Jerzy Vetulani

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jerzy Vetulani
Ilustracja
Jerzy Vetulani (2004)
Fot. Lech Polcyn
Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1936
Kraków

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 2017
Kraków

Profesor nauk przyrodniczych
Specjalność: biochemia, farmakologia, neurobiologia
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński
1957 – biologia
1962 – chemia

Doktorat

1966 – nauki przyrodnicze
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk

Habilitacja

1976 – nauki przyrodnicze
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk

Profesura

29 listopada 1989

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek korespondent

Status PAU

członek krajowy czynny

Doktor honoris causa
Śląska Akademia Medyczna – 2004
Uniwersytet Medyczny w Łodzi – 2008
Kierownik Zakładu Biochemii
Instytut

Instytut Farmakologii PAN

Okres zatrudn.

1976–2006

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal 40-lecia Polski Ludowej Odznaka „Honoris Gratia”
Strona internetowa

Jerzy Vetulani[a] (ur. 21 stycznia 1936 w Krakowie, zm. 6 kwietnia 2017 tamże) – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.

W latach 1956–2017 pracował w Instytucie Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, gdzie przeszedł całą ścieżkę awansu od stażysty-wolontariusza do profesora. Był tam kierownikiem Zakładu Biochemii (1976–2006), zastępcą dyrektora do spraw naukowych (1994–2002) i wiceprzewodniczącym Rady Naukowej (2003–2017)[2].

Opublikował kilkaset prac badawczych w recenzowanych czasopismach naukowych. Wspólnie z Fridolinem Sulserem, z którym współpracował w latach 1973–1975 jako Research Associate Professor w Vanderbilt University, sformułował hipotezę β-downregulacji jako mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. W 1983 roku został laureatem Międzynarodowej Nagrody Anna-Monika II klasy za badania nad mechanizmami działania elektrowstrząsu. Poza zaburzeniami depresyjnymi, wśród jego głównych zainteresowań badawczych były: pamięć, uzależnienia i choroby neurodegeneracyjne. Jego prace w dziedzinie biomedycyny były szeroko cytowane[3][4].

Był nauczycielem akademickim, popularyzatorem nauki, organizatorem życia naukowego i tłumaczem. W latach 1981–2002 był redaktorem naczelnym czasopisma popularnonaukowego Wszechświat. W Instytucie Farmakologii PAN jako kierownik Zakładu Biochemii współpracował z młodszymi koleżankami i kolegami po fachu. Wypromował dziewięciu doktorów. Od lat 2000. prowadził otwarte wykłady, które przyciągały tysiące słuchaczy. Był autorem i współautorem książek popularnonaukowych, w tym bestsellerowej książki dla dzieci Sen Alicji, czyli jak działa mózg (2017)[b]; oraz bloga Piękno neurobiologii (od 2010). Prowadził działalność w mediach społecznościowych[c].

Zaangażowany w działalność kulturalną i społeczną; był prelegentem dyskusyjnego klubu filmowego, jednym ze współtwórców Piwnicy pod Baranami (1954–1961), gdzie występował pod nieobecność Piotra Skrzyneckiego jako konferansjer; a później, w wieku ponad siedemdziesięciu lat, regularnie występował w magazynie mówionym Gadający Pies (2010–2015). W Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej był działaczem Związku Młodzieży Polskiej, Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli, a od 1980 członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Od 1978 był zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie „Laborant”. W 2002 roku w wyborach samorządowych bez powodzenia kandydował na prezydenta Krakowa.

Publicznie popierał legalizację marihuany. Brał udział w Marszu Wyzwolenia Konopi[5] i postulował szeroką depenalizację substancji psychoaktywnych. Krytykował politykę ścigania osób używających substancji powodujących uzależnienie. Protestował przeciw rządom Zjednoczonej Prawicy.

Był doktorem honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, członkiem honorowym Indian Academy of Neurosciences i Oxford Neurological Society. Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 2017 roku w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku drogowym, w którym został potrącony przez samochód na przejściu dla pieszych.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Jego ojciec Adam Vetulani był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownikiem Katedry Prawa Kościelnego i Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego UJ; synem Romana Vetulaniego – profesora gimnazjalnego w Sanoku, i Elżbiety z domu Kunachowicz pochodzącej ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Jego przodkowie z rodziny Vetulanich, wywodzącej się z Toskanii, przybyli do Polski w XVIII wieku[6]. Matka Jerzego Vetulaniego, Irena Vetulani z domu Latinik, była biolożką, pracownicą naukową w Zakładzie Anatomii Porównawczej UJ, córką generała Franciszka Latinika i Heleny z domu Stiasny-Strzelbickiej[7].

Stryjami Jerzego Vetulaniego byli: Kazimierz, Zygmunt i Tadeusz Vetulani, najbliższą ciotką urzędniczka bankowa Maria (Maryla) Vetulani (1895–1945); dalszymi ciotkami: Zofia, Maria i Cecylia Vetulani; zaś kuzynami ze strony ojca: Witold de Nisau, Wanda i Zygmunt Vetulani, a kuzynami ze strony matki: Irena i Andrzej Popiel oraz Janusz i Jerzy Riegerowie[d].

1936–1952: Wczesne lata, bunt[edytuj | edytuj kod]

Kilkuletni Jerzy z matką Ireną, biolożką, autorką książek popularnonaukowych, która – jak potem wspominał – zaraziła go pasją do biologii (1938)

Jerzy Vetulani urodził się 21 stycznia 1936 roku[12] w prywatnym szpitalu ginekologicznym przy ulicy Garncarskiej w Krakowie. W 1938 roku na świat przyszedł jego młodszy brat, Jan Vetulani. Rodzina zajmowała mieszkanie na parterze domu profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego przy placu Inwalidów, zatrudniając pokojówkę, kucharkę i wychowawczynię dla dzieci. Rodzicami chrzestnymi Jerzego Vetulaniego zostali Tadeusz Lehr-Spławiński[13] i Maria Dobrowolska[14]. Jerzy Vetulani miał również starszą przyrodnią siostrę Krystynę, nieślubną córkę Adama Vetulaniego, o czym dowiedział się dopiero pod koniec lat 60.[15].

Ojciec, Adam Vetulani wziął udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku. Internowany w Rumunii, przedostał się na zachód i wiosną 1940 wziął udział w kampanii francuskiej. W latach 1940–1945 przebywał na internowaniu w Szwajcarii, organizując obozy szkolne dla polskich żołnierzy[16].

Pozostali w Krakowie Irena Vetulani wraz z synami po wkroczeniu armii hitlerowskiej we wrześniu 1939 zostali zmuszeni do opuszczenia zajmowanego mieszkania. Otrzymali czterdzieści osiem godzin na wyprowadzkę z możliwością zachowania dobytku ruchomego[17]. Przenieśli się do lokalu przy ulicy Garncarskiej 4, gdzie schronienia udzieliła im Józefa Onitsch, wdowa po generale Zygmuncie Zielińskim. Dzięki dobrej znajomości języka niemieckiego Irena Vetulani uzyskała pracę jako tłumaczka w monopolu spirytusowym. Jerzy i Jan pozostawali w latach wojennych pod jej opieką. Matka wychowywała synów „w patriotycznym poczuciu honoru”[18] – w każdą niedzielę w domu odbywało się „misterium” i śpiewano Boże, coś Polskę[19]. W dzieciństwie Jerzy Vetulani był chłopcem religijnym, przez pewien czas służył jako ministrant w kościele Mariackim. W czasie wojny rodzinę wspierał przebywający w Krakowie stryj Jerzego, Tadeusz Vetulani[20].

Od dzieciństwa Jerzy Vetulani interesował się przyrodą, czytał książki popularnonaukowe[21][e]. Twierdził, że pasją do biologii zaraziła go matka[23][24]. Wspominał lata okupacji jako ciekawe i pełne eksplorowania otaczającego świata, nie dające poczucia „wojennej grozy”[25][26]. Wraz z młodszym bratem i przyjacielem z kamienicy, Andrzejem Mirockim, założyli klub zbieraczy owadów[27], w ramach którego zgromadzili m.in. różnorodną kolekcję motyli[28][29].

Jerzy Vetulani rozpoczął edukację w 1942 roku, przystępując na tajne komplety prowadzone przez panią Iwiczową od razu do drugiej klasy, jako że umiał już wcześniej czytać i pisać[18]. Po zakończeniu okupacji uczęszczał do Szkoły Ćwiczeń przy Państwowym Pedagogium w Krakowie[f][30]. Od 1948 roku uczęszczał do IV Państwowego Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie, a następnie, po jego likwidacji, do Liceum Ogólnokształcącego im. Bartłomieja Nowodworskiego, które ukończył w 1952 roku, uzyskując świadectwo dojrzałości z wyróżnieniem[31][32]. W 1949 roku zdał egzamin Krakowskiego Zrzeszenia Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej na przewodnika po Krakowie[33]. W tym okresie zaczął aktywnie uprawiać żeglarstwo[27][34].

Jako nastolatek zbuntował się przeciwko rodzicom i obecnej w domu religijnej tradycji[35][36], zapisując się do Klubu Ateistów i Wolnomyślicieli[37]. Porzucił religię i przestał uczestniczyć w rytuałach religijnych[38]. W 1948 roku zapisał się do Związku Młodzieży Polskiej[35][39]. Został usunięty z tej organizacji wskutek literówki zrobionej w artykule do gazetki szkolnej, gdy w jednym z tekstów zamiast „podstawy socjalizmu” przez pomyłkę napisał „podsrawy socjalizmu”[35][40].

1952–1973: Studia, kabaret, Instytut Farmakologii[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani ukończył biologię i chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po tragicznej śmierci brata obronił w 1966 doktorat (lata 60. XX wieku)

W 1952 roku rozpoczął studia biologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim ze specjalnością fizjologia zwierząt[31]. Wśród jego wykładowców byli m.in. Andrzej Pigoń, Maria Skalińska, Zygmunt Grodziński i Stanisław Smreczyński[41]. W 1953 został członkiem zarządu Koło Przyrodników Studentów UJ pierwszego roku[42]. W marcu 1956 podjął pracę jako wolontariusz w Zakładzie Farmakologii PAN, kierowanym wówczas przez Janusza Supniewskiego[31]. W 1957 roku obronił pracę magisterską na temat wpływu kwasu askorbinowego na obraz krwi królika[g][12][43], po czym został zatrudniony w Zakładzie Farmakologii PAN na stanowisku asystenta. Z tą jednostką, przemianowaną następnie na Instytut Farmakologii PAN, Jerzy Vetulani był związany przez ponad sześćdziesiąt lat, aż do końca swojego życia.

Jesienią 1953 roku poznał Joannę Olczak. Związał się z kręgiem osób skupionym wokół rodziny Mortkowiczów-Olczaków w Domu Literatów przy ulicy Krupniczej[44], którą to znajomość opisywał: „Można by ich chyba nazwać krakowską cyganerią. (...) Sporo lewicującej młodzieży i inteligencji żydowskiej o postępowych poglądach, która przetrwała wojnę. (...) Pamiętam uroczą babcię Janinę, fantastyczną kobietę i taką prawdziwą żydowską matkę rodu. (...) Dla mnie, początkującego biologa, zetknięcie z tym środowiskiem stanowiło istotne doświadczenie, bo jak wlazłem w grono humanistów, nagle otworzył się przede mną inny świat”[45].

W 1954 roku na „studium wojskowym, gdzieś na tyłach Uniwersytetu Jagiellońskiego” Jerzy Vetulani poznał Piotra Skrzyneckiego: „Przegadaliśmy całą noc. Bardzo się polubiliśmy”[46]. W połowie lat 50. wraz z grupą przyjaciół: Edmundem Jaroszem, Bronisławem Chromym i Lalą Skąpską, pomagał odgruzować piwnice pałacu „Pod Baranami”, w których powstała wkrótce potem Piwnica pod Baranami[47]. Jerzy Vetulani wspominał: „Jest mnóstwo legend, kilkanaście równoległych prawd, na temat powstania Piwnicy pod Baranami. Ja sądzę, że idea kabaretu narodziła się, kiedy na moich urodzinach w 1954 roku, na ulicy Garncarskiej, spotkali się Joanna Olczak i Piotr Skrzynecki”[46].

Jerzy Vetulani był wśród założycieli Piwnicy pod Baranami, którą odwiedzał regularnie od 1956 roku[48]. W 1958 roku, gdy Piotr Skrzynecki wyjechał do Paryża, Jerzy Vetulani zastąpił go w roli konferansjera[48][46]. Jako prowadzący rewii znany był z dosadnego, szyderczego humoru i uszczypliwego języka, jak wspominała Barbara Nawratowicz: „Czarująco lżył publiczność, oznajmiając, że za wiele żądają za swoje parszywe pieniądze”[49]. Według Vetulaniego, stosunki pomiędzy nim i Piotrem Skrzyneckim ochłodziły się, gdy Skrzynecki powrócił z Paryża[46]. Skrzynecki miał wówczas spostrzec popularność, jaką zdobyły występy Vetulaniego, i okazać zazdrość[46]. Skrzynecki według Vetulaniego nie chciał z nikim dzielić swojej roli w Piwnicy, która była jego „ukochanym dzieckiem, córką, matką”[46].

Jerzy Vetulani zaprzyjaźnił się z osobami tworzącymi krąg Piwnicy, m.in. z Wiesławem Dymnym, Janem Güntnerem, Tadeuszem Kwintą, Mirosławem Obłońskim, Krystyną Zachwatowicz, Janiną Garycką, Ryszardem Horowitzem[44], Ruth Buczyńską[50], Anną Polony[51] oraz Kiką Szaszkiewiczową[h][52]. Wraz z Ryszardem Taedlingem i Jerzym Mikułowskim Pomorskim założył w Piwnicy pod Baranami „Sekcję Geniuszy”[53].

W październiku 1956 roku Jerzy Vetulani podjął działalność w Rewolucyjnym Związku Młodzieży[54]. Pełnił funkcję protokolanta Zarządu RZM i brał udział w kampaniach wyborczych na rzecz kandydatów studenckich, a także w akcjach propagandowych. Brał udział w wiecach studenckich. 18 października 1956 roku zabrał głos podczas kilkutysięcznego wiecu studenckiego w klubie „Rotunda”[i]: „Powiedziałem, że chcemy jawności, i chcemy, żeby obrady Komitetu Miejskiego [dotyczące tego] co z nami chcą zrobić, były głośno transmitowane”[56]. Na początku lat 60. wstąpił do Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli[39].

W 1957 roku jego rodzina wprowadziła się ponownie do domu profesorów UJ przy Placu Inwalidów[24]. W latach 1955–1962 Jerzy Vetulani był prelegentem w Krakowskim Dyskusyjnym Klubie Filmowym Studentów[2][57][j]. Przyznał, że „to była dobra rzecz”, bo nauczyła go „by mówić krótko, ciekawie, i szybko kończyć”[58]. We wrześniu 1962 roku wystąpił z prelekcją na inauguracyjnym spotkaniu klubu dyskusyjnego zorganizowanego w mieszkaniu Adama Riegera[59].

W 1962 roku Jerzy Vetulani ukończył również na Uniwersytecie Jagiellońskim jako drugi kierunek chemię ze specjalnością chemia teoretyczna[31][60]. W ramach wymiany studenckiej odbył siedmiotygodniowy pobyt w Swansea w Walii, gdzie pracował w British Iron and Steel Research Association[61] i samodzielnie uczył się języka angielskiego.

W Piwnicy pod Baranami Jerzy Vetulani poznał swoją przyszłą żonę, Marię Pająk[62] (1933–2017), córkę Józefa Pająka i Leokadii z domu Krawczyk; z którą wziął ślub 8 lipca 1963 roku. Mieli dwóch synów: Marka (ur. 1964) i Tomasza (ur. 1965)[63][64].

18 czerwca 1965 roku, podczas spływu kajakowego na Dunajcu, utonął jego młodszy brat, Jan Vetulani[65]. To wydarzenie wstrząsnęło Jerzym Vetulanim i zmobilizowało go do rozpoczęcia pracy nad rozprawą doktorską[66].

Uzyskał stopień doktora nauk przyrodniczych w 1966 roku w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk[60] pod kierunkiem Józefa Hano[k][67]. W tym samym roku jako stypendysta Rikera wyjechał na rok do Wielkiej Brytanii, gdzie na University of Cambridge pod kierownictwem A.S.V. Burgena pracował nad opanowaniem metod spektrofluorymetrycznych[43]. W Cambridge przez Bożenę Puchalską nawiązał kontakt z Juliuszem Hibnerem[68]. Po powrocie do Polski rozpoczął pracę w dziedzinie psychofarmakologii pod kierunkiem Jerzego Maja.

W 1972 roku był konsultantem naukowym filmu Iluminacja Krzysztofa Zanussiego[69].

1973–1989: W orbicie światowej nauki, Solidarność[edytuj | edytuj kod]

Po złożeniu rozprawy habilitacyjnej wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie w latach 1973–1975 pracował jako Research Associate Professor w Vanderbilt University[43]. Międzynarodowe uznanie przyniosło mu odkrycie w 1975 roku wraz z Fridolinem Sulserem zjawiska β-downregulacji przez chroniczne podania leków przeciwdepresyjnych i sformułowanie hipotezy β-downregulacji jako mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Praca na ten temat opublikowana przez Vetulaniego i Sulsera w Nature[70] stała się citation classic, otrzymując do 2007 roku łącznie pięćset osiemdziesiąt cytowań[43].

Jerzy Vetulani zdecydował o powrocie do Polski wraz z rodziną po śmierci swojej matki, Ireny Latinik-Vetulani w 1975 roku, by wesprzeć pozostawionego samotnie ojca, Adama Vetulaniego. W 1976 Jerzy Vetulani uzyskał stopień doktora habilitowanego[l] i objął kierownictwo nowo utworzonego Zakładu Biochemii Instytutu Farmakologii PAN[71]. Wśród jego głównych zainteresowań były wówczas behawioralne i biochemiczne efekty działania leków przeciwdepresyjnych i neuroleptyków, antagonistów kanału wapniowego oraz pochodnych tetrahydroizochinoliny, a także różne aspekty pamięci i uczenia się oraz uzależnienia lekowe[1].

Jako kierownik Zakładu Biochemii prowadził kilka zespołów badawczych. Przywiązywał dużą wagę do kontaktów z młodszymi kolegami i koleżankami po fachu. W tych relacjach jako swój przykład wskazywał Kazimierza Gumińskiego, promotora swojej pracy magisterskiej z chemii, który miał wywrzeć na Jerzego Vetulaniego znaczny wpływ[72]. Jerzy Vetulani sam wypromował dziewięciu doktorów i czterech doktorów habilitowanych[30]. Na przestrzeni lat wśród jego uczennic i uczniów (spośród których szereg pracowało w prowadzonym przez niego Zakładzie Biochemii) byli m.in. Irena Nalepa (współpraca w latach 1986–2017)[23][73], Piotr Popik[73], Lucyna Antkiewicz-Michaluk (ścisła współpraca w latach 1976–2006)[23][73], Andrzej Pilc[73], Krystyna Gołembiowska[74], Jolanta Zawilska, Marek Sanak[75], Rafał Ryguła[76] i Dominika Dudek[77][78]. Od lat 60. Jerzy Vetulani publikował notki popularnonaukowe w czasopiśmie Wszechświat pod pseudonimem J. Latini[43]. Od lat 70. opublikował szereg tekstów w tygodniku Przekrój[79][80][81][82][83][84].

W 1978 został zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa o numerze 19856 i kryptonimie „Laborant”[85]. Również od 1978 regularnie współpracował z Consiglio Nazionale delle Ricerche w Rzymie(inne języki) (CNR; Narodowa Rada Badań Naukowych). Koordynował ze strony polskiej wspólny program badawczy Instytutu Farmakologii PAN z Istituto di Biologia Cellulare e Neurobiologia (IBCN). Odwiedzając Rzym zwykle zatrzymywał się w prowadzonym przez Adama Broża Hospicjum Związku Polskich Kawalerów Maltańskich[40][86]. Poświęcał wiele czasu na zwiedzanie, jak wspominali jego przyjaciele Ryszard Przewłocki i Edmund Przegaliński: „Vetulani był wielkim znawcą i miłośnikiem Wiecznego Miasta, jego historii i zabytków, a swoje fascynacje potrafił przelać na współpracowników i przyjaciół. Był dla wielu przyjaciół cicerone po rzymskich uliczkach, kościołach i zawsze znajdował jakiś ciekawy fragment miasta, o którym potrafił opowiedzieć zajmującą historię. Był w tym absolutnym mistrzem”[87]. Regularnie goszczony był w Watykanie na osobistych audiencjach przez Jana Pawła II, który w czasie lat spędzonych w Krakowie był uczniem Adama Vetulaniego i przyjacielem rodziny Vetulanich[24]. Jerzy i Maria Vetulani pozostawali z Janem Pawłem II w serdecznych relacjach aż do jego śmierci w 2005 roku.

W 1980 roku Jerzy Vetulani wstąpił do NSZZ „Solidarność”. Zakładał organizacje „Solidarności” w Instytucie Farmakologii PAN. Działał jako członek komisji Zakładowej „Solidarności” przy Oddziale i Placówkach PAN w Krakowie oraz jako 56. członek Komisji Porozumiewawczej Nauki NSZZ „Solidarność”. Był ekspertem Krajowej Komisji Nauki „Solidarności”. Współredagował pismo Głos PANu, wydawane przez Organizację Zakładową „Solidarność” w Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, w kolumnie Trefniś[88][89]. Współzakładał organizacje „Solidarności” w zakładach pracy w Małopolsce: w Trzyciążu, Limanowej i innych miejscowościach. Nawiązywał kontakty z „Solidarnością” Rolników, z którą obchodził rocznicę porozumień ustrzycko-rzeszowskich.

8 grudnia 1981 roku został redaktorem naczelnym czasopisma popularnonaukowego Wszechświat[31]. Wkrótce potem współpracę z pismem nawiązał Zbylut Grzywacz[90]. Na początku stanu wojennego Jerzy Vetulani udostępnił lokal Wszechświata na spotkania Komisji Zakładowej „Solidarności”, tuż przed jej całkowitym zejściem do podziemia. Miał wówczas w delegacjach służbowych wpisane jako stanowisko: redaktor naczelny, co „miało robić wrażenie na milicjantach”, bo „każdy z nich wiedział, że redaktor naczelny musiał być ich człowiekiem”[91]. Po delegalizacji „Solidarności” właśnie jako redaktor naczelny Wszechświata przemycił z Polski do Watykanu powierzony mu przez Jerzego Zdradę list Zarządu Regionu „Solidarności” do papieża Jana Pawła II[91][92][m].

Od grudnia 1981 do lutego 1992 roku na adres domowy rodziny Jerzego Vetulaniego ze Stavanger w Norwegii była przesyłana pomoc humanitarna dla polskiego społeczeństwa. Wraz z rodziną Jerzy Vetulani dostarczał paczki dalej pod wskazane adresy lub do Kurii krakowskiej. Przy organizacji przedsięwzięcia kontaktował się z przebywającą wówczas na emigracji w Stavanger Kiką Szaszkiewiczową[93].

W 1983 roku Jerzy Vetulani otrzymał Międzynarodową Nagrodę Anna-Monika(inne języki) II klasy za badania nad mechanizmami działania elektrowstrząsu[n][43][94]. Od tegoż roku współorganizował tzw. Szkoły Zimowe Instytutu Farmakologii PAN, odbywające się w okresie przerwy semestralnej[1][87][95]. Również w 1983 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, zaś w 1989 – profesora zwyczajnego[2][12][31].

W latach 1987–1989 był członkiem Zarządu „Solidarności” Regionu Małopolska, a w latach 1989–1990 członkiem Prezydium Zarządu Regionu[2]. Zajmował się głównie sprawami programowymi oraz doradzaniem organizacji „Solidarności” na terenie Małopolski.

1989–2006: Dojrzała kariera i społecznictwo[edytuj | edytuj kod]

Od 1978 Jerzy Vetulani regularnie podróżował do Rzymu, gdzie koordynował wspólny projekt Instytutu Farmakologii i Consiglio Nazionale delle Ricerche. W ostatnich latach życia działał przy Stacji Polskiej Akademii Nauk w Rzymie (2014)

Funkcję redaktora naczelnego Wszechświata pełnił do 2002 roku. Był także redaktorem naczelnym Polish Journal of Pharmacology and Pharmacy (1993–1996)[2]. W latach 1992–1998 był członkiem Collegium Internationale Neuro-Psychopharmacologicum; w latach 1999–2001 przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Badań Układu Nerwowego[2][96]; a w latach 1984–2016 wiceprzewodniczącym Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika[23]. Od 2002 był wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Farmakologii PAN[97].

W 1991 roku został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności. Został członkiem czynnym PAU w 1996. Regularnie prowadził spotkania Kawiarni Naukowej PAU w gmachu Akademii przy ulicy Sławkowskiej 17, jako otwierający i moderator dyskusji. Był członkiem rady redakcyjnej wydawanego przez PAU tygodnika PAUza Akademicka. Został także członkiem Collegium Internationale Neuropsychopharmacologicorum (CINP), którego Rady był członkiem w latach 1992–1998; oraz członkiem European College of Neuropsychopharmacology (ECNP)[43].

Po legalizacji „Solidarności” był członkiem Krakowskiego Komitetu Obywatelskiego (1989–1990) i Krakowskiego Klubu Solidarności (1994–1995). Współuczestniczył w kampanii wyborczej na rzecz wyboru Ryszarda Gryglewskiego na prezydenta Krakowa (1990), a potem w kampanii wyborczej kandydatów na posłów i senatorów z „Solidarności”.

W 2001 roku wszedł w skład Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz kapituły Lauru Krakowa XXI wieku[30]. Był członkiem reaktywowanego Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, zasiadał również w jego radzie[30]. W 2002 roku został członkiem założycielem stowarzyszenia Forum dla Małopolski i ubiegał się bez powodzenia o urząd prezydenta miasta Krakowa[30], uzyskując w pierwszej turze wyborów 2375 głosów (1,19%)[98][99][o][p].

Jerzy Vetulani był aktywny jako nauczyciel akademicki. Do roku 1999/2000 prowadził wykłady monograficzne z psychofarmakologii na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ. Od 2000 roku prowadził wykłady kursowe Neuroscience w Szkole Medycznej dla Cudzoziemców Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego[102]. W latach 2006–2014 wykładał w Instytucie Psychologii Stosowanej UJ[1]. Przez kilka semestrów był również wykładowcą Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II[103]. Od 2007 roku był profesorem Małopolskiej Wyższej Szkoły im. J. Dietla, gdzie prowadził zajęcia z podstaw neurobiologii dla studentek kosmetologii i dietetyki[104]. Od 2015 roku był członkiem Senatu MWS.

W 2008 roku został wybrany na członka-korespondenta Polskiej Akademii Nauk. Na przestrzeni lat sprawował w strukturach PAN różne funkcje, był m.in. sekretarzem Komitetu Nauk Fizjologicznych PAN (1978–1981), przewodniczącym Komitetu Neurobiologii PAN (2007–2011) i członkiem Prezydium Oddziału Krakowskiego PAN[105] (2011–2015). 31 grudnia 2014 roku został powołany na członka Rady Programowej przy Stacji Polskiej Akademii Nauk w Rzymie[106][107]. W czerwcu 2016 został powołany w skład Rady Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN[30].

Był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a także członkiem rad naukowych Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN (1993–2007) oraz Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN (2003–2007). Brał udział w pracach Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów (1997–2001; 2006–2008), z której został wykluczony po odmowie złożenia oświadczenia lustracyjnego. Publicznie uzasadniając tę odmowę wskazał, że wymóg autolustracji dla osób pełniących funkcje publiczne, nałożony przez ustawę lustracyjną, narusza podstawowe prawa i wolności obywatelskie[108].

Wprowadził do polskiej terminologii określenie splątki neurofibrylarne (ang. neurofibrillary tangles)[109].

2006–2017: Popularyzator[edytuj | edytuj kod]

W późnym okresie pracy poświęcił się przede wszystkim popularyzacji nauki. Prezes PAN Michał Kleiber mówił, że „[Jerzy] Vetulani robi to wspaniale gromadząc tysiące słuchaczy przy różnych okazjach”. Był lubiany za potoczysty styl i poczucie humoru; występował m.in. na TEDx Kraków (2011)

W 2006 roku odszedł z funkcji kierownika Zakładu Biochemii Instytutu Farmakologii PAN. Od 2007 roku, w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, kontynuował pracę w Instytucie Farmakologii w niepełnym wymiarze godzin jako emerytowany profesor w Zakładzie Biochemii Mózgu kierowanym przez Irenę Nalepę – jednym z dwóch Zakładów powstałych po podziale Zakładu Biochemii[1].

Wówczas poświęcił się w znacznym stopniu popularyzacji nauki. Był znany ze swoich otwartych wykładów poruszających tematykę funkcjonowania ludzkiego mózgu oraz zależności pomiędzy neurobiologią a różnymi zagadnieniami społecznymi i kulturowymi. Wykładał gościnnie w szkołach, na uczelniach wyższych, na uniwersytetach trzeciego wieku w różnych miastach[110][111][112][113], na zaproszenia samorządów, stowarzyszeń i prywatnych korporacji. Współpracował z Fundacją Uniwersytet Dzieci[114][115][116][30]. Wykładał na zjazdach Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci[30]. Współuczestniczył w opracowaniu programu edukacyjnego dla dzieci Pytanko na śniadanko w Radiu Kraków[30].

W 1999 był wykładowcą pierwszego krakowskiego Dnia Mózgu, a od 2000 nieprzerwanie aż do 2016 co roku występował podczas krakowskiego Tygodnia Mózgu. W latach 2011, 2012 i 2015 był prelegentem TEDxKraków[117][118][119]. Był wielokrotnie gościem i prelegentem w Centrum Kultury Żydowskiej na krakowskim Kazimierzu[120]. W latach 2014–2016 wykładał w ramach Warszawskiego Studium Filozofii i Teologii Tadeusza Bartosia[121][122][123][124][125], był prelegentem Dni Konopi w Kurozwękach (2015–2016)[126][127], Zachodniopomorskich Dni Psychiatrycznych oraz Szczecińskiego Dnia Mózgu[128].

Przewodniczył sekcji Neuroscience założonego w 2008 roku Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Prowadził odbywające się na Wawelu spotkania związanej z Centrum Kopernika kilkunastoosobowej Grupy Trapez[77]. Występował w latach 2014–2016 na Copernicus Festival. Przygotował internetowy kurs Neurobiologia i życie dla Copernicus College[129].

Po odejściu z funkcji redaktora naczelnego Jerzy Vetulani kontynuował współpracę ze Wszechświatem, gdzie redagował m.in. rubrykę Wszechświat przed stu laty oraz był przewodniczącym (2003–2011), a później wiceprzewodniczącym (2011–2017) Rady Redakcyjnej[130].

W maju 2010 roku Jerzy Vetulani został felietonistą tygodnika Wprost[131][132][133]. W czerwcu 2010, po zlikwidowaniu we Wprost jego rubryki przez nowo wybranego redaktora naczelnego czasopisma Tomasza Lisa[134], Jerzy Vetulani przy udziale wnuka Franciszka Vetulaniego założył blog Piękno neurobiologii na platformie WordPress. W przeciągu kolejnych lat publikował na blogu autorskie teksty o najnowszych odkryciach w dziedzinach neurobiologii i psychofarmakologii, a także własne komentarze na różne tematy[135][136][q].

Prowadził działalność w mediach społecznościowych, w tym na Facebooku, Twitterze i YouTube[139]. We wrześniu 2016 roku magazyn Wysokie Obcasy Extra sklasyfikował Vetulaniego na pierwszym miejscu rankingu „najlepszych mówców ery internetu”[r][140].

Od 2010 roku był regularnym uczestnikiem pisma mówionego Gadający Pies[141]. Do występów na jego scenie Vetulaniego zaprosił Alek Janicki. Współprowadzący kabaret Maciej Piotr Prus określił Vetulaniego „gwiazdą pierwszej wielkości”, dodając, że uczestnicy wyczekiwali jego wystąpień[141]. Jerzy Vetulani porównał atmosferę Gadającego Psa do atmosfery „wczesnej Piwnicy pod Baranami”[142][143][30]. W swoich wystąpieniach na scenie kabaretu neurobiolog niejednokrotnie zawierał elementy sprośnego humoru i wulgaryzmy[144], co niektórzy uznawali za przekraczanie granic dobrego smaku, lecz większość widowni przyjmowała z entuzjazmem. W 2013 roku Jerzy Vetulani był producentem wykonawczym oraz członkiem obsady krótkometrażowego filmu Hydrofobia[145][146], satyrycznego mockumentu krytykującego fobie społeczne, premierowo zaprezentowanego w Gadającym Psie.

W 2010 roku na prośbę studentów Jerzy Vetulani wystąpił w lip dubie Uniwersytetu Jagiellońskiego[s][147]. W październiku 2013 roku wystąpił na Krakowskich Reminiscencjach Teatralnych w programie Umysł-ciało wraz z Mikołajem Trzaską i Leszkiem Bzdylem[148][149][150]. W grudniu 2013 współtworzył wraz z Czetem Minkusem performance Dreams Music w Małopolskim Ogrodzie Sztuki, występując m.in. obok Jana Peszka i Agaty Zubel[t][151]. W 2010, 2014 i 2015 roku występował wraz z Leszkiem Długoszem w programie koncertowym Rozumie mój, w którym poezja śpiewana przez Długosza była przeplatana komentarzem neurobiologicznym Vetulaniego[152][153][154]. 5 stycznia 2015 wystąpił w Piwnicy pod Baranami w spektaklu Koniec świata. Wizje świętego Ildefonsa, czyli Satyra na wszechświat według scenariusza Jana Güntnera, wraz z Krystyną Styrną, Janem Güntnerem oraz zespołem Piwnicy, z gościnnym udziałem astronoma Piotra Flina[155].

Od 2014 wspierał aukcje Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy[156], wystawiając na licytacje m.in. swoje książki z autografami i możliwość spotkania przy kawie lub kolacji[157][158][159][160]. Jego artykuł Wściekłość i współczucie został opublikowany jako tekst towarzyszący w programie do spektaklu Triumf woli duetu Strzępka/Demirski, którego premiera odbyła się 31 grudnia 2016 roku w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej.

W listopadzie 2016 w Galerii Olympia w Krakowie odbył się wernisaż wystawy Adama Golca 80, prezentującej cykl fotograficzny zrealizowany podczas przyjęcia z okazji osiemdziesiątych urodzin Vetulaniego, w czasie którego neurobiolog gościł w swoim mieszkaniu jednorazowo ponad sto osiemdziesiąt osób[161][162]. Sesja została wykonana na tle autorstwa Iwony Siwek-Front. Wcześniej, w kwietniu 2016 roku, w Teatrze Polskim w Szczecinie odbył się benefis z okazji osiemdziesiątych urodzin Vetulaniego[u][128].

W grudniu 2016 został członkiem Rady Ambasadorów Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon[163][164].

Wypadek i śmierć[edytuj | edytuj kod]

Przejście dla pieszych na ulicy Balickiej w Krakowie na którym 2 marca 2017 roku został potrącony Jerzy Vetulani

2 marca 2017 roku wieczorem Jerzy Vetulani został potrącony przez samochód na przejściu dla pieszych bez sygnalizacji świetlnej[165] i doznał poważnych obrażeń. Do zdarzenia doszło w Krakowie na ulicy Balickiej, w rejonie skrzyżowania z ulicą Zielony Most, gdy Jerzy Vetulani wracał z pracy w Instytucie Farmakologii PAN[166], pokonując dobrze sobie znaną trasę do pętli tramwajowej w Bronowicach, którą zwykle wracał pieszo z pracy do domu[167].

Jerzy Vetulani został wprowadzony w stan śpiączki farmakologicznej. Przebywał w Centrum Urazowym Medycyny Ratunkowej i Katastrof Szpitala Uniwersyteckiego, pod opieką zespołu Jerzego Wordliczka[168]. Miał liczne obrażenia wewnętrzne[169]. Jego stan bezpośrednio po wypadku lekarze określili jako ciężki, ale stabilny[170][171].

Zmarł w szpitalu 6 kwietnia 2017, nie odzyskawszy świadomości[168][172][173].

Został pochowany 18 kwietnia 2017 w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie[v][176]. Pogrzeb miał charakter świecki. W roli mistrza ceremonii wystąpił Alek Janicki. Przemawiali m.in. prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, prezes Polskiej Akademii Umiejętności Andrzej Białas, poseł na Sejm Józef Lassota, dyrektor Instytutu Farmakologii PAN Władysław Lasoń oraz Jerzy Mikułowski Pomorski[177][178].

21 września 2017 zmarła jego żona Maria Vetulani[179][w].

Proces w sprawie wypadku[edytuj | edytuj kod]

Sprawcą wypadku, w którym ucierpiał Jerzy Vetulani, był Iwo P., trzydziestodwuletni kierowca dostawczego samochodu Volkswagen Caddy[169][180][181]. Po potrąceniu pieszego kierowca zatrzymał się, wezwał na miejsce zdarzenia pogotowie[182] i udzielił poszkodowanemu pierwszej pomocy[167]. Został zbadany przez biegłych na obecność alkoholu, był trzeźwy[169][182]. Prokuratura postawiła kierowcy zarzut nieumyślnego spowodowania wypadku ze skutkiem śmiertelnym[167].

Proces sądowy rozpoczął się we wrześniu 2017 roku[167]. Według biegłego sądowego, kierowca dojeżdżając do przejścia „nie zachował należytej ostrożności, nie obserwował właściwie drogi i świadomie przekroczył dopuszczalną prędkość samochodu” o co najmniej piętnaście kilometrów na godzinę, poruszając się z prędkością udowodnioną sześćdziesięciu pięciu kilometrów na godzinę w miejscu, gdzie obowiązywało ograniczenie do pięćdziesięciu kilometrów na godzinę[182]. W ten sposób kierowca ograniczył sobie możliwość zastosowania manewru, który pozwoliłby uniknąć wypadku[167]. Biegły zauważył też, że „pieszy wchodząc na pasy nie do końca prawidłowo ocenił prędkość, z jaką poruszał się samochód”[182]. Mecenas Marcin Imiołek, pełnomocnik synów zmarłego, występujących w procesie w charakterze oskarżycieli posiłkowych, zaznaczył, że kierowca „znał tę trasę i to przejście” i „przejeżdżał tamtędy kilka razy w miesiącu”, wiedział zatem, że na tym odcinku drogi „oprócz przejścia jest przystanek autobusowy, droga zwęża się, wcześniej jest kolejne przejście”, oraz że kierowca „miał bezwzględny obowiązek dostosowania prędkości do warunków”, a mimo posiadanej wiedzy nie zrobił tego[182][183]. Kierowca przed sądem wyraził ubolewanie z powodu zaistniałej sytuacji, lecz nie przyznał się do winy[180]. Stwierdził, że przy przejściu znajdowały się przeszkody ograniczające widoczność[167] oraz że nie jechał szybko[167]. Obrona argumentowała, że to pieszy wtargnął na jezdnię i w rezultacie sam przyczynił się do wypadku.

W lutym 2018 roku Sąd Rejonowy w Krakowie uznał, że kierowca umyślnie naruszył przepisy ruchu drogowego, przekraczając dopuszczalną prędkość i nieumyślnie spowodował wypadek, w którym obrażenia odniósł pieszy[180]. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że to „pieszy w znacznej mierze przyczynił się do wypadku, bo wszedł na pasy bez właściwej oceny odległości od nadjeżdżającego i oświetlonego auta”[184]. Kierowca podjął manewr hamowania, ale nie zdołał uniknąć potrącenia[184]. Sąd wyeliminował z opisu czynu sformułowanie, że „kierowca podczas jazdy nienależycie obserwował drogę”[180]. Sąd wymierzył kierowcy karę roku pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata[180] oraz nakazał mu zapłatę po pięć tysięcy złotych zadośćuczynienia dwóm synom ofiary wypadku[180], obciążył go ponadto kosztami sądowymi[180].

Apelacje od wyroku złożyły prokuratura, która domagała się orzeczenia wobec kierowcy zakazu prowadzenia pojazdów przez rok; oraz pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych, który wnosił, by sąd stwierdził, że Jerzy Vetulani w żaden sposób nie przyczynił się do spowodowania wypadku[184]. We wrześniu 2018 roku Sąd Okręgowy zasadniczo podtrzymał wyrok sądu pierwszej instancji, dokonując jedynie drobnych korekt w treści wyroku, i oddalił obie apelacje zgodnie z wnioskiem obrony[184]. Tym samym wyrok uprawomocnił się[184].

Ocena procesu[edytuj | edytuj kod]

Dziennikarz Krzysztof Woźniak uznał orzeczoną karę za „niską”, a wyrok sądu za „oburzający”[185]. W jego ocenie nie było to „pierwsze uzasadnienie, w którym próbuje się obwinić poszkodowanego pieszego”[185], a na taki stan rzeczy składały się czynniki prawne oraz społeczne: „Przez lata piesi byli traktowani jako ostatni element łańcucha drogowego (...). To wina złych przepisów drogowych, które dają pierwszeństwo pieszym [dopiero], gdy już znajdują się na przejściu dla pieszych”[185]. Dziennikarz Łukasz Zboralski nazwał „szokującym” stwierdzenie przez sąd, że Jerzy Vetulani przyczynił się do zaistnienia wypadku[186].

Poglądy[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani z przypinką z napisem „Legalize” (Zalegalizować) (2014)

Jako kluczową dla kształtowania swojego światopoglądu Jerzy Vetulani wskazał książkę Desmonda Morrisa Naga małpa(inne języki), z którą zetknął się podczas pobytu w Cambridge w 1967 roku; „Dzięki niej po raz pierwszy zobaczyłem, że można podejść do człowieka jak do normalnego gatunku zwierzęcego. (...) Uświadomiłem sobie wtedy jak śmieszny jest człowiek, który jako zwierzę zamiast na czworakach chodzi na dwóch nogach. Jak my zabawnie wyglądamy, pozbawieni owłosienia niemal na całym ciele. (...) Pozbyłem się też przekonania o superwyjątkowości Homo sapiens”[187].

Źródło szczęścia i spełnienia życiowego, rozpatrując z perspektywy biologicznej, definiował jako unieśmiertelnienie własnych genów poprzez przekazanie ich w następne pokolenia. Często odwoływał się do słów Theodosiusa Dobzhansky’ego: Nic w biologii nie ma sensu jeśli jest rozpatrywane w oderwaniu od ewolucji. Bliska była mu filozofia utylitaryzmu Johna Stuarta Milla; „Moralne jest to, co służy zwiększaniu sumy szczęścia ludzkości. Jest tylko jeden problem – niestety nie mamy podanego sposobu sumowania owego szczęścia”[188].

Z Fundacji Isaaca Asimova zaczerpnął swoją dewizę: Niech nigdy zmysł moralny nie skłoni cię do podjęcia błędnej decyzji[36].

Polityka[edytuj | edytuj kod]

Po 1989 politycznie sympatyzował częściowo z centrum oraz dawnymi przyjaciółmi z „Solidarności” (Unia Wolności), a później z partiami liberalnymi jak Platforma Obywatelska i Ruch Palikota oraz lewicowymi. Niejednokrotnie udzielał publicznie swojego poparcia kandydatom na poszczególne urzędy publiczne. W 2010 w wyborach prezydenckich w obu turach poparł Bronisława Komorowskiego[189], zaś w wyborach parlamentarnych rok później Józefa Lassotę z Platformy Obywatelskiej. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 udzielił poparcia Janowi Hartmanowi startującemu z list Europa Plus, wyrażając równocześnie solidarność z Różą Thun[190]. Przed pierwszą turą wyborów prezydenckich w 2015 poparł Janusza Palikota, uzasadniając że „ze wszystkich wybitnych postaci w polskiej polityce największą sympatię czuje do Janusza Palikota”[191]. W tym samym roku w wyborach parlamentarnych ponownie opowiedział się za kandydaturą Lassoty i pogratulował mu zdobycia mandatu[192].

W maju 2010 Jerzy Vetulani był sygnatariuszem apelu o pojednanie narodów polskiego i rosyjskiego[193]. W tekście apelu doceniono solidarność okazaną Polakom przez Rosjan w pierwszym miesiącu po katastrofie smoleńskiej oraz zaapelowano o upamiętnienie 9 maja miejsc pochówków żołnierzy Armii Czerwonej, Rosjan i osób innych narodowości poległych na frontach II wojny światowej[193]. Po wyborach parlamentarnych w 2015 krytykował rządy Prawa i Sprawiedliwości[194]. Dzień wyborczego zwycięstwa PiS nazwał „ostatnim dniem wolności”[195]. Potępił przeprowadzoną przez resort Anny Zalewskiej reformę edukacji[196]. Wyrażał poparcie dla niektórych działań Komitetu Obrony Demokracji[x]. Krytykował postawę rządu PiS niechętną wobec uchodźców i migrantów z Bliskiego Wschodu, którą uznał za paradoksalnie sprzeczną z katolicką nauką o miłosierdziu[197]. W 2015 zapytany o swój ideał mężczyzny stwierdził, że „Robert Biedroń jest wzorem sympatycznego faceta, z którym można konie kraść”[198]. W styczniu 2017 poparł protest studentek i studentów przeciwko rządom Prawa i Sprawiedliwości, w tym przeciwko „łamaniu Konstytucji, niszczeniu polskiej przyrody, reformie edukacji, upolitycznieniu mediów”[199][200][201] i wziął czynny udział w manifestacji studenckiej na Rynku Głównym w Krakowie[199][200][201][56].

Uważał się za patriotę, a jednocześnie krytykował nacjonalizm, który w jego ocenie jest związany z nienawiścią do innych narodów[202]. Krytykował wynikające z nacjonalizmu postawy ksenofobiczne, przejawiające się jego zdaniem np. w rozpowszechnianiu fałszywych wiadomości na temat osób uchodźczych[197].

Religia[edytuj | edytuj kod]

Vetulani, choć był przez całe dojrzałe życie ateistą, pozostawał przez kilkadziesiąt lat w serdecznych relacjach z Janem Pawłem II

Jerzy Vetulani był ateistą[203], czego publicznie nie ukrywał, nie wstydził się, mówił publicznie o swoim braku wiary w istnienie sił boskich[204] i nie wierzył w istnienie życia pośmiertnego[195][205]. W pierwszej połowie lat 60. należał i aktywnie uczestniczył w spotkaniach Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli[39]. Stwierdził, że „istnienie lub nieistnienie Boga nie ma dla niego praktycznego znaczenia”[205], i jak ocenił, nigdy nie odczuwał potrzeby „nawracania wierzących na niewiarę”[206]. W 2013 stwierdził, że „jest pozbawiony łaski wiary, ale nie jest wojującym ateistą”[206].

Jerzy Vetulani przez kilkadziesiąt lat utrzymywał serdeczną znajomość z Janem Pawłem II, którego nazwał „wybitnym człowiekiem, z którego biła niesłychana godność (...), czuło się, że jest to wielki człowiek, któremu można ufać”[207]. Stwierdził, że lubił papieża Polaka między innymi za to, że ten nigdy nie próbował go nawracać[206] oraz że szanuje Kościół katolicki[206].

Choć w niektórych wypowiedziach Jerzy Vetulani krytycznie odnosił się do działalności Richarda Dawkinsa w nurcie nowego ateizmu, po lekturze Boga urojonego stwierdził, że jest to „zachwycająca” i „zawierająca wiele interesujących opisów”[208] książka, a Richarda Dawkinsa nazwał „jedną z najbarwniejszych postaci współczesnej nauki i filozofii”[208]. Podzielił pogląd Dawkinsa, zgodnie z którym przewagą ateistów nad wyznawcami poglądów teistycznych jest brak strachu przed tym, co stanie się z nimi po śmierci[208].

W 2012 Jerzy Vetulani stanął w obronie Dody, gdy ta została skazana przez polski sąd za obrazę uczuć religijnych przez stwierdzenie, że autorzy Biblii byli „napruci winem” i „palili jakieś zioła”[209].

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani twierdził, że dzieci powinny rozpoczynać naukę szkolną nie później niż w wieku sześciu lat[210]. Jego komentarz na temat wieku szkolnego zamieszczony w 2016 w mediach społecznościowych wywołał szereg komentarzy[210][211][212][213] i był cytowany w prasie międzynarodowej[214]. Jerzy Vetulani napisał wówczas, że „sześciolatki niezdolne do rozpoczęcia nauki są albo niedorozwinięte, albo chore, albo leniwe, albo głupio chowane. Współczujmy rodzicom”. Za strawestowanie jego słów Ewa Wanat straciła stanowisko dyrektorki Polskiego Radia RDC[215]. Jerzy Vetulani argumentował, że ze względu na dynamiczne zmiany zachodzące w mózgu człowieka od szóstego roku życia, zwlekanie z rozpoczęciem edukacji to marnowanie potencjału dziecka[211], za dobry podał przykład holenderski, gdzie przedszkole i nauka szkolna rozpoczynają się wcześniej niż w wielu innych europejskich krajach. Jerzy Vetulani wskazywał na możliwy pozytywny skutek wprowadzenia do szkół zajęć z inteligencji emocjonalnej. W 2015 poparł akcję Świecka szkoła, postulującą przeniesienie kosztów szkolnej katechezy z budżetu publicznego na związki wyznaniowe lub rodziców dzieci uczęszczających na lekcje religii[216].

Prawa reprodukcyjne[edytuj | edytuj kod]

Twierdził, że w zakresie dostępu do metody in vitro „ustawy powinny być tak formułowane, by zostawiały margines wolności”, zaś decyzja o ewentualnym zastosowaniu metody powinna zależeć od indywidualnej woli osoby: „Ja chcę mieć dziecko in vitro albo nie. To jest moja sprawa i nikt nie ma prawa mnie do tego przymusić”[217]. Uważał, że decyzja o przerwaniu ciąży powinna każdorazowo pozostawać w gestii osoby w ciąży: „Kwestia jest trochę bardziej złożona przy aborcji, kiedy jeden z rodziców chce aborcji, a drugi nie. Ale w tym wypadku – kto ponosi konsekwencje? Matka. Czyli to matka powinna decydować”[217]. Popierał i brał udział w czarnym proteście[218].

LGBTQ+[edytuj | edytuj kod]

Publicznie wspierał osoby LGBTQ+[219]. W 2015 i 2017 roku wszedł w skład Komitetu Honorowego Parady Równości[219].

Substancje psychoaktywne[edytuj | edytuj kod]

Przeciw represjom[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani krytykował zakaz posiadania substancji psychoaktywnych na własny użytek, a szczególnie nielegalność marihuany. W 2014 roku wziął udział w Marszu Wyzwolenia Konopi
„Chciałbym żyć w społeczeństwie, w którym tak jak dziś idziemy na ciastko, które przecież też jest szkodliwe, będziemy mogli pójść do kawiarni i zapalić marihuanę.”[220]

Jerzy Vetulani był zwolennikiem legalizacji marihuany dla osób pełnoletnich oraz szerokiej depenalizacji narkotyków[221][222]. Od drugiej połowy lat 90. bronił swojego stanowiska w debatach, dyskusjach i wywiadach dla mediów. W ostatnich latach życia aktywnie działał m.in. na rzecz dopuszczenia w Polsce medycznej marihuany[223].

Krytykował represyjną politykę narkotykową opartą na kryminalizacji szeregu substancji psychoaktywnych i stygmatyzowaniu użytkowników tych substancji. Uważał, że zamiast polegać na kontrskutecznych metodach policyjnych, w tym mnożonych zakazach i zaostrzanych przepisach karnych, należy rzetelnie edukować społeczeństwo w kwestii narkotyków, a osobom uzależnionym okazywać empatię i nieść pomoc[221].

Jerzy Vetulani działał w Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej, gdzie w latach 2013–2017 (do śmierci) był członkiem Rady Programowej[224], współpracując m.in. z Markiem Balickim, Krzysztofem Krajewskim, Ewą Woydyłło-Osiatyńską, Ewą Wanat i Piotrem Pacewiczem w zakresie polityki narkotykowej. Uczestniczył w szeregu konferencji, debat i warsztatów dotyczących narkopolityki[225] i współpracował z osobami aktywistycznymi[226].

W kwietniu 2016 był jednym z sygnatariuszy zainicjowanego przez Drug Policy Alliance listu otwartego do Sekretarza Generalnego ONZ Ban Ki-moona, w którym wezwano do „zakończenia wojny z narkotykami”, oraz stwierdzono, że „ludzkość nie może sobie pozwolić w XXI wieku na politykę narkotykową, która jest tak nieskuteczna i przynosi efekt przeciwny do zamierzonego, jak polityka ubiegłego stulecia”[227].

Jerzy Vetulani określał uzależnienie jako „nieodwracalną” chorobę mózgu związaną z „zaburzeniem działania mózgowego układu nagrody”[221][228]. Wskazywał na destrukcyjny dla organizmu charakter uzależnień. Jednocześnie krytykował stosowanie metod policyjnych i ściganie osób mających styczność z addyktogenami, czyli substancjami o potencjale uzależniającym, jak sam je nazywał – w kontrze do pejoratywnie nacechowanego i wieloznacznego słowa narkotyk[229].

Zwracał uwagę, że kary pozbawienia wolności za posiadanie narkotyków dla indywidualnych użytkowników są zbyt surowe względem społecznej szkodliwości sankcjonowanych działań[y], a sankcje karne stosowane wobec posiadaczy niewielkich ilości nielegalnych substancji, w szczególności umieszczanie w zakładach karnych osoby posiadające substancje na własny użytek, oraz konsekwencje wyroku takie jak brak możliwości pracy w szeregu zawodów oraz stygmatyzacja społeczna, mogą zrujnować życie wielu osobom[220].

Według Jerzego Vetulaniego kryminalizacja narkotyków jest szkodliwa, bo prowadzi do powstania czarnego rynku, a zażywanie znajdujących się poza jakąkolwiek formalną kontrolą (często zanieczyszczonych) substancji sprzedawanych przez dilerów jest szczególnie niebezpieczne. W takiej sytuacji należy minimalizować szkody, a najlepszą metodą na uzyskanie kontroli jakości marihuany jak i innych substancji jest ich legalizacja lub depenalizacja[231]. Wśród dodatkowych korzyści z ograniczenia czarnego rynku wymieniał odcięcie wpływów dilerom oraz zysk dla państwa z akcyzy[232].

Jerzy Vetulani twierdził, że kryminalizacja substancji psychoaktywnych może przyczyniać się do zwiększenia liczby uzależnień w społeczeństwie, ponieważ zwiększony stres związany z zażywaniem nielegalnej substancji powoduje większą podatność użytkownika na uzależnienie[233]. Dodawał, że nielegalny status zwiększa w oczach młodych użytkowników atrakcyjność narkotyków, bo widzą w nich „owoc zakazany”[221].

Zamiast podejścia policyjnego, Jerzy Vetulani proponował rzetelną edukację społeczeństwa w celu zniechęcania do niebezpiecznych zachowań związanych z różnymi substancjami[234]. Jako skuteczny przykład tego typu działania wskazywał kampanię antynikotynową w Europie i Stanach Zjednoczonych w drugiej połowie XX wieku, która przyczyniła się do znacznego ograniczenia obecności papierosów i innych produktów nikotynowych w przestrzeni publicznej. Twierdził, że „dobra kontrola społeczna zażywania substancji mogących powodować uzależnienie jest skuteczniejsza od policyjnej. Pamiętamy przecież, jaki był efekt prohibicji w Ameryce[221]. Sprzeciwiał się „demonizacji” addyktogenów: „Czy można powiedzieć, że sam alkohol jest zły? Nie. Zły jest alkoholizm. Tak samo morfina nie jest złem, złem jest morfinizm. Zło tkwi w nas, a nie w substancji”[221]. Postulował również empatię w stosunku do osób uzależnionych. Podkreślał, że „tacy ludzie potrzebują zarówno leczenia farmakologicznego, jak i silnego wsparcia psychicznego”[221].

Narkofobia[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani, 2011

Sprzeciwiał się nieuzasadnionemu w jego ocenie wyolbrzymianiu w przestrzeni publicznej i w mediach negatywnych skutków różnych substancji. Wyolbrzymianie to uważał za przejaw narkofobii, którą zaliczał do „panik moralnych”, nieproporcjonalnie silnych reakcji na zjawiska „postrzegane jako zagrażające moralności”[229][233]. Twierdził, że „media w sposób (...) wypaczony pokazują liczbę wypadków” związanych z przedawkowaniem poszczególnych substancji, relacjonując relatywnie rzadko śmierci z przedawkowania np. paracetamolu, a relatywnie często śmierci z przedawkowania amfetaminy lub ecstasy, jako „medialnie widoczne” i „spektakularne”[235]. Uważał, że narkofobia, motywująca określone społeczne represje, jest groźniejsza od skutków używania samych substancji psychoaktywnych[229]. W jego ocenie w Polsce zaistniała na przykład „zbiorowa marihuanofobia”, podsycana przez władze[236].

Jerzy Vetulani zauważał, że w krajach, w których zalegalizowano lub zdekryminalizowano niektóre substancje psychoaktywne, np. w Portugalii czy niektórych stanach Stanów Zjednoczonych, nie zaobserwowano ani znaczącego spadku ani wzrostu ich użycia – skala konsumpcji nie uległa istotnej zmianie[221], co obala argument mówiący, że „legalizacja narkotyków prowadzi do masowej narkomanii”[221]. Z kolei „twierdzenie, że uzależnienie od heroiny czy amfetaminy zaczyna się od marihuany” uważał za „absolutnie nieuzasadnione. Tak samo, jak wypicie butelki piwa czy kieliszka wina to nie wstęp do alkoholizmu”[229].

Twierdził, że przeciwnicy złagodzenia ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w debatach publicznych zazwyczaj poddają się emocjom, a nie opierają się na racjonalnych argumentach i rzeczowej wiedzy. Przyczyn dostrzegalnej jego zdaniem narkofobicznej postawy pewnej części społeczeństwa upatrywał w głęboko zakorzenionych względach kulturowych[237]. Jako szerszą przyczynę „wojny z narkotykami” wskazywał bezmyślne w jego ocenie powielenie przez część państw europejskich przykładu amerykańskiego, gdzie delegalizacja marihuany w 1970 roku była spowodowana rasistowską i antyhipisowską polityką Nixona[238].

Marihuana[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani był szczególnie znany jako zwolennik legalizacji marihuany[232][239][220]. Zwracał uwagę m.in. na jej niewielką (np. w porównaniu do alkoholu, twardego narkotyku, którego sprzedaż, regulowana przepisami, jest legalna w wielu krajach) i w ogóle wątpliwą szkodliwość, bardzo niski albo zerowy potencjał uzależniający oraz możliwość zastosowania w medycynie (np. przy bólach spastycznych, astmie, jaskrze).

Wskazywał, że w historii nie udokumentowano ani jednego przypadku śmierci z powodu przedawkowania marihuany, w związku z czym „marihuana jest bezpieczniejsza od fistaszków”: podawał statystyki, według których w Stanach Zjednoczonych około sto osób rocznie zachłystuje się fistaszkami na śmierć, natomiast nikt nigdy nie umarł z powodu używania marihuany[240][241].

W maju 2014 roku wziął udział w Marszu Wyzwolenia Konopi w Warszawie[242][243].

Medyczna marihuana[edytuj | edytuj kod]

W ostatnich latach życia Jerzy Vetulani zaangażował się po stronie osób, którym terapie związane z używaniem preparatów z konopi dawały szansę na pozytywne efekty w leczeniu lub złagodzeniu negatywnych objawów różnych chorób. Mówił, że „podjęte ostatnimi laty w wielu ośrodkach naukowych badania nad działaniem marihuany i pochodnych pozwoliły zarysować interesujące perspektywy dla całego szeregu zastosowań przy różnych schorzeniach. (...) Po marihuanie zwiększa się apetyt, co wspiera chorego w sytuacji anoreksji i to tak przy AIDS, jak i przy wyniszczeniu nowotworowym. THC pobudzający działanie osteoblastów i hamujący osteoklasty może działać jako czynnik hamujący rozwój osteoporozy. Interesującym związkiem jest na przykład CBD, który nie zmieniając percepcji rzeczywistości, ma silne działanie psychotropowe, hamuje działania drgawkowe i szeroko stosowany jest dziś w leczeniu padaczki lekoopornej, choć niestety nie u nas”[233].

W 2015 roku krytykował polski parlament za niechęć i opieszałość w podejmowaniu działań w celu zwiększenia dostępności leczenia preparatami z konopi: „Marihuana ma wielki potencjał medyczny, który jest niewykorzystywany z powodu lęku przed uzależnieniem. Tymczasem odmawianie jej potrzebującym jest okrucieństwem”[244][245].

Wyraził solidarność i poparcie dla doktora Marka Bachańskiego, który zainicjował w Centrum Zdrowia Dziecka eksperymentalną terapię u grupy dzieci z padaczką lekooporną; szczególnie gdy wdrożenie terapii z wykorzystaniem środków zawierających produkty konopi stało się przyczyną bezprawnego zwolnienia Bachańskiego z CZD[246][247]. W marcu 2016 Jerzy Vetulani wszedł w skład Kapituły Nagrody Radia TOK FM im. Anny Laszuk[248]. W kolejnym miesiącu na gali wręczenia nagrody wygłosił laudację o doktorze Marku Bachańskim[249]. Również w 2016 Jerzy Vetulani wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Medycznej Marihuany, który zorganizował zbiórkę podpisów pod projektem ustawy dopuszczającej w Polsce do obrotu medyczną marihuanę[250][251]. Napisał wstęp do wydanej w 2016 książki Doroty Rogowskiej-Szadkowskiej Medyczna marihuana. Historia hipokryzji[238][252].

Tzw. „dopalacze”[edytuj | edytuj kod]

W 2010 roku, kiedy w Polsce toczyła się publiczna debata na temat dopalaczy (designer drugs), a w Sejmie zgłoszono projekt ustawy antydopalaczowej, Jerzy Vetulani określił całą sytuację jako „atak histerii społecznej”[253][254][255]. Zauważał, że dopalacze mogą być znacznie groźniejsze od narkotyków konwencjonalnych, bo często nieznany jest ich skład, w wyniku czego służby medyczne nie mogą podjąć skutecznych działań ratowniczych w przypadku zatrucia lub przedawkowania tych substancji[235]. Jerzy Vetulani twierdził, że to delegalizacja uprzednio znanych substancji zmobilizowała podziemie narkotykowe do syntetyzowania nowych środków i w konsekwencji przyczyniła się rozwoju rynku dopalaczy[256].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani opublikował jako autor lub współautor ponad dwieście czterdzieści oryginalnych prac badawczych w recenzowanych czasopismach naukowych[43][30][257], z których sześć zostało uznanych przez International Science Index za publikacje słynne (famous or classical paper). Jego prace były cytowane łącznie 4698 razy, a jego indeks Hirscha wyniósł 32[z][43]. To ulokowało Vetulaniego w pierwszej dziesiątce najczęściej cytowanych polskich uczonych w dziedzinie biomedycyny po 1965 roku[3][31].

Znalazł się w opublikowanym w październiku 2020 rankingu uwzględniającym niemal 160 tys. (2%) najlepszych naukowców na świecie[aa][258], gdzie został sklasyfikowany na 118.412 pozycji[259]. Ranking oceniał dorobek naukowy na podstawie indeksu bibliometrycznego z uwzględnieniem indeksu Hirscha, liczby cytowań, Impact Factor, miejsca i roli na liście autorów[258][260]. Jerzy Vetulani znalazł się w opublikowanej w październiku 2021 aktualizacji tego rankingu, gdzie został uplasowany na 124.417 pozycji[261][262].

Jerzy Vetulani opublikował ponadto około stu prac poglądowych[257], dwadzieścia osiem rozdziałów w książkach[257], ponad trzysta abstraktów zjazdowych[257], kilkaset tekstów popularnonaukowych, w tym: ponad dwieście dwadzieścia drobnych notatek naukowych pod pseudonimem J. Latini, kilkaset artykułów, felietonów, autoryzowanych wywiadów popularnonaukowych oraz kilkadziesiąt wpisów na blogu. Był autorem, współautorem lub redaktorem kilkunastu książek, w tym kilku bestsellerowych książek popularnonaukowych.

Oryginalne prace w czasopismach (wybrane)[edytuj | edytuj kod]

  • Vetulani J, Sulser F. Action of various antidepressant treatments reduces reactivity of noradrenergic cyclic AMP-generating system in limbic forebrain. „Nature”. 257 (5526), s. 495–496, 1975. DOI: 10.1038/257495a0. PMID: 170534. 
  • Vetulani J, Bednarczyk B. Depression by clonidine of shaking behaviour elicited by nalorphine in morphine-dependent rats. „Journal of Pharmacy and Pharmacology”. 29 (1), s. 567–569, 1977. DOI: 10.1111/j.2042-7158.1977.tb11401.x. PMID: 21267. 
Praca dotyczyła odkrycia, że klonidyna hamuje zespół odstawienia po morfinie. W pracy autorzy zasugerowali, że efekt ten może być wykorzystany klinicznie.
  • Nalepa I, Vetulani J. Involvement of Protein Kinase C in the Mechanism of in Vitro Effects of Imipramine on Generation of Second Messengers by Noradrenaline in Cerebral Cortical Slices of the Rat Neuroscience. „Neuroscience”. 44 (3), s. 585–590, 1991. PMID: 1661384. 
Praca napisana wspólnie z Ireną Nalepą dotyczyła roli kinazy białkowej C (PKC) w dialogu receptorowym pomiędzy adrenoceptorami α i β.
  • Vetulani J, Antkiewicz-Michaluk L, Nalepa I, Sansone M. A Possible Physiological Role for Cerebral Tetrahydroisoquinolines. „Neurotoxicity Research”. 5 (1), s. 147–155, 2003. DOI: 10.1007/BF03033379. 
  • Antkiewicz-Michaluk L, Lazarewicz JW, Patsenka A, Kajta M, Zieminska E, Salinska E, Wasik A, Golembiowska K, Vetulani J. The Mechanism of 1,2,3,4-Tetrahydroisoquinolines Neuroprotection: the Importance of Free Radicals Scavenging Properties and Inhibition of Glutamate-Induced Excitotoxicity. „Journal of Neurochemistry”. 97 (3), s. 846–856, 2006. DOI: 10.1111/j.1471-4159.2006.03756.x. PMID: 16515537. 

Monografie i broszury[edytuj | edytuj kod]

Redakcja[edytuj | edytuj kod]

  • Teoria a praktyka leczenia depresji, Wydawnictwo Collegium Medicum UJ, 1996;
  • Farmakoterapia depresji – współczesne podstawy teoretyczne i doświadczenia kliniczne; wraz z Januszem Heitzmanem, Wydawnictwo Termedia, 2012.

Książki popularnonaukowe[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Vetulani był autorem szeregu książek popularnonaukowych, w tym kilku bestselerów. Otrzymał m.in. Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice (2011)
Nagroda Krakowska Książka Miesiąca[267].
  • Piękno neurobiologii, Wydawnictwo Homini, 2011[ad];
  • Bez ograniczeń. Jak rządzi nami mózg; wraz z Marią Mazurek, PWN, 2015[271];
Wyróżnienie „Książka i Róża” marszałka województwa małopolskiego[30][1], Nagroda „Książka dla Trenera” 2015 w kategorii „Autor polski” przyznana przez Polskie Towarzystwo Trenerów Biznesu i Administracji Publicznej[272].
  • A w konopiach strach; wraz z Marią Mazurek, PWN, 2016[ae];
  • Sen Alicji, czyli jak działa mózg; wraz z Marią Mazurek, ilustracje autorstwa Marcina Wierzchowskiego, Mando Wydawnictwo WAM, wyd. pośmiertnie, 2017[af];
Nagroda „Mądra Książka Roku” dla najlepszej popularnonaukowej książki roku od Uniwersytetu Jagiellońskiego i Fundacji Popularyzacji Nauki im. Euklidesa (nagroda społeczności akademickiej UJ oraz nagroda internautów)[273].
  • Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko; wraz z Marią Mazurek, Wydawnictwo Znak, wyd. pośmiertnie, 2018[ag].

Wywiady rzeki[edytuj | edytuj kod]

Tłumaczenia[edytuj | edytuj kod]

  • Carlton K. Erickson, Nauka o uzależnieniach. Od neurobiologii do skutecznych metod leczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagrody naukowe[edytuj | edytuj kod]

Doktoraty honorowe[edytuj | edytuj kod]

Członkostwa honorowe[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Odznaki okolicznościowe[edytuj | edytuj kod]

Nagrody literackie[edytuj | edytuj kod]

Nagrody za działalność społeczną i popularnonaukową[edytuj | edytuj kod]

  • Nagroda im. Zbyszka Thiellego przyznana przez Polską Sieci Polityki Narkotykowej za „bezkompromisowe wsparcie swym autorytetem naukowym działań na rzecz humanizacji polskiej polityki narkotykowej, za postawę pełną głębokiego zrozumienia problemów osób używających substancji psychoaktywnych i uzależnionych od nich, za pracę i działania na rzecz wprowadzenia medycznej cannabis oraz obronę praw obywatelskich jej użytkowników” (2011)[287][288];
  • Nagroda Racjonalista Roku 2011 Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów za „konsekwentne pobudzanie neuronów nie tylko własnych, ale i cudzych”(2012)[ak][289];
  • Nagroda specjalna VIII edycji konkursu „Popularyzator Nauki” organizowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz PAP za całokształt działalności popularyzatorskiej; uzasadniono, iż uczony „przybliża odbiorcom nie tylko najnowsze odkrycia neurobiologów, ale również ważne społecznie wnioski, jakie z tych badań płyną” (2012)[290];
  • Nagroda „Kaganiec Oświaty” przyznana przez redakcję pisma mówionego Gadający Pies „za krzewienie” (2014)[291][121];
  • Człowiek Roku 2013 Gazety Krakowskiej za „niestrudzoną popularyzację nauki i pomoc w poznawaniu mózgu przy pomocy mózgu” (2014)[292];
  • Nagroda „Sztuka życia” Fundacji Świat ma Sens (2015)[293];
  • ICIE (International Center for Innovation in Education) Award for Creativit (2015)[121];
  • Nagroda „Złotej Synapsy” Kongresu Psychiatria Medforum w Wiśle (2016)[294];
  • Nagroda Most Starosty od starosty gorlickiego (2016)[295];
  • Wyróżnienie specjalne w plebiscycie „Lekarz Małopolski 2016” organizowanym przez Gazetę Krakowską (2016)[296];
  • Medal „Dziękujemy za Wolność” Stowarzyszenia Sieć Solidarności (pośmiertnie, 2017)[297].

Spuścizna[edytuj | edytuj kod]

Grób Jerzego i Marii Vetulanich w alei zasłużonych na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Jerzy Vetulani udzielił wywiadów wspomnieniowych do projektu „Pamięć Uniwersytetu” realizowanego przez Macieja Zborka z Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego[298]. Część spuścizny oraz archiwum Jerzego Vetulaniego została przekazana do Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie[299].

Sfilmowana wypowiedź Jerzego Vetulaniego o jego historii z czasu nazistowskiej okupacji Krakowa znajduje się na wystawie stałej w Fabryce Emalia Oskara Schindlera, oddziale Muzeum Historycznego Miasta Krakowa[26].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Nazwisko Jerzego Vetulaniego znajduje się na odsłoniętym w 2000 roku pomniku Piwnicy pod Baranami autorstwa Bronisława Chromego w krakowskim Parku Decjusza[300].

W przeciągu roku od śmierci Jerzego Vetulaniego sesje poświęcone jego pamięci zorganizowały Polska Akademia Umiejętności[301] i Urząd Miasta Krakowa[302]. W 2017, w okolicy święta zmarłych znicze na jego grobie złożyli prezydent Krakowa Jacek Majchrowski oraz Przewodniczący Rady Miasta Krakowa Bogusław Kośmider[303][304]. Pamięci Jerzego Vetulaniego został poświęcony cykl wykładów i spotkań Rozmowy o człowieku, organizowany od października 2017 w Krakowie przez Dominikę Dudek[305][306], odbywający się początkowo w kawiarni De Revolutionibus, a od stycznia 2018 roku w auli Polskiej Akademii Umiejętności[al]. Pamięci Jerzego Vetulaniego zostały poświęcone XXIII Konferencja Szkoleniowo-Naukowa z cyklu Farmakoterapia, Psychoterapia i Rehabilitacja Zaburzeń Afektywnych w Zakopanem w dniach 2–3 marca 2018[307], Tydzień Mózgu w Krakowie w dniach 12–18 marca 2018[308] oraz spotkanie w Centrum Kultury Żydowskiej w Krakowie w grudniu 2018[309].

W kwietniu 2019, w związku z drugą rocznicą śmierci, Urząd Miasta Krakowa zorganizował Festiwal Wolnej Myśli poświęcony pamięci Jerzego Vetulaniego. Wśród zaproszonych mówczyń i mówców festiwalu byli m.in. Paweł Białek, Cecylia Malik, Maria Peszek i Jan Woleński[310]. W kwietniu 2022, w związku z piątą rocznicą śmierci Jerzego Vetulaniego, w Pałacu „Pod Krzysztofory”, oddziale Muzeum Krakowa na wystawie stałej Kraków od początku, bez końca umieszczono czasowo eksponaty związane z Jerzym Vetulanim, w tym osobiste pamiątki po nim oraz portrety[311][312]. 14 kwietnia 2022 w sali Baltazara Fontany w Pałacu „Pod Krzysztofory” odbyło się spotkanie wspomnieniowe poświęcone Jerzemu Vetulaniemu[311][312].

W maju 2023 na targach Kanabafest w Katowicach znalazła się Strefa Edukacyjna imienia profesora Jerzego Vetulaniego[313][314][315].

Odniesienia w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Książka biograficzna Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce autorstwa Katarzyny Kubisiowskiej w witrynie Głównej Księgarni Naukowej w Krakowie

Na wystawie Ojczyzna w sztuce, otwartej w Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie w kwietniu 2018 roku, znalazł się fotograficzny portret Jerzego Vetulaniego autorstwa Aleksandra Janickiego. Nagranie wypowiedzi oraz wizerunek naukowca zostały włączone do spektaklu Polacy wyjaśniają świat – premiera miała miejsce 20 września 2018 w Nowym Teatrze w Warszawie[316]. Wideoart Michała Sosny z udziałem Jerzego Vetulaniego znalazł się wśród prac pokazanych na Krakowskim Salonie Sztuki w Pałacu Sztuki w październiku 2018. Nazwisko Jerzego Vetulaniego znalazło się na opublikowanej w 2017 przez miesięcznik Nasza historia liście 100. Polaków, którzy wpłynęli na losy świata (został na niej sklasyfikowany na 99. pozycji)[317]. Jerzy Vetulani jest pierwowzorem postaci Doktora z jednego z opowiadań opublikowanych w zbiorze Jana Nowickiego Spotkania w Raju, wydanego w 2020[318][319]. W pierwszej połowie 2022 raper Quebonafide podpisał swoje profile w portalach Instagram i Snapchat pseudonimem „vetulani”, co odebrano jako potencjalne nawiązanie do Jerzego Vetulaniego[320][321][322][323][324][325].

Publikacje o Jerzym Vetulanim[edytuj | edytuj kod]

Wydana w listopadzie 2017 przez Mando Wydawnictwo WAM książka Prezes Sekcji Geniuszy stanowi luźny zbiór anegdot z życia Jerzego Vetulaniego[326]. Książka biograficzna o Jerzym Vetulanim autorstwa Katarzyny Kubisiowskiej, Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce, została wydana przez Wydawnictwo Znak 13 kwietnia 2022[327][am]. Była przygotowywana przez kilka lat, z wykorzystaniem materiałów audiowizualnych zgromadzonych w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w ramach projektu Pamięć Uniwersytetu[329]. Biografia spotkała się z przychylną reakcją krytyków, a jej pojawienie się zostało szeroko odnotowane w mediach[330][331][332][333][4][334]; Piotr Biliński nazwał ją „kontrowersyjną biografią”[335].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Właśc. Jerzy Adam Gracjan Vetulani[1].
  2. Napisanej razem z Marią Mazurek, którą ilustrował Marcin Wierzchowski.
  3. W tym na Facebooku, YouTube i Twitterze.
  4. Dalszymi krewnymi Jerzego Vetulaniego byli: bracia wujeczni jego ojca – Andrzej, Wiktor i Jerzy Kunachowiczowie[8], ze strony prababki Heleny z Kadłubowskich Kunachowiczowej – poeta i dramatopisarz Ignacy Tański oraz wódz naczelny powstania listopadowego Jan Zygmunt Skrzynecki (dziadkami Heleny Kunachowiczowej byli Franciszek Tański i Tekla ze Skrzyneckich – siostra Jana Zygmunta Skrzyneckiego)[9]; ze strony babki Elżbiety z Kunachowiczów – malarka Zofia Dziurzyńska-Rosińska; ze strony dziadka Franciszka Latinika – kartograf Eugeniusz Romer[10], dyplomata Ignacy Łempicki oraz filozof analityczny Henryk Hiż (odległy kuzyn). Ze strony prababki Franciszki Śliwińskiej, kuzynką jego ojca Adama Vetulaniego była śpiewaczka operowa Ada Sari. Ze strony babki Heleny ze Stiasny-Strzelbickich jego powinowatym był architekt Władysław Ekielski (żonaty z Zofią Stiasny)[11], zaś ze strony babki Elżbiety powinowatym był malarz Juliusz Czechowicz – szwagier Kazimiery Czechowiczowej z domu Kunachowicz, bratanicy Elżbiety Vetulani – zamężnej z prawnikiem Janem Czechowiczem.
  5. M.in. O wulkanach i ich wybuchach Bohdana Dyakowskiego oraz Zwierzęta patrzą na nas Hermanna Lönsa[22].
  6. Szkoła ta znajdowała się przy ulicy Grodzkiej w Krakowie, potem została przeniesiona kolejno na ulicę Straszewskiego i do Gimnazjum Witkowskiego przy ulicy Studenckiej.
  7. Promotorem był Adam Kulczycki[30]; tekst opublikowany został jako pierwsza praca Vetulaniego w Zeszytach Naukowych UJ.
  8. Kika Szaszkiewiczowa wspominała, że zaprzyjaźniła się z Jerzym Vetulanim, który był „uroczy, choć nieznośny”, i nieustannie dokuczał jej „że jest stara i gruba”, a gdy wchodziła do Piwnicy, miał krzyczeć: „Gaście światło, gaście światło, stare próchno będzie świecić!”[52].
  9. „Właściwe wydarzenia rozpoczęły się w Krakowie od studenckiego wiecu w klubie „Rotunda” 18 października [1956 roku], w przeddzień VIII plenum K[omitetu] C[entralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]. Zgromadziły się tam tysiące ludzi, wystawiono megafony na zewnątrz budynku. Przemawiał wyrastający już zdecydowanie na lidera studenckiego środowiska Tejkowski. Dotarł krakowski poseł, Bolesław Drobner, wywodzący się z ruchu socjalistycznego i od jakiegoś już czasu krytykujący dotychczasowe porządki. Wystąpił spontanicznie płk. Tadeusz Cynkin, komendant Studium Wojskowego na Uniwersytecie, ze łzami w oczach zapewniający studentów, że wojsko popiera przemiany. (...) Uchwalona rezolucja zawierała najważniejsze hasła polskiego Października: demokratyzacji, pociągnięcia do odpowiedzialności winnych łamania praworządności, potępienia cenzury, poparcia samorządu robotniczego. Domagano się poszanowania zasad suwerenności i godności narodowej, głębokich zmian w partii i likwidacji ZMP”[55].
  10. W DKF nawiązał znajomość m.in. z Tadeuszem Lubelskim[57] i Marią Malatyńską.
  11. Na podstawie dysertacji Działanie pochodnych izoksazolu i pirazolu na metabolizm ustroju zwierzęcego.
  12. Na podstawie rozprawy Neuroleptyki, inhibitory monoaminooksydazy i inhibitory beta-hydroksylazy dopaminowej: ich działania i współdziałania.
  13. Ewentualna reakcja papieża miała wzmocnić morale represjonowanych w stanie wojennym związkowców. List kończył się słowami: „Solidarność będzie czekała na Ciebie, Ojcze Święty, na wszystkich etapach Twojej pielgrzymki do Ojczyzny”[92]. Po otrzymaniu listu od Vetulaniego, na środowej audiencji generalnej, w słowie do Polaków Jan Paweł II swoje przesłanie zakończył słowami: „Cieszę się, że spotkam się z Solidarnością na wszystkich etapach mojej pielgrzymki do Ojczyzny”, co było znakiem, że list dotarł i został przeczytany[92].
  14. Jako pierwszy Polak z tą klasą nagrody.
  15. Szefem jego kampanii prezydenckiej był Andrzej Dańko.
  16. W 2016 roku Jerzy Vetulani tak wspominał swoje doświadczenia z kandydowania na prezydenta Krakowa: „Kocham moje miasto. Miałem pewność, że nie doprowadzę go do ruiny, bo nie zostanę wybrany. Dlatego uległem naleganiom moich kolegów z Zarządu Małopolskiego Regionu Solidarności, w którym robiono dobrą robotę w stanie wojennym. A równocześnie było to bardzo ciekawe doświadczenie, na przykład widzieć z bliska, jak walczący ze sobą prawicowcy, Rokita i Ziobro, po porażce z pełną świadomością doprowadzili do wyboru kandydata popieranego przez obóz lewicowy, byle tylko utrącić kandydata Unii Wolności. Przynajmniej wiem, że tym dwóm panom nigdy na sercu nie leżało dobro Polski, ale chęć postawienia na swoim”[100]. W wydanym rok wcześniej wywiadzie-rzece stwierdził: „Nie traktowałem mojego kandydowania bardzo poważnie, więc nie wkładałem w kampanię ani zbyt wiele entuzjazmu, ani zbyt wielu pieniędzy”[101].
  17. Opisując swoją motywację do działalności blogerskiej mówił, że „za niedługo to, co ma w mózgu pójdzie do piachu, a więc trzeba jeszcze próbować co się da przekazać innym”[137][138].
  18. Przed m.in. Jerzym Owsiakiem (drugie miejsce), Michałem Hellerem (piąte miejsce), Janem Miodkiem (szóste miejsce) i Tomaszem Zimochem (dziewiąte miejsce).
  19. Pojawił się w pierwszej sekwencji klipu, gdzie zagrał jako dziadek dziewczynki – głównej bohaterki.
  20. Premiera odbyła się 19 grudnia 2013 roku.
  21. Impreza z planowanych dwóch godzin przeciągnęła się do ponad czterech, wśród gości byli m.in. Stanisław Tym i Henryk Sawka.
  22. W kwaterze LXIX, pas B, rz. 1, gr. 26[174][175].
  23. Poetka Elżbieta Zechenter-Spławińska poświęciła Marii Vetulani epitafium. Zob. . . (Taki dowód miłości). W: Elżbieta Zechenter-Spławińska: Kot Moniki. Kraków: Krakowska Biblioteka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, 2019, s. 46. Wiersz cytowany w: Wybitni uczeni we wspomnieniach. Jerzy Vetulani. Warszawa: 2019, s. 201.
  24. „Byłem na manifestacji w obronie wolnych mediów pod Radiem Kraków. Choć część protestu i niektóre przyśpiewki miały, co przyznaję ze smutkiem, dość prymitywny charakter, udzieliła mi się fantastyczna atmosfera tamtego wydarzenia: mimo styczniowego ziąbu – pełen werwy tłum starych i młodych, co rusz ktoś znajomy, jakiś człowiek stojący obok w tęczowej jarmułce. Impreza miała wysoki walor zarówno towarzyski, jak i obywatelski.”[197]
  25. Jerzy Vetulani zauważał: „Znacznie łagodniej traktujemy pobicie dziecka, żony czy męża niż posiadanie niewielkiej ilości substancji, która nikomu nie szkodzi, a tylko obraża czyjeś przekonania”[230].
  26. Według danych na 17 lutego 2010.
  27. Ranking opracowany przez badaczy z Uniwersytetu Stanforda ukazał się na łamach PLOS Biology. Uwzględnił 726 naukowców z Polski[258].
  28. Jerzy Vetulani opublikował jako rozdział w książce swoją pracę magisterską napisaną pod kierownictwem Kazimierza Gumińskiego.
  29. Książka była wznawiana w 1995 i 1998 roku. Sławomir Zagórski na łamach Gazety Wyborczej napisał, że „czyta się ją jednym tchem”[264]. Małgorzata Czartoszewska w Życiu Warszawy zwróciła uwagę na jej „pożyteczność i uniwersalność”[265].
  30. Tom ukazał się jako kontynuacja Mózgu...; zostały w nim zawarte głównie komentarze oraz wywiady rozproszone w mediach[268]. Poza tematyką naukową znalazły się w nim wątki dotyczące biografii autora. Tytuł został zaczerpnięty z bloga Vetulaniego, jak i z wywiadu przeprowadzonego przez Marię de Hernandez Paluch dla miesięcznika Kraków[269]. Sławomir Zagórski na łamach Gazety Wyborczej określił obie książki wydane przez Homini mianem „pozycji arcyciekawych”[270].
  31. Autorzy zaczerpnęli tytuł z fragmentu wiersza Marii Konopnickiej Co dzieci widziały w drodze, za sugestią Marii Vetulani.
  32. Książka dla dzieci. W Polsce osiągnęła status bestsellera. Została przełożona na szereg języków.
  33. Paweł Buczkowski w recenzji na łamach Dziennika Wschodniego napisał: „Zagłębiając się w lekturę tym bardziej byłem zaskoczony: jak bezpośrednio, bez niepotrzebnych niedomówień ale i jak pięknie można mówić o seksie. Jednej z najpiękniejszych rzeczy jaka nas w życiu spotyka”[274].
  34. Aleksandra Berkieta na łamach portalu Neuropsychologia.org zauważyła, że tytuł książki „nawiązuje do słynnego eseju Leszka Kołakowskiego Kapłan i błazen z 1956 roku, w którym filozof rozróżniał dwa podstawowe style myślenia: kapłański, który z powagą strzeże prawd absolutnych oraz błazeński, który te prawdy bezustannie kwestionuje. Vetulani, rzecz jasna, opowiada się po stronie niepokornego błazna, który nie boi się robić sobie wrogów w imię intelektualnej wolności i nie dla wszystkich przyjemnej szczerości. (...) Poruszane w rozmowie z Rotkiewiczem tematy są bowiem przez Vetulaniego dogłębnie przemyślane, odpowiednio sproblematyzowane i uargumentowane tak starannie, że trudno się z wieloma, nierzadko kontrowersyjnymi, opiniami profesora nie zgodzić. (...) [Jerzy] Vetulani jako rozmówca zachowuje się nieznośnie. Jest złośliwy, błyskotliwy, bywa cyniczny, czyli taki, jakiego znamy i lubimy słuchać, czytać i oglądać. [Jerzy] Vetulani w Mózgu i błaźnie jest także (jeszcze bardziej!) rubaszny – i to zdecydowanie bardziej niż jego rozmówca”[275] Teresa Bętkowska na łamach Galicyjskiej Gazety Lekarskiej napisała, że „tę książkę, napisaną z werwą, czyta się z zapartym tchem! Jerzy Vetulani wydaje się w rozmowie szczerym aż do bólu”[276]. Recenzentka z jeleniogórskiej Książnicy Karkonoskiej na łamach portalu miasta Jeleniej Góry napisała: „Bardzo rzadko można spotkać uczonego, który jest jednocześnie osobowością i celebrytą. Trudno o akademika, który nie daje się zamknąć w swoim hermetycznym, gabinetowym lub laboratoryjnym świecie i do końca życia czerpie energię z poznawania świata. Z tego schematu wyłamał się profesor Jerzy Vetulani (...). Na łamach książki Mózg i błazen opowiada Marcinowi Rotkiewiczowi o swoim szczęśliwym życiu, w którym oprócz działalności naukowej zdążył zostać między innymi jednym z współtwórców Piwnicy pod Baranami, niedoszłym prezydentem dawnej stolicy i piewcą wolnych konopi. Średnio raz w roku, będąc zdeklarowanym ateistą, jadał obiad z Janem Pawłem II. W Krakowie organizował legendarne urodziny, na których bawili się przedstawiciele kilku pokoleń – od licealistów po nobliwych członków Polskiej Akademii Nauk. Niezwykłą cechą profesora Vetulaniego było traktowanie każdego, niezależnie od wieku, w sposób identyczny – z taką samą uwagą, ciekawością i niegasnącym poczuciem humoru. (...) Gawędziarski talent Vetulaniego i dziennikarski Rotkiewicza zrodziły rzecz, od której trudno się oderwać nawet temu, kto pierwszy raz słyszy to egzotyczne, podobno etruskie nazwisko”[277].
  35. Promotorem był Zbigniew Herman.
  36. Promotorem był Jerzy Nowak.
  37. Nagrodę wręczyli członkowie Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów przed wykładem Vetulaniego w ramach krakowskiego Tygodnia Mózgu w auli Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  38. W cyklu spotkań Rozmowy o człowieku gościli m.in. Ewa Lipska (6 grudnia 2017), Adam Boniecki (7 lutego 2018), Bogdan de Barbaro (7 marca 2018), Jerzy Stuhr (9 maja 2018), Piotr Sztompka (6 czerwca 2018), Paweł Śpiewak i Seweryn Blumsztajn (9 stycznia 2019), Jan Woleński (6 lutego 2019), Jacek Prusak (8 maja 2019), Adam Zagajewski (5 czerwca 2019), Jerzy Owsiak (9 października 2019), Jerzy Bralczyk (6 listopada 2019), Adam Daniel Rotfeld (20 listopada 2019), Aleksander Doba (4 grudnia 2019), Leszek Balcerowicz (8 stycznia 2020).
  39. Wydanie zostało przygotowane przy wsparciu finansowym Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO (koordynowanej przez KBF ze środków miasta Kraków), którą Katarzyna Kubisiowska uzyskała w 2020[328]. Autorka przy pisaniu biografii korzystała m.in. z materiałów audiowizualnych zgromadzonych w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego przez Macieja Zborka i Andrzeja Hytrosia, którzy w latach 2013–2015 w ramach projektu Pamięć Uniwersytetu zarejestrowali w Instytucie Farmakologii Polskiej Akademii Nauk szereg rozmów z Jerzym Vetulanim[329].
  40. Wykaz niekompletny.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Irena Nalepa, Elżbieta Pyza. Jerzy Vetulani (1936–2017). „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”, s. 243–249, 2016/2017. [dostęp 2018-07-01]. 
  2. a b c d e f Jerzy Vetulani. Polska Akademia Nauk. [dostęp 2017-08-24].
  3. a b Andrzej Pilc: Najczęściej cytowani naukowcy oraz prace naukowe w Polsce, raport za lata 1965 – 2001 na podstawie bazy “Science Citation Index” dotyczącej wszystkich światowych publikacji. biotechnologia.pl. [dostęp 2018-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  4. a b Krakowski naukowiec zasłużył na Nobla. Czy doczeka się skweru swojego imienia?. Krowoderska.pl, 16 maja 2022. [dostęp 2022-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  5. Marcin Banasik, Krakowska policja bada sprawę zawieszenia tęczowej flagi na Smoku Wawelskim, Gazeta Krakowska, 10 sierpnia 2020 [dostęp 2023-01-27] (pol.).
  6. Nie żyje prof. Jerzy Vetulani – człowiek wielu talentów (sylwetka), pap.pl, 7 kwietnia 2017 [dostęp 2017-04-07].
  7. Kubisiowska 2022 ↓, s. 50–72.
  8. Andrzej Kunachowicz: Trzy wojny w siodle. Wspomnienia z lat 1914–1939 legionisty, rotmistrza Szwoleżerów, dowódcy 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich i 20. Pułku Ułanów Króla Jana III Sobieskiego. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2011.
  9. Helena z Kadłubowskich Kunachowiczowa: Dziennik z lat 1856–1860. W: Irena Homola, Bolesław Łopuszański (red.): Kapitan i dwie Panny. Kraków: Wydawnictwo Literackie Kraków, 1980. ISBN 83-08-00406-7.
  10. Kobos 2007 ↓.
  11. Stefan Świszczowski: Ekielski Władysław (1855–1927). W: Polski Słownik Biograficzny. T. VI. s. 221–223.
  12. a b c Kto jest kim w polskiej medycynie. Informator biograficzny. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1987, s. 696. ISBN 83-2232339-5.
  13. Jerzy Vetulani: We wspomnieniach syna. W: Adam Vetulani 1901–1976. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 16 listopada 2001 r.. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2005, s. 73–80. ISBN 83-60183-08-2.
  14. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 55.
  15. Kubisiowska 2022 ↓, s. 133–143.
  16. Adam Vetulani: Poza płomieniami wojny. Internowani w Szwajcarii 1940–45. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1976.
  17. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 15.
  18. a b Kobos 2007 ↓, s. 495.
  19. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 18.
  20. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 18–19.
  21. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 19.
  22. Jerzy Vetulani. Elita czyta. [dostęp 2017-05-08].
  23. a b c d e f Irena Nalepa, Lucyna Antkiewicz-Michaluk, Grzegorz Kreiner, Elżbieta Pyza, Jolanta Zawilska. Jerzy Vetulani (1936–2017). O mentorze, przyjacielu i niepokornym wirtuozie naukowej narracji. „Kosmos”. 67 (2), s. 233–244, 2018. [dostęp 2018-08-15]. 
  24. a b c Teresa Bętkowska. Jerzego Vetulaniego apetyt na życie. „Galicyjska Gazeta Lekarska”, s. 45–46, 3/2017. [zarchiwizowane z adresu]. 
  25. Jerzy Vetulani. Notacje. ninateka.pl, 2013. [dostęp 2022-05-22]. Cytat: To dzięki niej i jej mądrości wychowawczej mały Jurek długo nie odczuwał wojennej grozy, okrucieństwa wojny i okupacji.
  26. a b Aleksandra Glos, Children's right to play in times of war, „Bioethics Challenges in Times of War”, 8 listopada 2023 [dostęp 2023-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2024-01-25], Cytat: In Krakow's former Schindler's Factory—now transformed into the Historical Museum commemorating the time of city occupation 1939–1945—one of the video installations presents the story of a life-saving game. The story is told by a famous Polish neuroscientist Jerzy Vetulani (1936–2017), who recalls a summer day in 1943, when he, his younger brother Jan, together with their mother Irena, were walking near the Rudawa river. At one point, the mother noticed that Nazi soldiers were guarding the shore of the river and preparing some dangerous operation. Determined that her 7- and 4-year-old sons not feel any distress in getting home safely, she proposed that they ‘play Indians’, jumping over fences and hiding in backyards, running away from danger. The boys were ecstatic at the suggestion, and eagerly followed their mother in what they thought was tremendous fun, unaware that they were truly running for their lives..
  27. a b Rotkiewicz 2015 ↓, s. 16.
  28. Katarzyna Sroczyńska: Macanie świata. Focus, 18 marca 2013. [dostęp 2017-03-29].
  29. Kubisiowska 2022 ↓, s. 37.
  30. a b c d e f g h i j k l m Irena Nalepa: Prof. Jerzy Vetulani. ptbun.org.pl, sierpień 2016. [dostęp 2022-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  31. a b c d e f g h i j k l m n o p Zbigniew Herman: Doktorzy honoris causa – Jerzy Adam Vetulani. Śląski Uniwersytet Medyczny. [dostęp 2012-04-22].
  32. Poszedłem do „jedynki”, która zawsze była i została „jedynką”. Z Jerzym Vetulanim rozmawiają Natalia Jurek, Jan Kłapa i Szymon Sapalski. W: Nowodworek z pamięci. Uczniowie, absolwenci i nauczyciele we wspomnieniach, biografiach i anegdotach. Wojciech Strokowski (opracowanie redakcyjne). T. 2. Kraków: Wydawnictwo Fall, I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie, 2021, s. 122–135.
  33. Kubisiowska 2022 ↓, s. 275.
  34. Kubisiowska 2022 ↓, s. 38–40.
  35. a b c Małgorzata Iskra: Na kanapce Vetulaniego siadywał Karol Wojtyła. Gazeta Krakowska, 29 kwietnia 2011. [dostęp 2012-05-26].
  36. a b „Mama powiedziała mi : Obyś był dobry i szczęśliwy”. Co prof. Jerzy Vetulani mówił o swoim życiu, pasjach i nauce?. wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2017-05-08].
  37. Julia Kalęba, Prezes sekcji geniuszy, Wydawnictwo WAM, 2017 [dostęp 2023-03-20].
  38. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 28–29.
  39. a b c Rotkiewicz 2015 ↓, s. 31.
  40. a b Kobos 2007 ↓, s. 500.
  41. Kubisiowska 2022 ↓, s. 155–156.
  42. Piotr Köhler: Koło Przyrodników Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego: 130 lat tradycji (1873-2003). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, s. 191. ISBN 83-233-2048-9. Wersja zarchiwizowana.
  43. a b c d e f g h i j k l m n o p Jerzy Vetulani – CV. vetulani.wordpress.com. [dostęp 2012-05-17].
  44. a b Emilia Padoł: Prof. Jerzy Vetulani: wolności najłatwiej szuka się w sztuce. Onet.pl, czerwiec 2016. [dostęp 2020-02-05].
  45. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 46–47.
  46. a b c d e f Jerzy Vetulani w Piwnicy pod Baranami. YouTube. [dostęp 2012-04-22].
  47. Kobos 2007 ↓, s. 498.
  48. a b Kubisiowska 2022 ↓, s. 280–286.
  49. Barbara Nawratowicz: Kabaret „Piwnica pod Baranami”. Fenomen w kulturze PRL. Kraków: Wydawnictwo Petrus, 2012, s. 121–122.
  50. Jerzy Vetulani: Znów spotykamy się dzięki Ruth. vetulani.wordpress.com, 31 sierpnia 2016. [dostęp 2016-08-31].
  51. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 48.
  52. a b Irena Kika Szaszkiewiczowa: Podwójne życie Szaszkiewiczowej. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011, s. 244. ISBN 978-83-08-04790-3.
  53. Julia Kalęba: Papież do profesora: – Posiwiałeś... Vetulani: – Nawet czarna owca bieleje. gazetakrakowska.pl, 24 listopada 2017. [dostęp 2022-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  54. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 32.
  55. Studencka rewolucja Kraków ’56. dzieje.pl, 13 października 2016. [dostęp 2019-09-30].
  56. a b Jerzy Vetulani na proteście studenckim w Krakowie. YouTube, 25 stycznia 2017.
  57. a b Maciej Gil: Jerzy Vetulani uczy się mówić (publicznie). Historie krakowskich DKF-ów. Część 1. issu.com. [dostęp 2022-05-22].
  58. Neurobiologia seksu w kinie Mikro. YouTube. [dostęp 2012-04-22].
  59. Urszula Gątkowska-Węgrzyn, Stefan Rieger, Anna Rieger-Pratt: Adam Rieger. Muzyka, pedagogika, ciekawość. Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie, 2015, s. 87.
  60. a b Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Jerzy Adam Vetulani, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2017-04-23].[martwy link]
  61. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 62–63.
  62. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 43–44.
  63. Beata Kołodziej. Krakowianie: Rzymskie wakacje, rzymskie zimy. „Kronika Krakowska Dziennika Polskiego”, s. 2, 17 marca 2012. 
  64. Kubisiowska 2022 ↓, s. 206.
  65. Izydora Dąmbska. Jan Vetulani (1938–1965). „Ruch Filozoficzny”. XXIV (3–4), s. 308–309, 1966. 
  66. Kobos 2007 ↓, s. 501.
  67. Kubisiowska 2022 ↓, s. 161.
  68. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 65.
  69. Iluminacja w bazie filmpolski.pl
  70. Vetulani J, Sulser F. Action of various antidepressant treatments reduces reactivity of noradrenergic cyclic AMP-generating system in limbic forebrain. „Nature”. 257 (5526), s. 495–496, 1975. DOI: 10.1038/257495a0. PMID: 170534. 
  71. Kobos 2007 ↓, s. 524.
  72. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 158.
  73. a b c d Kubisiowska 2022 ↓, s. 186.
  74. Michał Olszewski: Grzyby halucynogenne pomogą w leczeniu depresji? "Jeśli chodzi o psylocybinę, jest o co walczyć". krakow.wyborcza.pl, 14 stycznia 2022. [dostęp 2023-04-11].
  75. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 185.
  76. Pracownicy. Dr hab. Rafał Ryguła. if-pan.krakow.pl. [dostęp 2022-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  77. a b Dominika Dudek: Piękno neurobiologa. Tygodnik Powszechny, 10 kwietnia 2017. [dostęp 2017-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  78. Pofilozofujmy, kto zabił Homera. audycje.tokfm.pl, 7 lutego 2022. [dostęp 2022-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  79. Jerzy Vetulani. Anatomia fałszerstwa. „Przekrój”, 31/1974. 
  80. Jerzy Vetulani. Chromowana zmora. „Przekrój”, 45/1974. 
  81. Jerzy Vetulani. Nobilitacja Nessie. „Przekrój”, 04/1976. 
  82. Jerzy Vetulani. Dlaczego nie lubią Darwina?. „Przekrój”, s. 18–19, 11/1983. 
  83. Jerzy Vetulani. Pamięć. „Przekrój”, 11/1993. 
  84. Jerzy Vetulani. Pamięć (II). „Przekrój”, s. 18–19, 12/1993. 
  85. Kubisiowska 2022 ↓, s. 340.
  86. Wybitni uczeni 2019 ↓, s. 185–187.
  87. a b Ryszard Przewłocki, Edmund Przegaliński. Jerzy Vetulani – naukowiec, popularyzator neuronauki, artysta. „Nauka”. 2/2017. s. 169–176. [dostęp 2022-05-22]. 
  88. Andrzej Kobos: Czasy „Solidarności” na Uniwersytecie Jagiellońskim 1980–1989 we wspomnieniach. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010, s. 267.
  89. Paweł Goleń, Monika Komaniecka-Łyp: Głos PANu. encysol.pl. [dostęp 2022-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  90. Jerzy Vetulani: O Zbylucie i Zbylutowi – artyście i przyrodnikowi. W: Joanna Boniecka (red.): Artysta wobec siebie i społeczeństwa: twórczość Zbyluta Grzywacza i jej konteksty: materiały z konferencji naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie, 7–8 maja 2009. Kraków: 2010.
  91. a b Kobos 2007 ↓, s. 494.
  92. a b c Jan Paweł II dla „Solidarności”. pai.media.pl, 31 sierpnia 2020. [dostęp 2021-09-01].
  93. Jerzy Vetulani: Odeszła Kicia!. Piękno neurobiologii, 16 sierpnia 2014. [dostęp 2019-10-03].
  94. a b 1982/1983 – 2nd Prize (Vetulani). Anna Monika Stiftung. [dostęp 2016-01-11]. (ang.).
  95. a b Barbara Przewłocka (redakcja): 50 lat Instytutu Farmakologii. Kraków: Instytut Farmakologii PAN, 2004.
  96. Poprzednie zarządy. ptbun.org.pl. [dostęp 2021-04-06].
  97. Scientific Council. Institute of Pharmacology. [dostęp 2012-05-20]. (ang.).
  98. Wybory samorządowe w Krakowie 2002 – I tura. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2011-09-02].
  99. Strona kandydata na prezydenta Krakowa Jerzego Vetulaniego. 2002. [dostęp 2020-04-15].
  100. Marian Nowy: O życiu długim, szczęśliwym i mądrym. PAUza Akademicka, 21 stycznia 2016. [dostęp 2019-09-17].
  101. Marcin Rotkiewicz: Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 85. ISBN 978-83-8049-092-5.
  102. W wieku 81 lat zmarł profesor Jerzy Vetulani. uj.edu.pl, kwiecień 2017. [dostęp 2023-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  103. Jerzy Vetulani: Dla studentów. vetulani.wordpress.com. [dostęp 2013-01-22].
  104. Kubisiowska 2022 ↓, s. 348.
  105. Haim Belmaker, Irena Nalepa, Franciszek Vetulani: In Memoriam Jerzy Vetulani. The International Network for the History of Neuropsychopharmacology. [dostęp 2017-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  106. Kubisiowska 2022 ↓, s. 329.
  107. Jerzy Vetulani: Rzym, miasto otwarte (dla uczonych). vetulani.wordpress.com, 19 kwietnia 2016. [dostęp 2022-06-07].
  108. Wspomnienie o Profesorze Jerzym Vetulanim. Rada Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk. [dostęp 2020-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu]. Cytat: Szanowni Państwo, Znajomi, Przyjaciele, prawie rok temu pisałem do Was dlaczego nie podpiszę lojalki, zwanej „oświadczeniem lustracyjnym”. W liście tym wyrażałem nadzieję, że protest przeciw obowiązkowi podpisywania lojalki może zahamować proces budowana barier dzielących i zniewalających obywateli Polski… Lojalki nie podpiszę, ale nie zamierzam sam rezygnować ze stanowiska – niech mnie, za odmowę podpisania, sami wyrzucą. Mam nadzieję, że urzędnik podpisujący taką decyzję w mojej sprawie poczuje w ustach ten sam smak, jaki czuli jego poprzednicy w czasach PRLu wypełniający polecenia partii wówczas rządzącej.
  109. Christopher Turner, Anish Bahra, Katia Cikurel: Crash Course: Neurologia. Wrocław: Elsevier Urban&Partner, s. 118. ISBN 978-83-60290-71-2.
  110. O nas. sutw.org, 2015–2016. [dostęp 2022-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  111. Prezydentka Miasta odwiedza Panią Urszulę Wyrwę. slupsk.pl, 23 lutego 2022. [dostęp 2022-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. Cytat: Słupski Uniwersytet Trzeciego Wieku prezentował ofertę, z której korzystało mnóstwo osób. Wystarczy przywołać choćby wspaniałe wykłady, w których prelegentami były takie osoby jak prof. Jerzy Vetulani, znany neurobiolog.
  112. Jolanta Białek: Wielicki Uniwersytet Trzeciego Wieku ma 10 lat. To już marka Wieliczki. dziennikpolski24.pl, 12 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu]. Cytat: Naszymi prelegentami i wykładowcami byli wspaniali specjaliści z różnych dziedzin, m.in.: (...) prof. Jerzy Vetulani (...) – podsumowuje Elżbieta Achinger.
  113. Inauguracja roku akademickiego 2016/2017 Jagiellońskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. utw.uj.edu.pl, 11 października 2016. [dostęp 2021-03-04].
  114. Najlepsi wykładowcy Uniwersytetu Dzieci nagrodzeni. naukawpolsce.pl, 18 czerwca 2012. [dostęp 2022-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  115. Wyróżnienie za pracę z dziećmi. uwm.edu.pl, 27 czerwca 2012. [dostęp 2022-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  116. Prof. Jerzy Vetulani. wklasie.uniwersytetdzieci.pl. [dostęp 2022-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  117. Jerzy Vetulani – Agresja i empatia – wybuchowa mieszanka. tedxkrakow.com, 2011. [dostęp 2020-10-07].
  118. Jerzy Vetulani – What can we do to improve our brains?. tedxkrakow.com, 2012. [dostęp 2020-10-07].
  119. Jerzy Vetulani – How our brains connect and reconnect the dots. tedxkrakow.com, 2015. [dostęp 2020-10-07].
  120. Monthly program archive. judaica.pl, grudzień 2011. [dostęp 2022-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  121. a b c Nalepa 2016 ↓.
  122. Wykłady z filozofii, teologii oraz historii w Centrum Łowicka. imokotow.pl, 25 października 2014. [dostęp 2018-06-24].
  123. Warszawskie Studium Filozofii i Teologii. Wykłady. Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy, 2016. [dostęp 2020-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-07)].
  124. Warszawskie Studium Filozofii i Teologii. Wykłady. Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy, 2016. [dostęp 2020-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-07)].
  125. Duchowa kondycja Polaków – debata WSFT, rozmowa z prof. Jerzym Vetulanim. Studium Filozofii i Historii Idei WSFT, 27 lutego 2018. [dostęp 2019-07-20].
  126. III DNI KONOPI "Konopie dla wszystkich?" Kurozwęki, 11-13.09.2015 r.. kurozweki.com, 2015. [dostęp 2023-04-01].
  127. Dorota Klusek: Wszystko o marihuanie. Trwają IV Dni Konopi w Kurozwękach. echodnia.eu, 11 września 2016. [dostęp 2023-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  128. a b Andrzej Potemkowski: Prof. Jerzy Vetulani (1936–2017). Polskie Towarzystwo Neurologiczne, 13 kwietnia 2017. [dostęp 2019-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 lipca 2019)].
  129. Neurobiologia i życie. Copernicus College. [dostęp 2019-10-03].
  130. Pamięci profesora Jerzego Vetulaniego. „Wszechświat”, s. 87–95, kwiecień–czerwiec 2017. 
  131. Jerzy Vetulani: Gdzie się kryje dusza. Wprost, 3 maja 2010. [dostęp 2020-04-19].
  132. Jerzy Vetulani: Agresja współczucia. Wprost, 9 maja 2010. [dostęp 2020-04-19].
  133. Jerzy Vetulani: Kim jesteś, małpo?. Wprost, 23 maja 2010. [dostęp 2020-04-19].
  134. Emanuel Kulczycki: Sylwetka blogera naukowego: Jerzy Vetulani. ekulczycki.pl, 5 marca 2012. [dostęp 2012-02-29].
  135. Aleksandra Pezda: Koniec epoki kredy. Warszawa: Agora SA, 2011, s. 81–82. ISBN 978-83-268-0517-2.
  136. Jaki dziadek taki wnuk? Rozmowa z prof. Jerzym Vetulanim i jego wnukiem. Radio Kraków, 21 stycznia 2016. [dostęp 2022-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  137. Wywiad z Jerzym Vetulanim. In the Gratka, styczeń 2011. [dostęp 2022-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 czerwca 2018)].
  138. "Zanim pójdę do piachu" – Prof Jerzy Vetulani [EXLEGE]. WPiA – YouTube, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2020-08-27].
  139. Jerzy Vetulani. YouTube. [dostęp 2012-11-14].
  140. Andrzej Fedorowicz. Motywują, inspirują, mówią nawet o łechtaczce. Przedstawiamy subiektywny ranking najlepszych mówców ery internetu. „Wysokie Obcasy Extra”, s. 104–109, wrzesień 2016. 
  141. a b Piotr Czyż: Najnowsze wyznania właściciela klubu Piękny Pies. polskamasens.pl, 10 kwietnia 2012. [dostęp 2020-01-24].
  142. Małgorzata I. Niemczyńska, Pies pięknie eklektyczny [rozmowa z Maciejem Piotrem Prusem], Gazeta Wyborcza Kraków, 25 stycznia 2012 [dostęp 2022-07-06].
  143. „Dziennik Polski”, s. C9, 23 marca 2012. 
  144. Jerzy Vetulani – Obscenita, Gadający Pies. YouTube, 29 października 2013. [dostęp 2019-10-04].
  145. Hydrofobia. Vimeo. [dostęp 2018-12-14].
  146. Hydrofobia. FilmPolski.pl. [dostęp 2017-03-10].
  147. LipDub Uniwersytetu Jagiellońskiego. YouTube, 22 czerwca 2010. [dostęp 2012-04-11].
  148. Kraków/XXXVIII Krakowskie Reminiscencje Teatralne: prof. Jerzy Vetulani/ Mikołaj Trzaska/ Leszek Bzdyl „UMYSŁ–CIAŁO”. taniecpolska.pl, 19 października 2013. [dostęp 2022-05-30].
  149. Rozpoczęły się Reminiscencje Teatralne. Radio Kraków, 15 października 2013. [dostęp 2020-01-29].
  150. Krakowskie Reminiscencje Teatralne. Culture.pl, 24 września 2013. [dostęp 2020-01-29].
  151. Dreams Music'13. Ninateka. [dostęp 2022-05-30].
  152. Piękna impreza. vetulani.wordpress.com, 16 grudnia 2010. [dostęp 2017-04-07].
  153. Kłobuckie Dni Długoszowskie. niedziela.pl, 2014. [dostęp 2021-08-16].
  154. Tydzień Mózgu 2016 w Krakowie. ptpk.org, 2016. [dostęp 2021-08-16].
  155. Wybitni uczeni 2019 ↓, s. 196–197.
  156. Tamara Barriga: Kręci się! 6 powodów, dlaczego warto pomagać WOŚP. tvn24.pl, 15 stycznia 2017. [dostęp 2020-10-03].
  157. Mózg z osobistą dedykacją. aukcje.wosp.org.pl, 13 stycznia 2014. [dostęp 2016-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  158. Neurobiologiczna kolacja z Vetulanim. aukcje.wosp.org.pl, 12 stycznia 2015. [dostęp 2016-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  159. Marcin Kabziński: Neurobiologiczna kolacja z prof. Jerzym Vetulanim. nauklove.pl, styczeń 2015. [dostęp 2022-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  160. Neurobiologiczna kawa z Vetulanim. aukcje.wosp.org.pl, 24 stycznia 2016. [dostęp 2016-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  161. Adam Golec: 80. rmfclassic.pl. [dostęp 2017-04-07].
  162. Adam Golec. 80. Galeria Olympia, 28 listopada 2016. [dostęp 2020-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 lutego 2020)].
  163. Rada Ambasadorów. cogiteon.pl. [dostęp 2020-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  164. Współpraca. cogiteon.pl, 2023. [dostęp 2023-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  165. Iwona Krzywda: Prof. Jerzy Vetulani potrącony na pasach. Dziennik Polski, 4 marca 2017. [dostęp 2020-09-05].
  166. Zmarł profesor Jerzy Vetulani, naukawpolsce.pap.pl, 7 kwietnia 2017 [dostęp 2017-04-07].
  167. a b c d e f g Proces ws. śmiertelnego wypadku prof. Vetulaniego. TVP Kraków, 1 września 2017. [dostęp 2020-01-14].
  168. a b W wieku 81 lat zmarł profesor Jerzy Vetulani. tvn24.pl, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-07].
  169. a b c Ruszyło policyjne postępowanie w sprawie wypadku profesora Jerzego Vetulaniego. Radio Kraków, 3 marca 2017. [dostęp 2019-01-14].
  170. Prof. Jerzy Vetulani miał wypadek. W ciężkim stanie trafił do szpitala. krakow.wyborcza.pl, 3 marca 2017. [dostęp 2017-03-10].
  171. Profesor [Jerzy] Vetulani wciąż jest w śpiączce. Został potrącony na przejściu dla pieszych, „TVN24.pl” [dostęp 2017-05-03].
  172. Prof. Jerzy Vetulani nie żyje. krakow.wyborcza.pl, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 kwietnia 2017)].
  173. Pro memoria – Prof. dr hab. Jerzy Vetulani. Instytut Farmakologii PAN. [dostęp 2019-07-01].
  174. Karina Czernik: Groby znanych osób na cmentarzu Rakowickim, Salwatorskim, Podgórskim, na Wawelu oraz w Krypcie Zasłużonych na Skałce. dziennikpolski24.pl, 30 października 2019. [dostęp 2023-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  175. Lista pamięci. Uniwersytet Jagielloński. [dostęp 2018-10-26].
  176. Pogrzeb prof. Vetulaniego. „Do zobaczenia w miejscu, w którego istnienie nie wierzyłeś”. wyborcza.pl. [dostęp 2017-04-18].
  177. Pacyfistyczna piosenka zabrzmiała na pogrzebie niezwykłego naukowca. Gazeta Krakowska, 19 kwietnia 2017. [dostęp 2018-05-30].
  178. Pogrzeb prof. Jerzego Vetulaniego. Miasto Kraków, 18 kwietnia 2017. [dostęp 2018-05-30].
  179. Nekrolog Marii Vetulani. Dziennik Polski, 23 września 2017. [dostęp 2017-09-25].
  180. a b c d e f g Potrącił profesora Vetulaniego, naukowiec zmarł. Kierowca skazany. tvn24.pl, 16 lutego 2018. [dostęp 2019-01-14].
  181. Artur Drożdżak: Wypadek prof. Vetulaniego, kierowca przeprasza. Gazeta Krakowska, 2 września 2017. [dostęp 2020-01-15].
  182. a b c d e Proces w sprawie śmierci prof. Vetulaniego. Gazeta Wyborcza Kraków, 9 lutego 2018. [dostęp 2019-01-14].
  183. Artur Drożdżak: Śmiertelne potrącenie prof. Vetulaniego, oczekiwanie na wyrok przed krakowskim sądem. Gazeta Krakowska, 9 lutego 2018. [dostęp 2020-01-15].
  184. a b c d e Artur Drożdżak: Kraków. Kierowca, który śmiertelnie potrącił prof. Vetulaniego, usłyszał prawomocny wyrok. Gazeta Krakowska, 29 września 2018. [dostęp 2020-01-15].
  185. a b c Krzysztof Woźniak: Krzysztof Woźniak, Tok FM: Wyrok w sprawie wypadku prof. Vetulaniego jest oburzający. brd24.pl, 19 lutego 2018. [dostęp 2022-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  186. Łukasz Zboralski: Przypadek prof. Vetulaniego. Czyli czy pieszy ma prawo słabiej widzieć. brd24.pl, 19 lutego 2018. [dostęp 2022-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  187. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 125–126.
  188. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 133–134.
  189. Nowym prezydentem Komorowski – człowiek godny na tym stanowisku. vetulani.wordpress.com, 5 lipca 2010. [dostęp 2012-05-12].
  190. Vetulani popiera Hartmana. YouTube, 21 maja 2014. [dostęp 2014-05-22].
  191. Prof. Jerzy Vetulani popiera Janusza Palikota. YouTube, 19 kwietnia 2015. [dostęp 2015-04-19].
  192. Jerzy Vetulani: Cieszę się z sukcesu.... Twitter, 27 października 2015. [dostęp 2015-10-27].
  193. a b Apel wraz z listą sygnatariuszy. wyborcza.pl, 5 maja 2010. [dostęp 2022-05-03].
  194. Ostre słowa naukowca o PiS: pokraczna władza!. fakt.pl, 4 września 2016. [dostęp 2019-01-23].
  195. a b Wybitni uczeni 2019 ↓, s. 235.
  196. „Robimy z polskiej szkoły stadninę koni arabskich w Janowie”. Wirtualna Polska, 10 stycznia 2017. [dostęp 2019-07-21].
  197. a b c Ewa Koszkowska, Prof. Jerzy Vetulani: zachowanie polskiego rządu jest niekatolickie, wp.pl, 25 grudnia 2016 [dostęp 2017-03-10].
  198. Pierze, prasuje, gotuje? Szukamy wzorca męskości. wyborcza.pl, 2015. [dostęp 2024-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  199. a b Anna Szulc: Studenci są ważni. newsweek.pl, 25 stycznia 2017. [dostęp 2021-01-03].
  200. a b Antyrządowy protest studentów w Krakowie. interia.pl, 25 stycznia 2017. [dostęp 2021-01-03].
  201. a b Piotr Drabik: Próbowali zablokować protest studentów na Rynku w Krakowie. dziennikpolski24.pl, 25 stycznia 2017. [dostęp 2021-01-03].
  202. Kamil Broszko, Nasz świat jest wynikiem zdrowej duszy, czyli zdrowego mózgu, magazynterazpolska.pl, styczeń 2017 [dostęp 2021-01-03].
  203. Michał Jędrzejek (red.): Ćwiczenia duszy, rozciąganie mózgu. Grzegorz Strzelczyk i Jerzy Vetulani w rozmowie. Wydawnictwo Znak, 2017, s. 7.
  204. Franciszek Vetulani, Rozmodlony kapelan nad łóżkiem umierającego ateisty. „Chrześcijańska gnidowatość nie zna granic”, 6 września 2022.
  205. a b Rotkiewicz 2015 ↓, s. 30.
  206. a b c d Maria Mazurek. Prof. Jerzy Vetulani o tajemnicach mózgu. 86 mld neuronów, czyli walka miłości i empatii z nienawiścią i agresją. „Gazeta Krakowska”, s. 12–13, 20 grudnia 2013. 
  207. Rotkiewicz 2015 ↓, s. 96.
  208. a b c Wybrańcy bogów nie umierają młodo, vetulani.wordpress.com, 26 marca 2016.
  209. Jakie zioła palili ci napruci winem?, vetulani.wordpress.com [dostęp 2012-09-05] (pol.).
  210. a b Prof. Vetulani: nieprzygotowanie 6-latków to zwykle wina rodziców. tvn24.pl, 31 sierpnia 2015. [dostęp 2020-10-03].
  211. a b Jacek Tomczuk. Głodny mózg sześciolatka. „Newsweek Polska”, s. 40–43, 31 sierpnia 2015. 
  212. Maria Mazurek: Prof. Vetulani: Kto się najszybciej uczy? Sześciolatek!. gazetakrakowska.pl, 27 sierpnia 2015. [dostęp 2021-01-03].
  213. Ewa Koszkowska: Prof. Jerzy Vetulani: śmierć Tomasza Kality zawstydzi posłów PiS. wp.pl, 18 stycznia 2017. [dostęp 2021-01-03].
  214. Marc Peirs: De Polen hebben de keuze tussen oud en nieuw. vrt.be, 24 października 2015. [dostęp 2020-10-03].
  215. Jacek Różalski: Ewa Wanat po wyrzuceniu z RDC: Zostałam bez środków do życia. Wyborcza.pl, 16 września 2015. [dostęp 2022-10-03].
  216. „Świecka szkoła” zebrała 100 tys. podpisów. wyborcza.pl, 29 września 2015. [dostęp 2017-05-10].
  217. a b Prof. Jerzy Vetulani: „W kwestii in vitro nie ma kompromisu”. Radio Kraków, 5 czerwca 2015. [dostęp 2019-09-24].
  218. Wybitni uczeni 2019 ↓, s. 229.
  219. a b Zmarł prof. Jerzy Vetulani. Niepokorny i wspierający LGBT. queer.pl, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2019-09-24].
  220. a b c Tomasz Borejza. Gdybym miał plantację marihuany. „Przekrój”, s. 24–25, 12 marca 2012. 
  221. a b c d e f g h i Sławomir Zagórski: Zło tkwi w nas, nie w substancji. Magazyn Gazety Wyborczej, 5 listopada 2001. [dostęp 2018-02-20].
  222. Wojtek Bockenheim, Paweł Chojnacki, Andrzej Garapich. Sam kiedyś byłem palaczem. „Brulion”. 1/95 (25), s. 103–120, 1995. [zarchiwizowane z adresu]. 
  223. Anita Karwowska: To oni wywalczyli medyczną marihuanę w Polsce. Gazeta Wyborcza, 1 marca 2019. [dostęp 2020-01-25].
  224. Rada Programowa Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej. politykanarkotykowa.pl, 18 czerwca 2017. [dostęp 2018-02-20].
  225. Maja Ruszpel: Polityka narkotykowa w Holandii - jak jest naprawdę?. pap-mediaroom.pl, 17 lipca 2014. [dostęp 2023-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  226. Marcin Chałupka: Żegnamy prof. Jerzego Vetulaniego. Krytyka Polityczna, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2019-10-16].
  227. Leaders from Around the World Call on UN to End the Drug War. drugpolicy.org, 20 kwietnia 2016. [dostęp 2020-04-19].
  228. J Vetulani. Drug addiction. Part II. Neurobiology of addiction. „Polish Journal of Pharmacology”. 53 (4), s. 303–317, 2001. PMID: 11990077. 
  229. a b c d Jakub Stańczyk: Bonnie, Clyde i inni kokainiści. O narkotykach, uzależnieniach oraz biologicznych i społecznych zagrożeniach, które są z nimi związane, z neurobiologiem Jerzym Vetulanim rozmawia Jakub Stańczyk. Kultura Liberalna, 10 września 2013. [dostęp 2020-05-01].
  230. Nie zdarzają się przypadki, żeby po marihuanie mąż bił żonę. tokfm.pl, 17 września 2012. [dostęp 2012-09-29].
  231. Prof. Jerzy Vetulani: Dlaczego myślimy i jak mózg może prowadzić nas na manowce?. WSIiZ w Rzeszowie, 2 marca 2017. [dostęp 2018-02-20].
  232. a b Dominik Łaciak: Czas na legalizację marihuany. Felieton, 10 października 2011. [dostęp 2012-03-19].
  233. a b c Filip Ratkowski. A w konopiach strach. Z prof. Jerzym Vetulanim rozmawia Filip Ratkowski. „Galicyjska Gazeta Lekarska”, s. 22–23, 2/2016. 
  234. Justyna Siemienowicz: Groźne sobowtóry. Znak, luty 2013.
  235. a b Nawet czarownice wiedziały, co sprzedają. „Dziennik Polski”, 18 października 2010. 
  236. Magda Wrzos: Prof. Jerzy Vetulani: polska zbiorowa marihuanofobia. 8 czerwca 2016. [dostęp 2021-08-03].
  237. Jakub Janiszewski: Nisza – o medycznej marihuanie. Tok FM, 14 kwietnia 2011. [dostęp 2012-10-21].
  238. a b Jerzy Vetulani: Historia hipokryzji. Krytyka Polityczna, 27 marca 2016. [dostęp 2018-02-21].
  239. Nie zdarzają się przypadki, żeby po marihuanie mąż bił żonę. tokfm.pl, 17 września 2012. [dostęp 2012-09-29].
  240. Jerzy Vetulani, Maria Mazurek: Bez ograniczeń. Jak rządzi nami mózg. PWN, 2015, s. 175.
  241. Marihuana – bezpieczniejsza od fistaszków! Fragment książki Jerzego Vetulaniego i Marii Mazurek „Bez ograniczeń”. „Angora”. 30 (1310), s. 18–19, 26 lipca 2015. 
  242. Profesor Jerzy Vetulani na Marszu Wyzwolenia Konopi 2014!. marsz.wolnekonopie.org, 5 maja 2014. [dostęp 2014-06-24].
  243. Wystąpienie Vetulaniego na Marszu Wyzwolenia Konopi. YouTube, 24 maja 2014. [dostęp 2014-06-25].
  244. Kajetan Kurkiewicz: Konopia to ważna roślina. Można się nią leczyć. Gazeta Wyborcza Poznań, 9 czerwca 2015. [dostęp 2020-08-19].
  245. Konopia to ważna roślina. Można się nią leczyć. hyperreal.info, 9 czerwca 2015. [dostęp 2020-08-19].
  246. Prof. Vetulani o wyrzuceniu dr Bachańskiego: Poza prawem i sprawiedliwością konieczne jest miłosierdzie. newsweek.pl, 27 października 2015. [dostęp 2018-09-03].
  247. Prof. Jerzy Vetulani o Medycznej Marihuanie podczas IV Dni Konopi. YouTube, 5 października 2016. [dostęp 2018-02-21].
  248. Owsiak, Bodnar i KOP, Bachański, Gudaniec. Mamy nominacje do nagrody Radia TOK FM im. Anny Laszuk za 2015 r.. TOK FM, 21 marca 2016. [dostęp 2019-12-03].
  249. Solska o Owsiaku, Pinior o Bodnarze, Vetulani o Bachańskim i Gudaniec [LAUDACJE]. Tok FM, 5 kwietnia 2016. [dostęp 2020-04-12]. Cytat: Prof. Vetulani o dr Bachańskim i Dorocie Gudaniec:
    - Mamy wspaniałych kandydatów. I mój osobisty wybór dra Bachańskiego wynika z tego, że bardziej niż pozostali zmienił sposób myślenia społeczeństwa. (...) Nagle rzecz, która 20 lat temu była uważana za zło ostatecznie – marihuana – zaczyna się jawić jako nadzieja. Ideologia nie może przeszkodzić w stosowaniu dobrych rzeczy do dobrych celów. Bachański zmienił sposób myślenia społeczeństwa.
  250. Chcą zalegalizować marihuanę do celów medycznych – zbierają podpisy. siecdlazdrowia.pl. [dostęp 2019-01-25].
  251. Prof. Jerzy Vetulani nie żyje. Miał 81 lat. newsweek.pl, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2020-01-25].
  252. Medyczna marihuana. Historia hipokryzji. krytykapolityczna.pl. [dostęp 2022-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  253. Dopalacze: Atak histerii społecznej. W: Uzależnienia, porozmawiajmy o tym głośno. Dependence, let's talk about it openly. Kraków: Fundacja "Warto Żyć", Polska Akademia Umiejętności, 2011, s. 157–160.
  254. Jerzy Vetulani: Dopalacze: Atak histerii społecznej. vetulani.wordpress.com, 6 października 2010. [dostęp 2012-03-19].
  255. "Mamy histerię dopalaczy". tvn24.pl, 15 października 2010. [dostęp 2020-04-19]. Cytat: W opinii psychofarmakologa z PAN prof. Jerzego Vetulaniego, wokół dopalaczy doszło do histerii społecznej. (...) Jego zdaniem politycy twardymi metodami i restrykcjami próbują obecnie łagodzić lęki społeczne. Jerzy Vetulani zwrócił też uwagę, że w ogóle nie wiadomo, jaka jest skala problemu, patrząc np. na wypadki śmiertelne. – Nie ma żadnego udowodnionego przypadku śmierci związanej z dopalaczami, ani w Polsce, ani przy bardzo podobnej histerii społecznej, która wybuchła w kwietniu w Wielkiej Brytanii – podkreślił. (...) Spotkanie ws. dopalaczy zorganizowała Polska Sieć Polityki Narkotykowej.
  256. Tomasz Borejza: Polityczny gen. Przegląd, 13 marca 2011. [dostęp 2020-04-19]. Cytat: W ogóle dopalacze to odpowiedź na restrykcyjne prawo antynarkotykowe. W jego myśl za posiadanie nawet minimalnej dawki substancji nielegalnej podlegało się odpowiedzialności karnej. Nielegalne substancje znajdowały się na listach substancji zakazanych i rzeczą naturalną było, że aby zmniejszyć ryzyko, sięgano po podobnie działające, które na tę listę jeszcze się nie dostały. Z tajfunem można było iść na imprezę i nie bać się policji. Z ecstasy nie...
  257. a b c d Wybitni uczeni 2019 ↓, s. 7.
  258. a b c 12 badaczy z IF PAN na liście najlepszych naukowców na świecie. Instytut Farmakologii PAN. [dostęp 2020-12-07].
  259. Jeroen Baas, Kevin Boyack, John Ioannidis. Data for "Updated science-wide author databases of standardized citation indicators". „Mendeley Data”, 8 października 2020. 
  260. John Ioannidis, Kevin Boyack, Jeroen Baas. Updated science-wide author databases of standardized citation indicators. „PLOS Biology”, 16 października 2020. 
  261. PAN w analizie Stanford University. Instytut Farmakologii PAN, 2021. [dostęp 2021-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  262. Jeroen Baas, Kevin Boyack, John Ioannidis. August 2021 data-update for "Updated science-wide author databases of standardized citation indicators". „Mendeley Data”, 19 października 2021. 
  263. Narkotyki bez dydaktyki – tekst. moskat.pl. [dostęp 2019-07-20].
  264. Sławomir Zagórski. Recenzja książki Jerzego Vetulaniego „Jak usprawnić pamięć”. „Gazeta Wyborcza”, 5 listopada 2001. 
  265. Małgorzata Czartoszewska. Pamięć „od kuchni”. „Życie Warszawy”, 31 stycznia 1993. 
  266. Agnieszka Hałaczkiewicz. Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice – recenzja. „Studia Philosophiae Christianae”. 48/4, s. 122–135, 2012. 
  267. a b Maria Kietlińska-Kamińska. Krakowska Książka Miesiąca. „Bibliotekarz”. Biblioteki Publiczne z Bliska i Daleka nr 2. 9, s. 6–8, 2014. [dostęp 2020-04-26]. [zarchiwizowane z adresu]. 
  268. Karolina Orlecka: Jerzy Vetulani „Piękno neurobiologii”(recenzja). kulturatka.pl, 6 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-07].
  269. Jerzy Vetulani: Homini kontynuuje Opera Vetulaniana. vetualni.wordpress.com, 2 sierpnia 2011. [dostęp 2012-04-02].
  270. Sławomir Zagórski: Tajemnice pamięci. Gazeta Wyborcza, 15 listopada 2011. [dostęp 2019-07-20].
  271. Bez ograniczeń. Jak rządzi nami mózg. Księgarnia PWN. [dostęp 2019-07-20].
  272. Nagrody w konkursie "Książka dla Trenera 2015" już rozdane. hrpolska.pl, 7 czerwca 2016. [dostęp 2021-01-07].
  273. a b Mądra Książka 2017. Najlepszymi popularnonaukowymi książkami roku zostały.... Uniwersytet Jagielloński, 19 kwietnia 2018. [dostęp 2018-05-31].
  274. Paweł Buczkowski: Jerzy Vetulani, Maria Mazurek. Neuroerotyka. Rozmowy o seksie i nie tylko. Dziennik Wschodni, 14 sierpnia 2018.
  275. Aleksandra Berkieta: To nie jest tekst o narkotykach. Neuropsychologia.org, 9 kwietnia 2016. [dostęp 2020-04-21].
  276. Teresa Bętkowska. Mózg i błazen – recenzja. „Galicyjska Gazeta Lekarska”, s. 47, 3/2017. [zarchiwizowane z adresu]. 
  277. EM: Mózg i błazen – recenzja. Jelonka.com, 17 kwietnia 2020. [dostęp 2020-04-17].
  278. Mózg i błazen. czarne.com.pl. [dostęp 2015-04-08].
  279. Paweł Walewski: Czarna owca bieleje. [w:] Polityka [on-line]. Polityka Sp. z o.o., 2015-05-19. [dostęp 2015-08-01].
  280. Joanna Poros: Polskie naukowe osiągnięcia medyczne według PAN. naukawpolsce.pl, 9 grudnia 2006. [dostęp 2022-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  281. Marek Błoński: Gothert i Vetulani doktorami honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej. Nauka w Polsce, 17 czerwca 2004. [dostęp 2012-04-12].
  282. Jerzy Nowak. Profesor Jerzy A.G. Vetulani. „Kronikarz”. Nr 1/2 (11/12), s. 150, 2007/2008. 
  283. Wideo z uroczystości wręczania doktoratów honorowych. Uniwersytet Medyczny w Łodzi. [dostęp 2012-04-12].
  284. Członkowie honorowi. ptbun.org.pl. [dostęp 2021-04-06].
  285. Prof Jerzy Vetulani Awarded an Honorary Fellowship | Oxford Neurological Society, „Oxford Neurological Society”, 27 marca 2017 [dostęp 2017-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-29] (ang.).
  286. M.P. z 2005 r. nr 1, poz. 6.
  287. Jerzy Vetulani: Otrzymałem Nagrodę im. Zbyszka Thiellego. vetulani.wordpress.com, 30 czerwca 2011. [dostęp 2012-04-12].
  288. Wideo z gali wręczania nagrody. YouTube, 4 lipca 2011. [dostęp 2012-04-12].
  289. Katarzyna Bena: Prof. Vetulani został Racjonalistą Roku 2011. Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów, 30 marca 2012. [dostęp 2012-04-12].
  290. Rozstrzygnięto VIII edycję konkursu „Popularyzator Nauki”. Nauka w Polsce, 5 grudnia 2012. [dostęp 2012-12-31].
  291. Jerzy Vetulani w Gadającym Psie. YouTube, 25 lutego 2014. [dostęp 2019-09-15].
  292. Magdalena Stokłosa: Oto nasi Ludzie Roku: dobrzy, mądrzy, dzielni. Gazeta Krakowska, 27 lutego 2014. [dostęp 2014-02-28].
  293. XI Wypominki Tischnerowskie. polskamasens.pl. [dostęp 2017-04-03].
  294. Nota biograficzna – Jerzy Vetulani. Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. [dostęp 2019-07-20].
  295. Mosty Starosty 2016 i Przęsło 2016. powiatgorlicki.pl, 29 stycznia 2016. [dostęp 2019-07-20].
  296. Julia Kalęba: Rozstrzygnęliśmy plebiscyt Lekarz Małopolski 2016. Gazeta Krakowska, 30 września 2016. [dostęp 2020-12-07].
  297. Wręczono medale „Dziękujemy za wolność” dla byłych opozycjonistów. Radio Kraków, 2 września 2017. [dostęp 2017-09-03].
  298. Paweł Stachnik: Na UJ powstają filmowe wspomnienia naukowców. dziennikpolski24.pl, 18 kwietnia 2015. [dostęp 2023-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  299. Zespoły z Działu III. archiwumnauki.pan.pl. [dostęp 2021-01-03].
  300. Maciej Pinkosz, Justyna Hofman-Wiśniewska: Dwa oblicza nauki – Sylwetka prof. Jerzego Vetulaniego. nazdrowie.pl. [dostęp 2024-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  301. In Memoriam. Prof. Jerzy Vetulani. Polska Akademia Umiejętności, 10 października 2017. [dostęp 2018-05-31].
  302. „Czy ty na pewno jesteś profesorem?”. Pamięci prof. Jerzego Vetulaniego. Miasto Kraków, 11 maja 2018. [dostęp 2018-05-31].
  303. Kraków pamięta! Znicze na grobach zasłużonych krakowian. Miasto Kraków, 30 października 2017. [dostęp 2019-08-28].
  304. Jacek Majchrowski i Bogusław Kośmider składający znicze na grobie prof. Jerzego Vetulaniego. Miasto Kraków, 30 października 2017. [dostęp 2019-08-28].
  305. Śpiewak i Blumsztajn gośćmi „Rozmów o Człowieku”. Gazeta Wyborcza Kraków, 8 stycznia 2019. [dostęp 2019-02-25].
  306. Rozmowy o Człowieku. pau.krakow.pl, 2023. [dostęp 2023-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  307. Katarzyna Cyranka. Nastroje, emocje, umysł – pamięci profesora Jerzego Vetulaniego. „Galicyjska Gazeta Lekarska”, s. 40, 2/2018. [zarchiwizowane z adresu]. 
  308. Tydzień Mózgu w Krakowie – „Pamięci prof. Jerzego Vetulaniego”. „Wszechświat”. 119 (1–3), styczeń–luty–marzec 2018. 
  309. Monthly program archive. judaica.pl, December 2018. [dostęp 2022-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  310. „Festiwal wolnej myśli” uczcił pamięć o prof. Jerzym Vetulanim. Miasto Kraków, 7 kwietnia 2019. [dostęp 2019-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  311. a b Jerzy Vetulani – wspomnienie. karnet.krakowculture.pl, kwiecień 2022. [dostęp 2022-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  312. a b Jerzy Vetulani – wspomnienie. krakow.tvp.pl, 12 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  313. Co działo się na 7 edycji? Sprawdź!. kanabafest.pl, maj 2023. [dostęp 2023-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  314. 7th edition – read the review!. kanabafest.com, maj 2023. [dostęp 2023-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  315. Edu Zone. kanabafest.pl, maj 2023. [dostęp 2023-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  316. Polacy wyjaśniają przyszłość. Zestawienie nagrań audio, artystycznych wykonań, utworów lub wizerunków wykorzystywanych w spektaklu. Nowy Teatr. [dostęp 2019-03-19].
  317. TOP 100 Polaków, którzy wpłynęli na losy świata – Jerzy Vetulani. polskatimes.pl, 22 grudnia 2017. [dostęp 2022-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  318. Jan Nowicki, wywiad z polskim aktorem. tvn24.pl, 21 czerwca 2020. [dostęp 2022-03-30]. Cytat: Wymyśliłem sobie książkę, która będzie nosiła tytuł "Spotkania w Raju". "Raj" to jest knajpa – bo jest taka knajpa w Krakowie na ulicy Rajskiej. I tam się spotyka sama starość. Doktor, dla którego pierwowzorem był profesor Vetulani, stary zakonnik po dziewięćdziesiątce, aktor, mecenas. Spotykają się i rozmawiają albo milczą ze sobą. A dookoła dzieje się koszmar.
  319. Jan Nowicki – „Spotkania w raju”. radio.kielce.pl, 28 czerwca 2021. [dostęp 2022-03-30].
  320. „Vetulani” zamiast zdjęć i filmów na profilu Quebonafide. cgm.pl, 21 lutego 2022. [dostęp 2022-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  321. Quebonafide zmienia nazwę na vetulani. rapowo.pl, 21 lutego 2022. [dostęp 2022-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  322. Tajemnicze zmiany na instagramie Quebo. Chyba coraz bliżej… tylko czego?. rapnews.pl, 21 lutego 2022. [dostęp 2022-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  323. Quebonafide pokazuje tiktokerom, jak się tańczy. cgm.pl, 18 maja 2022. [dostęp 2022-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  324. Paweł Przemielewski: Quebonafide zaprasza na swojego tiktoka i pokazuje tiktokerom jak się tańczy. rapowo.pl, 19 maja 2022. [dostęp 2022-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  325. Oliwier Nytko: Tajemnicze kody QR na ulicach Warszawy. Czy to powrót Kuby Grabowskiego (Quebonafide)?. vibez.pl, 16 sierpnia 2022. [dostęp 2022-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  326. Aleksandra Cabaj: „Prezes sekcji geniuszy. Portret Jerzego Vetulaniego” – recenzja. Kulturatka.pl, 11 grudnia 2017. [dostęp 2020-02-07].
  327. Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce. znak.com.pl. [dostęp 2022-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  328. Katarzyna Kubisiowska. miastoliteratury.pl. [dostęp 2022-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  329. a b Vetulani. Piękny umysł. Dzikie serce – premiera biografii autorstwa Katarzyny Kubisiowskiej. archiwum.uj.edu.pl, 5 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  330. Maria Mazurek: Jerzy Vetulani. Ekscentryk, kobieciarz, kabareciarz. Najdziwniejszy naukowiec w Polsce. Rozmowa z Katarzyną Kubisiowską. plus.polskatimes.pl, 4 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  331. Małgorzata Bugaj: Katarzyna Kubisiowska. Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce w magazynie literackim Spis treści. rmfclassic.pl, 2 maja 2022. [dostęp 2022-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  332. Katarzyna Kubisiowska: Chciał być jak dobry czarodziej. "Miałem marzenie, żeby poprawić świat" [FRAGMENT KSIĄŻKI]. kultura.onet.pl, 11 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  333. Katarzyna Kubisiowska: Jerzy Vetulani. Tragiczna śmierć rozdzieliła go z młodszym bratem. "Obaj stracili życie przez nieuwagę". ksiazki.wp.pl, 14 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  334. Katarzyna Kubisiowska: Vetulani. Piękny umysł, dzikie serce. gazetapowiatowa.pl, 3 marca 2022. [dostęp 2022-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  335. Piotr Biliński: Adam Vetulani (1901–1976). Historyk prawa polskiego i kanoniczego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2023, s. 52–53.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]