Marihuana: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:30, 16 kwi 2020

Marihuana (z hiszp. marihuana^[1]; z hindi गांजा trl. gāndźā) – jest substancją psychoaktywną pozyskiwaną z roślin z rodzaju konopi (Cannabis), stosowaną głównie w celach rekreacyjnych i leczniczych. Do jej produkcji wykorzystuje się suszone i czasem sfermentowane żeńskie kwiatostany (niejednokrotnie z niewielką domieszką liści). Za działanie psychotropowe marihuany odpowiada głównie tetrahydrokannabinol (THC), który jest jednym z 483 znanych składników rośliny^[2], włączając w to 65 innych kannabinoidów^[3]. Są one agonistami receptorów kannabinoidowych^[4].

Marihuana oddziałuje zarówno na psychikę jak i cały ustrój człowieka. Powoduje tzw. "haj" lub uczucie skamienienia, a także inne efekty, wliczając ogólne zaburzenia myślenia i percepcji, trudności z koncentracją, upośledzenie pamięci krótkotrwałej, zaburzone poczucie czasu, zaburzenia motoryczne^[5], relaksację^[6], wzrost apetytu (tzw. "gastrofaza"^[7]). Objawy pojawiają w ciągu kilku minut od rozpoczęcia palenia, a w przypadku zjedzenia potrawy przyrządzonej z marihuaną - od 30 do 60 minut^[5]^[8]. Efekt trwa od dwóch do sześciu godzin, w zależności od ilości narkotyku^[8]. W wysokich dawkach mogą się pojawić zaburzenia psychiczne obejmujące psychozę, halucynacje, paranoję, urojenia, szczególnie ksobne, czasem połączone z lękiem bądź paniką^[5]^[9]. Opisywane efekty fizyczne to wzrost tętna, trudności z oddychaniem, nudności, zaburzenia zachowania u dzieci, których matki zażywały marihuanę w ciąży^[5]. Krótkotrwałe stosowanie może przynosić objawy w postaci suchości w ustach, zaczerwienia oczu i poczucia paranoi bądź lęku^[10]^[11]. Skutkami długotrwałego stosowania jest uzależnienie, obniżone zdolności poznawcze, szczególnie u osób które rozpoczęły stosowanie w okresie młodzieńczym, przewlekły kaszel i podatność na infekcje dróg oddechowych^[12]. Istnieje silna zależność między zażywaniem marihuany a ryzykiem wystąpienia psychozy^[13]^[14], choć trwają dyskusje, co jest przyczyną, a co efektem^[15].

Zastosowania w medycynie

Według stanu na rok 2015, nie ma silnych dowodów na to, że marihuana wykazuje medyczną przydatność w leczeniu jakichkolwiek dolegliwości^[16]. Badania wskazują na umiarkowaną skuteczność w leczeniu przewlekłego bólu i spastyczności mięśni^[16]. Doniesienia dotyczące redukcji nudności w czasie chemioterapii, poprawy apetytu w HIV/AIDS, poprawy jakości snu i złagodzenia tików w zespole Tourrette'a są oceniane jako niskiej jakości^[16]. Kiedy zawodzi standardowe leczenie, kannabinoidy są zaaprobowane do leczenia anoreksji, zapalenia stawów, jaskry^[17] i migreny^[18].

Zaleca się zaprzestania zażywania marihuany w ciąży^[19].

Nudności i wymioty

Medyczna marihuana wydaje się być do pewnego stopnia skuteczna nudności i wymiotów indukowanych chemioterapią (CINV)^[20]^[17] i może być godną rozważenia opcją u osób niepoddających się standardowemu leczeniu^[21]. Badania porównawcze wykazały, że kannabinoidy są skuteczniejsze w leczeniu CINV niż niektóre konwencjonalne leki przeciwwymiotne, takie jak prochlorperazyna, prometazyna i metoklopramid^[22], ale kannabinoidy są rzadziej stosowane z powodu wywoływanych przez nich skutków ubocznych: zawrotów głowy, dysforii i halucynacji^[23]^[24]. Długotrwałe stosowanie marihuany może być przyczyną nudności i wymiotów znanych pod nazwą zespół niepowściągliwych wymiotów pokannabinoidowych^[25].

W 2016 roku w przeglądzie stworzonym przez organizację Cochrane stwierdzono, że kannabinoidy są "prawdopodobnie efektywne" w leczeniu nudności i wymiotów indukowanych chemioterapią u dzieci, ale przy ich stosowaniu występuje wysoki odsetek działań niepożądanych (głównie senność, zawroty głowy, zaburzenia nastroju i podwyższony apetyt)^[26]. Rzadziej odnotowywano "problemy ze wzrokiem, hipotensję ortostatyczną, skurcze mięśniowe, świąd, roztargnienie, halucynacje, suchość w ustach"^[26].

Nowotwory

Wpływ kannabinoidów na nowotwory i ich właściwości lecznicze wciąż są słabo poznane^[27]. Brak jest solidnych badań klinicznych z grupą kontrolną, które byłyby dowodem na to, że za pomocą kannabinoidów można bezpiecznie i efektywnie leczyć guzy^[27]. Większość z przeprowadzonych dotychczas badań odbywała się na komórkach in vitro lub zwierzętach, a tylko w kilku niewielkie grupki pacjentów cierpiących na nowotwory^[27]. Kannabinoidy nie stanowią jednego, uniwersalnego leku, bowiem różne kannabinoidy mają różny wpływ na odmienne typy nowotworów^[27]. Mogą także wywoływać działania niepożądane, a nawet powodować wzrost komórek nowotworowych^[28].

W badaniach na myszach i pojedynczych pacjentach udowodniono, że tetrahydrokannabinol hamuje czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego^[29]. W badaniach przedklinicznych zastosowanie THC na niektórych nowotworach pozwalało na zredukowanie wzrostu guza oraz ograniczenie liczby komórek nowotworowych. Przeprowadzone badania dotyczą m.in. glejaka mózgu^[30], raka piersi^[31], raka jelita grubego^[32], raka skóry^[33].

Leczenie bólu

Przegląd systematyczny i metaanaliza randomizowanych badań klinicznych wykazały ograniczony efekt leczniczy kannabinoidów w leczeniu przewlekłego bólu w kilku spośród badanych schorzeń^[34]. Badania dotyczące leczenia bólu neuropatycznego są obiecujące, jednak potwierdzenie ich skuteczności w przewlekłym leczeniu bólu wymaga dalszych eksperymentów^[34]^[35].

Przegląd z 2014 roku znalazł ograniczone i słabe dowody na to, że palenie marihuany pomaga w leczeniu przewlekłego, nienowotworowego bólu^[36]. Metaanaliza z 2015 wykazała, że inhalacje z medycznej marihuany skutecznie leczyły ból neuropatyczny u jednego na pięciu do sześciu pacjentów^[37]. Kolejne badanie z 2015 roku przedstawiło ograniczoną skuteczność kannabinoidów w leczeniu bólu neuropatycznego w połączeniu ze standardowymi analgetykami^[38].

Preparaty nabiximolu (sativex) były badane pod kątem możliwości leczenia bólu nowotworowego. Trzy badania wykazały skuteczność i bezpieczeństwo leku^[39]^[40]^[41], jednak w badaniach trzeciej fazy preparat nie osiągnął pierwszorzędowego punktu końcowego^[42]. W terapii zaawansowanych nowotworów, w których ból nie ustępował po podaniu opioidów, różnica między sativexem a placebo była statystycznie nieistotna^[42].

Badanie z 2011 uznało marihuanę za generalnie bezpieczną w leczeniu bólu u chorych onkologicznych^[43] i wydają się bezpieczniejsze o opioidów w opiece paliatywnej^[44].

HIV/AIDS

Brak jest wystarczających dowodów na bezpieczeństwo i efektywność stosowania marihuany i kannabinoidów w leczeniu pacjentów z HIV/AIDS lub jadłowstrętem w przebiegu AIDS. Według stanu na rok 2013, istniejące badania nie mają znaczenia klinicznego z powodu stronniczości autorów, zbyt małych grup pacjentów uczestniczących w próbach badawczych i braku długoterminowych doświadczeń^[45].

Stwardnienie rozsiane

Preparat sativex jest dopuszczonym do obrotu w Polsce i na świecie preparatem medycznej marihuany, stosowanym w łagodzeniu umiarkowanych lub ciężkich objawów spastyczności u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, z brakiem odpowiedzi na inne leki łagodzące objawy spastyczności^[46]. Jest lekiem dostępnym na receptę Rpw (lek narkotyczny)^[46].

Kliniczne dowody na jego skuteczność wciąż pozostają niepewne. Spośród dwóch wstępnych badań trzeciej fazy poświęconych leczeniu pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, pierwsze wykazało redukcję spastyczności o 1.2 punktu na skali od 0 do 10 (w porównaniu do 0.6 po zastosowaniu placebo), drugie wykazało redukcję o 1.0 punkt (przy 0.8 pod wpływem placebo). Tylko pierwsze badanie osiągnęło statystyczną istotność^[47]. W 2009 roku metaanaliza 6 badań wykazała duże rozbieżności w skuteczności u różnych pacjentów, ze statystycznie nieistotną tendencją do zmniejszania spastyczności^[48]. Przegląd systematyczny z 2014 Amerykańskiej Akademii Neurologii wykazał, że nabiximole są "prawdopodobnie efektywne" przeciwko spastyczności, bólowi i zaburzeń mikcji, ale nie wykazują skuteczności przeciwko drżeniom^[49].

Inne preparaty

Marinol jest pierwszym syntetycznym (a więc nie pozyskiwanym z konopi czy marihuany) tetrahydrokannabinolem (dronabinol) zaaprobowanym przez amerykańską Agencję Żywności i Leków. Początkowo uzyskał rejestrację jako lek przeciwwymiotny u pacjentów poddawanych chemioterapii z powodu nowotworu, u których konwencjonalne leczenie nudności okazało się nieskuteczne. Następnie wskazania rozszerzono i obecnie Marinol stosowany jest w leczeniu anoreksji w przebiegu AIDS^[50]. Lek wytwarzany jest w postaci kapsułek, dostępny w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Obecnie^[kiedy?] bada się go jako lek na zespół jelita drażliwego i przewlekłe bóle^[51].

Kolejnym syntetycznym kannabinoidem jest nabilon – budową chemiczną zbliżony do THC, dostępny jako Cesamet^[52]. Jest lekiem przeciwwymiotnym – z tymi samymi ograniczeniami co Marinol. Liczne badania wykazują umiarkowaną skuteczność w leczeniu fibromialgii^[53] i stwardnienia rozsianego^[54].

W 2006 roku w Europie do leczenia otyłości został wprowadzony rimonabant - antagonista receptora kannabinoidowego typu 1 (CB1)^[55]. W 2008 roku, po dwóch latach klinicznych obserwacji został wycofany z rynku z powodu efektów ubocznych - zaburzeń depresyjnych i lękowych, a także nasilonych nudności i zawrotów głowy^[55]. Stosowanie rimonabantu wiązało się z 1,4 raza większym ryzykiem ciężkich działań niepożądanych w porównaniu do placebo^[55]. Pacjenci przyjmujący rimonabant 2,5 raza częściej przerywali leczenie z powodu depresyjnych zaburzeń nastroju w stosunku do grupy kontrolnej^[55].

Marihuana jako używka

W raporcie z 2010 Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) szacowało, że 2,9–4,3% światowej populacji w wieku 15–64 lat (129–191 mln osób) używało marihuany w roku 2008, przy czym w Ameryce Północnej współczynnik ten oszacowano na 9,9%, a w Europie Zachodniej i Środkowej na około 7,7%^[56].

Przeprowadzone dotąd badania nie dają pewnych rezultatów co do kwestii szkodliwości oraz skutków długotrwałego przyjmowania marihuany. Pośród propagatorów i użytkowników popularna jest opinia o jej niskiej, względem innych środków, szkodliwości. Badania przeprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia potwierdzają tę tezę, pod względem zdrowotnym uznając spożycie konopi za mniej szkodliwe niż konsumpcję legalnych używek: tytoniu oraz alkoholu. Zdania na temat możliwości uzależnienia fizycznego są podzielone^[57]^[58]. Systematyczne zaś zażywanie powoduje wystąpienie tolerancji odwrotnej^[57].

Pośród przeciwników popularne są opinie o jej wysokiej szkodliwości. Badania prowadzone przez zespół: T.H.M. Moore, S. Zammit, A. Lingford-Hughes, T.R.E. Barnes, P.B. Jones, M. Burke, G. Lewis potwierdzają tę tezę. Przy przewlekłym stosowaniu pojawiają się objawy zespołu amotywacyjnego: zaburzenia snu, zespół apatyczny z dominującym brakiem działania, ograniczenie kontaktów z ludźmi, zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi, zaburzenia w przyswajaniu nowych wiadomości, myślenie porozrywane i magiczne, upośledzenie zdolności rozwiązywania problemów i planowania przyszłości, zanik zainteresowań, zaburzenia percepcji czasu, doznań, krytycyzmu, lęk. Występują również objawy fizjologiczne przewlekłego stosowania, zróżnicowane w zależności od płci zażywających osób^[59]^[60].

Debata nad kwestią etyki spożycia i legalizacji marihuany nabiera znaczenia w USA i wielu krajach europejskich, w tym w Polsce. Związane jest to z czynną rolą ruchów oraz ugrupowań politycznych, w których interesie leży coraz częściej status prawny i odbiór społeczny używki.

Działanie

W krótkim czasie po przyjęciu THC oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy powodując umiarkowane zaburzenia percepcji, euforię oraz poczucie głębokiego relaksu. Pobudzenie receptorów CB1 obecnych w strukturach związanych z kontrolą pobierania pokarmu oraz w jądrze półleżącym przegrody powoduje zwiększenie łaknienia i motywacji do jedzenia^[61]^[62], wywołując tzw. gastrofazę.

Podczas palenia marihuany może wystąpić zjawisko synestezji^[63]. Synestezja polega na wzajemnym przenikaniu się wrażeń zmysłowych, dźwięk przybiera kształty, kolor zyskuje zapach itd.

Efekty doświadczane po spożyciu marihuany są indywidualne i zależne od ilości, rodzaju oraz jakości surowca, sposobu przyjmowania, a także genów, organizmu czy ogólnej sytuacji. Najczęstsze z nich, to:

polepszenie nastroju, euforia
tymczasowe upośledzenie pamięci krótkotrwałej, pobudzenie wyobraźni
„otwarcie zmysłów”, wzmocnienie percepcji, wzmożona wrażliwość na bodźce
osłabienie koncentracji
zaburzenia w percepcji czasu
zwiększone łaknienie (slang gastrofaza^[64])

U mężczyzn stosujących marihuanę stwierdzono podwyższony poziom testosteronu w surowicy^[65].

Sposoby przyjmowania

Marihuana najczęściej przyjmowana jest drogą wziewną – poprzez palenie jej suszu w skrętach lub szklanych naczyniach, często z domieszką tytoniu. Opracowany został też waporyzator – urządzenie elektryczne, w którym marihuana podgrzewana do temperatury powodującej odparowanie THC, lecz poniżej temperatury zapłonu^[66]. Wachlarz metod jest jednak rozpięty – od ciasteczek, po nalewkę i tabletki.

Palenie

Do palenia suszu (kwiatostanu) używa się szklanych naczyń (lufki, bonga) lub bibułek (tak zwanych bletek), z których następnie rolowane są jointy.

Jedzenie

Osobny artykuł: Żywność z dodatkiem marihuany.

Kannabinole dobrze rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych, na przykład alkoholu i tłuszczach, będąc jednocześnie nierozpuszczalnymi w wodzie. Aby potrawa nie sprawiała problemów przy jedzeniu, nie powinna zawierać części roślinnych, które w przypadku konopi są bardzo włókniste. Dlatego też większość potraw z marihuaną oparta jest na tłustym mleku lub maśle, w którym uprzednio gotuje się części rośliny. Oprócz zwykłego mlecznego wywaru przyrządza się również puddingi, czekolady, ciasta, rzadziej zapiekanki i tosty.

Zagrożenia

Duże dawki THC powodują skłonność do objadania się, a jednorazowe przedawkowanie objawia się wzmożoną sennością. Według części badaczy częste stosowanie marihuany przejawia się zespołem amotywacyjnym.

Być może palenie marihuany ma również wpływ na powstawanie ginekomastii^[67]^[68].

Trudno porównać działanie kannabinoidów do alkoholu, czy nikotyny, ponieważ oddziaływają one na mózg w zupełnie odmiennych od THC mechanizmach.

bezpośrednia toksyczność kannabinoidów jest bardzo niska^[69]^[70]^[71], należy mieć przy tym na uwadze drogę podania. Wraz z dymem oprócz THC do organizmu dostarczanych jest wiele substancji szkodliwych i rakotwórczych – podobnie jak w papierosach.
w kwestii uzależnienia psychicznego, WHO (za Hall i wsp.^[58]) twierdzi, że prawdopodobieństwo uzależnienia wynosi 10–30% w zależności od częstości i ilości zażywanej marihuany^[72]. Potencjał uzależnienia się od marihuany jest niższy niż od alkoholu, a nawet od kofeiny^[73]^[74]^[75].
szacuje się, że dla osiągnięcia dawki śmiertelnej konieczne byłoby wypalenie ponad 20 tys. jointów o masie 0,9 g każdy w ciągu 15 min^{[potrzebny przypis]}; nie potwierdzono przypadków śmiertelnych spowodowanych stosowaniem marihuany^[76]^[77].

Tetrahydrokanabinol zawarty w marihuanie ma silną tendencję do kumulacji w organizmie. Jego okres półtrwania wynosi 50–60 godzin a metabolity są wykrywane nawet przez 14 dni od podania dawki jednorazowej. W ciągu 90 dni usunięta jest każda ilość THC z organizmu. Kumulacja THC nie jest toksyczna^[57].

Wpływ na zdrowie psychiczne

Stosowanie marihuany może doprowadzić do uzależnienia psychicznego^[78]^[79].

Na podstawie badań zleconych przez amerykański Narodowy Instytut Nadużywania Narkotyków (NIDA) kilkuset par bliźniaków wykazano, że osoby, które zaczęły palić marihuanę przed 17 rokiem życia, są 3,5 raza bardziej narażone na podjęcie prób samobójczych w przyszłości niż osoby, które zaczęły palić później^[80]. Inni badacze konkludują, że samobójstwa są skutkami problemów zdrowotnych, finansowych lub rodzinnych, a używki są od nich „ucieczką”, a nie ich przyczyną^[81].

Wpływ nadmiernego palenia na układ oddechowy

Wśród osób palących marihuanę przypadki nadmiernego jej spożycia występują rzadko, niemniej mogą one mieć negatywne konsekwencje dla organizmu palacza w związku z obecnością substancji smolistych^{[potrzebny przypis]}. Częste palenie dużych ilości marihuany, szczególnie w połączeniu z tytoniem, wpływa negatywnie na układ oddechowy i może wywoływać objawy przewlekłego zapalenia oskrzeli w postaci kaszlu, odkrztuszania plwociny i duszności^[82]^[83].

Niektóre badania wskazują, że palenie dużej ilości marihuany może zwiększać ryzyko powstania raka płuca^[84]^[85], jednak część badań nie potwierdza tego zjawiska^[86]^[87]. Prawdopodobnie palenie niewielkich ilości marihuany nie zwiększa ryzyka raka płuc, ale nie ma dowodów na brak szkodliwości niewielkich dawek marihuany^[88].

Marihuana a prowadzenie pojazdów

Według części źródeł, istnieje zwiększone ryzyko udziału w wypadkach pojazdów mechanicznych, ponieważ marihuana zmienia ocenę upływu czasu i utrudnia podejmowanie decyzji związanych z zachowaniem się na drodze. Pojawiają się też zaburzenia koncentracji i postrzegania^[89]^[90]. Inne źródła z kolei, zwłaszcza badania statystyczne i badania eksperymentalne zdają się zaprzeczać tezie, że palenie marihuany ma istotny wpływ na zdolność do prowadzenia samochodów lub sugerują, że jest on zdecydowanie mniejszy niż picie alkoholu^[91]^[92].

Stanowiska organizacji światowych

Raport WHO

W 1995 Światowa Organizacja Zdrowia przygotowała raport pt. Implikacje zdrowotne używania konopi: Analiza porównawcza zdrowotnych i psychologicznych skutków używania alkoholu, konopi, nikotyny i opiatów^[93]. Brytyjski periodyk popularnonaukowy New Scientist ujawnił w numerze z lutego 1998 roku fakt zatajenia jednego z rozdziałów tego dokumentu. W ocenzurowanym rozdziale autorzy porównują naukowo udokumentowane zagrożenia płynące z używania marihuany z zagrożeniami, jakie niesie ze sobą stosowanie alkoholu i nikotyny oraz nielegalnych opiatów. Wykazują oni, że tam, gdzie ryzyko istnieje, nie jest ono poważniejsze, niż w przypadku nikotyny i alkoholu. Przeciwnikami raportu byli szef WHO Nakajima, który odszedł na emeryturę w czerwcu 1998 r. oraz dyrektor wydziału narkotyków dr Yoshida^[94]^[95].

Stanowiska organizacji naukowych ze Stanów Zjednoczonych

Amerykańskie Towarzystwo Medyczne uważa, że marihuana to niebezpieczny narkotyk, którego sprzedawanie nie powinno być dozwolone^[96], natomiast Amerykańska Akademia Lekarzy Rodzinnych sprzeciwia się używaniu marihuany, z wyjątkiem wskazań medycznych i pod kontrolą lekarza^[97]. W 2011 roku Massachusetts Medical Society wydało oświadczenie, w którym sprzeciwia się paleniu marihuany w celach rekreacyjnych^[98].

W 2008 roku Amerykańskie Kolegium Lekarskie w swoim oświadczeniu nie zajęło stanowiska ani „za”, ani „przeciw” legalizacji marihuany^[99], lecz w 2011 roku Kalifornijskie Towarzystwo Medyczne poparło legalizację marihuany^[100].

Rola marihuany w religiach i ruchach religijnych

Marihuana jest obecna wśród wielu wyznań świata już od tysiącleci. Przed epoką wieków średnich była uznawana za środek komunikacji ze światem duchowym, za „posłańca” umożliwiającego łączność ze światem nadprzyrodzonym.

Islam

Wyznawców islamu obowiązuje nałożony przez Proroka Mahometa kategoryczny zakaz spożywania alkoholu. Wyparta używka zastąpiona została przez tytoń i marihuanę. W niektórych lokalach na wschodzie do dziś spotkać możemy tubylców delektujących się sziszą – tradycyjną fajką wodną zawierającą tytoń, czasem z domieszką konopi. Spożywanie marihuany cieszy się cichym przyzwoleniem władz, oficjalnie jednak szariat zabrania wszelkiego rodzaju używek, włącznie z tytoniem i marihuaną.

Hinduizm

Według wierzeń hinduskich, Bóg Śiwa miał przynieść marihuanę z Himalajów dla ludzkiego wyzwolenia i rozrywki^[101]. W dziele Bhagawadgita, Kryszna stwierdza: „Jestem zielem leczniczym” (9.16). W Indiach od tysięcy lat sadhu – mistycy i asceci, oddający cześć Śiwie i jego małżonce, Kali, wykorzystują marihuanę do medytacji. Palenie jest także powszechnym rytuałem w świątyniach poświęconych Hanumanowi.

Ruch Rastafari

Ruch Rastafari włączył marihuanę do swoich obrzędów. „Ganja” jest używana przez rasta w celu ułatwienia członkom ruchu medytacji, podczas której zgłębiać mogą charakter samego siebie, jak i otaczającego ich świata^[102]. Rasta wskazują także na źródła biblijne (Księga Rodzaju 1:12, 1:29-31, 9:3; Księga Jeremiasza 6:20), które to mają mówić o tym, że Jah uczynił całą roślinność (w tym ganję) dla człowieka, aby ten z niej korzystał i o tym, że była ona wykorzystywana w celach religijnych przez starożytnych Żydów.

Sytuacja prawna

Legalność posiadania niewielkich ilości marihuany:
     Legalne / zasadniczo legalne

     Nielegalne, ale zdepenalizowane

     Nielegalne, ale często nieegzekwowane

     Nielegalne

     Brak danych
W Szwajcarii istnieje zróżnicowanie wśród kantonów.

W niektórych kantonach Szwajcarii marihuana jest legalna. Znajduje się ona tam w sprzedaży w tzw. coffeshopach. Podobnie jak alkohol jest obłożona akcyzą i dostępna od 18 lat (podczas gdy alkohol od 16). W krajach tych legalna jest również uprawa konopi na potrzeby własne, rodziny czy też przyjaciół.

W Holandii marihuana nie jest legalna, ale jest tolerowana. Oznacza to, że pod pewnymi warunkami organy rządowe i prawne nie prześladują użytkowników.

W Polsce i prawie na całym świecie można mieć nasiona (nie zawierają one substancji psychoaktywnych), ale uprawa jest zabroniona. Wyjątek stanowi uprawa odmian włóknistych na potrzeby przemysłu włókienniczego, chemicznego i celulozowo-papierniczego oraz nasiennictwa (jednak potrzebne jest zezwolenie).

W niektórych stanach USA^[103] i krajach UE np. w Czechach^[104], Portugalii^[105], Włoszech marihuana została zdepenalizowana, dozwolone jest posiadanie niewielkich ilości (3–10 g).

W większości pozostałych krajów UE np. Francji^[106] posiadanie zostało częściowo zdepenalizowane, tj. posiadanie marihuany w „niewielkich ilościach” (3–10 g) jest karane jedynie mandatem.

Większość krajów postkomunistycznych oraz kraje skandynawskie są aktualnie jedynymi państwami w UE, w których posiadanie marihuany jest przestępstwem zagrożonym karą więzienia.

Belgia

W Belgii prawo pozwala uprawiać na użytek własny jedną roślinę lub mieć do 3 gramów substancji^[107].

Czechy

Czechy od 1 stycznia 2010 roku zliberalizowały politykę narkotykową, określając uprawę 5 roślin na własny użytek oraz posiadanie do 15 gramów substancji za wykroczenie, a nie przestępstwo^[108].

Od 2 kwietnia 2013 roku marihuana dostępna jest w czeskich aptekach na receptę wydawaną przez lekarzy, w przypadkach ciężkich chorób takich jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy AIDS. Sprowadzana jest z Holandii, lecz od 2014 roku wytwarzają ją licencjonowani plantatorzy na terenie Czech^[109].

Holandia

W Holandii zarówno posiadanie, jak i sprzedaż w tzw. coffee shopach jest tolerowane, lecz prawnie nadal nielegalne. Obowiązuje jednorazowy limit zakupu do 5 gramów. Jednocześnie jest to ilość, którą można mieć przy sobie. Uprawianie roślin jest w Holandii nielegalne i zabronione (poza uprawą na użytek własny, maksymalnie do 5 roślin)^[110]. Właściciele coffee shopów nie mogą sprzedawać marihuany z prywatnych upraw. Większość coffee shopów podporządkowuje się temu prawu. Większym ograniczeniem dla właścicieli jest określona ilość marihuany, która w danym momencie może znajdować się w sklepie.

Polska

Pierwszym aktem prawnym w Polsce, który dotyczy narkotyków jest ustawa z 22 czerwca 1923 roku (Dz.U. z 1923 r. nr 72, poz. 559). Zabrania się w nim „wytwarzania, przeróbki, przywozu i wywozu, przechowywania, handlu [...] opium leczniczego, opium do palenia, haszyszu, morfiny, kokainy, heroiny”. Groziła za to kara więzienia „od dwóch tygodni do jednego roku” oraz grzywna „od pięćdziesięciu tysięcy do pięciu milionów marek” oraz konfiskata nielegalnych środków^[111]^[112].

19 lutego 1925 roku, Polska, reprezentowana przez doktora Witolda Chodźkę podpisała Międzynarodową Konwencję do Spraw Opium (pod przewodnictwem Ligi Narodów). Ustawa ta nakłada na strony (rozdział 3, artykuł 5) obowiązek, aby ograniczyć wykorzystywanie substancji (wymienione w rozdziale 1, artykule 1, wśród nich jest marihuana, opium, morfina, kokaina) wyłącznie do celów medycznych i naukowych^[113]. Ustawa ta weszła w życie w 1928 roku^[114].

Pierwszą ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii wprowadzono w Polsce w 1986 roku w związku z przystąpieniem do międzynarodowych konwencji narkotykowych ONZ z 1961 roku^[115]^[116]. Pierwszym aktem prawnym w III RP, w którym zostaje wymieniona marihuana^{[potrzebny przypis]}, jest Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 24 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r. nr 75, poz. 468).

W Polsce zarówno import, produkcja, pośrednictwo w sprzedaży, jak i samo posiadanie marihuany jest nielegalne i stanowi przestępstwo, zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. z późniejszymi zmianami – o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2019 r. poz. 852). Za samo posiadanie marihuany grozi kara do trzech lat pozbawienia wolności, natomiast udzielanie marihuany innej osobie zagrożone jest karą do 10 lat pozbawienia wolności, a udzielanie jej małoletniemu jest zbrodnią, zagrożoną karą od 3 do 15 lat pozbawienia wolności.

1 lutego 2016 roku poseł Piotr Marzec w imieniu klubu Kukiz'15 złożył projekt ustawy legalizującej używanie marihuany do celów medycznych. 22 czerwca 2017 Sejm przyjął ustawę dopuszczającą stosowanie marihuany w celach medycznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Według ustawy konopie będą mogły być wykorzystywane do wytwarzania preparatów farmaceutycznych tak, by lekarze mogli ordynować sporządzenie leku recepturowego w aptece. Surowiec ma być sprowadzany z zagranicy^[117].

Polską politykę wobec marihuany jako represyjną krytykowali niektórzy przedstawiciele środowiska akademickiego i medycznego, m.in. Marek Balicki^[118]^[119], Jerzy Vetulani^[120]^[121] i Krzysztof Krajewski^[122]^[123]. Zwracali oni uwagę na negatywne skutki ścigania indywidualnych użytkowników marihuany, wszczynania wobec nich postępowań karnych, umieszczania w zakładach karnych oraz związanych z tym konsekwencji (m.in. brak możliwości podjęcia pracy w zawodzie nauczyciela, sędziego, stygmatyzacja społeczna), niebezpieczeństwa związane ze stosowaniem substancji nabytej nielegalnie na czarnym rynku (możliwe zanieczyszczenie substancji, brak kontroli produkcji). Zauważali, że w krajach, w których zalegalizowano marihuanę, nie zaobserwowano ani znaczącego spadku ani wzrostu jej użycia, co według nich obala argument, że legalizacja marihuany prowadzi do zwiększenia skali jej konsumpcji. Zauważali, że na rynku legalnie dostępny jest m.in. alkohol, określany często jako twardy narkotyk. Sugerowali możliwość liberalizacji prawa narkotykowego poprzez np. depenalizację marihuany (Krajewski) lub jej legalizację i uregulowanie przez państwo sprzedaży dla pełnoletnich użytkowników wraz z nałożeniem akcyzy (Vetulani).

Stany Zjednoczone

Stany Zjednoczone są krajem, który rozpoczął wojnę z narkotykami (termin spopularyzował prezydent Richard Nixon) i zgodnie z ustawą federalną z 1970 r. uprawa, handel oraz posiadanie marihuany jest karane więzieniem, ale nie we wszystkich stanach (patrz mapka powyżej).

Wiele stanów od lat 90. XX wieku pozwalało jednak na uprawę i sprzedaż tzw. medycznej marihuany. Osoba cierpiąca na pewne choroby mogła zgłosić się po receptę do lekarza, a na jej podstawie mogła zgodnie z prawem stanowym kupić marihuanę w specjalnym punkcie oraz ją mieć. W 2010 r. w samej Kalifornii istniało około 1000 takich punktów – dwukrotnie więcej niż liczba lokali coffee shop w Holandii. Stan taki był sprzeczny z prawem federalnym i policja federalna (FBI) do 2009 roku wykonała około 100 kontroli punktów sprzedaży medycznej marihuany^{[potrzebny przypis]}. W tym samym roku przedstawiciel administracji Baracka Obamy, dyrektor Biura ds. Narodowej Polityki Nadzoru Narkotykowego (White House Office of National Drug Control Policy) Gil Kerlikowske oświadczył o zaprzestaniu używania pojęcia „wojna z narkotykami” jako nieproduktywnego, a prokurator generalny Eric Holder oznajmił na konferencji prasowej, że osoby powołujące się na zgodne z prawem stanowym recepty medyczne nie będą ścigane z prawa federalnego za posiadanie marihuany^[124].

W Kalifornii w połowie lat 1990., po długoletniej kampanii, dopuszczono stosowanie marihuany w celach medycznych^[125]. W Kalifornii podczas wyborów do Kongresu w 2010 roku przeprowadzono referendum o legalizacji marihuany – stosunkiem 43% do 56% projekt został odrzucony. Posiadanie od 28 g marihuany pozostało nielegalne i zagrożone jest grzywną w wysokości 100 $^[126]^[127]. Niemniej spożycie rekreacyjne stopniowo dekryminalizowano, a pod koniec 2017 r. zalegalizowano uprawę i posiadanie na własny użytek do 30 g lub do sześciu krzaczków oraz spożywanie niewielkich ilości przez osoby, które ukończyły 21 lat. Od 1 stycznia 2018 r. Kalifornia zezwoliła natomiast na nieograniczoną uprawę i sprzedaż konopi w celach komercyjnych, przy czym do 2023 r. wielkość upraw nie może przekraczać 0,4 ha na zewnątrz lub 0,2 ha pod zadaszeniem^[125].

6 listopada 2012 roku Waszyngton stał się pierwszym stanem legalizującym zażywanie marihuany nie tylko w celach medycznych^[128]. Od 1 stycznia 2014 roku marihuana stała się legalna również w stanie Kolorado. Można ją zakupić na tych samych zasadach co alkohol^[129]^[130]. Warunkiem dostępu do używki jest przekroczony wiek 21 lat, ilość marihuany nie może przekraczać 1 uncji (ok. 28 gramów)^[131].

Od pierwszego lipca, stan Oregon oficjalnie zalegalizował marihuanę do celów rekreacyjnych. Każdy mieszkaniec stanu Oregon, który ukończył 21 lat może teraz legalnie mieć około 220 g w prywatnej rezydencji lub do 14 g w miejscu publicznym. Mieszkańcy Oregonu mogą także uprawiać do czterech roślin na własny użytek. Oregon liczy na podobne zyski co Kolorado czy Waszyngton, które w 2014 zalegalizowały marihuanę do celów rekreacyjnych. Od tego czasu można tam kupić marihuanę w sklepach ze specjalna licencją, a stany zarabiają miliony dolarów z podatków od jej sprzedaży^[132].

Następnym stanem po Oregonie, w którym zalegalizowano marihuanę, jest Alaska. Od 24 lutego 2015 pełnoletni mieszkańcy Alaski mogą legalnie mieć marihuanę w ilościach do 30 g, palić ją w domu oraz uprawiać do 6 roślin na własny użytek. Wciąż karane jest palenie w miejscach publicznych oraz prowadzenie pojazdów pod wpływem marihuany. Legalizacja marihuany to efekt referendum przeprowadzonego na początku listopada 2014 roku. Mieszkańcy stanu poparli wówczas stosunkiem głosów 53 proc. do 47 proc. inicjatywę koalicji libertarianów, konserwatywnych republikanów programowo dążących do ograniczania uprawnień rządu wszędzie, gdzie się da, i oczywiście – palaczy^[133].

Coraz więcej Amerykanów opowiada się za legalizacją marihuany w USA. W roku 2017, aż 64% Amerykanów zagłosowało za pełną legalizacją marihuany^[134]^[135]^[136].

Urugwaj

Urugwaj jest pierwszym państwem na świecie, które zalegalizowało uprawę, handel i zażywanie marihuany. W 2012 r. rozpoczęto kampanię społeczną oswajania obywateli z projektem legalizacji marihuany, stosowne prawo uchwalono w 2014 r., a zmiany weszły w życie w pełni w 2017 roku^[137]. Na mocy ustawy niższej izby parlamentu od 1 kwietnia 2014 roku^[138] możliwa jest sprzedaż marihuany w kilkudziesięciu wskazanych aptekach, do których surowiec jest dostarczany przez jednego z dwóch licencjonowanych producentów w ilości ok. 4 t rocznie. Każdy pełnoletni obywatel Urugwaju, zarejestrowany na poczcie (w tym odciski palców) w państwowej bazie danych, może posadzić sześć krzaków i zbierać rocznie nie więcej niż 480 gramów z jednego^[137] oraz kupić do 40 gramów marihuany miesięcznie. Urugwajczycy mogą również powoływać kluby palaczy liczące od 15^[138] do 50 osób, w ramach których uprawiać można do 99 krzewów rocznie i palić marihuanę jedynie w tym klubie^[137]. Analitycy wskazują, że są to rozwiązania prawne idące znacznie dalej, niż zastosowane w którymkolwiek państwie europejskim^[138].

Kanada

17 października 2018 r. zalegalizowano stosowanie marihuany do celów rekreacyjnych dla osób powyżej 18 lub 19 lat (w zależności od prowincji i terytorium). Dopuszczono posiadanie do 30 g produktu i uprawę do czterech roślin w domu (w niektórych prowincjach lub terytoriach uprawy domowej nie dopuszczono)^[139].

Zobacz też

Przypisy

↑ Marijuana. Merriam-Webster Dictionary. [dostęp 2011-08-26]. (ang.).
↑ Russo EB (2013). Cannabis and Cannabinoids: Pharmacology, Toxicology, and Therapeutic Potential. Routledge. strona 28. ISBN 978-1-136-61493-4.
↑ Newton DE (2013). Marijuana: a reference handbook. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. strona 7. ISBN 9781610691499.
↑ Iovanna J, Ismailov U (2009). Pancreatology: From Bench to Bedside. Springer. Strona 40. ISBN 978-3-642-00152-9.
↑ ^a ^b ^c ^d "DrugFacts: Marijuana". National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 1 December 2019. Przywrócono 20 January 2020.
↑ Osborne GB, Fogel C (2008). "Understanding the motivations for recreational marijuana use among adult Canadians" (PDF). Substance Use & Misuse. 43 (3–4): 539–72, discussion 573–9, 585–7. doi:10.1080/10826080701884911. PMID 18365950.
↑ Maciej Widawski, Małgorzata Kowalczyk, Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego, 2010.
↑ ^a ^b Riviello RJ (2010). Manual of forensic emergency medicine : a guide for clinicians. Sudbury, Mass.: Jones and Bartlett Publishers. strona 41. ISBN 9780763744625.
↑ D'Souza DC, Sewell RA, Ranganathan M (October 2009). "Cannabis and psychosis/schizophrenia: human studies". European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 259 (7): 413–31. doi:10.1007/s00406-009-0024-2. PMC 2864503. PMID 19609589.
↑ "Marijuana intoxication: MedlinePlus Medical Encyclopedia". Nlm.nih.gov. Przywrócono 12 July 2013.
↑ Crippa JA, Zuardi AW, Martín-Santos R, Bhattacharyya S, Atakan Z, McGuire P, Fusar-Poli P (October 2009). "Cannabis and anxiety: a critical review of the evidence". Human Psychopharmacology. 24 (7): 515–23. doi:10.1002/hup.1048. PMID 19693792.
↑ "Commonly Abused Drugs Charts: Marijuana (Cannabis)". National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 22 lipiec 2019. Przywrócono 20 stycznia 2020.
↑ Leweke FM, Mueller JK, Lange B, Rohleder C (April 2016). "Therapeutic Potential of Cannabinoids in Psychosis". Biological Psychiatry. 79 (7): 604–12. doi:10.1016/j.biopsych.2015.11.018. PMID 26852073. Epidemiological data indicate a strong relationship between cannabis use and psychosis and schizophrenia beyond transient intoxication with an increased risk of any psychotic outcome in individuals who had ever used cannabis
↑ Ortiz-Medina, MB; Perea, M; Torales, J; Ventriglio, A; Vitrani, G; Aguilar, L; Roncero, C (November 2018). "Cannabis consumption and psychosis or schizophrenia development". The International Journal of Social Psychiatry. 64 (7): 690–704. doi:10.1177/0020764018801690. PMID 30442059. Cannabis use doubles the risk of developing psychosis in vulnerable people.
↑ Ksir C, Hart CL (February 2016). "Cannabis and Psychosis: a Critical Overview of the Relationship". Current Psychiatry Reports. 18 (2): 12. doi:10.1007/s11920-015-0657-y. PMID 26781550.
↑ ^a ^b ^c Whiting PF, Wolff RF, Deshpande S, Di Nisio M, Duffy S, Hernandez AV, Keurentjes JC, Lang S, Misso K, Ryder S, Schmidlkofer S, Westwood M, Kleijnen J (23 June 2015). "Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA. 313 (24): 2456–73. doi:10.1001/jama.2015.6358. PMID 26103030.
↑ ^a ^b Sachs J, McGlade E, Yurgelun-Todd D (October 2015). "Safety and Toxicology of Cannabinoids". Neurotherapeutics. 12 (4): 735–46. doi:10.1007/s13311-015-0380-8. PMC 4604177. PMID 26269228.
↑ "Sex(ism), Drugs, and Migraines: Distillations Podcast and Transcript, Episode 237". Distillations. Science History Institute. 15 stycznia 2019. Przywrócono 28 sierpnia 2019.
↑ American College of Obstetricians Gynecologists Committee on Obstetric Practice (July 2015). "Committee Opinion No. 637: Marijuana Use During Pregnancy and Lactation". Obstetrics and Gynecology. 126 (1): 234–8. doi:10.1097/01.AOG.0000467192.89321.a6. PMID 26241291.
↑ Borgelt LM, Franson KL, Nussbaum AM, Wang GS (February 2013). "The pharmacologic and clinical effects of medical cannabis" (PDF). Pharmacotherapy. 33 (2): 195–209. doi:10.1002/phar.1187. PMID 23386598.
↑ Grotenhermen F, Müller-Vahl K (July 2012). "The therapeutic potential of cannabis and cannabinoids". Deutsches Arzteblatt International. 109 (29–30): 495–501. doi:10.3238/arztebl.2012.0495. PMC 3442177. PMID 23008748.
↑ Bowles DW, O'Bryant CL, Camidge DR, Jimeno A (July 2012). "The intersection between cannabis and cancer in the United States". Critical Reviews in Oncology/Hematology (Review). 83 (1): 1–10. doi:10.1016/j.critrevonc.2011.09.008. PMID 22019199.
↑ Wang T, Collet JP, Shapiro S, Ware MA (June 2008). "Adverse effects of medical cannabinoids: a systematic review". CMAJ (Review). 178 (13): 1669–78. doi:10.1503/cmaj.071178. PMC 2413308. PMID 18559804.
↑ Jordan K, Sippel C, Schmoll HJ (September 2007). "Guidelines for antiemetic treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting: past, present, and future recommendations". The Oncologist (Review). 12 (9): 1143–50. doi:10.1634/theoncologist.12-9-1143. PMID 17914084.
↑ Nicolson SE, Denysenko L, Mulcare JL, Vito JP, Chabon B (May–June 2012). "Cannabinoid hyperemesis syndrome: a case series and review of previous reports". Psychosomatics (Review, case series). 53 (3): 212–9. doi:10.1016/j.psym.2012.01.003. PMID 22480624.
↑ ^a ^b Phillips RS, Friend AJ, Gibson F, Houghton E, Gopaul S, Craig JV, Pizer B (February 2016). "Antiemetic medication for prevention and treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting in childhood" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2: CD007786. doi:10.1002/14651858.CD007786.pub3. PMID 26836199.
↑ ^a ^b ^c ^d Arney, Kat (25 July 2012). "Cannabis, cannabinoids and cancer – the evidence so far". Cancer Research UK. Ostatnia aktualizacja: październik 2019
↑ HartH. S HartH., FischerF. OM FischerF., UllrichU. A. UllrichU., Cannabinoids induce cancer cell proliferation via tumor necrosis factor alpha-converting enzyme (TACE/ADAM17)-mediated transactivation of the epidermal growth factor receptor., „Cancer Research”, 64 (6), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/, 15 marca 2004 [dostęp 2020-04-16] .
↑ Cannabinoids Inhibit the Vascular Endothelial Growth Factor Pathway in Gliomas. American Association for Cancer Research, 2004-08-15. [dostęp 2013-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-10)]. (ang.).
↑ Gliomas/Cancer.
↑ Cannabinoids reduce ErbB2-driven breast cancer progression through Akt inhibition. Molecular Cancer. BioMed Central, 2010-07-22. [dostęp 2013-02-20]. (ang.).
↑ Chemopreventive effect of the non-psychotropic phytocannabinoid cannabidiol on experimental colon cancer.. US National Library of Medicine. National Institutes of Health, 2012-01-10. [dostęp 2013-02-20]. (ang.).
↑ Inhibition of skin tumor growth and angiogenesis in vivo by activation of cannabinoid receptors. American Society for Clinical Investigation., 2003-01-01. [dostęp 2013-02-20]. (ang.).
↑ ^a ^b J.J. Aviram J.J., G.G. Samuelly-Leichtag G.G., [https://www.painphysicianjournal.com/current/pdf?article=NDYwNA%3D%3D&journal=107 Efficacy of Cannabis-Based Medicines for Pain Management: A Systematic Review and MetaAnalysis of Randomized Controlled Trials], „Pain Physician”, https://www.painphysicianjournal.com, 2017, ISSN 2150-1149 [dostęp 2020-04-16] .
↑ Shannon M.S.M. Nugent Shannon M.S.M. i inni, The Effects of Cannabis Among Adults With Chronic Pain and an Overview of General Harms: A Systematic Review, „Annals of Internal Medicine”, 167 (5), https://annals.org, 2017, s. 319-331, DOI: 10.7326/M17-0155 [dostęp 2020-04-16] .
↑ Kahan M, Srivastava A, Spithoff S, Bromley L (December 2014). "Prescribing smoked cannabis for chronic noncancer pain: preliminary recommendations". Canadian Family Physician. 60 (12): 1083–90. PMC 4264803. PMID 25500598.
↑ Andreae MH, Carter GM, Shaparin N, Suslov K, Ellis RJ, Ware MA, Abrams DI, Prasad H, Wilsey B, Indyk D, Johnson M, Sacks HS (December 2015). "Inhaled Cannabis for Chronic Neuropathic Pain: A Meta-analysis of Individual Patient Data". The Journal of Pain. 16 (12): 1221–1232. doi:10.1016/j.jpain.2015.07.009. PMC 4666747. PMID 26362106.
↑ Deshpande A, Mailis-Gagnon A, Zoheiry N, Lakha SF (August 2015). "Efficacy and adverse effects of medical marijuana for chronic noncancer pain: Systematic review of randomized controlled trials". Canadian Family Physician. 61 (8): e372–81. PMC 4541447. PMID 26505059.
↑ Portenoy, Russell K.; Ganae-Motan, Elena Doina; Allende, Silvia; Yanagihara, Ronald; Shaiova, Lauren; Weinstein, Sharon; McQuade, Robert; Wright, Stephen; Fallon, Marie T. (2012-05-01). "Nabiximols for opioid-treated cancer patients with poorly-controlled chronic pain: a randomized, placebo-controlled, graded-dose trial". The Journal of Pain. 13 (5): 438–449. doi:10.1016/j.jpain.2012.01.003. ISSN 1528-8447. PMID 22483680.
↑ Lynch, Mary E.; Cesar-Rittenberg, Paula; Hohmann, Andrea G. (2014-01-01). "A double-blind, placebo-controlled, crossover pilot trial with extension using an oral mucosal cannabinoid extract for treatment of chemotherapy-induced neuropathic pain". Journal of Pain and Symptom Management. 47 (1): 166–173. doi:10.1016/j.jpainsymman.2013.02.018. ISSN 1873-6513. PMID 23742737.
↑ Johnson, Jeremy R.; Lossignol, Dominique; Burnell-Nugent, Mary; Fallon, Marie T. (2013-08-01). "An open-label extension study to investigate the long-term safety and tolerability of THC/CBD oromucosal spray and oromucosal THC spray in patients with terminal cancer-related pain refractory to strong opioid analgesics". Journal of Pain and Symptom Management. 46 (2): 207–218. doi:10.1016/j.jpainsymman.2012.07.014. ISSN 1873-6513. PMID 23141881.
↑ ^a ^b GeorgeG. Underwood GeorgeG., Late-stage failure for Otsuka and GW cancer pain drug [online], http://www.pharmafile.com/, 9 stycznia 2015 [dostęp 2020-04-16] .
↑ Lynch ME, Campbell F (November 2011). "Cannabinoids for treatment of chronic non-cancer pain; a systematic review of randomized trials". British Journal of Clinical Pharmacology (Review). 72 (5): 735–44. doi:10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x. PMC 3243008. PMID 21426373.
↑ Carter GT, Flanagan AM, Earleywine M, Abrams DI, Aggarwal SK, Grinspoon L (August 2011). "Cannabis in palliative medicine: improving care and reducing opioid-related morbidity". The American Journal of Hospice & Palliative Care (Review). 28 (5): 297–303. doi:10.1177/1049909111402318. PMID 21444324.
↑ Lutge EE, Gray A, Siegfried N (April 2013). "The medical use of cannabis for reducing morbidity and mortality in patients with HIV/AIDS". The Cochrane Database of Systematic Reviews (Review). 4 (4): CD005175. doi:10.1002/14651858.CD005175.pub3. PMID 23633327.
↑ ^a ^b Sativex w bazie leków mp.pl [online] [dostęp 2020-04-16] .
↑ Schubert-Zsilavecz, M, Wurglics, M, Neue Arzneimittel 2011/2012 (w języku niemieckim)
↑ Lakhan, Shaheen E; Rowland, Marie (2009). "Whole plant cannabis extracts in the treatment of spasticity in multiple sclerosis: a systematic review". BMC Neurol. 9: 59. doi:10.1186/1471-2377-9-59. PMC 2793241. PMID 19961570.
↑ Koppel, Barbara S.; Brust, John C. M.; Fife, Terry; Bronstein, Jeff; Youssof, Sarah; Gronseth, Gary; Gloss, David (2014-04-29). "Systematic review: efficacy and safety of medical marijuana in selected neurologic disorders: report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology". Neurology. 82 (17): 1556–1563. doi:10.1212/WNL.0000000000000363. ISSN 1526-632X. PMC 4011465. PMID 24778283
↑ strona internetowa leku Marinol.
↑ Świat Nauki, grudzień 2011, s. 14.
↑ Sativex receives Qualifying Notice for approval in Canada for the relief of Cancer Pain.
↑ Fine PG, Rosenfeld MJ (2013). "The endocannabinoid system, cannabinoids, and pain". Rambam Maimonides Medical Journal (Review). 4 (4): e0022. doi:10.5041/RMMJ.10129. PMC 3820295. PMID 24228165.
↑ Wissel J, Haydn T, Müller J, Brenneis C, Berger T, Poewe W, Schelosky LD (October 2006). "Low dose treatment with the synthetic cannabinoid Nabilone significantly reduces spasticity-related pain : a double-blind placebo-controlled cross-over trial". Journal of Neurology (Research article). 253 (10): 1337–41. doi:10.1007/s00415-006-0218-8. PMID 16988792.
↑ ^a ^b ^c ^d Amir H.A.H. Sam Amir H.A.H., VictoriaV. Salem VictoriaV., Mohammad A.M.A. Ghatei Mohammad A.M.A., Rimonabant: From RIO to Ban, „Journal of Obesity”, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/, 2011, DOI: 10.1155/2011/432607, PMID: 21773005 [dostęp 2020-04-15] .
↑ UNODC: World Drug Report 2010. [dostęp 2012-01-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Jarosław Kosiaty (Akademia Medyczna w Warszawie): Narkotyki i Ty. narkotyk.co. [dostęp 2010-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
↑ ^a ^b W.W. Hall W.W., L.L. Degenhardt L.L., M.M. Lynskey M.M., The health and psychological effects of cannabis use, National Drug and Alcohol Research Centre University of New South Wales, 2001 (Monograph Series No. 44), s. 73, ISSN 1322-5049 (ang.).
↑ Kanabinole – słownik psychologiczny.
↑ Późne powikłania stosowania kanabinoli.
↑ RafaelR. Maldonado RafaelR., OlgaO. Valverde OlgaO., Participation of the opioid system in cannabinoid-induced antinociception and emotional-like responses, „European Neuropsychopharmacology”, 13 (6), 2003, s. 401–410, DOI: j.euroneuro.2003.08.001, PMID: 14636956 .
↑ Bogusława Pietrzak, Agnieszka Dunaj, Karolina Piątkowska. Rola układu kannabinoidowego w patogenezie oraz poszukiwaniu nowych możliwości farmakoterapii zespołu zależności alkoholowej. „Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”. 65, s. 606–615, 16 września 2011. Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
↑ Sebastin Marincolo: High: Insights on Marijuana. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).
↑ Maciej Widawski (red. nauk.): Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2010. ISBN 978-83-7326-776-3.
↑ J.E.J.E. Thistle J.E.J.E. i inni, Marijuana use and serum testosterone concentrations among U.S. males, „Andrology”, 5 (4), 2017, s. 732–738, DOI: 10.1111/andr.12358, PMID: 28395129, PMCID: PMC5660879 (ang.)..
↑ DaleD. Gieringer DaleD., Joseph St.J.S. Laurent Joseph St.J.S., ScottS. Goodrich ScottS., Cannabis Vaporizer Combines Efficient Delivery of THC with Effective Suppression of Pyrolytic Compounds, „Journal of Cannabis Therapeutics”, 4 (1), 2004, s. 7–27, DOI: 10.1300/J175v04n01_02 (ang.).
↑ Pharmacological Reviews of Marijuana. [dostęp 2010-01-13].
↑ Gerd. Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005, s. 942. ISBN 83-200-3322-5.
↑ Morral AR, McCaffrey DF, Paddock SM. Reassessing the marijuana gateway effect. „Addiction” nr. 97 strony: 493-504. 2002.
↑ Marijuana Policy Project.
↑ The Report of the Canadian Government Commission of Inquiry into the Non-Medical Use of Drugs – 1972.
↑ World Health Organization – Health Implications of Cannabis – Table of Contents. [dostęp 2012-12-13]. (ang.).
↑ Robert S.R.S. Gable Robert S.R.S., Safety Ratio and Dependence Potential of Psychoactive Drugs [online], politicsofsin.50megs.com [dostęp 2017-12-10] .
↑ Albert a.k.a. Tigr <albert@tigr.net>, Active/Lethal Dose Ratio and Dependence Potential of Drugs – Tigr.net [online], tigr.net [dostęp 2017-12-10] (ang.).
↑ AnnaA. Dietrich-Muszalska AnnaA., Uzależnienie od substancji psychoaktywnych (SPA) .
↑ Robin Room, Benedikt Fischer, Wayne Hall, Simon Lenton, Peter Reuter: The Global Cannabis Commision Raport „Cannabis Policy: Moving Beyond Stalemate”. The Beckley Foundation, 2008, s. 23.
↑ HaroldH. Kalant HaroldH., Adverse effects of cannabis on health: an update of the literature since 1996, „Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry”, 28 (5), 2004, s. 849–863, DOI: 10.1016/j.pnpbp.2004.05.027, PMID: 15363608 .
↑ Fakty i mity o marihuanie. Mit 1 – marihuana nie uzależnia.
↑ Kanabinole – słownik psychologiczny.
↑ Twin Study Links Marijuana Abuse, Suicide, And Depression.
↑ Anita Młodożeniec, Włodzimierz A. Brodniak. Ryzyko zachowań samobójczych w chorobach psychicznych. „Psychiatria w Praktyce Klinicznej”. 1 (2), s. 82–92, 2008. ISSN 1899-5071. [dostęp 2012-12-13]. (pol.).
↑ National Institute on Drug Abuse (NIDA) – InfoFacts: Marijuana.
↑ S.H.S.H. Barsky S.H.S.H. i inni, Histopathologic and molecular alterations in bronchial epithelium in habitual smokers of marijuana, cocaine, and/or tobacco, „Journal of the National Cancer Institute”, 90 (16), 1998, s. 1198–1205, DOI: 10.1093/jnci/90.16.1198, PMID: 9719080 .
↑ Li RitaL.R. Zhang Li RitaL.R. i inni, Cannabis smoking and lung cancer risk: Pooled analysis in the International Lung Cancer Consortium, „International Journal of Cancer”, 136 (4), 2015, s. 894–903, DOI: 10.1002/ijc.29036, PMID: 24947688, PMCID: PMC4262725 .
↑ M.M. Underner M.M. i inni, Cannabis et cancer bronchique, „Revue Des Maladies Respiratoires”, 31 (6), 2014, s. 488–498, DOI: 10.1016/j.rmr.2013.12.002, PMID: 25012035 (fr.).
↑ Donald P.D.P. Tashkin Donald P.D.P., Effects of marijuana smoking on the lung, „Annals of the American Thoracic Society”, 10 (3), 2013, s. 239–247, DOI: 10.1513/AnnalsATS.201212-127FR, PMID: 23802821 .
↑ Y.H. Huang, Z.F. Zhang, D.P. Tashkin, B. Feng i inni. An epidemiologic review of marijuana and cancer: an update. „Cancer Epidemiol Biomarkers Prev”. 24 (1), s. 15–31, Jan 2015. DOI: 10.1158/1055-9965.EPI-14-1026. PMID: 25587109.
↑ ManishM. Joshi ManishM., AnitaA. Joshi AnitaA., ThaddeusT. Bartter ThaddeusT., Marijuana and lung diseases, „Current Opinion in Pulmonary Medicine”, 20 (2), 2014, s. 173–179, DOI: 10.1097/MCP.0000000000000026, PMID: 24384575 .
↑ Olaf H. Drummer, Drugs and Accident Risk in Fatally-Injured Drivers.
↑ How Does Marijuana Affect Driving? – odpowiedź w about.com.
↑ Marijuana And Actual Driving Performance Executive Summary National Highway Traffic Safety Administration By Robbe HWJ, O’Hanlon JF, November 1993.
↑ Cannabis driving danger measured, BBC News.
↑ pełny tekst raportu (ang.).
↑ World Health Organization Accused of Suppressing Finding That Marijuana Is Relatively Safe.
↑ BBC News: Cannabis 'safer than alcohol and tobacco'.
↑ American Medical Association: H-95.998 AMA Policy Statement on Cannabis. [dostęp 2015-05-24].
↑ American Academy of Family Physicians: Marijuana. [dostęp 2015-05-24].
↑ Massachusetts Medical Society: MMS Testimony Concerning S 1161 An Act to Regulate the Medical Use of Marijuana by Patients Approved by Physicians and Certified by the Department of Public Health. 2011-08-04. [dostęp 2015-05-24].
↑ American College of Physicians: Supporting Research into the Therapeutic Role of Marijuana. 2008. [dostęp 2015-05-24].
↑ California Medical Association: Cannabis and the Regulatory Void. 2011. [dostęp 2012-03-10].
↑ Cannabis and Religion – Hindus and Rastas. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).
↑ Rasta religion. To many Jamaicans, ganja is the Tree of Life. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).
↑ Marihuana w Stanach coraz bardziej legalna. Newsweek. [dostęp 2012-12-17].
↑ Po marihuanę do Czech. Newsweek. [dostęp 2012-12-17].
↑ Marihuana będzie legalna. Newsweek. [dostęp 2012-12-17].
↑ Tim Boekhout van Solinge: Cannabis in France. The Centre for Drug Research, Uniwersytet Amsterdamski. [dostęp 2012-12-17].
↑ Cour d’Arbitrage. justice.belgium.be. (fr. • niderl.).
↑ Vláda povolila pět rostlin konopí a 40 houbiček, za víc bude vězení (cz.).
↑ juz-kupic-w-aptece/ Czechy: marihuanę można już kupić w aptece. wprost.pl.
↑ Marcin Mróz: Marihuana: między dekryminalizacją a legalizacją. Przegląd wybranych rozwiązań – Czechy, Holandia, Hiszpania, Urugwaj i Kalifornia. Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 3 grudnia 2012. s. 4. [dostęp 2012-12-06].
↑ Internetowy System Aktów Prawnych.
↑ Monika Abucewicz „Narkomania w Polsce jako problem społeczny w perspektywie konstrukcjonistycznej. Część pierwsza: okres międzywojenny”.
↑ Albania – International Convention, Adopted by the Second Opium Conference (League of Nations), and Protocol relating thereto. Signed at Geneva, February 19, 1925.
↑ UNTC [online], treaties.un.org [dostęp 2017-11-25] .
↑ Convention 1961.
↑ Gazeta konopna – SPLIFF: Nieodrobiona lekcja: 10 lat Prohibicji w Polsce.
↑ Maciej Wernio: Sejm zalegalizował medyczną marihuanę. Przeciw tylko dwie osoby. noizz.pl, 2017-06-22. [dostęp 2017-06-22]. (pol.).
↑ Marek Balicki: Totalna walka z narkotykami okazała się porażką. wyborcza.pl, 17 stycznia 2014. [dostęp 9 czerwca 2018].
↑ Przemka Hirniaka: Balicki: W zbiorowej świadomości podejście do narkotyków regulują emocje. narkopolityka.pl, 1 marca 2012. [dostęp 9 czerwca 2018].
↑ Sławomir Zagórski: Zło tkwi w nas, nie w substancji. Magazyn Gazety Wyborczej, 5 listopada 2001. [dostęp 20 lutego 2018].
↑ Nie zdarzają się przypadki, żeby po marihuanie mąż bił żonę. tokfm.pl, 17 września 2012. [dostęp 29 września 2012]. (pol.).
↑ Kaja Puto: Wygrać wojnę z dopalaczami? Jest sposób – dekryminalizacja marihuany. Krytyka Polityczna, 16 grudnia 2017. [dostęp 9 czerwca 2018].
↑ Dlaczego nie ma sensu karać za posiadanie? Prof. Krzysztof Krajewski. Wiem co ćpiem, 4 czerwca 2018. [dostęp 9 czerwca 2018].
↑ Gary Fields: White House Czar Calls for End to ‘War on Drugs’. The Wall Street Journal, 2009-05-14. (ang.).
↑ ^a ^b MagdaM. Działoszyńska MagdaM., Konopna rewolucja w Kalifornii. Najbogatszy stan USA od 1 stycznia legalizuje uprawę i sprzedaż marihuany, „wyborcza.pl”, 29 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-29] (pol.).
↑ Peter Henderson: Most Californians oppose legalizing marijuana: poll. reuters.com, 2010-10-06. [dostęp 2012-08-19]. (ang.).
↑ Po referendum. Kalifornia przeciwna legalizacji spożycia marihuany. gazeta.pl, 2010-11-03. [dostęp 2012-08-19]. (pol.).
↑ Laura L. Myers: Marijuana goes legal in Washington state amid mixed messages. Agencja Reutera, 2012-12-07. (ang.).
↑ Marihuana legalna w Kolorado. Rzeczpospolita, 2014-01-01.
↑ Marihuana jak alkohol. Historyczny przepis wchodzi w życie. Wprost, 2014-01-01.
↑ 2 states legalize pot, but don’t 'break out the Cheetos’ yet. CNN, 2012-11-08. (ang.).
↑ Legalna marihuana: Alaska się zieleni [online], Newsweek.pl [dostęp 2016-02-29] (pol.).
↑ What’s Legal Oregon – In Oregon, it’s legal for adults 21 and older to possess and use recreational marijuana (from approved medical marijuana dispensaries)... but there are limits. [online], What’s Legal Oregon [dostęp 2016-02-29] (ang.).
↑ Inc.I. Gallup Inc.I., Record-High Support for Legalizing Marijuana Use in U.S., „Gallup.com” [dostęp 2018-01-01] (ang.).
↑ GeoffreyG. Rowland GeoffreyG., Poll: 64 percent of Americans support legalizing marijuana, „TheHill”, 25 października 2017 [dostęp 2018-01-01] .
↑ TomT. Angell TomT., Poll: Legal Marijuana Support At Record High In U.S., „Forbes” [dostęp 2018-01-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c MaciejM. Stasiński MaciejM., Urugwaj wprowadza legalną marihuanę. Kto się zarejestruje, może hodować sześć krzaczków [online], wyborcza.pl, 11 lipca 2017 [dostęp 2017-07-13] .
↑ ^a ^b ^c Urugwaj zalegalizował marihuanę. tvp.info, 2013-12-11. [dostęp 2013-12-11]. (pol.).
↑ Kanadyjczycy będą mogli legalnie kupować marihuanę – Alkohole/używki [online], www.portalspozywczy.pl [dostęp 2018-10-18] (pol.).

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „gwp”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „online.liebertpub-0218”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

[mw-1] Marijuana. Merriam-Webster Dictionary. [dostęp 2011-08-26]. (ang.).

[2] Russo EB (2013). Cannabis and Cannabinoids: Pharmacology, Toxicology, and Therapeutic Potential. Routledge. strona 28. ISBN 978-1-136-61493-4.

[3] Newton DE (2013). Marijuana: a reference handbook. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. strona 7. ISBN 9781610691499.

[4] Iovanna J, Ismailov U (2009). Pancreatology: From Bench to Bedside. Springer. Strona 40. ISBN 978-3-642-00152-9.

[:3-5] "DrugFacts: Marijuana". National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 1 December 2019. Przywrócono 20 January 2020.

[6] Osborne GB, Fogel C (2008). "Understanding the motivations for recreational marijuana use among adult Canadians" (PDF). Substance Use & Misuse. 43 (3–4): 539–72, discussion 573–9, 585–7. doi:10.1080/10826080701884911. PMID 18365950.

[7] Maciej Widawski, Małgorzata Kowalczyk, Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego, 2010.

[:4-8] Riviello RJ (2010). Manual of forensic emergency medicine : a guide for clinicians. Sudbury, Mass.: Jones and Bartlett Publishers. strona 41. ISBN 9780763744625.

[9] D'Souza DC, Sewell RA, Ranganathan M (October 2009). "Cannabis and psychosis/schizophrenia: human studies". European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 259 (7): 413–31. doi:10.1007/s00406-009-0024-2. PMC 2864503. PMID 19609589.

[10] "Marijuana intoxication: MedlinePlus Medical Encyclopedia". Nlm.nih.gov. Przywrócono 12 July 2013.

[11] Crippa JA, Zuardi AW, Martín-Santos R, Bhattacharyya S, Atakan Z, McGuire P, Fusar-Poli P (October 2009). "Cannabis and anxiety: a critical review of the evidence". Human Psychopharmacology. 24 (7): 515–23. doi:10.1002/hup.1048. PMID 19693792.

[12] "Commonly Abused Drugs Charts: Marijuana (Cannabis)". National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 22 lipiec 2019. Przywrócono 20 stycznia 2020.

[13] Leweke FM, Mueller JK, Lange B, Rohleder C (April 2016). "Therapeutic Potential of Cannabinoids in Psychosis". Biological Psychiatry. 79 (7): 604–12. doi:10.1016/j.biopsych.2015.11.018. PMID 26852073. Epidemiological data indicate a strong relationship between cannabis use and psychosis and schizophrenia beyond transient intoxication with an increased risk of any psychotic outcome in individuals who had ever used cannabis

[14] Ortiz-Medina, MB; Perea, M; Torales, J; Ventriglio, A; Vitrani, G; Aguilar, L; Roncero, C (November 2018). "Cannabis consumption and psychosis or schizophrenia development". The International Journal of Social Psychiatry. 64 (7): 690–704. doi:10.1177/0020764018801690. PMID 30442059. Cannabis use doubles the risk of developing psychosis in vulnerable people.

[15] Ksir C, Hart CL (February 2016). "Cannabis and Psychosis: a Critical Overview of the Relationship". Current Psychiatry Reports. 18 (2): 12. doi:10.1007/s11920-015-0657-y. PMID 26781550.

[:5-16] Whiting PF, Wolff RF, Deshpande S, Di Nisio M, Duffy S, Hernandez AV, Keurentjes JC, Lang S, Misso K, Ryder S, Schmidlkofer S, Westwood M, Kleijnen J (23 June 2015). "Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA. 313 (24): 2456–73. doi:10.1001/jama.2015.6358. PMID 26103030.

[:6-17] Sachs J, McGlade E, Yurgelun-Todd D (October 2015). "Safety and Toxicology of Cannabinoids". Neurotherapeutics. 12 (4): 735–46. doi:10.1007/s13311-015-0380-8. PMC 4604177. PMID 26269228.

[18] "Sex(ism), Drugs, and Migraines: Distillations Podcast and Transcript, Episode 237". Distillations. Science History Institute. 15 stycznia 2019. Przywrócono 28 sierpnia 2019.

[19] American College of Obstetricians Gynecologists Committee on Obstetric Practice (July 2015). "Committee Opinion No. 637: Marijuana Use During Pregnancy and Lactation". Obstetrics and Gynecology. 126 (1): 234–8. doi:10.1097/01.AOG.0000467192.89321.a6. PMID 26241291.

[20] Borgelt LM, Franson KL, Nussbaum AM, Wang GS (February 2013). "The pharmacologic and clinical effects of medical cannabis" (PDF). Pharmacotherapy. 33 (2): 195–209. doi:10.1002/phar.1187. PMID 23386598.

[21] Grotenhermen F, Müller-Vahl K (July 2012). "The therapeutic potential of cannabis and cannabinoids". Deutsches Arzteblatt International. 109 (29–30): 495–501. doi:10.3238/arztebl.2012.0495. PMC 3442177. PMID 23008748.

[22] Bowles DW, O'Bryant CL, Camidge DR, Jimeno A (July 2012). "The intersection between cannabis and cancer in the United States". Critical Reviews in Oncology/Hematology (Review). 83 (1): 1–10. doi:10.1016/j.critrevonc.2011.09.008. PMID 22019199.

[23] Wang T, Collet JP, Shapiro S, Ware MA (June 2008). "Adverse effects of medical cannabinoids: a systematic review". CMAJ (Review). 178 (13): 1669–78. doi:10.1503/cmaj.071178. PMC 2413308. PMID 18559804.

[24] Jordan K, Sippel C, Schmoll HJ (September 2007). "Guidelines for antiemetic treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting: past, present, and future recommendations". The Oncologist (Review). 12 (9): 1143–50. doi:10.1634/theoncologist.12-9-1143. PMID 17914084.

[25] Nicolson SE, Denysenko L, Mulcare JL, Vito JP, Chabon B (May–June 2012). "Cannabinoid hyperemesis syndrome: a case series and review of previous reports". Psychosomatics (Review, case series). 53 (3): 212–9. doi:10.1016/j.psym.2012.01.003. PMID 22480624.

[:7-26] Phillips RS, Friend AJ, Gibson F, Houghton E, Gopaul S, Craig JV, Pizer B (February 2016). "Antiemetic medication for prevention and treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting in childhood" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2: CD007786. doi:10.1002/14651858.CD007786.pub3. PMID 26836199.

[:8-27] Arney, Kat (25 July 2012). "Cannabis, cannabinoids and cancer – the evidence so far". Cancer Research UK. Ostatnia aktualizacja: październik 2019

[28] HartH. S HartH., FischerF. OM FischerF., UllrichU. A. UllrichU., Cannabinoids induce cancer cell proliferation via tumor necrosis factor alpha-converting enzyme (TACE/ADAM17)-mediated transactivation of the epidermal growth factor receptor., „Cancer Research”, 64 (6), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/, 15 marca 2004 [dostęp 2020-04-16] .

[29] Cannabinoids Inhibit the Vascular Endothelial Growth Factor Pathway in Gliomas. American Association for Cancer Research, 2004-08-15. [dostęp 2013-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-10)]. (ang.).

[norml-item-gliomascancer-30] Gliomas/Cancer.

[31] Cannabinoids reduce ErbB2-driven breast cancer progression through Akt inhibition. Molecular Cancer. BioMed Central, 2010-07-22. [dostęp 2013-02-20]. (ang.).

[32] Chemopreventive effect of the non-psychotropic phytocannabinoid cannabidiol on experimental colon cancer.. US National Library of Medicine. National Institutes of Health, 2012-01-10. [dostęp 2013-02-20]. (ang.).

[33] Inhibition of skin tumor growth and angiogenesis in vivo by activation of cannabinoid receptors. American Society for Clinical Investigation., 2003-01-01. [dostęp 2013-02-20]. (ang.).

[:9-34] J.J. Aviram J.J., G.G. Samuelly-Leichtag G.G., [https://www.painphysicianjournal.com/current/pdf?article=NDYwNA%3D%3D&journal=107 Efficacy of Cannabis-Based Medicines for Pain Management: A Systematic Review and MetaAnalysis of Randomized Controlled Trials], „Pain Physician”, https://www.painphysicianjournal.com, 2017, ISSN 2150-1149 [dostęp 2020-04-16] .

[35] Shannon M.S.M. Nugent Shannon M.S.M. i inni, The Effects of Cannabis Among Adults With Chronic Pain and an Overview of General Harms: A Systematic Review, „Annals of Internal Medicine”, 167 (5), https://annals.org, 2017, s. 319-331, DOI: 10.7326/M17-0155 [dostęp 2020-04-16] .

[36] Kahan M, Srivastava A, Spithoff S, Bromley L (December 2014). "Prescribing smoked cannabis for chronic noncancer pain: preliminary recommendations". Canadian Family Physician. 60 (12): 1083–90. PMC 4264803. PMID 25500598.

[37] Andreae MH, Carter GM, Shaparin N, Suslov K, Ellis RJ, Ware MA, Abrams DI, Prasad H, Wilsey B, Indyk D, Johnson M, Sacks HS (December 2015). "Inhaled Cannabis for Chronic Neuropathic Pain: A Meta-analysis of Individual Patient Data". The Journal of Pain. 16 (12): 1221–1232. doi:10.1016/j.jpain.2015.07.009. PMC 4666747. PMID 26362106.

[38] Deshpande A, Mailis-Gagnon A, Zoheiry N, Lakha SF (August 2015). "Efficacy and adverse effects of medical marijuana for chronic noncancer pain: Systematic review of randomized controlled trials". Canadian Family Physician. 61 (8): e372–81. PMC 4541447. PMID 26505059.

[39] Portenoy, Russell K.; Ganae-Motan, Elena Doina; Allende, Silvia; Yanagihara, Ronald; Shaiova, Lauren; Weinstein, Sharon; McQuade, Robert; Wright, Stephen; Fallon, Marie T. (2012-05-01). "Nabiximols for opioid-treated cancer patients with poorly-controlled chronic pain: a randomized, placebo-controlled, graded-dose trial". The Journal of Pain. 13 (5): 438–449. doi:10.1016/j.jpain.2012.01.003. ISSN 1528-8447. PMID 22483680.

[40] Lynch, Mary E.; Cesar-Rittenberg, Paula; Hohmann, Andrea G. (2014-01-01). "A double-blind, placebo-controlled, crossover pilot trial with extension using an oral mucosal cannabinoid extract for treatment of chemotherapy-induced neuropathic pain". Journal of Pain and Symptom Management. 47 (1): 166–173. doi:10.1016/j.jpainsymman.2013.02.018. ISSN 1873-6513. PMID 23742737.

[41] Johnson, Jeremy R.; Lossignol, Dominique; Burnell-Nugent, Mary; Fallon, Marie T. (2013-08-01). "An open-label extension study to investigate the long-term safety and tolerability of THC/CBD oromucosal spray and oromucosal THC spray in patients with terminal cancer-related pain refractory to strong opioid analgesics". Journal of Pain and Symptom Management. 46 (2): 207–218. doi:10.1016/j.jpainsymman.2012.07.014. ISSN 1873-6513. PMID 23141881.

[:10-42] GeorgeG. Underwood GeorgeG., Late-stage failure for Otsuka and GW cancer pain drug [online], http://www.pharmafile.com/, 9 stycznia 2015 [dostęp 2020-04-16] .

[43] Lynch ME, Campbell F (November 2011). "Cannabinoids for treatment of chronic non-cancer pain; a systematic review of randomized trials". British Journal of Clinical Pharmacology (Review). 72 (5): 735–44. doi:10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x. PMC 3243008. PMID 21426373.

[44] Carter GT, Flanagan AM, Earleywine M, Abrams DI, Aggarwal SK, Grinspoon L (August 2011). "Cannabis in palliative medicine: improving care and reducing opioid-related morbidity". The American Journal of Hospice & Palliative Care (Review). 28 (5): 297–303. doi:10.1177/1049909111402318. PMID 21444324.

[45] Lutge EE, Gray A, Siegfried N (April 2013). "The medical use of cannabis for reducing morbidity and mortality in patients with HIV/AIDS". The Cochrane Database of Systematic Reviews (Review). 4 (4): CD005175. doi:10.1002/14651858.CD005175.pub3. PMID 23633327.

[:11-46] Sativex w bazie leków mp.pl [online] [dostęp 2020-04-16] .

[47] Schubert-Zsilavecz, M, Wurglics, M, Neue Arzneimittel 2011/2012 (w języku niemieckim)

[48] Lakhan, Shaheen E; Rowland, Marie (2009). "Whole plant cannabis extracts in the treatment of spasticity in multiple sclerosis: a systematic review". BMC Neurol. 9: 59. doi:10.1186/1471-2377-9-59. PMC 2793241. PMID 19961570.

[49] Koppel, Barbara S.; Brust, John C. M.; Fife, Terry; Bronstein, Jeff; Youssof, Sarah; Gronseth, Gary; Gloss, David (2014-04-29). "Systematic review: efficacy and safety of medical marijuana in selected neurologic disorders: report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology". Neurology. 82 (17): 1556–1563. doi:10.1212/WNL.0000000000000363. ISSN 1526-632X. PMC 4011465. PMID 24778283

[marinol-50] strona internetowa leku Marinol.

[Świat_Nauki_grudzień_2011-51] Świat Nauki, grudzień 2011, s. 14.

[cesamet-52] Sativex receives Qualifying Notice for approval in Canada for the relief of Cancer Pain.

[53] Fine PG, Rosenfeld MJ (2013). "The endocannabinoid system, cannabinoids, and pain". Rambam Maimonides Medical Journal (Review). 4 (4): e0022. doi:10.5041/RMMJ.10129. PMC 3820295. PMID 24228165.

[54] Wissel J, Haydn T, Müller J, Brenneis C, Berger T, Poewe W, Schelosky LD (October 2006). "Low dose treatment with the synthetic cannabinoid Nabilone significantly reduces spasticity-related pain : a double-blind placebo-controlled cross-over trial". Journal of Neurology (Research article). 253 (10): 1337–41. doi:10.1007/s00415-006-0218-8. PMID 16988792.

[:12-55] Amir H.A.H. Sam Amir H.A.H., VictoriaV. Salem VictoriaV., Mohammad A.M.A. Ghatei Mohammad A.M.A., Rimonabant: From RIO to Ban, „Journal of Obesity”, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/, 2011, DOI: 10.1155/2011/432607, PMID: 21773005 [dostęp 2020-04-15] .

[World_Drug_Report_2010-56] UNODC: World Drug Report 2010. [dostęp 2012-01-03]. (ang.).

[narkotyki.co-57] Jarosław Kosiaty (Akademia Medyczna w Warszawie): Narkotyki i Ty. narkotyk.co. [dostęp 2010-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).

[Hall2001-58] W.W. Hall W.W., L.L. Degenhardt L.L., M.M. Lynskey M.M., The health and psychological effects of cannabis use, National Drug and Alcohol Research Centre University of New South Wales, 2001 (Monograph Series No. 44), s. 73, ISSN 1322-5049 (ang.).

[Kanabinole_słownik_psychologiczny-59] Kanabinole – słownik psychologiczny.

[Późne_powikłania_stosowania-60] Późne powikłania stosowania kanabinoli.

[pmid14636956-s401-10-61] RafaelR. Maldonado RafaelR., OlgaO. Valverde OlgaO., Participation of the opioid system in cannabinoid-induced antinociception and emotional-like responses, „European Neuropsychopharmacology”, 13 (6), 2003, s. 401–410, DOI: j.euroneuro.2003.08.001, PMID: 14636956 .

[Bogusława_Pietrzak_Agnieszka2011-s606-615-62] Bogusława Pietrzak, Agnieszka Dunaj, Karolina Piątkowska. Rola układu kannabinoidowego w patogenezie oraz poszukiwaniu nowych możliwości farmakoterapii zespołu zależności alkoholowej. „Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”. 65, s. 606–615, 16 września 2011. Zakład Farmakodynamiki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

[63] Sebastin Marincolo: High: Insights on Marijuana. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).

[64] Maciej Widawski (red. nauk.): Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2010. ISBN 978-83-7326-776-3.

[65] J.E.J.E. Thistle J.E.J.E. i inni, Marijuana use and serum testosterone concentrations among U.S. males, „Andrology”, 5 (4), 2017, s. 732–738, DOI: 10.1111/andr.12358, PMID: 28395129, PMCID: PMC5660879 (ang.)..

[66] DaleD. Gieringer DaleD., Joseph St.J.S. Laurent Joseph St.J.S., ScottS. Goodrich ScottS., Cannabis Vaporizer Combines Efficient Delivery of THC with Effective Suppression of Pyrolytic Compounds, „Journal of Cannabis Therapeutics”, 4 (1), 2004, s. 7–27, DOI: 10.1300/J175v04n01_02 (ang.).

[www.druglibrary.org-67] Pharmacological Reviews of Marijuana. [dostęp 2010-01-13].

[68] Gerd. Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005, s. 942. ISBN 83-200-3322-5.

[Morral_AR_McCaffrey_DF_Paddock-69] Morral AR, McCaffrey DF, Paddock SM. Reassessing the marijuana gateway effect. „Addiction” nr. 97 strony: 493-504. 2002.

[mpp-1146183-AE54-70] Marijuana Policy Project.

[druglibrary-71] The Report of the Canadian Government Commission of Inquiry into the Non-Medical Use of Drugs – 1972.

[WHOreport-72] World Health Organization – Health Implications of Cannabis – Table of Contents. [dostęp 2012-12-13]. (ang.).

[73] Robert S.R.S. Gable Robert S.R.S., Safety Ratio and Dependence Potential of Psychoactive Drugs [online], politicsofsin.50megs.com [dostęp 2017-12-10] .

[74] Albert a.k.a. Tigr <albert@tigr.net>, Active/Lethal Dose Ratio and Dependence Potential of Drugs – Tigr.net [online], tigr.net [dostęp 2017-12-10] (ang.).

[75] AnnaA. Dietrich-Muszalska AnnaA., Uzależnienie od substancji psychoaktywnych (SPA) .

[Raport-76] Robin Room, Benedikt Fischer, Wayne Hall, Simon Lenton, Peter Reuter: The Global Cannabis Commision Raport „Cannabis Policy: Moving Beyond Stalemate”. The Beckley Foundation, 2008, s. 23.

[Kalant-2004-77] HaroldH. Kalant HaroldH., Adverse effects of cannabis on health: an update of the literature since 1996, „Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry”, 28 (5), 2004, s. 849–863, DOI: 10.1016/j.pnpbp.2004.05.027, PMID: 15363608 .

[zielonemity.republika-78] Fakty i mity o marihuanie. Mit 1 – marihuana nie uzależnia.

[psychologia-kanabinole-79] Kanabinole – słownik psychologiczny.

[NNvol20N2-80] Twin Study Links Marijuana Abuse, Suicide, And Depression.

[Anita_Młodożeniec_Włodzimierz2008-s82-92-81] Anita Młodożeniec, Włodzimierz A. Brodniak. Ryzyko zachowań samobójczych w chorobach psychicznych. „Psychiatria w Praktyce Klinicznej”. 1 (2), s. 82–92, 2008. ISSN 1899-5071. [dostęp 2012-12-13]. (pol.).

[nida-82] National Institute on Drug Abuse (NIDA) – InfoFacts: Marijuana.

[pmid9719080-83] S.H.S.H. Barsky S.H.S.H. i inni, Histopathologic and molecular alterations in bronchial epithelium in habitual smokers of marijuana, cocaine, and/or tobacco, „Journal of the National Cancer Institute”, 90 (16), 1998, s. 1198–1205, DOI: 10.1093/jnci/90.16.1198, PMID: 9719080 .

[pmid24947688-84] Li RitaL.R. Zhang Li RitaL.R. i inni, Cannabis smoking and lung cancer risk: Pooled analysis in the International Lung Cancer Consortium, „International Journal of Cancer”, 136 (4), 2015, s. 894–903, DOI: 10.1002/ijc.29036, PMID: 24947688, PMCID: PMC4262725 .

[pmid25012035-85] M.M. Underner M.M. i inni, Cannabis et cancer bronchique, „Revue Des Maladies Respiratoires”, 31 (6), 2014, s. 488–498, DOI: 10.1016/j.rmr.2013.12.002, PMID: 25012035 (fr.).

[pmid23802821-86] Donald P.D.P. Tashkin Donald P.D.P., Effects of marijuana smoking on the lung, „Annals of the American Thoracic Society”, 10 (3), 2013, s. 239–247, DOI: 10.1513/AnnalsATS.201212-127FR, PMID: 23802821 .

[pmid25587109-87] Y.H. Huang, Z.F. Zhang, D.P. Tashkin, B. Feng i inni. An epidemiologic review of marijuana and cancer: an update. „Cancer Epidemiol Biomarkers Prev”. 24 (1), s. 15–31, Jan 2015. DOI: 10.1158/1055-9965.EPI-14-1026. PMID: 25587109.

[pmid24384575-88] ManishM. Joshi ManishM., AnitaA. Joshi AnitaA., ThaddeusT. Bartter ThaddeusT., Marijuana and lung diseases, „Current Opinion in Pulmonary Medicine”, 20 (2), 2014, s. 173–179, DOI: 10.1097/MCP.0000000000000026, PMID: 24384575 .

[taima-driving-89] Olaf H. Drummer, Drugs and Accident Risk in Fatally-Injured Drivers.

[alcoholism.about-90] How Does Marijuana Affect Driving? – odpowiedź w about.com.

[erowid-cannabis-driving4-91] Marijuana And Actual Driving Performance Executive Summary National Highway Traffic Safety Administration By Robbe HWJ, O’Hanlon JF, November 1993.

[news-bbc-health-1068625-92] Cannabis driving danger measured, BBC News.

[druglibrary-who-index-93] łny tekst raportu (ang.).

[ndsn-feb98-94] World Health Organization Accused of Suppressing Finding That Marijuana Is Relatively Safe.

[news.bbc-nature-58013-95] BBC News: Cannabis 'safer than alcohol and tobacco'.

[H_95_998_AMA_Policy_Statement-96] American Medical Association: H-95.998 AMA Policy Statement on Cannabis. [dostęp 2015-05-24].

[Marijuana-97] American Academy of Family Physicians: Marijuana. [dostęp 2015-05-24].

[Massachusetts_Medical_Society2011-98] Massachusetts Medical Society: MMS Testimony Concerning S 1161 An Act to Regulate the Medical Use of Marijuana by Patients Approved by Physicians and Certified by the Department of Public Health. 2011-08-04. [dostęp 2015-05-24].

[American_College_of_Physicians2008-99] American College of Physicians: Supporting Research into the Therapeutic Role of Marijuana. 2008. [dostęp 2015-05-24].

[California_Medical_Association2011-100] California Medical Association: Cannabis and the Regulatory Void. 2011. [dostęp 2012-03-10].

[101] Cannabis and Religion – Hindus and Rastas. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).

[102] Rasta religion. To many Jamaicans, ganja is the Tree of Life. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).

[Marihuana_w_Stanach_coraz-103] Marihuana w Stanach coraz bardziej legalna. Newsweek. [dostęp 2012-12-17].

[Po_marihuanę_do_Czech-104] Po marihuanę do Czech. Newsweek. [dostęp 2012-12-17].

[Marihuana_będzie_legalna-105] Marihuana będzie legalna. Newsweek. [dostęp 2012-12-17].

[Cannabis_in_France-106] Tim Boekhout van Solinge: Cannabis in France. The Centre for Drug Research, Uniwersytet Amsterdamski. [dostęp 2012-12-17].

[Cour_d_Arbitrage-107] Cour d’Arbitrage. justice.belgium.be. (fr. • niderl.).

[zpravy.idnes-108] Vláda povolila pět rostlin konopí a 40 houbiček, za víc bude vězení (cz.).

[109] uz-kupic-w-aptece/ Czechy: marihuanę można już kupić w aptece. wprost.pl.

[Mróz2012-s4-110] Marcin Mróz: Marihuana: między dekryminalizacją a legalizacją. Przegląd wybranych rozwiązań – Czechy, Holandia, Hiszpania, Urugwaj i Kalifornia. Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 3 grudnia 2012. s. 4. [dostęp 2012-12-06].

[isap.sejm-WDU19230720559-111] Internetowy System Aktów Prawnych.

[Monika_Abucewicz_Narkomania-112] Monika Abucewicz „Narkomania w Polsce jako problem społeczny w perspektywie konstrukcjonistycznej. Część pierwsza: okres międzywojenny”.

[worldlii-LNTSer-1928-113] Albania – International Convention, Adopted by the Second Opium Conference (League of Nations), and Protocol relating thereto. Signed at Geneva, February 19, 1925.

[114] UNTC [online], treaties.un.org [dostęp 2017-11-25] .

[incb-incb-convention-1961-115] Convention 1961.

[spliff-task-view-Itemid-116] Gazeta konopna – SPLIFF: Nieodrobiona lekcja: 10 lat Prohibicji w Polsce.

[117] Maciej Wernio: Sejm zalegalizował medyczną marihuanę. Przeciw tylko dwie osoby. noizz.pl, 2017-06-22. [dostęp 2017-06-22]. (pol.).

[118] Marek Balicki: Totalna walka z narkotykami okazała się porażką. wyborcza.pl, 17 stycznia 2014. [dostęp 9 czerwca 2018].

[119] Przemka Hirniaka: Balicki: W zbiorowej świadomości podejście do narkotyków regulują emocje. narkopolityka.pl, 1 marca 2012. [dostęp 9 czerwca 2018].

[120] Sławomir Zagórski: Zło tkwi w nas, nie w substancji. Magazyn Gazety Wyborczej, 5 listopada 2001. [dostęp 20 lutego 2018].

[121] Nie zdarzają się przypadki, żeby po marihuanie mąż bił żonę. tokfm.pl, 17 września 2012. [dostęp 29 września 2012]. (pol.).

[122] Kaja Puto: Wygrać wojnę z dopalaczami? Jest sposób – dekryminalizacja marihuany. Krytyka Polityczna, 16 grudnia 2017. [dostęp 9 czerwca 2018].

[123] Dlaczego nie ma sensu karać za posiadanie? Prof. Krzysztof Krajewski. Wiem co ćpiem, 4 czerwca 2018. [dostęp 9 czerwca 2018].

[Gary_Fields2009-124] Gary Fields: White House Czar Calls for End to ‘War on Drugs’. The Wall Street Journal, 2009-05-14. (ang.).

[:2-125] MagdaM. Działoszyńska MagdaM., Konopna rewolucja w Kalifornii. Najbogatszy stan USA od 1 stycznia legalizuje uprawę i sprzedaż marihuany, „wyborcza.pl”, 29 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-29] (pol.).

[Peter_Henderson2010-126] Peter Henderson: Most Californians oppose legalizing marijuana: poll. reuters.com, 2010-10-06. [dostęp 2012-08-19]. (ang.).

[Po_referendum_Kalifornia-127] Po referendum. Kalifornia przeciwna legalizacji spożycia marihuany. gazeta.pl, 2010-11-03. [dostęp 2012-08-19]. (pol.).

[128] Laura L. Myers: Marijuana goes legal in Washington state amid mixed messages. Agencja Reutera, 2012-12-07. (ang.).

[129] Marihuana legalna w Kolorado. Rzeczpospolita, 2014-01-01.

[130] Marihuana jak alkohol. Historyczny przepis wchodzi w życie. Wprost, 2014-01-01.

[131] 2 states legalize pot, but don’t 'break out the Cheetos’ yet. CNN, 2012-11-08. (ang.).

[132] Legalna marihuana: Alaska się zieleni [online], Newsweek.pl [dostęp 2016-02-29] (pol.).

[133] What’s Legal Oregon – In Oregon, it’s legal for adults 21 and older to possess and use recreational marijuana (from approved medical marijuana dispensaries)... but there are limits. [online], What’s Legal Oregon [dostęp 2016-02-29] (ang.).

[134] Inc.I. Gallup Inc.I., Record-High Support for Legalizing Marijuana Use in U.S., „Gallup.com” [dostęp 2018-01-01] (ang.).

[135] GeoffreyG. Rowland GeoffreyG., Poll: 64 percent of Americans support legalizing marijuana, „TheHill”, 25 października 2017 [dostęp 2018-01-01] .

[136] TomT. Angell TomT., Poll: Legal Marijuana Support At Record High In U.S., „Forbes” [dostęp 2018-01-01] (ang.).

[:0-137] MaciejM. Stasiński MaciejM., Urugwaj wprowadza legalną marihuanę. Kto się zarejestruje, może hodować sześć krzaczków [online], wyborcza.pl, 11 lipca 2017 [dostęp 2017-07-13] .

[:1-138] Urugwaj zalegalizował marihuanę. tvp.info, 2013-12-11. [dostęp 2013-12-11]. (pol.).

[139] Kanadyjczycy będą mogli legalnie kupować marihuanę – Alkohole/używki [online], www.portalspozywczy.pl [dostęp 2018-10-18] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
 [[Plik:Macro cannabis bud.jpg|alt=|mały|Susz kwiatów [[Konopie indyjskie|konopi indyjskich]]]]
 [[Plik:Blooming cannabis plant by My 420 Tours.jpg|mały|Kwiatostan [[Konopie indyjskie|konopi indyjskich]]]]
-'''Marihuana''' (z [[Język hiszpański|hiszp.]] ''marihuana''{{r|mw}}; z [[Język hindi|hindi]] गांजा [[Transliteracja|trl.]] ''gāndźā'') – suszone i czasem [[Fermentacja|sfermentowane]] [[kwiatostan]]y (niejednokrotnie z niewielką domieszką liści) żeńskich roślin [[Konopie siewne|konopi]] (''Cannabis sativa''), zawierające [[Substancja psychoaktywna|substancje psychoaktywne]] z&nbsp;grupy [[Kannabinoidy|kannabinoidów]] działające [[Agonista|agonistycznie]] na [[receptory kannabinoidowe]] (podobnie jak [[anandamid]], ludzki [[Kannabinoidy endogenne|kannabinoid endogenny]]). Za działanie [[Substancja psychoaktywna|psychotropowe]] marihuany odpowiada głównie [[tetrahydrokannabinol]] (THC) oraz inne [[kannabinoidy]].
+'''Marihuana''' (z [[Język hiszpański|hiszp.]] ''marihuana''{{r|mw}}; z [[Język hindi|hindi]] गांजा [[Transliteracja|trl.]] ''gāndźā'') – jest [[Substancja psychoaktywna|substancją psychoaktywną]] pozyskiwaną z [[Rośliny|roślin]] z [[Rodzaj (biologia)|rodzaju]] [[Konopie|konopi]] (''Cannabis''), stosowaną głównie w celach rekreacyjnych i leczniczych. Do jej produkcji wykorzystuje się suszone i czasem [[Fermentacja|sfermentowane]] żeńskie [[kwiatostan]]y (niejednokrotnie z niewielką domieszką liści). Za działanie [[Substancja psychoaktywna|psychotropowe]] marihuany odpowiada głównie [[tetrahydrokannabinol]] (THC), który jest jednym z 483 znanych składników rośliny<ref>Russo EB (2013). ''[https://books.google.pl/books?id=qH-2Lj9x7L4C&pg=PP28&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Cannabis and Cannabinoids: Pharmacology, Toxicology, and Therapeutic Potential]''. Routledge. strona 28. ISBN <bdi>978-1-136-61493-4</bdi>.</ref>, włączając w to 65 innych [[kannabinoidy|kannabinoidów]]<ref>Newton DE (2013). ''[https://books.google.pl/books?id=iWMf95ze8QEC&pg=PA7&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Marijuana: a reference handbook]''. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. strona 7. ISBN <bdi>9781610691499</bdi>.</ref>. Są one [[Agonista|agonistami]] [[receptory kannabinoidowe|receptorów kannabinoidowych]]<ref>Iovanna J, Ismailov U (2009). ''[https://books.google.pl/books?id=3B5dp9BXaKwC&pg=PA40&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Pancreatology: From Bench to Bedside]''. Springer. Strona 40. ISBN <bdi>978-3-642-00152-9</bdi>.</ref>.
+Marihuana oddziałuje zarówno na [[Psychika|psychikę]] jak i cały [[Ciało ludzkie|ustrój człowieka]]. Powoduje tzw. "[[Euforia|haj]]" lub uczucie skamienienia, a także inne efekty, wliczając [[Odmienne stany świadomości|ogólne zaburzenia myślenia i percepcji]], trudności z [[Koncentracja (psychologia)|koncentracją]], upośledzenie [[Pamięć krótkotrwała|pamięci krótkotrwałej]], zaburzone poczucie czasu, zaburzenia motoryczne<ref name=":3">[https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/marijuana "DrugFacts: Marijuana"]. National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 1 December 2019. Przywrócono 20 January 2020.</ref>, [[Relaksacja (psychologia)|relaksację]]<ref>Osborne GB, Fogel C (2008). [http://cannabislink.ca/info/MotivationsforCannabisUsebyCanadianAdults-2008.pdf "Understanding the motivations for recreational marijuana use among adult Canadians"] (PDF). ''Substance Use & Misuse''. '''43''' (3–4): 539–72, discussion 573–9, 585–7. doi:[https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10826080701884911?journalCode=isum20 10.1080/10826080701884911]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18365950/ 18365950].</ref>, wzrost [[Apetyt|apetytu]] (tzw. "gastrofaza"<ref>Maciej Widawski, Małgorzata Kowalczyk, ''Slang UG: słownik slangu studentów Uniwersytetu Gdańskiego'', 2010.</ref>). Objawy pojawiają w ciągu kilku minut od rozpoczęcia palenia, a w przypadku zjedzenia potrawy przyrządzonej z marihuaną - od 30 do 60 minut<ref name=":3" /><ref name=":4">Riviello RJ (2010). ''[https://books.google.pl/books?id=keng9ELAE2IC&pg=PA41&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Manual of forensic emergency medicine : a guide for clinicians]''. Sudbury, Mass.: Jones and Bartlett Publishers. strona 41. ISBN <bdi>9780763744625</bdi>.</ref>. Efekt trwa od dwóch do sześciu godzin, w zależności od ilości [[Narkotyk|narkotyku]]<ref name=":4" />. W wysokich dawkach mogą się pojawić [[zaburzenia psychiczne]] obejmujące [[Psychoza|psychozę]], [[halucynacje]], [[Zaburzenia urojeniowe|paranoję]], [[urojenia]], szczególnie [[Urojenia ksobne|ksobne]], czasem połączone z [[Lęk|lękiem]] bądź [[Panika|paniką]]<ref name=":3" /><ref>D'Souza DC, Sewell RA, Ranganathan M (October 2009). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2864503/ "Cannabis and psychosis/schizophrenia: human studies"]. ''European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience''. '''259''' (7): 413–31. doi:[https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00406-009-0024-2 10.1007/s00406-009-0024-2]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2864503/ 2864503]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19609589/ 19609589].</ref>. Opisywane efekty fizyczne to wzrost [[Tętno|tętna]], trudności z [[Oddychanie|oddychaniem]], [[nudności]], zaburzenia zachowania u dzieci, których matki zażywały marihuanę w [[Ciąża człowieka|ciąży]]<ref name=":3" />. Krótkotrwałe stosowanie może przynosić objawy w postaci suchości w [[Wargi ust|ustach]], zaczerwienia [[Oko|oczu]] i poczucia [[Zaburzenia urojeniowe|paranoi]] bądź [[Lęk|lęku]]<ref>[https://medlineplus.gov/ency/article/000952.htm "Marijuana intoxication: MedlinePlus Medical Encyclopedia"]. Nlm.nih.gov. Przywrócono 12 July 2013.</ref><ref>Crippa JA, Zuardi AW, Martín-Santos R, Bhattacharyya S, Atakan Z, McGuire P, Fusar-Poli P (October 2009). "Cannabis and anxiety: a critical review of the evidence". ''Human Psychopharmacology''. '''24''' (7): 515–23. doi:[https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/hup.1048 10.1002/hup.1048]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19693792/ 19693792].</ref>. Skutkami długotrwałego stosowania jest [[uzależnienie]], obniżone zdolności poznawcze, szczególnie u osób które rozpoczęły stosowanie w okresie młodzieńczym, przewlekły [[kaszel]] i podatność na [[infekcje dróg oddechowych]]<ref>[https://www.drugabuse.gov/drugs-abuse/commonly-used-drugs-charts#marijuana-cannabis- "Commonly Abused Drugs Charts: Marijuana (Cannabis)"]. National Institute on Drug Abuse, US National Institutes of Health. 22 lipiec 2019. Przywrócono 20 stycznia 2020.</ref>. Istnieje silna zależność między zażywaniem marihuany a ryzykiem wystąpienia psychozy<ref>Leweke FM, Mueller JK, Lange B, Rohleder C (April 2016). "Therapeutic Potential of Cannabinoids in Psychosis". ''Biological Psychiatry''. '''79''' (7): 604–12. doi:[https://www.biologicalpsychiatryjournal.com/article/S0006-3223(15)00995-6/fulltext 10.1016/j.biopsych.2015.11.018]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26852073/ 26852073]. <q>Epidemiological data indicate a strong relationship between cannabis use and psychosis and schizophrenia beyond transient intoxication with an increased risk of any psychotic outcome in individuals who had ever used cannabis</q></ref><ref>Ortiz-Medina, MB; Perea, M; Torales, J; Ventriglio, A; Vitrani, G; Aguilar, L; Roncero, C (November 2018). "Cannabis consumption and psychosis or schizophrenia development". ''The International Journal of Social Psychiatry''. '''64''' (7): 690–704. doi:[https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0020764018801690 10.1177/0020764018801690]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30442059/ 30442059]. <q>Cannabis use doubles the risk of developing psychosis in vulnerable people.</q></ref>, choć trwają dyskusje, co jest przyczyną, a co efektem<ref>Ksir C, Hart CL (February 2016). "Cannabis and Psychosis: a Critical Overview of the Relationship". ''Current Psychiatry Reports''. '''18''' (2): 12. doi:[https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11920-015-0657-y 10.1007/s11920-015-0657-y]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26781550/ 26781550].</ref>.
-{{fakt|Ma ona w zależności od warunków, odmiany i przyjętej dawki działanie: uspokajające lub rozdrażniające, [[Euforia|euforyzujące]], przeciwbólowe, pobudzające apetyt, rozkurczające mięśnie, zmniejszające [[ciśnienie śródgałkowe]] i rozszerzające oskrzela.|data=2019-11}}
 == Zastosowania w medycynie ==
+Według stanu na rok 2015, nie ma silnych dowodów na to, że marihuana wykazuje medyczną przydatność w leczeniu jakichkolwiek dolegliwości<ref name=":5">Whiting PF, Wolff RF, Deshpande S, Di Nisio M, Duffy S, Hernandez AV, Keurentjes JC, Lang S, Misso K, Ryder S, Schmidlkofer S, Westwood M, Kleijnen J (23 June 2015). "Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis". ''JAMA''. '''313''' (24): 2456–73. doi:[https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2338251 10.1001/jama.2015.6358]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26103030/ 26103030].</ref>. Badania wskazują na umiarkowaną skuteczność w leczeniu przewlekłego [[Ból|bólu]] i [[Spastyczność|spastyczności]] mięśni<ref name=":5" />. Doniesienia dotyczące redukcji [[nudności]] w czasie [[Chemioterapia nowotworów|chemioterapii]], poprawy apetytu w [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]/[[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]], poprawy jakości [[Sen|snu]] i złagodzenia [[Tik|tików]] w [[Zespół Tourette’a|zespole Tourrette'a]] są oceniane jako niskiej jakości<ref name=":5" />. Kiedy zawodzi standardowe leczenie, kannabinoidy są zaaprobowane do leczenia [[Jadłowstręt psychiczny|anoreksji]], [[Zapalenie stawów|zapalenia stawów]], [[Jaskra|jaskry]]<ref name=":6">Sachs J, McGlade E, Yurgelun-Todd D (October 2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4604177/ "Safety and Toxicology of Cannabinoids"]. ''Neurotherapeutics''. '''12''' (4): 735–46. doi:[https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs13311-015-0380-8 10.1007/s13311-015-0380-8]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4604177/ 4604177]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26269228/ 26269228].</ref> i [[Migrena|migreny]]<ref>[https://www.sciencehistory.org/distillations/podcast/sexism-drugs-and-migraines "Sex(ism), Drugs, and Migraines: Distillations Podcast and Transcript, Episode 237"]. ''Distillations''. [[:en:Science_History_Institute|Science History Institute]]. 15 stycznia 2019. Przywrócono 28 sierpnia 2019.</ref>.
-Tetrahydrokannabinol hamuje [[czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.aacr.org/PDF_files/CANRES_Cannabinoids_VEGF_8-15-04.pdf|tytuł=Cannabinoids Inhibit the Vascular Endothelial Growth Factor Pathway in Gliomas|opublikowany=American Association for Cancer Research|data=2004-08-15|język=en|archiwum=http://web.archive.org/web/20131110195240/http://www.aacr.org/PDF_files/CANRES_Cannabinoids_VEGF_8-15-04.pdf|zarchiwizowano=2013-11-10|data dostępu=2013-02-20}}</ref>. Wykorzystanie THC pozwala na zredukowanie wzrostu guza oraz ogranicza liczbę komórek nowotworowych. Przeprowadzone badania dotyczą m.in. [[glejak]]a mózgu{{r|norml-item-gliomascancer}}, [[Rak sutka|raka piersi]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.molecular-cancer.com/content/9/1/196|tytuł=Cannabinoids reduce ErbB2-driven breast cancer progression through Akt inhibition|opublikowany=Molecular Cancer. BioMed Central|data=2010-07-22|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>, [[Rak jelita grubego|raka jelita grubego]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22231745|tytuł=Chemopreventive effect of the non-psychotropic phytocannabinoid cannabidiol on experimental colon cancer.|opublikowany=US National Library of Medicine. National Institutes of Health|data=2012-01-10|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>, [[Nowotwór złośliwy skóry|raka skóry]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.jci.org/articles/view/16116|tytuł=Inhibition of skin tumor growth and angiogenesis in vivo by activation of cannabinoid receptors|opublikowany=American Society for Clinical Investigation.|data=2003-01-01|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>.
+Zaleca się zaprzestania zażywania marihuany w [[Ciąża|ciąży]]<ref>American College of Obstetricians Gynecologists Committee on Obstetric Practice (July 2015). "Committee Opinion No. 637: Marijuana Use During Pregnancy and Lactation". ''Obstetrics and Gynecology''. '''126''' (1): 234–8. doi:[https://insights.ovid.com/article/00006250-201507000-00048 10.1097/01.AOG.0000467192.89321.a6]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26241291/ 26241291].</ref>.
-Z dwóch specjalnie hodowanych i selekcjonowanych odmian konopi ''Cannabis sativa'' pozyskuje się składniki preparatu o nazwie [[Sativex]]. Wykazano, że kannabinoidy zawarte w ekstrakcie z konopi (głównie THC i kannabidiol) mogą skutecznie znosić silne bóle neuropatyczne. Wskazania obejmują bóle neuropatyczne w przebiegu [[Stwardnienie rozsiane|stwardnienia rozsianego]] (SM), leczenie wspomagające średniego i silnego bólu u chorych z zaawansowanym nowotworem, cierpiących mimo stosowania największych tolerowanych dawek opioidów. Lek aplikowany jest w postaci aerozolu na błonę śluzową jamy ustnej. Sativex jako pierwszy został zarejestrowany do leczenia w 2005 w Kanadzie.
+=== Nudności i wymioty ===
-Obecnie{{kiedy|data=2014-04}} trwają też badania nad innymi wskazaniami do Sativexu. Obejmują one stwardnienie rozsiane (niedowład spastyczny i zaburzenia funkcji pęcherza moczowego), [[Allodynia|allodynię]], [[Neuropatia|neuropatię cukrzycową]], bóle splotu ramiennego, bóle w przebiegu urazów rdzenia kręgowego. Producent leku, GW Pharmaceuticals, prowadzi też badania nad innymi preparatami opartami na kannabinoidach – mogłyby one znaleźć zastosowanie w terapii reumatoidalnego zapaleniu stawów czy nieswoistego zapalenia jelit ([[Nieswoiste zapalenia jelit|IBD]]){{r|gwp}}.
+Medyczna marihuana wydaje się być do pewnego stopnia skuteczna [[nudności]] i [[Wymioty|wymiotów]] indukowanych [[Chemioterapia nowotworów|chemioterapią]] (CINV)<ref>Borgelt LM, Franson KL, Nussbaum AM, Wang GS (February 2013). "The pharmacologic and clinical effects of medical cannabis" (PDF). ''Pharmacotherapy''. '''33''' (2): 195–209. doi:[https://accpjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/phar.1187 10.1002/phar.1187]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23386598/ 23386598].</ref><ref name=":6" /> i może być godną rozważenia opcją u osób niepoddających się standardowemu leczeniu<ref>Grotenhermen F, Müller-Vahl K (July 2012). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3442177/ "The therapeutic potential of cannabis and cannabinoids"]. ''Deutsches Arzteblatt International''. '''109''' (29–30): 495–501. doi:[https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/127603 10.3238/arztebl.2012.0495]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3442177/ 3442177]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23008748/ 23008748].</ref>. Badania porównawcze wykazały, że kannabinoidy są skuteczniejsze w leczeniu CINV niż niektóre konwencjonalne leki przeciwwymiotne, takie jak [[prochlorperazyna]], [[prometazyna]] i [[metoklopramid]]<ref>Bowles DW, O'Bryant CL, Camidge DR, Jimeno A (July 2012). "The intersection between cannabis and cancer in the United States". ''Critical Reviews in Oncology/Hematology'' (Review). '''83''' (1): 1–10. doi:[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1040842811002319?via%3Dihub 10.1016/j.critrevonc.2011.09.008]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22019199/ 22019199].</ref>, ale kannabinoidy są rzadziej stosowane z powodu wywoływanych przez nich skutków ubocznych: zawrotów głowy, dysforii i halucynacji<ref>Wang T, Collet JP, Shapiro S, Ware MA (June 2008). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2413308/ "Adverse effects of medical cannabinoids: a systematic review"]. ''CMAJ'' (Review). '''178''' (13): 1669–78. doi:[https://www.cmaj.ca/content/178/13/1669 10.1503/cmaj.071178]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2413308/ 2413308]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18559804/ 18559804].</ref><ref>Jordan K, Sippel C, Schmoll HJ (September 2007). "Guidelines for antiemetic treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting: past, present, and future recommendations". ''The Oncologist'' (Review). '''12''' (9): 1143–50. doi:[https://theoncologist.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1634/theoncologist.12-9-1143 10.1634/theoncologist.12-9-1143]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17914084/ 17914084].</ref>. Długotrwałe stosowanie marihuany może być przyczyną nudności i wymiotów znanych pod nazwą [[zespół niepowściągliwych wymiotów pokannabinoidowych]]<ref>Nicolson SE, Denysenko L, Mulcare JL, Vito JP, Chabon B (May–June 2012). "Cannabinoid hyperemesis syndrome: a case series and review of previous reports". ''Psychosomatics'' (Review, case series). '''53''' (3): 212–9. doi:[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0033318212000047?via%3Dihub 10.1016/j.psym.2012.01.003]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22480624/ 22480624].</ref>.
+W 2016 roku w przeglądzie stworzonym przez organizację Cochrane stwierdzono, że kannabinoidy są "prawdopodobnie efektywne" w leczeniu [[nudności]] i [[Wymioty|wymiotów]] indukowanych [[Chemioterapia nowotworów|chemioterapią]] u dzieci, ale przy ich stosowaniu występuje wysoki odsetek działań niepożądanych (głównie [[Somnolencja|senność]], [[zawroty głowy]], zaburzenia nastroju i [[Hiperfagia|podwyższony apetyt]])<ref name=":7">Phillips RS, Friend AJ, Gibson F, Houghton E, Gopaul S, Craig JV, Pizer B (February 2016). [http://eprints.whiterose.ac.uk/95658/1/Phillips_et_al_2016_The_Cochrane_library.sup_2.pdf "Antiemetic medication for prevention and treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting in childhood"] (PDF). ''The Cochrane Database of Systematic Reviews''. '''2''': CD007786. doi:[https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD007786.pub3/full 10.1002/14651858.CD007786.pub3]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26836199/ 26836199].</ref>. Rzadziej odnotowywano "problemy ze wzrokiem, [[Hipotensja ortostatyczna|hipotensję ortostatyczną]], [[Skurcz mięśnia|skurcze mięśniowe]], [[świąd]], roztargnienie, [[halucynacje]], suchość w ustach"<ref name=":7" />.
-[[Tetrahydrokannabinol|Marinol]] jest pierwszym syntetycznym (a więc nie pozyskiwanym z konopi czy marihuany) tetrahydrokannabinolem ([[Tetrahydrokannabinol|dronabinol]]) zaaprobowanym przez amerykańską [[Agencja Żywności i Leków|Agencję Żywności i Leków]]. Początkowo uzyskał rejestrację jako lek przeciwwymiotny u pacjentów poddawanych chemioterapii z powodu nowotworu, u których konwencjonalne leczenie nudności okazało się nieskuteczne. Następnie wskazania rozszerzono i obecnie Marinol stosowany jest w leczeniu anoreksji w przebiegu [[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]]{{r|marinol}}. Lek wytwarzany jest w postaci kapsułek, dostępny w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Obecnie{{kiedy|data=2014-04}} bada się go jako lek na zespół jelita drażliwego i przewlekłe bóle{{r|Świat Nauki grudzień 2011}}.
+=== Nowotwory ===
-Trwają badania nad możliwością wykorzystania marihuany w obniżeniu wiremii [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]{{r|online.liebertpub-0218}}.
+Wpływ kannabinoidów na [[Nowotwór|nowotwory]] i ich właściwości lecznicze wciąż są słabo poznane<ref name=":8">Arney, Kat (25 July 2012). [https://scienceblog.cancerresearchuk.org/2012/07/25/cannabis-cannabinoids-and-cancer-the-evidence-so-far/ "Cannabis, cannabinoids and cancer – the evidence so far"]. Cancer Research UK. Ostatnia aktualizacja: październik 2019</ref>. Brak jest solidnych [[Eksperyment kliniczny|badań klinicznych]] z [[Grupa kontrolna|grupą kontrolną]], które byłyby dowodem na to, że za pomocą kannabinoidów można bezpiecznie i efektywnie leczyć guzy<ref name=":8" />. Większość z przeprowadzonych dotychczas badań odbywała się na komórkach ''[[in vitro]]'' lub [[Zwierzęta|zwierzętach]], a tylko w kilku niewielkie grupki [[Pacjent|pacjentów]] cierpiących na nowotwory<ref name=":8" />. Kannabinoidy nie stanowią jednego, uniwersalnego [[Lek|leku]], bowiem różne kannabinoidy mają różny wpływ na odmienne typy nowotworów<ref name=":8" />. Mogą także wywoływać [[Niepożądane działanie leku|działania niepożądane]], a nawet powodować wzrost komórek nowotworowych<ref>{{Cytuj |autor = Hart S, Fischer OM, Ullrich A. |tytuł = Cannabinoids induce cancer cell proliferation via tumor necrosis factor alpha-converting enzyme (TACE/ADAM17)-mediated transactivation of the epidermal growth factor receptor. |czasopismo = Cancer Research |data = 2004 marzec 15 |data dostępu = 2020-04-16 |wolumin = 64 |numer = 6 |opublikowany = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15026328}}</ref>.
+W badaniach na [[Myszy|myszach]] i pojedynczych pacjentach udowodniono, że tetrahydrokannabinol hamuje [[czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.aacr.org/PDF_files/CANRES_Cannabinoids_VEGF_8-15-04.pdf|tytuł=Cannabinoids Inhibit the Vascular Endothelial Growth Factor Pathway in Gliomas|opublikowany=American Association for Cancer Research|data=2004-08-15|język=en|archiwum=http://web.archive.org/web/20131110195240/http://www.aacr.org/PDF_files/CANRES_Cannabinoids_VEGF_8-15-04.pdf|zarchiwizowano=2013-11-10|data dostępu=2013-02-20}}</ref>. W badaniach przedklinicznych zastosowanie [[Tetrahydrokannabinol|THC]] na niektórych nowotworach pozwalało na zredukowanie wzrostu guza oraz ograniczenie liczby komórek nowotworowych. Przeprowadzone badania dotyczą m.in. [[glejak]]a mózgu{{r|norml-item-gliomascancer}}, [[Rak sutka|raka piersi]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.molecular-cancer.com/content/9/1/196|tytuł=Cannabinoids reduce ErbB2-driven breast cancer progression through Akt inhibition|opublikowany=Molecular Cancer. BioMed Central|data=2010-07-22|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>, [[Rak jelita grubego|raka jelita grubego]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22231745|tytuł=Chemopreventive effect of the non-psychotropic phytocannabinoid cannabidiol on experimental colon cancer.|opublikowany=US National Library of Medicine. National Institutes of Health|data=2012-01-10|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>, [[Nowotwór złośliwy skóry|raka skóry]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.jci.org/articles/view/16116|tytuł=Inhibition of skin tumor growth and angiogenesis in vivo by activation of cannabinoid receptors|opublikowany=American Society for Clinical Investigation.|data=2003-01-01|język=en|data dostępu=2013-02-20}}</ref>.
+=== Leczenie bólu ===
+[[Przegląd systematyczny]] i [[metaanaliza]] [[Randomizacja|randomizowanych]] [[Eksperyment kliniczny|badań klinicznych]] wykazały ograniczony efekt leczniczy kannabinoidów w leczeniu [[Choroba przewlekła|przewlekłego]] bólu w kilku spośród badanych schorzeń<ref name=":9">{{Cytuj |autor = J. Aviram, G. Samuelly-Leichtag |tytuł = Efficacy of Cannabis-Based Medicines for Pain
+Management: A Systematic Review and MetaAnalysis of Randomized Controlled Trials |czasopismo = Pain Physician |data = 2017 |data dostępu = 2020-04-16 |issn = 2150-1149 |opublikowany = https://www.painphysicianjournal.com |url = https://www.painphysicianjournal.com/current/pdf?article=NDYwNA%3D%3D&journal=107}}</ref>. Badania dotyczące leczenia [[Ból neuropatyczny|bólu neuropatycznego]] są obiecujące, jednak potwierdzenie ich skuteczności w przewlekłym leczeniu bólu wymaga dalszych [[Eksperyment|eksperymentów]]<ref name=":9" /><ref>{{Cytuj |autor = Shannon M. Nugent, Benjamin J. Morasco, Maya E. O'Neil, Michele Freeman, Allison Low, Karli Kondo, Camille Elven, Bernadette Zakher, Makalapua Motu'apuaka, Robin Paynter, Devan Kansagara, |tytuł = The Effects of Cannabis Among Adults With Chronic Pain and an Overview of General Harms: A Systematic Review |czasopismo = Annals of Internal Medicine |data = 5 wrzesień 2017 |data dostępu = 2020-04-16 |wolumin = 167 |numer = 5 |s = 319-331 |opublikowany = https://annals.org |doi = 10.7326/M17-0155 |url = https://annals.org/aim/fullarticle/2648595/effects-cannabis-among-adults-chronic-pain-overview-general-harms-systematic}}</ref>.
+Przegląd z 2014 roku znalazł ograniczone i słabe dowody na to, że palenie marihuany pomaga w leczeniu przewlekłego, nienowotworowego bólu<ref>Kahan M, Srivastava A, Spithoff S, Bromley L (December 2014). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4264803/ "Prescribing smoked cannabis for chronic noncancer pain: preliminary recommendations"]. ''Canadian Family Physician''. '''60''' (12): 1083–90. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4264803/ 4264803]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25500598/ 25500598].</ref>. Metaanaliza z 2015 wykazała, że [[Inhalacja|inhalacje]] z medycznej marihuany skutecznie leczyły ból neuropatyczny u jednego na pięciu do sześciu pacjentów<ref>Andreae MH, Carter GM, Shaparin N, Suslov K, Ellis RJ, Ware MA, Abrams DI, Prasad H, Wilsey B, Indyk D, Johnson M, Sacks HS (December 2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4666747/ "Inhaled Cannabis for Chronic Neuropathic Pain: A Meta-analysis of Individual Patient Data"]. ''The Journal of Pain''. '''16''' (12): 1221–1232. doi:[https://www.jpain.org/article/S1526-5900(15)00812-3/fulltext 10.1016/j.jpain.2015.07.009]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4666747/ 4666747]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26362106/ 26362106].</ref>. Kolejne badanie z 2015 roku przedstawiło ograniczoną skuteczność kannabinoidów w leczeniu bólu neuropatycznego w połączeniu ze standardowymi [[Analgetyki|analgetykami]]<ref>Deshpande A, Mailis-Gagnon A, Zoheiry N, Lakha SF (August 2015). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4541447/ "Efficacy and adverse effects of medical marijuana for chronic noncancer pain: Systematic review of randomized controlled trials"]. ''Canadian Family Physician''. '''61''' (8): e372–81. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4541447/ 4541447]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26505059/ 26505059].</ref>.
+Preparaty nabiximolu (sativex) były badane pod kątem możliwości leczenia bólu nowotworowego. Trzy badania wykazały skuteczność i bezpieczeństwo leku<ref>Portenoy, Russell K.; Ganae-Motan, Elena Doina; Allende, Silvia; Yanagihara, Ronald; Shaiova, Lauren; Weinstein, Sharon; McQuade, Robert; Wright, Stephen; Fallon, Marie T. (2012-05-01). "Nabiximols for opioid-treated cancer patients with poorly-controlled chronic pain: a randomized, placebo-controlled, graded-dose trial". ''The Journal of Pain''. '''13''' (5): 438–449. doi:[https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1526590012000193 10.1016/j.jpain.2012.01.003]. ISSN&nbsp;[https://www.worldcat.org/title/journal-of-pain-official-journal-of-the-american-pain-society/oclc/863034599 1528-8447]. PMID&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22483680/ 22483680].</ref><ref>Lynch, Mary E.; Cesar-Rittenberg, Paula; Hohmann, Andrea G. (2014-01-01). [https://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924(13)00238-8/pdf "A double-blind, placebo-controlled, crossover pilot trial with extension using an oral mucosal cannabinoid extract for treatment of chemotherapy-induced neuropathic pain".] ''Journal of Pain and Symptom Management''. '''47''' (1): 166–173. doi:[https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0885392413002388 10.1016/j.jpainsymman.2013.02.018.] ISSN&nbsp;[https://www.worldcat.org/title/journal-of-pain-and-symptom-management/oclc/818882612 1873-6513.] PMID&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23742737/ 23742737.]</ref><ref>Johnson, Jeremy R.; Lossignol, Dominique; Burnell-Nugent, Mary; Fallon, Marie T. (2013-08-01). "An open-label extension study to investigate the long-term safety and tolerability of THC/CBD oromucosal spray and oromucosal THC spray in patients with terminal cancer-related pain refractory to strong opioid analgesics". ''Journal of Pain and Symptom Management''. '''46''' (2): 207–218. doi:[https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0885392412004393 10.1016/j.jpainsymman.2012.07.014.] [https://www.worldcat.org/title/journal-of-pain-and-symptom-management/oclc/818882612 ISSN&nbsp;1873-6513]. PMID&nbsp;[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23141881/ 23141881].</ref>, jednak w badaniach trzeciej fazy preparat nie osiągnął pierwszorzędowego punktu końcowego<ref name=":10">{{Cytuj |autor = George Underwood |tytuł = Late-stage failure for Otsuka and GW cancer pain drug |data = 9 styczeń 2015 |data dostępu = 2020-04-16 |opublikowany = http://www.pharmafile.com/ |url = http://www.pharmafile.com/news/197172/late-stage-failure-otsuka-and-gw-cancer-pain-drug}}</ref>. W terapii zaawansowanych nowotworów, w których ból nie ustępował po podaniu [[Opioidy|opioidów]], różnica między sativexem a [[placebo]] była statystycznie nieistotna<ref name=":10" />.
+Badanie z 2011 uznało marihuanę za generalnie bezpieczną w leczeniu bólu u chorych [[Onkologia|onkologicznych]]<ref>Lynch ME, Campbell F (November 2011). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3243008/ "Cannabinoids for treatment of chronic non-cancer pain; a systematic review of randomized trials"]. ''British Journal of Clinical Pharmacology'' (Review). '''72''' (5): 735–44. doi:[https://bpspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x 10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3243008/ 3243008]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21426373/ 21426373].</ref> i wydają się bezpieczniejsze o [[Opioidy|opioidów]] w [[Medycyna paliatywna|opiece paliatywnej]]<ref>Carter GT, Flanagan AM, Earleywine M, Abrams DI, Aggarwal SK, Grinspoon L (August 2011). "Cannabis in palliative medicine: improving care and reducing opioid-related morbidity". ''The American Journal of Hospice & Palliative Care'' (Review). '''28''' (5): 297–303. doi:[https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1049909111402318 10.1177/1049909111402318]. PMID [[21444324]].</ref>.
+=== HIV/AIDS ===
+Brak jest wystarczających dowodów na bezpieczeństwo i efektywność stosowania marihuany i kannabinoidów w leczeniu pacjentów z [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]]/[[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]] lub [[Anoreksja (objaw)|jadłowstrętem]] w przebiegu AIDS. Według stanu na rok 2013, istniejące badania nie mają znaczenia klinicznego z powodu stronniczości autorów, zbyt małych grup pacjentów uczestniczących w próbach badawczych i braku długoterminowych doświadczeń<ref>Lutge EE, Gray A, Siegfried N (April 2013). "The medical use of cannabis for reducing morbidity and mortality in patients with HIV/AIDS". ''The Cochrane Database of Systematic Reviews'' (Review). '''4''' (4): CD005175. doi:[https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005175.pub3/full 10.1002/14651858.CD005175.pub3]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23633327/ 23633327].</ref>.
+=== Stwardnienie rozsiane ===
+Preparat [[sativex]] jest dopuszczonym do obrotu w Polsce i na świecie preparatem medycznej marihuany, stosowanym w łagodzeniu umiarkowanych lub ciężkich objawów [[Spastyczność|spastyczności]] u pacjentów ze [[Stwardnienie rozsiane|stwardnieniem rozsianym]], z brakiem odpowiedzi na inne leki łagodzące objawy spastyczności<ref name=":11">{{Cytuj |autor =  |tytuł = Sativex w bazie leków mp.pl |data =  |data dostępu = 2020-04-16 |url = https://www.mp.pl/pacjent/leki/lek/88409,Sativex-aerozol-do-stosowania-w-jamie-ustnej}}</ref>. Jest lekiem dostępnym na receptę Rpw (lek narkotyczny)<ref name=":11" />.
+Kliniczne dowody na jego skuteczność wciąż pozostają niepewne. Spośród dwóch wstępnych badań trzeciej fazy poświęconych leczeniu pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, pierwsze wykazało redukcję spastyczności o 1.2 punktu na skali od 0 do 10 (w porównaniu do 0.6 po zastosowaniu [[placebo]]), drugie wykazało redukcję o 1.0 punkt  (przy 0.8 pod wpływem placebo). Tylko pierwsze badanie osiągnęło statystyczną istotność<ref>Schubert-Zsilavecz, M, Wurglics, M, ''Neue Arzneimittel 2011/2012'' (w języku niemieckim)</ref>. W 2009 roku metaanaliza 6 badań wykazała duże rozbieżności w skuteczności u różnych pacjentów, ze statystycznie nieistotną tendencją do zmniejszania spastyczności<ref>Lakhan, Shaheen E; Rowland, Marie (2009). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2793241/ "Whole plant cannabis extracts in the treatment of spasticity in multiple sclerosis: a systematic review"]. ''BMC Neurol''. '''9''': 59. doi:[https://bmcneurol.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2377-9-59 10.1186/1471-2377-9-59]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2793241/ 2793241]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19961570/ 19961570].</ref>. Przegląd systematyczny z 2014 Amerykańskiej Akademii Neurologii wykazał, że nabiximole są "prawdopodobnie efektywne" przeciwko [[Spastyczność|spastyczności]], [[Ból|bólowi]] i zaburzeń [[Mikcja|mikcji]], ale nie wykazują skuteczności przeciwko [[Drżenie samoistne|drżeniom]]<ref>Koppel, Barbara S.; Brust, John C. M.; Fife, Terry; Bronstein, Jeff; Youssof, Sarah; Gronseth, Gary; Gloss, David (2014-04-29). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4011465/ "Systematic review: efficacy and safety of medical marijuana in selected neurologic disorders: report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology"]. ''Neurology''. '''82''' (17): 1556–1563. doi:[https://n.neurology.org/content/82/17/1556 10.1212/WNL.0000000000000363]. ISSN [https://www.worldcat.org/title/neurology-journal-of-the-american-academy-of-neurology/oclc/960771045 1526-632X. PMC 4011465]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24778283/ 24778283]</ref>.
+=== Inne preparaty ===
+[[Tetrahydrokannabinol|Marinol]] jest pierwszym syntetycznym (a więc nie pozyskiwanym z konopi czy marihuany) tetrahydrokannabinolem ([[Tetrahydrokannabinol|dronabinol]]) zaaprobowanym przez amerykańską [[Agencja Żywności i Leków|Agencję Żywności i Leków]]. Początkowo uzyskał rejestrację jako lek przeciwwymiotny u pacjentów poddawanych chemioterapii z powodu nowotworu, u których konwencjonalne leczenie nudności okazało się nieskuteczne. Następnie wskazania rozszerzono i obecnie Marinol stosowany jest w leczeniu anoreksji w przebiegu [[Zespół nabytego niedoboru odporności|AIDS]]{{r|marinol}}. Lek wytwarzany jest w postaci kapsułek, dostępny w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Obecnie{{kiedy|data=2014-04}} bada się go jako lek na zespół jelita drażliwego i przewlekłe bóle{{r|Świat Nauki grudzień 2011}}.
+Kolejnym syntetycznym kannabinoidem jest [[nabilon]] – budową chemiczną zbliżony do THC, dostępny jako Cesamet{{r|cesamet}}. Jest lekiem przeciwwymiotnym – z tymi samymi ograniczeniami co Marinol. Liczne badania wykazują umiarkowaną skuteczność w leczeniu [[Fibromialgia|fibromialgii]]<ref>Fine PG, Rosenfeld MJ (2013). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820295/ "The endocannabinoid system, cannabinoids, and pain"]. ''Rambam Maimonides Medical Journal'' (Review). '''4''' (4): e0022. doi:[https://www.rmmj.org.il/issues/18/Articles/298 10.5041/RMMJ.10129]. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820295/ 3820295]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24228165/ 24228165].</ref> i [[Stwardnienie rozsiane|stwardnienia rozsianego]]<ref>Wissel J, Haydn T, Müller J, Brenneis C, Berger T, Poewe W, Schelosky LD (October 2006). "Low dose treatment with the synthetic cannabinoid Nabilone significantly reduces spasticity-related pain : a double-blind placebo-controlled cross-over trial". ''Journal of Neurology'' (Research article). '''253''' (10): 1337–41. doi:[https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00415-006-0218-8 10.1007/s00415-006-0218-8]. PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16988792/ 16988792].</ref>.
-Kolejnym syntetycznym kannabinoidem jest [[nabilon]] – budową chemiczną zbliżony do THC, dostępny jako Cesamet{{r|cesamet}}. Jest lekiem przeciwwymiotnym – z tymi samymi ograniczeniami co Marinol. Próby stosowania samej marihuany w leczeniu wymiotów nie poddających się klasycznej terapii wykazały, że jest lepiej wchłanialna w przypadku palenia niż podawania doustnego.
+W 2006 roku w Europie do leczenia otyłości został wprowadzony [[rimonabant]] - [[Antagonista (farmakologia)|antagonista]] [[Receptory kannabinoidowe typu 1|receptora kannabinoidowego typu 1]] (CB1)<ref name=":12">{{Cytuj |autor = Amir H. Sam, Victoria Salem, Mohammad A. Ghatei |tytuł = Rimonabant: From RIO to Ban |czasopismo = Journal of Obesity |data = 2011-07-06 |data dostępu = 2020-04-15 |opublikowany = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ |doi = 10.1155/2011/432607 |pmid = 21773005 |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3136184/}}</ref>. W 2008 roku, po dwóch latach klinicznych obserwacji został wycofany z rynku z powodu efektów ubocznych - zaburzeń [[Zaburzenia depresyjne|depresyjnych]] i [[Zaburzenia lękowe|lękowych]], a także nasilonych [[nudności]] i [[Zawroty głowy|zawrotów głowy]]<ref name=":12" />. Stosowanie rimonabantu wiązało się z 1,4 raza większym ryzykiem ciężkich działań niepożądanych w porównaniu do placebo<ref name=":12" />. Pacjenci przyjmujący rimonabant 2,5 raza częściej przerywali leczenie z powodu depresyjnych zaburzeń nastroju w stosunku do grupy kontrolnej<ref name=":12" />.
-W fazie klinicznych testów znajduje się Acomplia ([[rimonabant]]), lek służący do walki z otyłością i [[Uzależnienie|uzależnieniami]]. Rimonabant to antagonista receptora kanabinoidowego CB1 – substancja o działaniu odwrotnym do THC.
 == Marihuana jako używka ==