Przejdź do zawartości

Władca Pierścieni

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władca Pierścieni
The Lord of the Rings
Ilustracja
Jedyny Pierścień
Autor

John Ronald Reuel Tolkien

Typ utworu

powieść przygodowa, high fantasy

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Wielka Brytania

Język

angielski

Data wydania

1954–1955

Wydawca

Allen & Unwin

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1961–1963

Wydawca

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Przekład

Maria Skibniewska, Cezary Frąc i Maria Frąc, Jerzy Łoziński

poprzednia
Hobbit, czyli tam i z powrotem
następna
brak

Władca Pierścieni (ang. The Lord of the Rings) – powieść high fantasy J.R.R. Tolkiena, której akcja rozgrywa się w mitologicznym świecie Śródziemia.

Jest ona kontynuacją innej powieści tego autora zatytułowanej Hobbit, czyli tam i z powrotem.

Sześć ksiąg

[edytuj | edytuj kod]

Władca Pierścieni jest często mylnie nazywany trylogią, choć w rzeczywistości jest to powieściowa całość, podzielona na sześć ksiąg. Ze względu na swoją dużą objętość, została ona wydana w trzech tomach z powodu nacisków wydawcy[1]; nie było to jednak oryginalne zamierzenie Tolkiena. Powieść składa się z sześciu części:

Wydane w tomie I – Drużyna Pierścienia (The Fellowship of the Ring):

  1. Powrót Cienia (Return of the Shadow)
  2. Drużyna Pierścienia (The Fellowship of the Ring)

Wydane w tomie II – Dwie wieże (The Two Towers):

  1. Zdrada Isengardu (The Treason of Isengard)
  2. Podróż do Mordoru (The Journey to Mordor)

Wydane w tomie III – Powrót króla (The Return of the King):

  1. Wojna o Pierścień (The War of the Ring)
  2. Powrót króla (The Return of the King)

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Popularność wcześniejszej powieści Tolkiena Hobbit (1937) spowodowała, że wydawcy poprosili pisarza o stworzenie kontynuacji. Tolkien początkowo wysłał kilka gotowych już utworów, z których przyjęto Rudego Dżila i jego psa, zaś Łazikanty i Silmarillion nie zostały dopuszczone do publikacji, jednak Tolkien pod naciskiem zaczął tworzyć nowe dzieło[2].

Pisaną przez około 12 lat[3] (1937-1949) powieść sukcesywnie wydawano w Wielkiej Brytanii w latach 1954–1955. W połowie lat sześćdziesiątych XX w. Władca Pierścieni stał się fenomenem wydawniczym w krajach anglosaskich, a następnie na całym świecie. Książkę przetłumaczono na dziesiątki języków (w Polsce ukazała się w latach 1961–1963). Jej sukces spowodował gigantyczny rozwój gatunku fantasy.

Fabuła

[edytuj | edytuj kod]

Akcja powieści rozpoczyna się 60 lat po wydarzeniach opisanych w Hobbicie. Czarodziej Gandalf po przybyciu do Shire, kraju hobbitów odkrywa, że magiczny pierścień będący w posiadaniu hobbita Bilbo Bagginsa to w rzeczywistości Jedyny Pierścień stworzony przez władcę ciemności, Saurona, który pozwala kontrolować inne Pierścienie Władzy. Jeśli Sauron odzyska pierścień całe Śródziemie czeka zagłada, a jedynym sposobem na jego zniszczenie jest wrzucenie go do krateru Orodruiny, gdzie został wykuty. Zadania tego podejmuje się krewny Bilba, Frodo. Przydzielona zostaje mu drużyna, która ma go wspomagać. Jednak wskutek różnych wypadków jej członkowie rozdzielają się, a Frodo razem z Samem kontynuuje swą niebezpieczną misję. Jest to dość trudne zadanie, ponieważ Jedyny Pierścień budzi silne pożądanie w swoich posiadaczach, którzy nie mają dostatecznie silnej woli, by mu się przeciwstawić. Ich przewodnikiem zostaje Gollum, stwór, który był kiedyś w posiadaniu pierścienia i za wszelką cenę chce go odzyskać. Tymczasem reszta Śródziemia na czele z Gandalfem i następcą tronu Gondoru, Aragornem szykuje się na wojnę z armiami Saurona. Losy Śródziemia zależą jednak od dwójki hobbitów i ich misji.

Główne motywy i interpretacje

[edytuj | edytuj kod]

Tolkien był wierzącym katolikiem, ale choć potwierdził, że jego dzieło jest chrześcijańskie w duchu[4], to równocześnie zaprzeczał jakoby była to bezpośrednia chrześcijańska alegoria, jak krytykowana przez niego pod tym względem Narnia jego przyjaciela, C.S. Lewisa[5].

Powieść była też interpretowana pozareligijnie. Jedyny Pierścień miał być również alegorią potężnej siły, która znalazła się w niepowołanych rękach, nieumiejących dobrze jej wykorzystać, takiej jak bomba atomowa (Władca Pierścieni był pisany głównie w latach 40. XX wieku). Tolkien zaprzeczył stwierdzeniom że jakoby Pierścień miał być alegorią broni atomowej jako takiej, stwierdziwszy, że w rzeczywistości jest to alegoria ogólnej wielkiej mocy wykorzystanej w celu dominacji[4].

Przekłady na język polski

[edytuj | edytuj kod]

Adaptacje

[edytuj | edytuj kod]

Władca Pierścieni został sfilmowany dwa razy. W latach 1977–1979 wytwórnia Warner Brothers podjęła próbę ekranizacji książki w postaci filmu animowanego. Przeniesienia powieści na ekran podjął się znany twórca animacji filmowych Ralph Bakshi, który nakręcił pierwszą część filmu Władca Pierścieni, obejmującą ok. półtora tomu powieści, ale wskutek konfliktu Bakshiego z producentami ekranizacja nie została ukończona. Powodem konfliktu był podział dochodów uzyskanych po premierze. Film kosztujący osiem milionów dolarów przyniósł wpływy z kin w wysokości trzydziestu milionów dolarów. Za kontynuację uważa się film wytwórni Rankin/Bass Productions pod tytułem Powrót króla z 1980 roku.

Największym problemem z ekranizacją filmu było wiarygodne przedstawienie świata opisanego przez Tolkiena. Dopiero pojawienie się rozwiniętej grafiki komputerowej pozwoliło na nakręcenie dobrego filmu. Filmowe adaptacje kolejnych tomów ukazały się w kinach, w około rocznych odstępach, w 2001, 2002 i 2003 roku, pod postacią trylogii Władca Pierścieni Petera Jacksona, bijąc rekordy oglądalności. W 2001 roku (w Polsce w lutym 2002) na ekrany wszedł film Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia. Kolejna część – Władca Pierścieni: Dwie wieże, ukazała się w 2002 (w Polsce w styczniu 2003). Ostatnia – Władca Pierścieni: Powrót króla, weszła na ekrany 16 grudnia 2003 (w Polsce 1 stycznia 2004) i zdobyła 11 statuetek nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej, w tym za najlepszy film roku 2003.

Radio BBC wyprodukowało w oparciu o Władcę Pierścieni kilka słuchowisk radiowych.

Gry komputerowe

[edytuj | edytuj kod]

W oparciu o powieść i filmy Władca Pierścieni powstało również wiele gier komputerowych, głównie przygodowe, strategiczne i akcji.

Tytuł Rok Wydawca Producent Platformy
The Hobbit (1982) 1982 Melbourne House Beam Software Amstrad CPC, ZX Spectrum, Commodore 64, BBC, Dragon 32, Oric Atmos, MSX, Apple II, IBM PC
Lord of the Rings: Game One (AKA: The Fellowship of The Ring) 1985 Melbourne House Beam Software ZX Spectrum, Commodore 64, BBC, Dragon 32, Macintosh, Apple II, IBM PC
The Shadows of Mordor 1987 Melbourne House Beam Software Amstrad CPC, Commodore 64, ZX Spectrum, Apple II, IBM PC
War in Middle-earth 1988 Melbourne House Melbourne House C64, Spectrum, Amstrad CPC, Amiga, Atari ST, IBM PC
The Crack of Doom 1989 Melbourne House Beam Software Commodore 64, IBM PC
The Lord of the Rings Volume 1 1990 Interplay,
Electronic Arts
Interplay, Chaos Studios (Amiga) Amiga, IBM PC
The Lord of the Rings Volume 2 1991 Interplay Interplay IBM PC
J.R.R. Tolkien’s Riders of Rohan 1991 Konami, Mirrorsoft Beam Software, Papyrus IBM PC
The Lord of the Rings Volume 1 1994 Interplay Interplay Super NES
Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia 2002 Vivendi Universal Games Surreal Software MS Windows, PlayStation 2
The Whole Experience Xbox
Pocket Studios Game Boy Advance
Władca Pierścieni: Dwie wieże 2002 Electronic Arts Stormfront Studios
Hypnos Entertainment (GCN)
PlayStation 2, Xbox, GameCube
Griptonite Games Game Boy Advance
Władca Pierścieni: Powrót króla 2003 Electronic Arts
Aspyr (OS X)
Electronic Arts,Hypnos Entertainment (GCN & Xbox)
Beenox (OS X)
MS Windows, PlayStation 2, Xbox, GameCube, OS X
Electronic Arts Griptonite Games Game Boy Advance
Władca Pierścieni: Wojna o Pierścień 2003 Sierra Liquid Entertainment MS Windows
The Hobbit 2003 Sierra Midway Austin MS Windows, PlayStation 2, Xbox, GameCube
Saffire Game Boy Advance
Władca Pierścieni: Trzecia Era 2004 Electronic Arts Electronic Arts PlayStation 2, Xbox, GameCube
Władca Pierścieni: Trzecia Era (GBA) 2004 Electronic Arts Griptonite Games Game Boy Advance
Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie 2004 Electronic Arts EA Los Angeles MS Windows
The Lord of the Rings: Tactics 2005 Electronic Arts Adrenium Games PlayStation Portable
Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie II 2006 Electronic Arts EA Los Angeles MS Windows, Xbox 360
Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie II – Król Nazguli 2006 Electronic Arts EA Los Angeles MS Windows
The Lord of the Rings Online: Shadows of Angmar 2007 Turbine, Inc., Midway Turbine, Inc. MS Windows
The Lord of the Rings Online: Mines of Moria 2008 Turbine, Inc., Midway Turbine, Inc. MS Windows
Władca Pierścieni: Podbój 2009 Electronic Arts Pandemic Studios Xbox 360, PlayStation 3, MS Windows, Nintendo DS
The Lord of the Rings Online: Siege of Mirkwood 2009 Turbine, Inc. Turbine, Inc. MS Windows
Władca Pierścieni: Wyprawa Aragorna 2010 Warner Bros. Interactive Entertainment Headstrong Games
TT Fusion
Wii, Nintendo DS, PlayStation 2, PlayStation Portable, PlayStation 3
Władca Pierścieni: Wojna na Północy 2011 Warner Bros. Interactive Entertainment Snowblind Studios PlayStation 3, MS Windows, Xbox 360
The Lord of the Rings Online: Rise of Isengard 2011 Warner Bros. Interactive Entertainment Turbine, Inc. MS Windows
The Lord of the Rings Online: Riders of Rohan 2012 Warner Bros. Interactive Entertainment Turbine, Inc. MS Windows
Guardians of Middle-earth 2012 Warner Bros. Interactive Entertainment Monolith Productions Xbox 360, PlayStation 3
Lego The Lord of the Rings: Władca Pierścieni 2012 Warner Bros. Interactive Entertainment Traveler's Tales Microsoft Windows, Wii, Nintendo 3DS, PlayStation Vita, PlayStation 3, Nintendo DS, Xbox 360
The Hobbit: Kingdoms of Middle-earth 2012 Warner Bros. Interactive Entertainment Kabam Android, iOS
Śródziemie: Cień Mordoru 2014 Warner Bros. Interactive Entertainment Monolith Productions Microsoft Windows, Xbox 360, PlayStation 3, Xbox One, PlayStation 4
Śródziemie: Cień wojny 2017 Warner Bros. Interactive Entertainment Monolith Productions Microsoft Windows, Xbox One, Playstation 4

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Marek Gumkowski, Nota wydawcy w: J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA s. 7
  2. Alicja Bartnicka: Władca Pierścieni wypadkiem przy pracy, czyli kilka słów o sukcesie Tolkiena. Historia.org.pl, 2015-03-23. [dostęp 2020-09-20]. (pol.).
  3. Humphrey Carpenter, J.R.R. Tolkien: wizjoner i marzyciel, przeł. A. Sylwanowicz, Warszawa 1997, s. 193.
  4. a b Concerning Hobbits and Philip Marlowe. New York Times. [dostęp 2017-05-15].
  5. Tolkien’s 'No' to Narnia. Crisis Magazine. [dostęp 2017-05-15].
  6. Gumkowski M., Nota wydawcy w: J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2005, s. 7.