", pod red. A. Koperkiewicza, Gdańsk 2013
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f WojciechW. Wółkowski WojciechW., Architektura zamku w Bezławkach, „Bezławki : ocalić od zniszczenia : wyniki prac interdyscyplinarnych prowadzonych w latach 2008-2011” [dostęp 2019-04-24] (ang.).

Bibliografia

L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 88-89. ISBN 978-83-213-4158-3.
A. Koperkiewicz, Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Bezławki, gm Reszel, woj. warmińsko-mazurskie stanowisko II (zamek), AZP 19-68/1, 2008, (mps w archiwum IAiE UG w Gdańsku, WUOZ w Olsztynie).
A. Koperkiewicz, Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Bezławki, gm Reszel, woj. warmińsko-mazurskie stanowisko II (zamek), AZP 19-68/1, 2009, (mps w archiwum IAiE UG w Gdańsku, WUOZ w Olsztynie).
A. Koperkiewicz, Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Bezławki, gm Reszel, woj. warmińsko-mazurskie stanowisko II (zamek), AZP 19-68/1, 2010, (mps w archiwum IAiE UG w Gdańsku, WUOZ w Olsztynie)

Linki zewnętrzne

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 [dostęp 2012-01-29] .

[2] "Bezławki - ocalić od zniszczenia", pod red. A. Koperkiewicza, Gdańsk 2013

[:0-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f WojciechW. Wółkowski WojciechW., Architektura zamku w Bezławkach, „Bezławki : ocalić od zniszczenia : wyniki prac interdyscyplinarnych prowadzonych w latach 2008-2011” [dostęp 2019-04-24] (ang.).

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 31: / Linia 31: @@
  |www                   =
 }}
-'''Zamek w Bezławkach''' – zamek we wsi [[Bezławki]] w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskie]], w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]]. Obecnie [[Kościół filialny|filialny kościół]] parafii katolickiej w [[Wilkowo (powiat kętrzyński)|Wilkowie]].
+'''Zamek w Bezławkach''' – zamek komornika krzyżackiego we wsi [[Bezławki]] w [[Powiat kętrzyński|powiecie kętrzyńskie]], w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]]. Obecnie [[Kościół filialny|filialny kościół]] parafii katolickiej w [[Wilkowo (powiat kętrzyński)|Wilkowie]].
 == Historia ==
-Zamek zbudowano na "surowym korzeniu" około 1377 roku, na co wskazuje badanie dendrochronologiczne<ref>"Bezławki - ocalić od zniszczenia", pod red. A. Koperkiewicza, Gdańsk 2013</ref>. Wzniesiono wtedy prostokątny budynek o wymiarach 25 x 12 metrów. W okresie późniejszym zbudowano obwód murów z basztami. Wjazd na zamek prowadził od wschodu. W średniowieczu zamek był siedzibą komornictwa, która podlegała prokuratorowi w Ramsterborku (obecnie [[Kętrzyn]]) związanemu z komturstwem w [[Balga|Baldze]] (Wiesiełoje, [[obwód kaliningradzki]]). Był też punktem etapowym dla wypraw krzyżackich kierujących się na Litwę i Żmudź oraz chronił kolonizowane tereny. W 1583 r. zamek przekształcono w kościół [[Protestantyzm|protestancki]]. Od XVI – do końca lat 70. XX wieku kościół służył wspólnocie ewangelicko-augsburskiej. Na początku lat 80. [[XX wiek|XX w.]] wszedł w posiadanie [[Katolicyzm|katolików]] i został poddany częściowej renowacji w 1988 r.
+Zamek zbudowano na "surowym korzeniu" około 1377 roku, na co wskazuje badanie dendrochronologiczne<ref>"Bezławki - ocalić od zniszczenia", pod red. A. Koperkiewicza, Gdańsk 2013</ref>. Po roku 1377 wzniesiono mury głównego domu zamkowego o wymiarach 25 x 12 metrów z drewnianymi schodami od strony południowej i wykuszem ustępowym od zachodu<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Wojciech Wółkowski |tytuł = Architektura zamku w Bezławkach |czasopismo = Bezławki : ocalić od zniszczenia : wyniki prac interdyscyplinarnych prowadzonych w latach 2008-2011 |data dostępu = 2019-04-24 |url = https://www.academia.edu/36802273/Architektura_zamku_w_Bez%C5%82awkach |język = en}}</ref>. Wnętrze podzielono na 5 poziomów użytkowych, a całość przykryto dwuspadowym dachem ze schodkowymi szczytami od wschodu i zachodu. W okresie późniejszym zbudowano obwód murów z otwartymi od wewnątrz basztami. Ostatnim etapem była budowa murowanej klatki schodowej przy elewacji południowej. W roku 1402 większość prac budowlanych przypuszczalnie była zakończona<ref name=":0" />. W 1403 roku miał tu być przetrzymywany litewski książę [[Świdrygiełło]]<ref name=":0" />.
+Wjazd na zamek prowadził od wschodu. W średniowieczu zamek był siedzibą komornictwa, która podlegała prokuratorowi w Ramsterborku (obecnie [[Kętrzyn]]) związanemu z komturstwem w [[Balga|Baldze]] (Wiesiełoje, [[obwód kaliningradzki]]). Był też punktem etapowym dla wypraw krzyżackich kierujących się na Litwę i Żmudź oraz chronił kolonizowane tereny. W 1583 r. zamek przekształcono w kościół [[Protestantyzm|protestancki]] o czym informował nieczytelny obecnie napis w blendzie nad bramą cmentarną. Od XVI – do końca lat 70. XX wieku kościół służył wspólnocie ewangelicko-augsburskiej.
 == Architektura ==
-[[Plik:Bezławki zamek Conrad Steinbrecht.jpg|thumb|250px|left|Rekonstrukcja XV-wiecznego zamku autorstwa [[Conrad Steinbrecht|Conrada Steinbrechta]]]]
+[[Plik:Bezławki zamek Conrad Steinbrecht.jpg|thumb|250px|left|Rekonstrukcja XV-wiecznego zamku autorstwa [[Conrad Steinbrecht|Conrada Steinbrechta]] z błędnie zaznaczonym miejscem wjazdu na zamek|alt=]]
-Zamek założono na wzniesieniu w pobliżu rzeki [[Dajna (rzeka)|Dajny]]. Mury obwodowe wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 42,3 x 51,8 m. W ich wschodniej kurtynie znajdowała się brama wjazdowa (dawniej uważano, że w kurtynie północnej), której dodatkowo broniły czworoboczne, otwarte od strony dziedzińca narożne baszty. Wschodnią i zachodnią kurtynę zaopatrzono w płytkie [[wykusz]]e. Głównym elementem zamku był dom przylegający do północnej ściany murów, o wymiarach 12 x 25 m. Zbudowano go z cegły, na kamiennym fundamencie. Posiadał dwie kondygnacje mieszkalne, trzecia natomiast służyła celom obronnym. Dzieliły je prawdopodobnie drewniane stropy. Schodkowe szczyty domu zdobione były [[Blenda (architektura)|blendami]]. Po przejściu w ręce protestantów dobudowano [[Kruchta|kruchtę]] i zlikwidowano podziały między piętrami. W latach 1726-1730 powstała okazała dzwonnica, przylegająca do zachodniej ściany domu. W [[XVI wiek|XVI w.]] na dawnym dziedzińcu utworzono cmentarz, a wschodnia część murów wzbogaciła się o nową bramkę z malowaną [[Inskrypcja|inskrypcją]].
+Zamek założono na wzniesieniu w pobliżu rzeki [[Dajna (rzeka)|Dajny]]. Mury obwodowe wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 42,3 x 51,8 m. Wjazd znajdował się przy domu zamkowym od wschodu, a nie jak wcześniej rekonstruował to błędnie Conrad Steinbrecht w kurtynie północnej. Wschodnią i zachodnią kurtynę zaopatrzono w płytkie [[wykusz]]e. Głównym elementem zamku był dom przylegający do północnej ściany murów, o wymiarach 12 x 25 m. Zbudowano go z cegły, na kamiennym fundamencie. Posiadał dwie kondygnacje mieszkalne, trzecia natomiast służyła celom obronnym. Dzieliły je prawdopodobnie drewniane stropy. Schodkowe szczyty domu zdobione były [[Blenda (architektura)|blendami]]. Po przejściu w ręce protestantów dobudowano [[Kruchta|kruchtę]] i zlikwidowano podziały między piętrami. W latach 1726-1730 powstała okazała dzwonnica, przylegająca do zachodniej ściany domu. W [[XVI wiek|XVI w.]] na dawnym dziedzińcu utworzono cmentarz, a wschodnia część murów wzbogaciła się o nową bramkę z malowaną [[Inskrypcja|inskrypcją]].
+Poważne prace budowlane przy obiekcie miały miejsce w latach 1726–1730, gdy zbudowano wieżę zachodnią (dzwonnicę), w dolnych partiach murowaną, wyżej w konstrukcji ryglowej<ref name=":0" />. Zbudowano także nową kruchtę. Kolejne prace remontowe podjęto w roku 1884, gdy wykonano drewnianą kolebkę we wnętrzu, a elewacje otynkowano. Po 1980 roku obiekt przejęli katolicy, co wiązało się to z kolejną przebudową wnętrza, podczas której około 1988 roku usunięto boczne empory, zlikwidowano ołtarz ambonowy i wymieniono posadzki we wnętrzach<ref name=":0" />.
+Zamek w Bezławkach stanowił siedzibę urzędnika zarządzającego najniższą krzyżacką jednostką administracyjną – komornictwem i jest najlepiej zachowanym obiektem spośród zamków komornickich (inne zachowane to [[Zamek w Jasińcu Nowym|Nowy Jasiniec]] i [[Zamek w Giżycku|Giżycko]])<ref name=":0" />.
 [[Plik:Bezławki kościół brama(WLZ12).jpg|thumb|250px|Bramka z XVI w.]]
@@ Linia 46: / Linia 52: @@
 == Bibliografia ==
 * {{cytuj książkę | autor = L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm | tytuł = Leksykon zamków w Polsce | wydawca = Arkady | miejsce = Warszawa | data = 2012 | strony = 88-89 | isbn = 978-83-213-4158-3}}
+*A. Koperkiewicz, ''Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Bezławki, gm Reszel, woj. warmińsko-mazurskie stanowisko II (zamek)'', AZP 19-68/1, 2008, (mps w archiwum IAiE UG w Gdańsku, WUOZ w Olsztynie).
+*A. Koperkiewicz, ''Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Bezławki, gm Reszel, woj. warmińsko-mazurskie stanowisko II (zamek)'', AZP 19-68/1, 2009, (mps w archiwum IAiE UG w Gdańsku, WUOZ w Olsztynie).
+*A. Koperkiewicz, ''Sprawozdanie z badań archeologicznych w miejscowości Bezławki, gm Reszel, woj. warmińsko-mazurskie stanowisko II (zamek)'', AZP 19-68/1, 2010, (mps w archiwum IAiE UG w Gdańsku, WUOZ w Olsztynie)
 == Linki zewnętrzne ==