Wymysłów (Katowice)
50°13′40″N 18°55′49″E/50,227778 18,930278
| Część Katowic | |
 Fragment osiedla Uroczysko przy ulicy Bałtyckiej Wymysłowie (2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
XIV wiek |
| W granicach Katowic |
1 kwietnia 1951 |
| SIMC |
0937830 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Tablice rejestracyjne |
SK |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°13′40″N 18°55′49″E/50,227778 18,930278
| |
Wymysłów – część Katowic[1], położna w zachodnim rejonie miasta, w dzielnicy Ligota-Panewniki, nad Kłodnicą i Ślepiotką.
Powstała w XIV wieki jaki przysiółek Panewnik i przez długi czas osada ta miała charakter głównie rolniczy. W 1951 roku Wymysłów wraz z całą gminą Panewniki włączono do Katowic i od tego czasu powstało tutaj szereg budynków jedno- i wielorodzinnych, stając się częścią głównie o charakterze mieszkaniowym.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Wymysłów powstał w XIV wieku[2] jako kolonia Panewnik[3] pomiędzy Kłodnicą a Ślepiotką[2], a jej powstanie łączy się prawdopodobnie z rozwojem istniejącej wówczas kuźnicy w sąsiednim Kokocińcu[4]. Pierwsza pisana wzmianka o Wymysłowie pochodzi z 1681 roku z metryki parafialnej parafii św. Wojciecha w Mikołowie[4][5].
Na mapie Johanna Homanna wydanej w 1750 roku w połowie drogi pomiędzy Panewnikami (Starymi) a Kokocińcem zaznaczono grupę około sześciu chałup po południowej stronie Kłodnicy[4]. Pod koniec VIII wieku w Wymysłowie mieszkało ośmiu zagrodników i chałupników pozbawionych koni. Osada ta należała wówczas o hrabiego z rodu Promnitzów[6].
Wymysłów miał charakter typowo rolniczy, o czym świadczyła obecność drewnianego budownictwa, którego fragmenty przetrwały do lat 40. XX wieku[2]. W latach międzywojennych nastąpiła niewielka rozbudowa miejscowości[7] – w tym też okresie wybudowano domy jednorodzinne w rejonie ulic gen. J. Bema i Wymysłów. W dolinie Ślepiotki została założona przystań kajakowa i restauracja[2]. W dniu 1 kwietnia 1951 roku Wymysłów wraz z całą gminą Panewniki włączono do Katowic[3][2].
W czasach Polski Ludowej nowe osiedla mieszkaniowe w Wymysłowie wznoszono pomiędzy dawnymi gospodarstwami[7]. Zabudowa jednorodzinna powstała latach 70. XX wieku w rejonie ulicy gen. J. Bema[8] i w latach 80. XX wieku w rejonie ulicy Bałtyckiej[9]. W latach 1977–1983 również w rejonie ulicy Bałtyckiej Spółdzielnia Mieszkaniowa „Silesia” wybudowała dwa zespoły domów jednorodzinnych w zabudowie zwartej, a w latach 1981–1984 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Górnik” zbudowała osiedle mieszkaniowe z wielkiej płyty[2].
Po 1989 roku w Wymysłowie zaczęły powstawać nowe, liczne osiedla mieszkaniowe[7]. Spośród nich, przy ulicy Bałtyckiej w latach 2007–2008 zaczęto budowę osiedla Uroczysko, którego inwestorem był a spółka J.W. Construction Holding. Inwestor zrealizowano łącznie sześć budynków,. W 2014 roku nowym inwestorem została spółka Dombud, rozbudowując osiedle pod nową nazwą – Zielone Panewniki[10]. Osiedle ukończono do 2019 roku[11]
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Wymysłów znajduje się w rejonie ulic: Partyzantów, Panewnickiej i Bałtyckiej[2] w Katowicach[12] i jest jedną z części dzielnicy Ligota-Panewniki[13]. Geograficznie obszar miejscowości położony jest na Wyżynie Katowickiej, którego podłoże budują skały karbońskie[14]. Położony jest pomiędzy Kłodnicą a Ślepiotką[15], w sąsiedztwie Lasów Panewnickich[16].
Zasadniczą funkcją tej części miasta jest funkcja mieszkaniowa połączona z funkcjami usługowymi o znaczeniu lokalnym[13]. Według stanu z połowy 2023 roku placówkę bądź siedzibę w rejonie Wymysłowa miały m.in.: sklep sieci Lidl (ul. Panewnicka 238[17]; otwarty 4 marca 2021 roku[18]), zakłady metalowe (ul. Panewnicka 375)[19] czy producent wibroizolatorów (ul. Bałtycka 97a)[20]. Funkcjonują tu też gabinety lekarskie[21][22] i weterynaryjne[23].
Zabudowa Wymysłowa składa się z domów jedno- i wielorodzinnych[12]. Przy ulicy Panewnickiej 274 na wysokości Wymysłowa stoi wybudowana około 1920 roku kapliczka wnękowa, murowana z kamienia i cegły, wewnątrz której umieszczono figurkę Najświętszego Serca Pana Jezusa[24]. Znajduje się tu też jedno miejsce pamięci, położone przy ulicy Bałtyckiej. Jest nim symboliczna mogiła Jana Giemzy, umieszczona w miejscu, w którym został zamordowany przez hitlerowców 13 października 1944 roku[12].
Główną trasą w Wymysłowie jest ulica Panewnicka[25], która stanowi część jednego z głównych ciągów komunikacyjnych Katowic (tj. ciąg ulic: Kolejowa – Panewnicka)[26]. Przez Wymysłów kursują autobusy transportu miejskiego realizowane na zlecenie ZTM-u. Na ulicy Panewnickiej znajduje się dwustanowiskowy przystanek Panewniki Wymysłów, z którego według stanu z połowy 2023 roku odjeżdżały autobusy 5 linii (w tym jedna nocna)[27].
W 2007 roku Wymysłów zamieszkiwało około 2,4 tys. osób[25].
Mieszańcy Wymysłowa wyznania rzymskokatolickiego przynależą do parafii św. Antoniego z Padwy w Starych Panewnikach[28].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-05-11]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Szaraniec 1996 ↓, s. 252.
- ↑ a b Chmielewska 2016 ↓, s. 44.
- ↑ a b c Płonka 2010 ↓, s. 52.
- ↑ Płonka 2015 ↓, s. 4.
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 57.
- ↑ a b c Chmielewska 2016 ↓, s. 125.
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 84.
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 86.
- ↑ Szaraniec 2019 ↓, s. 137.
- ↑ Szaraniec 2019 ↓, s. 138.
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-05-12]. (pol.).
- ↑ a b Opracowanie... 2014 ↓, s. 28.
- ↑ Opracowanie... 2014 ↓, s. 30.
- ↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik 15.
- ↑ Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik 3.
- ↑ Lidl - Supermarket, Panewnicka 238, Katowice 40-772, godziny otwarcia [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ Nowy Lidl w Katowicach już działa [online], katowice.naszemiasto.pl, 4 marca 2021 [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ Zakłady Metalowe Za-Met, O firmie [online], www.za-met.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ Wibroinstal [online], wibroinstal.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ Poradnia Bałtycka [online], www.poradniabaltycka.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ CeLDiR, Kontakt [online], celdir.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ Przychodnia Pawet [online], www.pawet.pl [dostęp 2023-05-12].
- ↑ Jacek Kuczowic, Katalog kapliczek i krzyży województwa śląskiego - Katowice - Kapliczka wnękowa, Panewniki - Wymysłów, ul. Panewnicka [online], przydrozne.eu [dostęp 2023-05-12] (pol.).
- ↑ a b Studium... 2012 ↓, s. 18.
- ↑ Studium... 2012 ↓, s. 75.
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-05-12]. (pol.).
- ↑ Parafia Rzymskokatolicka św. Antoniego z Padwy w Starych Panewnikach, Kontakt [online], www.starepanewnikiofm.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marta Chmielewska, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
- Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe z elementami opracowania ekofizjograficznego problemowego [...] dla potrzeb opracowania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów położonych w mieście Katowice, Katowice: WERONA, 2014 (pol.).
- Grzegorz Płonka (red.), Zarys dziejów Ligoty i Panewnik: od zarania do czasów współczesnych, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 2010, ISBN 978-83-7164-621-8, OCLC 670291340 (pol.).
- Grzegorz Płonka (red.), Przewodnik po Ligocie i Panewnikach, Katowice: Rada Jednostki Pomocniczej nr 6 Ligota-Panewniki, 2015 (pol.).
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9.
- Lech Szaraniec, Moje Katowice IV, Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2019, ISBN 978-83-60781-30-2 (pol.).
