Petersburg

Petersburg

Herb Flaga
Państwo	Rosja
Gubernator	Gieorgij Połtawczenko
Powierzchnia	1399 km²
Wysokość	3 m n.p.m.
Populacja (2010) • liczba ludności • gęstość	4 953 219 (2012) 3541 os./km²
Nr kierunkowy	7812
Kod pocztowy	190000-199406
Tablice rejestracyjne	78, 98 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS
Podział miasta	20 rejonów
Położenie na mapie Rosji Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city}
Strona internetowa

{{Miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | współrzędne = Nieznane pola: "sekundN", "sekundE", "stopniN", "stopniE", "minutE" oraz "minutN".

Petersburg (forma zalecana), Sankt Petersburg (egzonim wariantowy) (ros. Санкт-Петербург, Sankt-Pietierburg, potocznie Петербург, Pietierburg; dawniej Piotrogród, ros. Петроград, Leningrad, ros. Ленинград) – miasto w Rosji, położone w delcie Newy nad Zatoką Fińską na terytorium zawierającym m.in. ponad 40 wysp. W latach 1712–1918 stolica Imperium Rosyjskiego. Powierzchnia 1439 km², liczba ludności 4 600 276.

Petersburg jest miastem wydzielonym Federacji Rosyjskiej i stanowi jej odrębny podmiot. Jest stolicą Północno-Zachodniego Okręgu Federalnego i obwodu leningradzkiego, chociaż sam do niego nie należy.

Nazwa

Nazwa miasta w ciągu wieków ulegała zmianie. Pierwotnie na cześć św. Piotra miasto nazywało się Sankt Piterburh, co było wzorowane na niderlandzkiej wymowie Sint Petersburg, a wynikało z faktu, iż car Piotr I w młodości przebywał przez pewien czas w Holandii. Później ustabilizowała się nazwa w obecnym odniemieckim brzmieniu.

Po wybuchu I wojny światowej, 31 sierpnia 1914 roku niemiecko brzmiącą nazwę zamieniono ze względów patriotycznych na jej rosyjskie tłumaczenie Piotrogród (Pietrograd). Prawie dziesięć lat później, 26 stycznia 1924 Piotrogród stał się Leningradem – w ten sposób uczczono pamięć Włodzimierza Lenina, zmarłego przywódcy Rosji Radzieckiej. 6 września 1991 miastu przywrócono dawną nazwę.

Pitier – to z kolei nieoficjalna, pieszczotliwa, potoczna nazwa miasta, która funkcjonowała już w XIX wieku, było używane zarówno w czasach radzieckich, jak też obecnie. Stosują się też określenia kulturalna stolica lub północna stolica.

Zalecaną polską nazwą miasta (egzonimem), zgodnie z ustaleniami Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych jest tradycyjna forma Petersburg. W 2006 Komisja dopuściła używanie egzonimu wariantowego Sankt Petersburg, w dalszym ciągu zalecając w języku polskim używanie nazwy Petersburg.

Gospodarka, transport, turystyka, nauka

Petersburg jest największym po Moskwie ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i naukowym Rosji, jednak pod względem odwiedzin turystów przewyższa stolicę, i tak np. w 2004 było ich 3,4 mln. Przez UNESCO został ogłoszony ósmym najbardziej atrakcyjnym turystycznie miastem świata, m.in. w związku z opiniami, że jest jednym z najwspanialszych zespołów urbanistycznych świata.

Kilkadziesiąt wysp, na których leży Petersburg, spiętych jest 396 mostami, z których 14 największych jest co noc otwieranych w celu umożliwienia statkom przedostania się na jezioro Ładoga. Z tego względu nazywany bywa Wenecją Północy.

Dzięki swojemu dogodnemu położeniu geograficznemu rozwinął się w nim przemysł stoczniowy (np. Stocznia Bałtycka), maszynowy (Zakłady Elektrosiła, Zakłady Kirowskie), elektrotechniczny i elektroniczny, hutnictwo żelaza i metali kolorowych, przemysł chemiczny, a zwłaszcza gumowy, włókienniczy, odzieżowy, skórzano-obuwniczy, poligraficzny, drzewny, papierniczy, materiałów budowlanych oraz spożywczy. W Petersburgu znajduje się zatrudniająca 6700 osób fabryka aut, w której produkowany jest model Chevrolet Cruze.

Petersburg jest wielkim węzłem kolejowym i drogowym oraz jednym z największych portów morskich Rosji. Port rzeczny połączony jest drogami wodnymi z morzami: Białym, Azowskim, Kaspijskim i Czarnym. Znajduje się tu także międzynarodowy port lotniczy Pułkowo.

W mieście istnieje 41 szkół wyższych, w tym Petersburski Uniwersytet Państwowy, ponad 170 instytucji naukowo-badawczych, ponad dwa tysiące bibliotek (w tym Biblioteka im. Michaiła Sałtykowa-Szczedrina), obserwatorium astronomiczne Pułkowo, Teatr Maryjski, który w latach 1920–1992 funkcjonował jako Teatr Opery i Baletu im. Sergieja Kirowa. Funkcjonuje ciesząca się światową sławą filharmonia, założona w 1862.

Petersburg jest jednym z głównych centrów muzealnych świata, swoje zasoby udostępnia m.in. jedno z trzech największych muzeów świata – Ermitaż, ponadto Muzeum Rosyjskie, Muzeum Antropologii i Etnografii (Kunstkamera) oraz kilkaset mniejszych muzeów. W pobliżu miasta są liczne miejscowości turystyczno-wypoczynkowe, w których znajdują się kompleksy parkowo-pałacowe byłych carów Rosji, takie jak Puszkin (Carskie Sioło), Peterhof, Pawłowsk, Zielenogorsk czy Gatczyna.

Części miasta

Lp.	nazwa dzielnicy	nazwa rosyjska	mieszkańców: 1 stycznia 2004	mieszkańców: 1 stycznia 2005
1	Admiralicyjna	Адмиралтейский район	184.400	181.704
2	Centralna	Центральный район	231.100	225.821
3	Czerwonoarmijska	Красногвардейский район	330.200	327.484
4	Czerwonosielska	Красносельский район	304.300	302.890
5	Frunzeńska	Фрунзенский район	402.700	398.994
6	Kalininska	Калининский район	467.200	464.570
7	Kirowska	Кировский район	336.100	332.413
8	Kołpińska	Колпинский район	174.800	176.213
9	Kronsztadzka	Кронштадтский район	43.100	42.992
10	Kurortowa	Курортный район	67.100	67.235
11	Łomonosowska	Ломоносовский район	37.300	37.420
12	Moskiewska	Московский район	272.400	268.873
13	Newska	Невский район	434.500	435.097
14	Pawłowska	Павловский район	16.100	16.006
15	Piotropałacowa	Петродворцовый район	76.800	77.574
16	Piotrogrodzka	Петроградский район	131.500	128.469
17	Nadmorska	Приморский район	397.500	401.609
18	Puszkińska	Пушкинский район	101.000	103.009
19	Wyspa Wasiljewska	Василеостровский район	198.700	196.815
20	Wyborska	Выборгский район	417.300	414.812

Historia miasta

Wiek XVIII

Pomnik Piotra Wielkiego

Sprawą prestiżową dla władców Rosji z dynastii Romanowów było uzyskanie dostępu do Morza Bałtyckiego. Przez ponad sto lat kolejni carowie bezskutecznie starali się osiągnąć wyznaczony cel. Dopiero w okresie rządów Piotra I Rosjanie znaleźli się nad Bałtykiem. Dzięki wojnie północnej, którą toczył ze Szwedami w latach 1701-1721 oraz zwycięstwie w bitwie pod Połtawą w 1709, a także korzystnych ustaleniach pokoju w Nystad (fin. Uusikaupunki), mógł przystąpić do zagospodarowywania nadmorskich obszarów.

Głównym marzeniem cara było zbudowanie od podstaw miasta, które miało świadczyć o narodzinach potęgi państwa rosyjskiego. Prace budowlane, w których brali udział najwybitniejsi architekci ówczesnej Europy, rozpoczęły się już w 1703 na zdobytej rok wcześniej od Szwecji Wyspie Zajęczej (fin. Jänissaari), położonej w Ingrii u ujścia Newy. Był to obszar podmokły i słabo zaludniony, toteż osuszenie tych terenów było podstawowym wyzwaniem dla budowniczych. Pierwszą budowlą wzniesioną na obszarze Wyspy Zajęczej była Twierdza Pietropawłowska, którą rozpoczęto wznosić na mocy rozkazu cara z dnia 16 maja (27 maja według kalendarza gregoriańskiego) 1703. Dzień ten jest uznawany za datę założenia miasta. Na płycie kamiennej specjalnie przygotowanej na tę uroczystość wyryto następujący napis:

Roku pańskiego 1703, 16 maja założone zostało przez cara i wielkiego księcia Piotra Aleksiejewicza miasto Sankt-Petersburg.

Caryca Elżbieta kazała wybudować sobie w Petersburgu pałac, wzorowany na francuskim Wersalu – tzw. Pałac Zimowy. Jako pierwsza zamieszkała w nim cesarzowa Katarzyna II.

Wiek XIX

• dekabryści

Wiek XX

• krwawa niedziela (Petersburg 1905)
• rewolucja lutowa 1917
• rewolucja październikowa
• zamach na Siergieja Kirowa rozpoczął wielki terror, wiele ofiar pochowano w Lewaszowie
• blokada Leningradu
• Anatolij Sobczak mer, współpracował z Władimirem Putinem

Transport

• Tramwaje w Petersburgu
• Port lotniczy Petersburg-Pułkowo
• Pulkovo Airlines – linia lotnicza
• Rossiya Airlines – linia lotnicza
• Metro w Petersburgu

Sport

Miasto jest jednym z centrów sportowych Rosji. Istnieje tu Petersburski Kompleks Sportowo-Koncertowy. Działają tutaj takie kluby jak Zenit Petersburg (piłka nożna), SKA Sankt Petersburg (posiadający sekcję hokeja na lodzie oraz piłki nożnej), Dynamo Petersburg czy Spartak Petersburg (koszykówka). W mieście rozgrywany jest także tenisowy turniej Sankt Petersburg Open. W rejonie miasta działa także skocznia narciarska, Kawgołowo.

Współpraca zagraniczna

Belgrad (Serbia) Birmingham (Wielka Brytania) Mumbaj (Indie) Debreczyn (Węgry) Drezno (Niemcy) Duszanbe (Tadżykistan) Gdańsk (Polska) Hamburg (Niemcy) Hawr (Francja) Isfahan (Iran) Koszyce (Słowacja) Kraków, Polska Lansing (USA) Los Angeles (USA) Lwów (Ukraina) Erywań (Armenia)

Maribor (Słowenia) Mediolan (Włochy) Melbourne (Australia) Osaka (Japonia) Płowdiw (Bułgaria) Rotterdam (Holandia) Sewastopol (Ukraina) Sofia (Bułgaria) Stambuł (Turcja) St. Petersburg (USA) Turku (Finlandia) Warna (Bułgaria) Warszawa (Polska) Wilno (Litwa) Zagrzeb (Chorwacja) Namp'o (KRL-D)

Galeria

Mapy

• 
  Mapa miasta z 1776
• 
  Mapa St.Petersburga. Meyers Konversationslexikon, 1888
• 
  Mapa St. Petersburga i jego okolic. Meyers Konversationslexikon, 1888
• 
  Plan Leningradu z 1978

Zdjęcia

• 
  Pałac Zimowy w Petersburgu
• 
  Peterhof
• 
  Krążownik Aurora
• 
  Metro – stacja Awtowo
• 
  Kunstkamera (również najstarsze muzeum w Rosji)
• 
  Teatr Aleksandryjski na placu Ostrowskiego
• 
  Ermitaż nocą
• 
  Jedna z sal Ermitażu
• 
  Sobór Zmartwychwstania Pańskiego
• 
  Narewski Łuk Triumfalny

Grawiura : St. Petersburg i Newa 1753. Valeriani Joseph i Machaew Michaił Iwanowicz

Zobacz też

• Metro w Petersburgu
• Wielka Synagoga Chóralna w Sankt Petersburgu
• Polska Korporacja Akademicka Sarmatia – Petersburg 1908 r.
• Cmentarz Tichwiński
• Dworzec Witebski

Linki zewnętrzne

• strona administracji miasta
• Sankt Petersburg po polsku
• Polski miesięcznik w Sankt Petersburgu
• „Sankt Petersburg 1900 – fotokatalog stolicy cesarskiej Rosji”
• Kunstkamera – Muzeum Antropologii i Etnografii
• Strona Ermitażu (ros. • ang. • niderl. • fr. • wł.)
• Mapy miasta (ang. • ros.)
• petersburg-bridges.com (ang.)
• kilka zbiorów zdjęć zabytków Petersburga
• Petersburg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 18 .