Tajfunnik cienkodzioby: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa ujedn. i przek., WP:SK, wstępna poprawa, link do eBird i oryginalnego opisu, mapka, kat.
drobne merytoryczne, poprawki przypisów, w tym 2 zdublowane usuniete
Linia 29: Linia 29:


== Taksonomia ==
== Taksonomia ==
Gatunek ten opisali naukowo Sir [[William Jardine]] oraz [[Prideaux John Selby]] w 1828 na podstawie rysunku sporządzonego przez [[James Bulwer|Jamesa Bulwera]] przebywającego wówczas na [[Madera|Maderze]]<ref name="oryg">{{Cytuj | autor = W. Jardine, P.J. Selby | tytuł = Illustrations of ornithology | url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/39769834#page/61/mode/1up | wolumin = 2 | data = 1828 | s = plate 65 | język = en}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii) |data dostępu = 10.03.2022 |praca = IBC: Internet Bird Collection |url = https://web.archive.org/web/20160307092503/http://ibc.lynxeds.com/species/bulwers-petrel-bulweria-bulwerii |archiwum = https://web.archive.org/web/20160307092503/http://ibc.lynxeds.com/species/bulwers-petrel-bulweria-bulwerii |język = en}}</ref>. Autorzy nadali gatunkowi [[Binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Procellaria Bulwerii'', zaliczając go do rodzaju ''[[Procellaria]]'' (uznali go za burzyka)<ref name=":1" />. Obecnie jest on przypisywany do rodzaju ''[[Bulweria]]'', do którego klasyfikuje się także [[Tajfunnik grubodzioby|tajfunnika grubodziobego]] (''B. fallax'') oraz [[Tajfunnik mały|tajfunnika małego]] (''B. bifax'') – [[Wymieranie|wymarłego]] ptaka z wyspy [[Wyspa Świętej Heleny|Świętej Heleny]]<ref name=":0" /><ref name=":3">{{Cytuj |autor = F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen |tytuł = Petrels, albatroses |data = 2022 |data dostępu = 22.03.2022 |praca = IOC World Bird List (v. 12.1) |url = https://www.worldbirdnames.org/bow/petrels/ |język = en}}</ref>. Jako podgatunek ''B. bulwerii'' uznawano ''B. fallax'', jednak badania genetyczne wykazały, że to dwa odrębne gatunki. Przez [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny|IOC]] uznawany za [[gatunek monotypowy]], tzn. nie wyróżnia się podgatunków<ref name=":3" />. Podobną systematykę uznają autorzy ''Kompletnej listy ptaków świata<ref name=":0" />'', [[Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds|HANDZAB]]<ref name=":27">{{Cytuj |autor = Stephen Marchant & Peter J. Higgins |tytuł = Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds |data = 1990 |data dostępu = 10.04.2022 |isbn = 978-0195530681 |s = 555–560 |url = https://nzbirdsonline.org.nz/sites/all/files/093_Bulwer%27s%20Petrel.pdf |język = en}}</ref>, [[Handbook of the Birds of the World|HBW]]<ref>{{Cytuj |autor = Joseph del Hoyo, Andrew Elliot, David Christie, Jordie Sargatal |rozdział = Procellaridae |tytuł = Handbook of the Birds of the World |data = 1992 |data dostępu = 18.04.2022 |isbn = 84-87334-09-1 |wolumin = T. 1: Ostrich to Ducks |wydawca = Lynx |język = en}}</ref> oraz [[BirdLife International]], które opracowało systematykę do ''Handbook of The Birds of the World''.
Gatunek ten opisali naukowo Sir [[William Jardine]] oraz [[Prideaux John Selby]] w 1828 na podstawie rysunku sporządzonego przez [[James Bulwer|Jamesa Bulwera]] przebywającego wówczas na [[Madera|Maderze]]<ref name="oryg">{{Cytuj | autor = W. Jardine, P.J. Selby | tytuł = Illustrations of ornithology | url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/39769834#page/61/mode/1up | wolumin = 2 | data = 1828 | s = plate 65 | język = en}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii) |praca = IBC: Internet Bird Collection |url = http://ibc.lynxeds.com/species/bulwers-petrel-bulweria-bulwerii |archiwum = https://web.archive.org/web/20160307092503/http://ibc.lynxeds.com/species/bulwers-petrel-bulweria-bulwerii |język = en}}</ref>. Autorzy nadali gatunkowi [[Binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Procellaria Bulwerii'', zaliczając go do rodzaju ''[[Procellaria]]'' (uznali go za burzyka)<ref name=":1" />. Obecnie jest on przypisywany do rodzaju ''[[Bulweria]]'', do którego klasyfikuje się także [[Tajfunnik grubodzioby|tajfunnika grubodziobego]] (''B. fallax'') oraz [[Tajfunnik mały|tajfunnika małego]] (''B. bifax'') – [[Wymieranie|wymarłego]] ptaka z wyspy [[Wyspa Świętej Heleny|Świętej Heleny]]<ref name=":0" /><ref name=":3">{{Cytuj |autor = F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen |tytuł = Petrels, albatroses |data = 2022 |data dostępu = 22.03.2022 |praca = IOC World Bird List (v.12.1) |url = https://www.worldbirdnames.org/bow/petrels/ |język = en}}</ref>. Jako podgatunek ''B. bulwerii'' uznawano ''B. fallax'', jednak badania genetyczne wykazały, że to dwa odrębne gatunki. Przez [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny|IOC]] uznawany za [[gatunek monotypowy]], tzn. nie wyróżnia się podgatunków<ref name=":3" />. Podobną systematykę uznają autorzy ''Kompletnej listy ptaków świata<ref name=":0" />'', [[Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds|HANDZAB]]<ref name=":27">{{Cytuj |autor = Stephen Marchant & Peter J. Higgins |tytuł = Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds |data = 1990 |data dostępu = 10.04.2022 |isbn = 978-0195530681 |s = 555–560 |url = https://nzbirdsonline.org.nz/sites/all/files/093_Bulwer%27s%20Petrel.pdf |język = en}}</ref>, [[Handbook of the Birds of the World|HBW]]<ref>{{Cytuj |autor = Joseph del Hoyo, Andrew Elliot, David Christie, Jordie Sargatal |rozdział = Procellaridae |tytuł = Handbook of the Birds of the World |data = 1992 |data dostępu = 18.04.2022 |isbn = 84-87334-09-1 |wolumin = T. 1: Ostrich to Ducks |wydawca = Lynx |język = en}}</ref> oraz listy ptaków świata opracowywanej we współpracy [[BirdLife International]] z autorami HBW<ref name=hbwcheck6>{{cytuj | url = http://datazone.birdlife.org/userfiles/file/Species/Taxonomy/Handbook%20of%20the%20Birds%20of%20the%20World%20and%20BirdLife%20International%20Digital%20Checklist%20of%20the%20Birds%20of%20the%20World_Version_6.pdf | autor = * HBW and BirdLife International | data = grudzień 2021 | tytuł = Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 | data dostępu = 2022-05-01}}</ref>.


[[Skamieniałości|Szczątki]] tego ptaka znane są nawet z [[czwartorzęd]]u [[Mikronezja (wyspy)|Mikronezji]] oraz wyspy [[Pitcairn (wyspa)|Pitcairn]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Bulweria bulwerii Jardine and Selby 1828 (Bulwer's petrel) |data dostępu = 10.03.2022 |praca = Fossilworks |url = http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=186227 |język = en}}</ref>.
[[Skamieniałości|Szczątki]] tego ptaka znane są nawet z [[czwartorzęd]]u [[Mikronezja (wyspy)|Mikronezji]] oraz wyspy [[Pitcairn (wyspa)|Pitcairn]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Bulweria bulwerii Jardine and Selby 1828 (Bulwer's petrel) |data dostępu = 10.03.2022 |praca = Fossilworks |url = http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=186227 |język = en}}</ref>.


[[Łacina|Nazwa łacińska]] (zarówno nazwa rodzajowa, jak i [[Binominalne nazewnictwo gatunków|epitet gatunkowy]]) pochodzi od [[James Bulwer|Jamesa Bulwera]] (1794–1879) – szkockiego przyrodnika i malarza, mecenasa sztuki, który przebywał na Maderze w latach 1825–1826<ref name=":2">{{Cytuj |autor = James A. Jobling |tytuł = Bulweria |data dostępu = 21.03.2022 |praca = Key to scientific bird names |url = https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=Bulweria |język = en}}</ref>. Tajfunnik cienkodzioby został zaliczony do rodzaju wykreowanego przez [[Karol Lucjan Bonaparte|Karola Lucjana Bonaparte]] – ornitologa, siostrzeńca [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonaparte]]<ref>{{Cytuj |autor = Ch.L. Bonaparte |tytuł = Catalogo Metodico degli Uccelli Europei |czasopismo = Nuovi Annali delle Scienze Naturali |data = 1842 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 426 |url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/36548#page/456/mode/1up |język = it}}</ref>.
[[Łacina|Nazwa łacińska]] (zarówno nazwa rodzajowa, jak i [[Binominalne nazewnictwo gatunków|epitet gatunkowy]]) pochodzi od [[James Bulwer|Jamesa Bulwera]] (1794–1879) – szkockiego przyrodnika i malarza, mecenasa sztuki, który przebywał na Maderze w latach 1825–1826<ref name=":2">{{The Key to Scientific Names|nazwa=Bulweria|data dostępu=2022-05-01}}</ref>. Tajfunnik cienkodzioby został zaliczony do rodzaju wykreowanego przez [[Karol Lucjan Bonaparte|Karola Lucjana Bonaparte]] – ornitologa, siostrzeńca [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonaparte]]<ref>{{Cytuj |autor = Ch.L. Bonaparte |tytuł = Catalogo Metodico degli Uccelli Europei |czasopismo = Nuovi Annali delle Scienze Naturali |data = 1842 |s = 426 |url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/36548#page/456/mode/1up |język = it}}</ref>.


W 2021 roku ukazały się wyniki badania nad pokrewieństwem w obrębie rzędu [[Rurkonose|rurkonosych]] (Procellariiformes)<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Andrea Estandía, R. Terry Chesser, Helen F. James, Max A. Levy, Joan Ferrer Obiol, Vincent Bretagnolle, Jacob González-Solís, Andreanna J. Welch |tytuł = Substitution Rate Variation in a Robust Procellariiform Seabird Phylogeny is not Solely Explained by Body Mass, Flight Efficiency, Population Size or Life History Traits |data = 2021 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 1-15 |doi = 10.1101/2021.07.27.453752 |url = https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2021/07/27/2021.07.27.453752.full.pdf |język = en}}</ref>. Według przeprowadzonych badań [[Cytochrom b|cytochromu b]] oraz różnic anatomicznych (np. budowa skrzydeł, tryb życia) ujawniono, iż rodzaj ''[[Pseudobulweria]]'' jest najbliżej spokrewniony z ''Bulweria<ref name=":4" />''. Według badań z 2004 roku spokrewniony z rodzajem ''Bulweria'' jest także ''Procellaria'', jednak w badaniach z 2021 ta teoria nie „sprawdza się”<ref>{{Cytuj |autor = Michael Wink, John Penhallurick |tytuł = Analysis of the taxonomy and nomenclature of the Procellariiformes based on complete nucleotide sequences of the mitochondrial cytochrome |czasopismo = Emu |data = 2004 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 125-147 |url = https://www.researchgate.net/publication/263001913_Analysis_of_the_taxonomy_and_nomenclature_of_the_Procellariiformes_based_on_complete_nucleotide_sequences_of_the_mitochondrial_cytochrome |język = en}}</ref>. Wyniki badań zostały zobrazowane na kladzie (poniżej): {{klad|1.1=|1.1.2.2=|1.2.1.2=''[[petrel antarktyczny|Thalassoica]]''|1.2.1.1.2=''[[warcabnik|Daption]]''|1.2.1.1.1.2=''[[Macronectes]]''|1.2.1.1.1.1=''[[Fulmarus]]''|1.2.1.1.1=|1.2.1.1=|1.2.1=|1.2=|1.1.2.2.2=''[[Pelecanoides]]''|1.1.2.2.1.2=''[[Petrelek modry|Halobaena]]''|1.1.2.2.1.1=''[[Pachyptila]]''|1.1.2.2.1=|1.1.2.1.2=''[[petrelek popielaty|Aphrodroma]]''|1.1.1=|1.1.2.1.1=''[[Pterodroma]]''|1.1.2.1=|1.1.2=|1.1.1.2.2='''''[[Bulweria]]'''''|1.1.1.2.1=''[[Pseudobulweria]]''|1.1.1.2=|1.1.1.1.2=''[[Procellaria]]''|1.1.1.1.1.2=''[[Puffinus]]''|1.1.1.1.1.1.2=''[[Calonectris]]''|1.1.1.1.1.1.1=''[[Ardenna]]''|1.1.1.1.1.1=|1.1.1.1.1=|1.1.1.1=|1.2.2=''[[petrel śnieżny|Pagodroma]]''}}
W 2021 roku ukazały się wyniki badania nad pokrewieństwem w obrębie rzędu [[Rurkonose|rurkonosych]] (Procellariiformes)<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Andrea Estandía, R. Terry Chesser, Helen F. James, Max A. Levy, Joan Ferrer Obiol, Vincent Bretagnolle, Jacob González-Solís, Andreanna J. Welch |tytuł = Substitution Rate Variation in a Robust Procellariiform Seabird Phylogeny is not Solely Explained by Body Mass, Flight Efficiency, Population Size or Life History Traits |data = 2021 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 1–15 |doi = 10.1101/2021.07.27.453752 |url = https://www.biorxiv.org/content/biorxiv/early/2021/07/27/2021.07.27.453752.full.pdf |język = en}}</ref>. Według przeprowadzonych badań [[Cytochrom b|cytochromu b]] oraz różnic anatomicznych (np. budowa skrzydeł, tryb życia) ujawniono, iż rodzaj ''[[Pseudobulweria]]'' jest najbliżej spokrewniony z ''Bulweria<ref name=":4" />''. Według badań z 2004 roku spokrewniony z rodzajem ''Bulweria'' jest także ''Procellaria'', jednak w badaniach z 2021 ta teoria nie „sprawdza się”<ref>{{Cytuj |autor = Michael Wink, John Penhallurick |tytuł = Analysis of the taxonomy and nomenclature of the Procellariiformes based on complete nucleotide sequences of the mitochondrial cytochrome |czasopismo = Emu |data = 2004 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 125–147 |url = https://www.researchgate.net/publication/263001913_Analysis_of_the_taxonomy_and_nomenclature_of_the_Procellariiformes_based_on_complete_nucleotide_sequences_of_the_mitochondrial_cytochrome |język = en}}</ref>. Wyniki badań zostały zobrazowane na kladzie (poniżej): {{klad|1.1=|1.1.2.2=|1.2.1.2=''[[petrel antarktyczny|Thalassoica]]''|1.2.1.1.2=''[[warcabnik|Daption]]''|1.2.1.1.1.2=''[[Macronectes]]''|1.2.1.1.1.1=''[[Fulmarus]]''|1.2.1.1.1=|1.2.1.1=|1.2.1=|1.2=|1.1.2.2.2=''[[Pelecanoides]]''|1.1.2.2.1.2=''[[Petrelek modry|Halobaena]]''|1.1.2.2.1.1=''[[Pachyptila]]''|1.1.2.2.1=|1.1.2.1.2=''[[petrelek popielaty|Aphrodroma]]''|1.1.1=|1.1.2.1.1=''[[Pterodroma]]''|1.1.2.1=|1.1.2=|1.1.1.2.2='''''[[Bulweria]]'''''|1.1.1.2.1=''[[Pseudobulweria]]''|1.1.1.2=|1.1.1.1.2=''[[Procellaria]]''|1.1.1.1.1.2=''[[Puffinus]]''|1.1.1.1.1.1.2=''[[Calonectris]]''|1.1.1.1.1.1.1=''[[Ardenna]]''|1.1.1.1.1.1=|1.1.1.1.1=|1.1.1.1=|1.2.2=''[[petrel śnieżny|Pagodroma]]''}}


== Występowanie, gniazdowania i migracje ==
== Występowanie, gniazdowania i migracje ==
=== Zasięg występowania ===
=== Zasięg występowania ===
[[Plik:BULWER'S PETREL (4-27-2018) holo-holo boat, coast and lehua island, out of port allen, kauai co, hawaii -03 (27074327637).jpg|mały|Osobnik blisko Hawajów w locie]][[Gatunek kosmopolityczny]], który potrafi rozszerzać swój zasięg występowania (tzw. [[gatunek pantropikalny]])<ref name=":18">{{Cytuj |autor = Simon B. Z. Gorta |tytuł = Influx of pantropical Bulwer's petrel Bulweria bulwerii into the Tasman Sea |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2020 |data dostępu = 9.04.2022 |wolumin = 49 |s = 145–150 |url = https://www.marineornithology.org/PDF/49_1/49_1_145-150.pdf |język = en}}</ref>. Zamieszkuje [[Ocean Atlantycki|Atlantyk]], na północy i wschodzie tego oceanu rozmnaża się na wyspach<ref name=":3" /><ref name=":26">{{Cytuj |autor = Tony Clarke |rozdział = Petrels |tytuł = Birds of the Atlantic Islands |data = 2006 |data dostępu = 10.04.2022 |isbn = 9780713660234 |url = https://books.google.pl/books?id=AWkBEAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Birds+of+Atlantic+Islands&hl=pl&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Birds%20of%20Atlantic%20Islands&f=false |język = en}}</ref>. Ptaków gniazdujących na Atlantyku może być mniej niż 11&nbsp;000<ref name=":19">{{Cytuj |autor = Samantha R. Klein, Nicholas W. Daudt & Leandro Bugoni |tytuł = Bulwer’s Petrel Bulweria bulwerii in Brazilian waters |czasopismo = British Ornithologists’ Club |data = 2012 |data dostępu = 9.04.2022 |s = 214–216 |url = https://www.researchgate.net/profile/Nicholas-Daudt/publication/287068755_Bulwer's_petrel_bulweria_bulwerii_in_brazilian_waters/links/59d931100f7e9b12b3686b45/Bulwers-petrel-bulweria-bulwerii-in-brazilian-waters.pdf |język = en}}</ref>, liczebność par żyjących blisko wód [[Chiny|Chin]] i [[Japonia|Japonii]] szacuje się na od 100 do 10&nbsp;000 par<ref name=":24">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's petrel Bulweria bulwerii (Jardine & Selby, 1828) |data dostępu = 10.04.2022 |praca = New Zeland Birds Online |url = https://nzbirdsonline.org.nz/species/bulwers-petrel |język = en}}</ref>, natomiast liczebność par występujących blisko archipelagu [[Hawaje (archipelag)|Hawajów]] szacowana jest w przedziale 75&nbsp;000 – 103&nbsp;000<ref>{{Cytuj |tytuł = Bulwer's petrel Bulweria bulwerii (Jardine & Selby, 1828) |data dostępu = 10.04.2022 |praca = New Zeland Birds Online |url = https://nzbirdsonline.org.nz/species/bulwers-petrel |język = en}}</ref>. Choć gatunek chętnie gniazduje na Atlantyku, to nie rozmnaża się natomiast u wybrzeży [[Brazylia|Brazylii]]<ref name=":19" />. Poza okresem lęgowym lata nisko nad wodą i wędruje bez odpoczynku jak przedstawiciele [[Albatrosy|albatrosów]] (Diomedeidae)<ref name=":16" />, np. osobniki atlantyckie rozmnażające się nad Atlantykiem większość życia spędzają na otwartym oceanie, wędrując często aż do [[Afryka Południowa|Afryki Południowej]]<ref name=":19" />. Zasięg jego sięga dalej, przez [[Ocean Indyjski]], blisko [[Afryka Wschodnia|Afryki Wschodniej]], [[Mauritius]]u, [[Madagaskar]]u<ref name=":22">{{Cytuj |autor = David Alderton |rozdział = Kolonijne ptaki morskie, Ptaki morskie związane z wyspami |tytuł = Encyklopedia ptaków świata |data = 2020 |data dostępu = 9.04.2022 |isbn = 978-83-8172-650-4 |wydawca = Dragon |s = 41, 213 |język = pl}}</ref>, [[Maskareny|Maskarenów]], do wysp należących do Japonii, [[Polinezja Francuska|Polinezji Francuskiej]] ([[Kiribati]], [[Markizy]]), również archipelag [[Indonezja|Indonezji]], aż do [[Papua-Nowa Gwinea|Papui-Nowej Gwinei]] i północnej [[Australia (kontynent)|Australii]]<ref name=":3" /> (stan [[Wiktoria (stan)|Wiktoria]]<ref>{{Cytuj |autor = Mike Carter, Tim Reid |tytuł = A Bulwer's petrel 'Bulweria bulwerii' in Victoria |czasopismo = Australian Bird Watcher |data = 1989 |data dostępu = 9.04.2022 |issn = 0045-0316 |numer = 4 |wolumin = 13 |s = 114-117 |url = https://search.informit.org/doi/abs/10.3316/informit.597689837675733 |język = en}}</ref>). Żyje także nad [[Ocean Spokojny|Pacyfikiem]]<ref name=":19" />, obserwowany blisko Hawajów, wysp [[Morze Karaibskie|Morza Karaibskiego]] oraz [[atol]]u [[Johnston (terytorium)|Johnston]]<ref name=":3" /><ref name=":19" />. Rozmnaża się głównie na wyspach<ref name=":3" />. Ponadto, między 24 stycznia, a 8 marca zaobserwowano ptaka na [[Morze Tasmana|Morzu Tasmana]] we wschodniej Australii<ref name=":18" />. Ptaki z tego gatunku są zwykle obserwowane maksymalnie ok. 2000 km z dala od tego morza<ref name=":18" />. Przyczyną takiego pojawu mogły być warunki pogodowe oraz wiek ptaka<ref name=":18" />. Kolejny przypadek pojawu tego gatunku w innym miejscu to obserwacja z 2006 roku<ref name=":20">{{Cytuj |autor = Edward s. Brinkley |tytuł = Bulwer's petrel Bulweria bulwerii new to Virginia |czasopismo = The Raven |data = 2007 |data dostępu = 9.04.2022 |numer = 1 |wolumin = 78 |s = 15–19 |url = https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/36897833/BulwersPetrelRAVENarticle-libre.pdf?1425816035=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DBulwers_Petrel_Bulweria_bulwerii_new_to.pdf&Expires=1649502093&Signature=ODf8UMEgN8wctsUAqW7m~mWnbh49XFJFBlFDhoVm64HGfKrMUzFPMVqvjMZkzYzylRyxn2yevmBCLGz~94ZOI4eOiHqs5yvenDNHdzYA0qkJbfs25xcqm4MwaKWL0xIA8wH1T3mNQynHUFyPggxQnQ43Io9g~qZygaiBbDP3BI5UBzDVdiaa4LKPAqckzwx9DriB2nlhGAw2H9lx3ocyC5lM02FEaE0hhJbb9Gt1TVUQJH5b7TjnwNajghiWSocjN0opN4ou18tJh2DVDa26sjp0pdo0cMQt8yPqG33ccXOqp9CqQWC4j0kQbnYXCjKCsnM2WYWr-sdUndEiZi6NHQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA |język = en}}</ref>. Wówczas zostały zaobserwowany osobnik blisko stanu [[Wirginia|Virginia]]<ref name=":20" />. Najprawdopodobniej ptak zmienił swój kierunek wędrówki po wystąpieniu groźnego [[huragan]]u w 2006, nazwanym później ''{{Link-interwiki|Huragan Ernesto (2006)|tam=Hurricane Ernesto (2006)|en||tekst=Ernesto}}''<ref name=":20" />. Zaobserwowany został także na [[Wyspy Brytyjskie|Wyspach Brytyjskich]]<ref name=":22" /> ([[Irlandia (wyspa)|Irlandia]]), na [[Morze Śródziemne|Morzu Śródziemnym]] oraz w [[Urugwaj]]u<ref name=":19" />. Obserwowany był też na [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]], według autorów serwisu ''New Zealand Birds Online'' to gatunek występujący naturalnie w tych wodach<ref name=":23">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's petrel Bulweria bulwerii (Jardine & Selby, 1828) |data dostępu = 10.04.2022 |praca = New Zeland Birds Online |url = https://nzbirdsonline.org.nz/species/bulwers-petrel |język = en}}</ref>. Według [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] i BirdLife International, jego siedliskiem są otwarte wody oceanów i mórz<ref name=":25" />. Pokrewny gatunek, ''B. fallax'' występuje nieopodal wybrzeży Afryki Wschodniej i [[Półwysep Arabski|Półwyspu Arabskiego]].
[[Plik:BULWER'S PETREL (4-27-2018) holo-holo boat, coast and lehua island, out of port allen, kauai co, hawaii -03 (27074327637).jpg|mały|Osobnik blisko Hawajów w locie]][[Gatunek kosmopolityczny]], który potrafi rozszerzać swój zasięg występowania (tzw. [[gatunek pantropikalny]])<ref name=":18">{{Cytuj |autor = Simon B. Z. Gorta |tytuł = Influx of pantropical Bulwer's petrel Bulweria bulwerii into the Tasman Sea |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2020 |data dostępu = 9.04.2022 |wolumin = 49 |s = 145–150 |url = https://www.marineornithology.org/PDF/49_1/49_1_145-150.pdf |język = en}}</ref>. Zamieszkuje [[Ocean Atlantycki|Atlantyk]], na północy i wschodzie tego oceanu rozmnaża się na wyspach<ref name=":3" /><ref name=":26">{{Cytuj |autor = Tony Clarke |rozdział = Petrels |tytuł = Birds of the Atlantic Islands |data = 2006 |data dostępu = 10.04.2022 |isbn = 9780713660234 |url = https://books.google.pl/books?id=AWkBEAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Birds+of+Atlantic+Islands&hl=pl&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Birds%20of%20Atlantic%20Islands&f=false |język = en}}</ref>. Ptaków gniazdujących na Atlantyku może być mniej niż 11&nbsp;000<ref name=":19">{{Cytuj |autor = Samantha R. Klein, Nicholas W. Daudt & Leandro Bugoni |tytuł = Bulwer’s Petrel Bulweria bulwerii in Brazilian waters |czasopismo = British Ornithologists’ Club |data = 2012 |data dostępu = 9.04.2022 |s = 214–216 |url = https://www.researchgate.net/profile/Nicholas-Daudt/publication/287068755_Bulwer's_petrel_bulweria_bulwerii_in_brazilian_waters/links/59d931100f7e9b12b3686b45/Bulwers-petrel-bulweria-bulwerii-in-brazilian-waters.pdf |język = en}}</ref>, liczebność par żyjących blisko wód [[Chińska Republika Ludowa|Chin]] i [[Japonia|Japonii]] szacuje się na od 100 do 10&nbsp;000 par<ref name=":23" />, natomiast liczebność par występujących blisko archipelagu [[Hawaje (archipelag)|Hawajów]] szacowana jest w przedziale 75&nbsp;000 – 103&nbsp;000<ref name=":23" />. Choć gatunek chętnie gniazduje na Atlantyku, to nie rozmnaża się natomiast u wybrzeży [[Brazylia|Brazylii]]<ref name=":19" />. Poza okresem lęgowym lata nisko nad wodą i wędruje bez odpoczynku jak przedstawiciele [[Albatrosy|albatrosów]] (Diomedeidae)<ref name=":16" />, np. osobniki atlantyckie rozmnażające się nad Atlantykiem większość życia spędzają na otwartym oceanie, wędrując często aż do [[Afryka Południowa|Afryki Południowej]]<ref name=":19" />. Zasięg jego sięga dalej, przez [[Ocean Indyjski]], blisko [[Afryka Wschodnia|Afryki Wschodniej]], [[Mauritius]]u, [[Madagaskar]]u<ref name=":22">{{Cytuj |autor = David Alderton |rozdział = Kolonijne ptaki morskie, Ptaki morskie związane z wyspami |tytuł = Encyklopedia ptaków świata |data = 2020 |data dostępu = 9.04.2022 |isbn = 978-83-8172-650-4 |wydawca = Dragon |s = 41, 213 |język = pl}}</ref>, [[Maskareny|Maskarenów]], do wysp należących do Japonii, [[Polinezja Francuska|Polinezji Francuskiej]] ([[Kiribati]], [[Markizy]]), również archipelag [[Indonezja|Indonezji]], aż do [[Papua-Nowa Gwinea|Papui-Nowej Gwinei]] i północnej [[Australia (kontynent)|Australii]]<ref name=":3" /> (stan [[Wiktoria (stan)|Wiktoria]]<ref>{{Cytuj |autor = Mike Carter, Tim Reid |tytuł = A Bulwer's petrel 'Bulweria bulwerii' in Victoria |czasopismo = Australian Bird Watcher |data = 1989 |data dostępu = 9.04.2022 |issn = 0045-0316 |numer = 4 |wolumin = 13 |s = 114–117 |url = https://search.informit.org/doi/abs/10.3316/informit.597689837675733 |język = en}}</ref>). Żyje także nad [[Ocean Spokojny|Pacyfikiem]]<ref name=":19" />, obserwowany blisko Hawajów, wysp [[Morze Karaibskie|Morza Karaibskiego]] oraz [[atol]]u [[Johnston (terytorium)|Johnston]]<ref name=":3" /><ref name=":19" />. Rozmnaża się głównie na wyspach<ref name=":3" />. Ponadto, między 24 stycznia, a 8 marca zaobserwowano ptaka na [[Morze Tasmana|Morzu Tasmana]] we wschodniej Australii<ref name=":18" />. Ptaki z tego gatunku są zwykle obserwowane maksymalnie ok. 2000 km z dala od tego morza<ref name=":18" />. Przyczyną takiego pojawu mogły być warunki pogodowe oraz wiek ptaka<ref name=":18" />. Kolejny przypadek pojawu tego gatunku w innym miejscu to obserwacja z 2006 roku<ref name=":20">{{Cytuj |autor = Edward s. Brinkley |tytuł = Bulwer's petrel Bulweria bulwerii new to Virginia |czasopismo = The Raven |data = 2007 |data dostępu = 9.04.2022 |numer = 1 |wolumin = 78 |s = 15–19 |url = https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/36897833/BulwersPetrelRAVENarticle-libre.pdf?1425816035=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DBulwers_Petrel_Bulweria_bulwerii_new_to.pdf&Expires=1649502093&Signature=ODf8UMEgN8wctsUAqW7m~mWnbh49XFJFBlFDhoVm64HGfKrMUzFPMVqvjMZkzYzylRyxn2yevmBCLGz~94ZOI4eOiHqs5yvenDNHdzYA0qkJbfs25xcqm4MwaKWL0xIA8wH1T3mNQynHUFyPggxQnQ43Io9g~qZygaiBbDP3BI5UBzDVdiaa4LKPAqckzwx9DriB2nlhGAw2H9lx3ocyC5lM02FEaE0hhJbb9Gt1TVUQJH5b7TjnwNajghiWSocjN0opN4ou18tJh2DVDa26sjp0pdo0cMQt8yPqG33ccXOqp9CqQWC4j0kQbnYXCjKCsnM2WYWr-sdUndEiZi6NHQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA |język = en}}</ref>. Wówczas zostały zaobserwowany osobnik blisko stanu [[Wirginia|Virginia]]<ref name=":20" />. Najprawdopodobniej ptak zmienił swój kierunek wędrówki po wystąpieniu groźnego [[huragan]]u w 2006, nazwanym później ''{{Link-interwiki|Huragan Ernesto (2006)|tam=Hurricane Ernesto (2006)|en|tekst=Ernesto}}''<ref name=":20" />. Zaobserwowany został także na [[Wyspy Brytyjskie|Wyspach Brytyjskich]]<ref name=":22" /> ([[Irlandia (wyspa)|Irlandia]]), na [[Morze Śródziemne|Morzu Śródziemnym]] oraz w [[Urugwaj]]u<ref name=":19" />. Obserwowany był też na [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]], według autorów serwisu ''New Zealand Birds Online'' to gatunek występujący naturalnie w tych wodach<ref name=":23">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's petrel Bulweria bulwerii (Jardine & Selby, 1828) |data dostępu = 10.04.2022 |praca = New Zeland Birds Online |url = https://nzbirdsonline.org.nz/species/bulwers-petrel |język = en}}</ref>. Według [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] i BirdLife International, jego siedliskiem są otwarte wody oceanów i mórz<ref name=":25" />. Pokrewny gatunek, ''B. fallax'' występuje nieopodal wybrzeży Afryki Wschodniej i [[Półwysep Arabski|Półwyspu Arabskiego]].


=== Główne miejsca gniazdowania ===
=== Główne miejsca gniazdowania ===
* [[Selvagem Grande]] (współrzędne kolonii opisywanego ptaka: 30°09'N, 15°52'W) – mała wyspa położona blisko [[Madera|Madery]]<ref name=":5">{{Cytuj |autor = J. L. Mougin |tytuł = Faithfulness to mate and nest site of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii at Selvagem Grande |czasopismo = Marine Ornithology |data = 1995 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 15-18 |url = http://www.marineornithology.org/PDF/24/24_2.pdf |język = en}}</ref>. 79% ptaków całej populacji gniazduje tam co roku, powraca by spotykać się ze swym partnerem<ref name=":5" />. Tajfunniki przybywające na te miejsca są bardzo wierne zarówno swym partnerom, jak i swojemu miejscu gniazdowania<ref name=":5" />. Kolonie zakładane na tej wyspie są odwiedzane co roku, mogą być pielęgnowane przez wiele lat<ref name=":5" />. Gniazdujące pary zwykle zmieniają swe położenie gniazdowania, ponieważ gniazda często się niszczą<ref name=":5" />. Według badań niektóre ptaki już ponownie nie przybywały na tę wyspę, być może ze względów na budowę gniazda na innym terenie<ref name=":5" />.
* [[Selvagem Grande]] (współrzędne kolonii opisywanego ptaka: 30°09'N, 15°52'W) – mała wyspa położona blisko [[Madera|Madery]]<ref name=":5">{{Cytuj |autor = J. L. Mougin |tytuł = Faithfulness to mate and nest site of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii at Selvagem Grande |czasopismo = Marine Ornithology |data = 1995 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 15–18 |url = http://www.marineornithology.org/PDF/24/24_2.pdf |język = en}}</ref>. 79% ptaków całej populacji gniazduje tam co roku, powraca by spotykać się ze swym partnerem<ref name=":5" />. Tajfunniki przybywające na te miejsca są bardzo wierne zarówno swym partnerom, jak i swojemu miejscu gniazdowania<ref name=":5" />. Kolonie zakładane na tej wyspie są odwiedzane co roku, mogą być pielęgnowane przez wiele lat<ref name=":5" />. Gniazdujące pary zwykle zmieniają swe położenie gniazdowania, ponieważ gniazda często się niszczą<ref name=":5" />. Według badań niektóre ptaki już ponownie nie przybywały na tę wyspę, być może ze względów na budowę gniazda na innym terenie<ref name=":5" />.
* [[Ilhas Desertas]] – kolejne miejsce gniazdowania opisywanego rurkonosego, położone także blisko Madery<ref name=":6">{{Cytuj |autor = Mário Boieiro, Paulo Catry, Carolina S. Jardim, Dília Menezes, Isamberto Silva, Nádia Coelho, Paulo Oliveira, Marie C. Gatt, Patrícia Pedro, José P.Granadeirod |tytuł = Invasive Argentine ants prey on Bulwer’s petrels nestlings on the Desertas Islands (Madeira) but do not depress seabird breeding success |czasopismo = Journal for Nature Conservation |data = 2018 |data dostępu = 22.03.2022 |wolumin = 43 |s = 35–38 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1617138117304107 |język = en}}</ref>. [[Gatunek zawleczony|Zawleczone]] tam mrówki z gatunku ''[[Linepithema humile]]'' poważnie zagrażają tam nie tylko rodzimym bezkręgowcom oraz roślinom, ale jakoby także [[pisklę]]tom tajfunnika cienkodziobego<ref name=":6" />. Przeprowadzone badania w 2014 – 2016 ujawniły, że mrówki nie atakują piskląt<ref name=":6" />.
* [[Ilhas Desertas]] – kolejne miejsce gniazdowania opisywanego rurkonosego, położone także blisko Madery<ref name=":6">{{Cytuj |autor = Mário Boieiro, Paulo Catry, Carolina S. Jardim, Dília Menezes, Isamberto Silva, Nádia Coelho, Paulo Oliveira, Marie C. Gatt, Patrícia Pedro, José P.Granadeirod |tytuł = Invasive Argentine ants prey on Bulwer’s petrels nestlings on the Desertas Islands (Madeira) but do not depress seabird breeding success |czasopismo = Journal for Nature Conservation |data = 2018 |data dostępu = 22.03.2022 |wolumin = 43 |s = 35–38 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1617138117304107 |język = en}}</ref>. [[Gatunek zawleczony|Zawleczone]] tam mrówki z gatunku ''[[Linepithema humile]]'' poważnie zagrażają tam nie tylko rodzimym bezkręgowcom oraz roślinom, ale jakoby także [[pisklę]]tom tajfunnika cienkodziobego<ref name=":6" />. Przeprowadzone badania w 2014–2016 ujawniły, że mrówki nie atakują piskląt<ref name=":6" />.
* [[Teneryfa]] – wyspa położona w [[Wyspy Kanaryjskie|archipelagu Wysp Kanaryjskich]]. W związku z drapieżnictwem [[Kot domowy|kota domowego]] (''Felis catus/domestica?'') ptaki gniazdują głównie na [[Klif|klifach skalnych]]<ref name=":10">{{Cytuj |autor = Beneharo Rodríguez, Airam Rodríguez, Felipe Siverio, Juan M. Martínez, Enrique Sacramento & Yarci Acosta |tytuł = Introduced predators and nest competitors shape distribution and breeding performance of seabirds: feral pigeons as a new threat |czasopismo = Biological Invasions |data = 2022 |data dostępu = 22.03.2022 |doi = 0.1007/s10530-022-02746-1 |url = https://link.springer.com/article/10.1007/s10530-022-02746-1 |język = en}}</ref>. Mimo to, tam także są skazane na rywalizowanie o miejsca gniazdowania z [[Gołąb miejski|gołębiem miejskim]] (''Columba livia forma urbana'') oraz ataki ze strony [[szczur]]ów (''Rattus spp.'')<ref name=":10" />. Mieszka tu ponad ⅓ populacji europejskiej tego morskiego ptaka rurkonosego<ref name=":7" />. Kolejna część europejskiej populacji zamieszkuje inną wyspę kanaryjską (patrz poniżej).
* [[Teneryfa]] – wyspa położona w [[Wyspy Kanaryjskie|archipelagu Wysp Kanaryjskich]]. W związku z drapieżnictwem [[Kot domowy|kota domowego]] (''Felis catus/domestica?'') ptaki gniazdują głównie na [[Klif|klifach skalnych]]<ref name=":10">{{Cytuj |autor = Beneharo Rodríguez, Airam Rodríguez, Felipe Siverio, Juan M. Martínez, Enrique Sacramento & Yarci Acosta |tytuł = Introduced predators and nest competitors shape distribution and breeding performance of seabirds: feral pigeons as a new threat |czasopismo = Biological Invasions |data = 2022 |doi = 10.1007/s10530-022-02746-1 |język = en}}</ref>. Mimo to, tam także są skazane na rywalizowanie o miejsca gniazdowania z [[Gołąb miejski|gołębiem miejskim]] (''Columba livia forma urbana'') oraz ataki ze strony [[szczur]]ów (''Rattus spp.'')<ref name=":10" />. Mieszka tu ponad ⅓ populacji europejskiej tego morskiego ptaka rurkonosego<ref name=":7" />. Kolejna część europejskiej populacji zamieszkuje inną wyspę kanaryjską (patrz poniżej).
* [[Lanzarote]] – wyspa należąca do Wysp Kanaryjskich<ref name=":7">{{Cytuj |autor = Hernández, Efraín; Martín, Aurelio; Nogales, Manuel |tytuł = Distribution and status of Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii jardine & selby, 1828) in the Canary Islands |data = 1990 |data dostępu = 22.03.2022 |issn = 0870-3876 |miejsce = Boletin do Museo Municipal de Funchal |s = 5-16 |url = https://digital.csic.es/handle/10261/23742 |język = en}}</ref>. Według szacunków z 1990 gniazduje tam nawet 200 par<ref name=":7" />.
* [[Lanzarote]] – wyspa należąca do Wysp Kanaryjskich<ref name=":7">{{Cytuj |autor = Hernández, Efraín; Martín, Aurelio; Nogales, Manuel |tytuł = Distribution and status of Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii Jardine & Selby, 1828) in the Canary Islands |data = 1990 |data dostępu = 22.03.2022 |issn = 0870-3876 |miejsce = Boletin do Museo Municipal de Funchal |s = 5–16 |url = https://digital.csic.es/handle/10261/23742 |język = en}}</ref>. Według szacunków z 1990 gniazduje tam nawet 200 par<ref name=":7" />.
* [[Gran Canaria]] – Na miejsca gniazdowania przylatuje tu w kwietniu do swych nor lub szczelin skalnych<ref name=":8">{{Cytuj |autor = Javier Luzardo, MARTA LÓPEZ-DARIAS, VÍCTOR SUÁREZ, PASCUAL CALABUIG, EDUARDO A. GARCÍA & CARMELO MARTÍN |tytuł = First breeding population of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii recorded on Gran Canaria (Canary Islands) – population size and morphometric data |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2008 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 159–162 |url = https://www.marineornithology.org/PDF/36_2/36_2_159-162.pdf |język = en}}</ref>. Jaja są składane w późnym maju i czerwcu<ref name=":8" />.
* [[Gran Canaria]] – na miejsca gniazdowania przylatuje tu w kwietniu do swych nor lub szczelin skalnych<ref name=":8">{{Cytuj |autor = Javier Luzardo, MARTA LÓPEZ-DARIAS, VÍCTOR SUÁREZ, PASCUAL CALABUIG, EDUARDO A. GARCÍA & CARMELO MARTÍN |tytuł = First breeding population of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii recorded on Gran Canaria (Canary Islands) – population size and morphometric data |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2008 |data dostępu = 22.03.2022 |s = 159–162 |url = https://www.marineornithology.org/PDF/36_2/36_2_159-162.pdf |język = en}}</ref>. Jaja są składane w późnym maju i czerwcu<ref name=":8" />.
* [[Geografia Republiki Zielonego Przylądka|Wyspy Zielonego Przylądka]] – opisywany gatunek gniazduje tam w [[Nora (etologia)|norach]] wykopanych przez siebie<ref name=":9">{{Cytuj |autor = W. R. P. Bourne |tytuł = The birds of Cape Verde islands |czasopismo = [[Ibis (czasopismo)|Ibis]] |data = 1955 |data dostępu = 22.03.2022 |numer = 3 |wolumin = 97 |s = 508–556 |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1474-919X.1955.tb04981.x |język = en}}</ref>. [[Nieśność]] tych ptaków jest tu dość mała, być może z powodu niedoboru pokarmu<ref name=":9" />.
* [[Geografia Republiki Zielonego Przylądka|Wyspy Zielonego Przylądka]] – opisywany gatunek gniazduje tam w [[Nora (etologia)|norach]] wykopanych przez siebie<ref name=":9">{{Cytuj |autor = W. R. P. Bourne |tytuł = The birds of Cape Verde islands |czasopismo = [[Ibis (czasopismo)|Ibis]] |data = 1955 |data dostępu = 22.03.2022 |numer = 3 |wolumin = 97 |s = 508–556 |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1474-919X.1955.tb04981.x |język = en}}</ref>. [[Nieśność]] tych ptaków jest tu dość mała, być może z powodu niedoboru pokarmu<ref name=":9" />.
* [[Azory]] – [[wulkan]]iczny archipelag wysp. Swoje miejsce gniazdowania dzieli z [[Burzyk północny|burzykiem północnym]] (''Puffinus puffinus''), [[Burzyk żółtodzioby|b. żółtodziobym]] (''Calonectris diomedea''), [[Petrel wyspowy|petrelem wyspowym]] (''Pterodroma feae''), [[Burzyk mały|burzykiem małym]] (''Puffinus assimilis'') oraz [[Nawałnik białorzytny|nawałnikiem białorzytnym]] (''Hydrobates castro'')<ref name=":11">{{Cytuj |autor = L. R. Monteiro, J. A. Ramos, J. C. Pereira, P. R. Monteiro, R. S. Feio, D. R. Thompson, S. Bearhop, R. W. Furness, M. Laranjo, G. Hilton, V. C. Neves, M. P. Groz and K. R. Thompson |tytuł = Status and Distribution of Fea's Petrel, Bulwer's Petrel, Manx Shearwater, Little Shearwater and Band-Rumped Storm-Petrel in the Azores Archipelago |czasopismo = Waterbirds: The International Journal of Waterbird Biology |data = 1999 |data dostępu = 22.03.2022 |numer = 3 |wolumin = 22 |s = 358–366 |jstor = 1522111 |język = en}}</ref>. Wszystkie powyższe populacje ptaków zostały zdziesiątkowane, ze względu na zawleczenie na miejsce gniazdowania [[Gatunek inwazyjny|inwazyjnych]], groźnych gatunków np. szczurów<ref name=":11" />.
* [[Azory]] – [[wulkan]]iczny archipelag wysp. Swoje miejsce gniazdowania dzieli z [[Burzyk północny|burzykiem północnym]] (''Puffinus puffinus''), [[Burzyk żółtodzioby|b. żółtodziobym]] (''Calonectris diomedea''), [[Petrel wyspowy|petrelem wyspowym]] (''Pterodroma feae''), [[Burzyk mały|burzykiem małym]] (''Puffinus assimilis'') oraz [[Nawałnik białorzytny|nawałnikiem białorzytnym]] (''Hydrobates castro'')<ref name=":11">{{Cytuj |autor = L. R. Monteiro, J. A. Ramos, J. C. Pereira, P. R. Monteiro, R. S. Feio, D. R. Thompson, S. Bearhop, R. W. Furness, M. Laranjo, G. Hilton, V. C. Neves, M. P. Groz and K. R. Thompson |tytuł = Status and Distribution of Fea's Petrel, Bulwer's Petrel, Manx Shearwater, Little Shearwater and Band-Rumped Storm-Petrel in the Azores Archipelago |czasopismo = Waterbirds: The International Journal of Waterbird Biology |data = 1999 |data dostępu = 22.03.2022 |numer = 3 |wolumin = 22 |s = 358–366 |jstor = 1522111 |język = en}}</ref>. Wszystkie powyższe populacje ptaków zostały zdziesiątkowane, ze względu na zawleczenie na miejsce gniazdowania [[Gatunek inwazyjny|inwazyjnych]], groźnych gatunków np. szczurów<ref name=":11" />.
* [[Ogasawara|Wyspy Bonin]] – wyspy położone blisko Japonii. Wcześniej zawleczone tam szczury oraz [[Koza domowa|kozy domowe]] (''Capra hircus'') zagrażały gniazdującym ptakom, ale zostały one wytępione<ref name=":12">{{Cytuj |autor = Kazuto Kawakami, Kazuo Horikoshi |tytuł = Recovery or change? Differences between in seabird fauna in island ecosystems before alien mammal disturbance and after alien mammal eradication |czasopismo = Restoration Ecology |data = 2021 |data dostępu = 22.03.2022 |doi = /10.1111/rec.13579 |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/rec.13579 |język = en}}</ref>. Liczebność tajfunników cienkodziobych, a także [[Petrel boniński|petrelów bonińskich]] (''Pterodroma hypoleuca''), [[Burzyk siodłaty|burzyka sidłatego]] (''Puffinus bryani''), [[Burzyk boniński|b. bonińskiego]] (''Puffinus bannermani''), [[Głuptak białobrzuchy|głuptaków białobrzuchych]] (''Sula leucogaster'') oraz [[Burzyk klinosterny|burzyka klinosternego]] (''Puffinus pacificus'') wzrosła<ref name=":12" />.
* [[Ogasawara|Wyspy Bonin]] – wyspy położone blisko Japonii. Wcześniej zawleczone tam szczury oraz [[Koza domowa|kozy domowe]] (''Capra hircus'') zagrażały gniazdującym ptakom, ale zostały one wytępione<ref name=":12">{{Cytuj |autor = Kazuto Kawakami, Kazuo Horikoshi |tytuł = Recovery or change? Differences between in seabird fauna in island ecosystems before alien mammal disturbance and after alien mammal eradication |czasopismo = Restoration Ecology |data = 2021 |data dostępu = 22.03.2022 |doi = /10.1111/rec.13579 |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/rec.13579 |język = en}}</ref>. Liczebność tajfunników cienkodziobych, a także [[Petrel boniński|petrelów bonińskich]] (''Pterodroma hypoleuca''), [[Burzyk siodłaty|burzyka sidłatego]] (''Puffinus bryani''), [[Burzyk boniński|b. bonińskiego]] (''Puffinus bannermani''), [[Głuptak białobrzuchy|głuptaków białobrzuchych]] (''Sula leucogaster'') oraz [[Burzyk klinosterny|burzyka klinosternego]] (''Puffinus pacificus'') wzrosła<ref name=":12" />.
* Hawaje – archipelag wysp należący do [[Stany Zjednoczone|USA]]. Ptaki te gniazdują na wyspach [[Kauaʻi|Kaua‘i]], [[Oʻahu|O‘ahu]] i [[Maui]]<ref name=":16">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's Petrel Bulweria bulwerii |data dostępu = 23.03.2022 |praca = eBird: Cornell Lab of Ornithology |url = https://ebird.org/species/bulpet |język = en}}</ref>.
* Hawaje – archipelag wysp należący do [[Stany Zjednoczone|USA]]. Ptaki te gniazdują na wyspach [[Kauaʻi|Kaua‘i]], [[Oʻahu|O‘ahu]] i [[Maui]]<ref name=":16">{{Cytuj |tytuł = Bulwer's Petrel Bulweria bulwerii |data dostępu = 23.03.2022 |praca = eBird | wydawca = Cornell Lab of Ornithology |url = https://ebird.org/species/bulpet |język = en}}</ref>.
* [[Wyspa Świętej Heleny|Wyspy Świętej Heleny]] – główne gniazdowanie pokrewnego wymarłego taksonu – ''B. bifax'', obecnie tajfunniki cienkodziobe także chętnie tam gniazdują<ref>{{Cytuj |autor = Steffen Oppel, Fiona Burns, Gavin Ellick, Kevin George, |tytuł = Recent observations suggest Bulwer's petrel Bulweria bulwerii might breed on St. Helena |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2012 |data dostępu = 9.04.2022 |url = https://www.marineornithology.org/PDF/40_1/40_1_67-68.pdf |język = en}}</ref>.
* [[Wyspa Świętej Heleny|Wyspy Świętej Heleny]] – główne gniazdowanie pokrewnego wymarłego taksonu – ''B. bifax'', obecnie tajfunniki cienkodziobe także chętnie tam gniazdują<ref>{{Cytuj |autor = Steffen Oppel, Fiona Burns, Gavin Ellick, Kevin George |tytuł = Recent observations suggest Bulwer's petrel Bulweria bulwerii might breed on St. Helena |czasopismo = Marine Ornithology |wolumin = 40 |s = 67–68 |data = 2012 |url = https://www.marineornithology.org/PDF/40_1/40_1_67-68.pdf |język = en}}</ref>.
* [[Fuerteventura]] – stanowisko dość wątpliwe; zasugerowane przez Hernándeza<ref name=":28">{{Cytuj |autor = J. Luzardo, LÓPEZ-DARIAS, M., SUÁREZ, V., CALABUIG, P., GARCÍA, E.A. & MARTÍN |tytuł = First breeding population of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii recorded on Gran Canaria (Canary Islands) – population size and morphometric data |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2008 |data dostępu = 18.04.2022 |wolumin = 36 |s = 159–162 |url = http://www.marineornithology.org/PDF/36_2/36_2_159-162.pdf |język = en}}</ref>.
* [[Fuerteventura]] – stanowisko dość wątpliwe; zasugerowane przez Hernándeza<ref name=":28">{{Cytuj |autor = J. Luzardo, LÓPEZ-DARIAS, M., SUÁREZ, V., CALABUIG, P., GARCÍA, E.A. & MARTÍN |tytuł = First breeding population of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii recorded on Gran Canaria (Canary Islands) – population size and morphometric data |czasopismo = Marine Ornithology |data = 2008 |data dostępu = 18.04.2022 |wolumin = 36 |s = 159–162 |url = http://www.marineornithology.org/PDF/36_2/36_2_159-162.pdf |język = en}}</ref>.


Linia 59: Linia 59:
== Morfologia ==
== Morfologia ==
[[Plik:Starr-990531-0959-Chenopodium oahuense-Bulweria bulwerii on SS Midway after storm-Tern Island-French Frigate Shoals (24231512520).jpg|mały|Tajfunnik cienkodzioby u wybrzeży Hawajów (USA)]]
[[Plik:Starr-990531-0959-Chenopodium oahuense-Bulweria bulwerii on SS Midway after storm-Tern Island-French Frigate Shoals (24231512520).jpg|mały|Tajfunnik cienkodzioby u wybrzeży Hawajów (USA)]]
Ptak średniej wielkości porównywalny do rodzajów ''[[Pachyptila]]'' i ''[[Petrelek modry|Halobalena]]'' (określane w j. angielskim jako ''Prion'' lub ''Whalebirds'')<ref name=":23" />, przeważnie osiąga od 25 do 29 cm długości ciała<ref name=":17">{{Cytuj |autor = Derek Onley, Paul Scofield |rozdział = Dark Bulweria nad Pseudobulweria petrels |tytuł = Albatrosses, Petrels and Shearwaters of the World |data = 2007 |data dostępu = 22.03.2022 |isbn = 978-0713643329 |s = 60 |url = https://books.google.pl/books?id=oxG9DwAAQBAJ&pg=PA60&dq=Bulweria+bulwerii&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjbpaLEgof3AhXws4sKHRjPB-sQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=Bulweria%20bulwerii&f=false |język = en}}</ref><ref name=":22" /><ref name=":21" />. [[Rozpiętość skrzydeł]] waha się od 67 do 73 cm<ref name=":17" /><ref name=":21">{{Cytuj |autor = Lars Svensson |tytuł = Ptaki. Najpełniejszy przewodnik do rozpoznawania ptaków Europy |data = 2018 |data dostępu = 9.04.2022 |isbn = 978-83-7763-406-6 |wydawca = Multico |s = 72-73 |język = pl}}</ref>. Masa ciała to ok. 100 g<ref name=":5" />, zwykle mniej<ref name=":23" />. Posiada dość małą zaokrągloną głowę z dość cienkim [[Dziób (zoologia)|dziobem]]<ref name=":17" />. Na morzu lata powoli, „z gracją”, w przeciwieństwie do innych [[Burzykowate|burzykowatych]]<ref name=":21" />. Sam jest dość smukły<ref name=":16" /><ref name=":21" />. Ma wąskie długie skrzydła i długi ciasno złożony, wcięty ogon, który jednak rzadko rozkłada<ref name=":17" /><ref name=":21" />. Ubarwienie jednolicie brunatne, jedyne żółtawo-płowe rozjaśnienia na [[Pokrywy (ornitologia)|pokrywach skrzydłowych]] (które są cechą szczególną tego gatunku, nie są one raczej spotykane u innych ptaków morskich), dobrze widziane przy jasnym świetle<ref name=":24" /><ref name=":16" /><ref name=":22" /><ref name=":26" />. Spód ciała szary<ref name=":22" />. Można go rozróżnić od [[Burzyk szary|burzyka szarego]] (''Ardenna grisea'') po ciemniejszej barwie i grubszym dziobie<ref name=":21" />. Opisywany gatunek podobny jest też do [[Rybołówka brunatna|rybołówki brunatnej]] (''Anous stolidus'') pod względem swego ubarwienia, jednak rybołówkę można rozróżnić po dłuższym, prostym dziobie<ref name=":17" />. Podczas pływania tajfunnik wydaje się bardzo długi, jest to jednak spowodowane trzymaniem [[Skrzydło ptaka|skrzydeł]] blisko ogona<ref name=":21" />. Podczas pływania wydaje się jednolicie ciemnobrązowy<ref name=":21" />. Brak [[Dymorfizm płciowy|dymorfizmu płciowego]], [[samiec]] i [[samica]] są do siebie bardzo podobne<ref name=":22" />. Opisywana różnica w książce Larsa Svenssona, jakoby samiec ma grubszy dziób od samicy<ref name=":21" />, może dotyczyć tajfunnika grubodziobego (''B. fallax'')<ref name=":22" />. Sam tajfunnik grubodzioby jest nieco większy, osiąga 31 cm długości i rozpiętość skrzydeł 79 cm<ref name=":17" />.
Ptak średniej wielkości porównywalny do rodzajów ''[[Pachyptila]]'' i ''[[Petrelek modry|Halobalena]]'' (określane w j. angielskim jako ''Prion'' lub ''Whalebirds'')<ref name=":23" />, przeważnie osiąga od 25 do 29 cm długości ciała<ref name=":17">{{Cytuj |autor = Derek Onley, Paul Scofield |rozdział = Dark Bulweria nad Pseudobulweria petrels |tytuł = Albatrosses, Petrels and Shearwaters of the World |data = 2007 |data dostępu = 22.03.2022 |isbn = 978-0713643329 |s = 60 |url = https://books.google.pl/books?id=oxG9DwAAQBAJ&pg=PA60&dq=Bulweria+bulwerii&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjbpaLEgof3AhXws4sKHRjPB-sQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=Bulweria%20bulwerii&f=false |język = en}}</ref><ref name=":22" /><ref name=":21" />. [[Rozpiętość skrzydeł]] waha się od 67 do 73 cm<ref name=":17" /><ref name=":21">{{Cytuj |autor = Lars Svensson |tytuł = Ptaki. Najpełniejszy przewodnik do rozpoznawania ptaków Europy |data = 2018 |data dostępu = 9.04.2022 |isbn = 978-83-7763-406-6 |wydawca = Multico |s = 72–73 |język = pl}}</ref>. Masa ciała to ok. 100 g<ref name=":5" />, zwykle mniej<ref name=":23" />. Posiada dość małą zaokrągloną głowę z dość cienkim [[Dziób (zoologia)|dziobem]]<ref name=":17" />. Na morzu lata powoli, „z gracją”, w przeciwieństwie do innych [[Burzykowate|burzykowatych]]<ref name=":21" />. Sam jest dość smukły<ref name=":16" /><ref name=":21" />. Ma wąskie długie skrzydła i długi ciasno złożony, wcięty ogon, który jednak rzadko rozkłada<ref name=":17" /><ref name=":21" />. Ubarwienie jednolicie brunatne, jedyne żółtawo-płowe rozjaśnienia na [[Pokrywy (ornitologia)|pokrywach skrzydłowych]] (które są cechą szczególną tego gatunku, nie są one raczej spotykane u innych ptaków morskich), dobrze widziane przy jasnym świetle<ref name=":23" /><ref name=":16" /><ref name=":22" /><ref name=":26" />. Spód ciała szary<ref name=":22" />. Można go rozróżnić od [[Burzyk szary|burzyka szarego]] (''Ardenna grisea'') po ciemniejszej barwie i grubszym dziobie<ref name=":21" />. Opisywany gatunek podobny jest też do [[Rybołówka brunatna|rybołówki brunatnej]] (''Anous stolidus'') pod względem swego ubarwienia, jednak rybołówkę można rozróżnić po dłuższym, prostym dziobie<ref name=":17" />. Podczas pływania tajfunnik wydaje się bardzo długi, jest to jednak spowodowane trzymaniem [[Skrzydło ptaka|skrzydeł]] blisko ogona<ref name=":21" />. Podczas pływania wydaje się jednolicie ciemnobrązowy<ref name=":21" />. Brak [[Dymorfizm płciowy|dymorfizmu płciowego]], [[samiec]] i [[samica]] są do siebie bardzo podobne<ref name=":22" />. Opisywana różnica w książce Larsa Svenssona, jakoby samiec ma grubszy dziób od samicy<ref name=":21" />, może dotyczyć tajfunnika grubodziobego (''B. fallax'')<ref name=":22" />. Sam tajfunnik grubodzioby jest nieco większy, osiąga 31 cm długości i rozpiętość skrzydeł 79 cm<ref name=":17" />.


W norach wydaje swoje dźwięki<ref name=":21" />. Są one chrapliwe, głuche tj. „''hruuu hruu hruuu''”<ref name=":21" />. Przypomina to nieco szczeknięcia [[Pies domowy|psa]] w oddali lub jadący w oddali parowóz<ref name=":16" /><ref name=":21" />. Ponadto, tajfunniki cienkodziobe wydają donośne „''koq-koq''”, powtarzające się od 13 do 14 razy<ref name=":23" />. Na morzu pozostaje cichy<ref name=":23" />. W przeciwieństwie do innych ptaków, rurkonose mają „zakodowany w genach” swój głos, podczas gdy np. [[wróblowe]] uczą się śpiewu od innych przedstawicieli własnego gatunku (np. w przypadku [[Zeberka zwyczajna|zeberki zwyczajnej]], [[podlot]]y uczą się śpiewu od swego ojca, po opuszczeniu gniazda lekko modyfikują swoją piosenkę)<ref>{{Cytuj |autor = Marta Wantuch, Dariusz Wiejaczka |tytuł = „Wpływ odpowiedzi immunologicznej na proces uczenia się śpiewu u zeberki Taeniopygia guttata” |data = 2005 |data dostępu = 19.04.2022 |s = 18 |url = http://iron2.eko.uj.edu.pl/phd/OchotnicaX2005.pdf#page=18 |język = pl}}</ref>.
W norach wydaje swoje dźwięki<ref name=":21" />. Są one chrapliwe, głuche tj. „''hruuu hruu hruuu''”<ref name=":21" />. Przypomina to nieco szczeknięcia [[Pies domowy|psa]] w oddali lub jadący w oddali parowóz<ref name=":16" /><ref name=":21" />. Ponadto, tajfunniki cienkodziobe wydają donośne „''koq-koq''”, powtarzające się od 13 do 14 razy<ref name=":23" />. Na morzu pozostaje cichy<ref name=":23" />. W przeciwieństwie do innych ptaków, rurkonose mają „zakodowany w genach” swój głos, podczas gdy np. [[wróblowe]] uczą się śpiewu od innych przedstawicieli własnego gatunku (np. w przypadku [[Zeberka zwyczajna|zeberki zwyczajnej]], [[podlot]]y uczą się śpiewu od swego ojca, po opuszczeniu gniazda lekko modyfikują swoją piosenkę)<ref>{{Cytuj |autor = Marta Wantuch, Dariusz Wiejaczka |tytuł = „Wpływ odpowiedzi immunologicznej na proces uczenia się śpiewu u zeberki Taeniopygia guttata” |data = 2005 |data dostępu = 19.04.2022 |s = 18 |url = http://iron2.eko.uj.edu.pl/phd/OchotnicaX2005.pdf#page=18 |język = pl}}</ref>.
Linia 65: Linia 65:
== Ekologia ==
== Ekologia ==
=== Pierzenie ===
=== Pierzenie ===
[[Linienie|Pierzenie]] tego ptaka jest dość słabo poznane. Autorzy HANDZAB sugerują, iż populacje z północnego Atlantyku pierzą się między październikiem a kwietniem, gdyż wtedy nie przylatują na swe lęgowiska<ref name=":27" />. Niewiele informacji o pierzeniu pochodzi z Pacyfiku oraz z Oceanu Indyjskiego<ref name=":27" />. Na [[Wyspy Towarzystwa|wyspach Towarzystwa]] w 1956 roku pozyskano [[Pióro|pióra]] dorosłego osobnika mającego szatę znoszoną<ref name=":27" />. Ptaki pochodzące z [[Reunion]]u pierzą się najprawdopodobniej między grudniem a marcem, jednak nie jest potwierdzone, czy to osobniki dorosłe, czy młode<ref name=":27" />.
[[Linienie|Pierzenie]] tego ptaka jest dość słabo poznane. Autorzy HANDZAB sugerują, iż populacje z północnego Atlantyku pierzą się między październikiem a kwietniem, gdyż wtedy nie przylatują na swe lęgowiska<ref name=":27" />. Niewiele informacji o pierzeniu pochodzi z Pacyfiku oraz z Oceanu Indyjskiego<ref name=":27" />. Na [[Wyspy Towarzystwa|Wyspach Towarzystwa]] w 1956 roku pozyskano [[Pióro|pióra]] dorosłego osobnika mającego szatę znoszoną<ref name=":27" />. Ptaki pochodzące z [[Reunion]]u pierzą się najprawdopodobniej między grudniem a marcem, jednak nie jest potwierdzone, czy to osobniki dorosłe, czy młode<ref name=":27" />.


=== Pożywienie ===
=== Pożywienie ===
W 2011 opublikowano wyniki badania diety tego ptaka<ref name=":13">{{Cytuj |autor = Verónica C. Neves, Dirk Nolf, M. R. Clarke |tytuł = Diet of Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii) in the Azores, NE Atlantic |czasopismo = Waterbirds |data = 2011 |data dostępu = 23.03.2022 |numer = 3 |wolumin = 34 |s = 357-362 |doi = 10.1675/063.034.0310 |url = https://bioone.org/journals/Waterbirds/volume-34/issue-3/063.034.0310/Diet-of-Bulwers-Petrel-Bulweria-bulwerii-in-the-Azores-NE/10.1675/063.034.0310.short |język = en}}</ref>. Badanie polegało na [[Płukanie żołądka|płukaniu żołądków]] u 85 ptaków<ref name=":13" />. W 1998 roku w diecie ptaków dominowały [[głowonogi]] np. [[kałamarnice]] oraz [[ryby]] (głowonogi stanowiły 51%, a ryby 49%)<ref name=":13" />. W 1999 roku natomiast dominowały głównie [[Promieniopłetwe|ryby promieniopłetwe]]<ref name=":13" />. W [[Żołądek|żołądkach]] tajfunników cienkodziobych znaleziono chitynowe dzioby kałamarnic oraz rybie [[otolit]]y – stwierdzono ok. 20 spożywanych taksonów<ref name=":13" />. W diecie dominowała kałamarnica ''[[Pyroteuthis margaritifera]]'' z rodziny [[Pyroteuthidae]] oraz ryba z rodziny [[Świetlikowate (ryby)|świetlikowatych]] (Myctophidae) ''[[Electrona risso]]<ref name=":13" />''. Średnia długość ofiar wahała się w przedziale od 7 cm do 11 cm<ref name=":13" />. Obie ofiary wykazują zjawisko [[Bioluminescencja|bioluminescencji]], potwierdza to teorię jakoby opisywany rurkonosy odżywiał się małą zdobyczą głębinową, która w nocy przybywa na płytsze wody, by żerować przy powierzchni<ref name=":13" />. Inne badania przeprowadzone blisko wyspy Selvagem Grande ujawniły, że w okresie lęgowym ptaki te mogą się zanurzyć do 2,4 m ± 1,0 m pod wodę w poszukiwaniu pokarmu<ref name=":14">{{Cytuj |autor = J.-L. Mougin, M.-C. Mougin |tytuł = Maximum diving depths for feeding attained by Bulwer's petrels (Bulweria bulwerii) during the incubation period |czasopismo = Journal of Zoology |data = 2000 |data dostępu = 23.03.2022 |numer = 1 |wolumin = 250 |s = 75 - 77 |doi = 10.1111/j.1469-7998.2000.tb00577.x |url = https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-zoology/article/abs/maximum-diving-depths-for-feeding-attained-by-bulwers-petrels-bulweria-bulwerii-during-the-incubation-period/2C66474F5455BD33F6CCCB2A68534E1B |język = en}}</ref>. W przeciwieństwie do np. rodzajów ''[[Pelecanoides|Pellecanoides]]'' oraz ''[[Puffinus]]'' te średniej wielkości ptaki morskie nurkują bardzo płytko, lecz regularnie, a te drugie mogą się zanurzyć nawet na kilkadziesiąt metrów<ref name=":14" />.
W 2011 opublikowano wyniki badania diety tego ptaka<ref name=":13">{{Cytuj |autor = Verónica C. Neves, Dirk Nolf, M. R. Clarke |tytuł = Diet of Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii) in the Azores, NE Atlantic |czasopismo = Waterbirds |data = 2011 |data dostępu = 23.03.2022 |numer = 3 |wolumin = 34 |s = 357–362 |doi = 10.1675/063.034.0310 |url = https://bioone.org/journals/Waterbirds/volume-34/issue-3/063.034.0310/Diet-of-Bulwers-Petrel-Bulweria-bulwerii-in-the-Azores-NE/10.1675/063.034.0310.short |język = en}}</ref>. Badanie polegało na [[Płukanie żołądka|płukaniu żołądków]] u 85 ptaków<ref name=":13" />. W 1998 roku w diecie ptaków dominowały [[głowonogi]] np. [[kałamarnice]] oraz [[ryby]] (głowonogi stanowiły 51%, a ryby 49%)<ref name=":13" />. W 1999 roku natomiast dominowały głównie [[Promieniopłetwe|ryby promieniopłetwe]]<ref name=":13" />. W [[Żołądek|żołądkach]] tajfunników cienkodziobych znaleziono chitynowe dzioby kałamarnic oraz rybie [[otolit]]y – stwierdzono ok. 20 spożywanych taksonów<ref name=":13" />. W diecie dominowała kałamarnica ''[[Pyroteuthis margaritifera]]'' z rodziny [[Pyroteuthidae]] oraz ryba z rodziny [[Świetlikowate (ryby)|świetlikowatych]] (Myctophidae) ''[[Electrona risso]]<ref name=":13" />''. Średnia długość ofiar wahała się w przedziale od 7 cm do 11 cm<ref name=":13" />. Obie ofiary wykazują zjawisko [[Bioluminescencja|bioluminescencji]], potwierdza to teorię jakoby opisywany rurkonosy odżywiał się małą zdobyczą głębinową, która w nocy przybywa na płytsze wody, by żerować przy powierzchni<ref name=":13" />. Inne badania przeprowadzone blisko wyspy Selvagem Grande ujawniły, że w okresie lęgowym ptaki te mogą się zanurzyć do 2,4 m ± 1,0 m pod wodę w poszukiwaniu pokarmu<ref name=":14">{{Cytuj |autor = J.-L. Mougin, M.-C. Mougin |tytuł = Maximum diving depths for feeding attained by Bulwer's petrels (Bulweria bulwerii) during the incubation period |czasopismo = Journal of Zoology |data = 2000 |data dostępu = 23.03.2022 |numer = 1 |wolumin = 250 |s = 75–77 |doi = 10.1111/j.1469-7998.2000.tb00577.x |url = https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-zoology/article/abs/maximum-diving-depths-for-feeding-attained-by-bulwers-petrels-bulweria-bulwerii-during-the-incubation-period/2C66474F5455BD33F6CCCB2A68534E1B |język = en}}</ref>. W przeciwieństwie do np. rodzajów ''[[Pelecanoides|Pellecanoides]]'' oraz ''[[Puffinus]]'' te średniej wielkości ptaki morskie nurkują bardzo płytko, lecz regularnie, a te drugie mogą się zanurzyć nawet na kilkadziesiąt metrów<ref name=":14" />.


Jeszcze inne badanie przeprowadzono podczas [[Faza Księżyca|fazy księżyca]]<ref name=":15">{{Cytuj |autor = S. Waap, W. O. C. Symondson, J. P. Granadeiro, H. Alonso, C. Serra-Gonçalves, M. P. Dias & P. Catry |tytuł = The diet of a nocturnal pelagic predator, the Bulwer’s petrel, across the lunar cycle |czasopismo = Scientific Reports |data = 2017 |data dostępu = 23.03.2022 |wolumin = 1384 |url = https://www.nature.com/articles/s41598-017-01312-3 |język = en}}</ref>. Okazuje się jednak, że faza księżyca nie wpływa na dietę tego ptaka, a on odżywia się wieloma taksonami mezopelagicznymi<ref name=":15" />. Jednocześnie udokumentowano, że są bardzo wyspecjalizowanymi drapieżnikami, polującymi niezależnie od światła w nocy<ref name=":15" />.
Zbadano zależność diety tajfunnika cienkodziobego od [[Faza Księżyca|fazy księżyca]]; w tym celu przebadano zawartość żołądków piskląt z wykorzystaniem badań molekularnych w celu dokładniejszego ustalenia gatunków ofiar wchodzących w skład diety<ref name=":15">{{Cytuj |autor = S. Waap, W. O. C. Symondson, J. P. Granadeiro, H. Alonso, C. Serra-Gonçalves, M. P. Dias & P. Catry |tytuł = The diet of a nocturnal pelagic predator, the Bulwer’s petrel, across the lunar cycle |czasopismo = Scientific Reports |data = 2017 |data dostępu = 23.03.2022 |wolumin = 1384 |url = https://www.nature.com/articles/s41598-017-01312-3 |język = en}}</ref>. Okazuje się, że faza księżyca nie wpływa na dietę tego ptaka, a on odżywia się wieloma taksonami mezopelagicznymi<ref name=":15" />. Jednocześnie udokumentowano, że są bardzo wyspecjalizowanymi drapieżnikami, polującymi niezależnie od światła w nocy<ref name=":15" />.


Tajfunnik cienkodzioby poluje pojedynczo, nie grupowo, choć czasem, gdy [[Rybak|rybacy]] wyrzucają rybie odpady jako [[Zanęta|zanętę]], ptaki mogą zbijać się w małe, luźne grupki<ref name=":21" />.
Tajfunnik cienkodzioby poluje pojedynczo, nie grupowo, choć czasem, gdy [[Rybak|rybacy]] wyrzucają rybie odpady jako [[Zanęta|zanętę]], ptaki mogą zbijać się w małe, luźne grupki<ref name=":21" />.
Linia 78: Linia 78:
Ten średniej wielkości rurkonosy gniazduje na klifach, pod skałami, w szczelinach i norach<ref name=":29">{{Cytuj |autor = Mark E. Hauber |tytuł = The Book of Eggs: A Life-Size Guide to the Eggs of Six Hundred of the World's Bird Species |data = 2014 |data dostępu = 19.04.2022 |isbn = 978-0-226-05781-1 |wydawca = University of Chicago Press |s = 40 |url = https://books.google.pl/books?id=evQvBAAAQBAJ&redir_esc=y |język = en}}</ref><ref name=":28" />. Dorosłe osobniki powracają na swe lęgowiska w kwietniu i pod jego koniec<ref name=":28" />. Rocznie samica składa jedno [[Jajo (biologia)|jajo]], którym opiekuje się razem z samcem<ref name=":28" />. Są składane w maju i czerwcu, [[pisklę]]ta wykluwają się w lipcu<ref name=":28" /> (po 42-46 dniach [[Inkubacja jaj|inkubacji]]). Są karmione przez oboje rodziców<ref name=":29" />. Opierzają się we wrześniu<ref name=":28" />. Bardzo ważnym miejscem lęgów europejskich populacji są Wyspy Kanaryjskie, choć mało informacji na temat lęgów tajfunnika cienkodziobego pochodzi z tych wysp<ref name=":28" />. Najprawdopodobniej występuje na wszystkich wyspach i tam odbywa lęgi<ref name=":28" />. Na Gran Canarii znaleziono małego pisklaka w 2005 roku<ref name=":28" />. Prawdopodobnie największa [[Kolonia (biologia)|kolonia]] na tej wyspie znajdowała się w pobliżu plaży Mogán w gminie o [[Mogán|tej samej nazwie]] jeszcze w XX wieku, lecz została ona wytępiona przez koty domowe<ref name=":28" />. Na szczęście, na tej wyspie kanaryjskiej znajdywane są co roku dorosłe osobniki, blisko obszarów miejskich<ref name=":28" />. Powodem takich obserwacji mogą być tzw. [[Zanieczyszczenie świetlne|zanieczyszczenia świetlne]], które utrudniają polowania zwierzętom nocnym<ref name=":28" />.
Ten średniej wielkości rurkonosy gniazduje na klifach, pod skałami, w szczelinach i norach<ref name=":29">{{Cytuj |autor = Mark E. Hauber |tytuł = The Book of Eggs: A Life-Size Guide to the Eggs of Six Hundred of the World's Bird Species |data = 2014 |data dostępu = 19.04.2022 |isbn = 978-0-226-05781-1 |wydawca = University of Chicago Press |s = 40 |url = https://books.google.pl/books?id=evQvBAAAQBAJ&redir_esc=y |język = en}}</ref><ref name=":28" />. Dorosłe osobniki powracają na swe lęgowiska w kwietniu i pod jego koniec<ref name=":28" />. Rocznie samica składa jedno [[Jajo (biologia)|jajo]], którym opiekuje się razem z samcem<ref name=":28" />. Są składane w maju i czerwcu, [[pisklę]]ta wykluwają się w lipcu<ref name=":28" /> (po 42-46 dniach [[Inkubacja jaj|inkubacji]]). Są karmione przez oboje rodziców<ref name=":29" />. Opierzają się we wrześniu<ref name=":28" />. Bardzo ważnym miejscem lęgów europejskich populacji są Wyspy Kanaryjskie, choć mało informacji na temat lęgów tajfunnika cienkodziobego pochodzi z tych wysp<ref name=":28" />. Najprawdopodobniej występuje na wszystkich wyspach i tam odbywa lęgi<ref name=":28" />. Na Gran Canarii znaleziono małego pisklaka w 2005 roku<ref name=":28" />. Prawdopodobnie największa [[Kolonia (biologia)|kolonia]] na tej wyspie znajdowała się w pobliżu plaży Mogán w gminie o [[Mogán|tej samej nazwie]] jeszcze w XX wieku, lecz została ona wytępiona przez koty domowe<ref name=":28" />. Na szczęście, na tej wyspie kanaryjskiej znajdywane są co roku dorosłe osobniki, blisko obszarów miejskich<ref name=":28" />. Powodem takich obserwacji mogą być tzw. [[Zanieczyszczenie świetlne|zanieczyszczenia świetlne]], które utrudniają polowania zwierzętom nocnym<ref name=":28" />.


Opisywany gatunek gniazduje na terenach bogatych w rośliny, takie jak: [[lobularia nadmorska]] (''Lobularia maritima'')<ref>{{Cytuj |autor = T. K. Lim |tytuł = Lobularia maritima |czasopismo = Edible Medicinal And Non-Medicinal Plants |data = 2013 |data dostępu = 18.04.2022 |s = 628–632 |doi = 10.1007/978-94-007-7395-0_41 |język = en}}</ref>, [[manneczka indyjska]] (''Eleusine indica'')<ref>{{Cytuj |autor = Ricardus M. Haber, Myrna T. Semaan |tytuł = Two New Records from Lebanon: Chamaesyce nutans (Lag.) Small (Euphorbiaceae) and Eleusine indica (L.) Gaertner (Poaceae) |czasopismo = Academic Journals |data dostępu = 18.04.2022 |url = https://journals.tubitak.gov.tr/botany/abstract.htm?id=9052 |język = en}}</ref>, ''[[Cicer canariense]]'' ([[endemit]] Wysp Kanaryjskich)<ref>{{Cytuj |autor = Pilar Martínez-Hidalgo, José-David Flores-Félix, Esther Menéndez, Raúl Rivasa, Lorena Carro, Pedro F. Mateos, Eustoquio Martínez-Molina, Milagros León-Barrios, Encarna Velázquez |tytuł = Cicer canariense, an endemic legume to the Canary Islands, is nodulated in mainland Spain by fast-growing strains from symbiovar trifolii phylogenetically related to Rhizobium leguminosarum |czasopismo = Systematic and Applied Microbiology |data = 2015 |data dostępu = 19.04.2022 |numer = 5 |wolumin = 38 |s = 346–350 |doi = 10.1016/j.syapm.2015.03.011 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0723202015000727 |język = en}}</ref> oraz [[pieprzyca wirginijska]] (''Lepidium virginicum''; gatunek inwazyjny występujący na wielu siedliskach np. na [[Siedlisko ruderalne|obszarach ruderalnych]])<ref>{{Cytuj |autor = Culiță SÎrbu, Adrian OPREA, Cristian Valeriu PATRICHE, Costel SAMUIL, Vasile VÎNTU |tytuł = Alien Species of Lepidium in the Flora of Romania: Invasion History and Habitat Preference |czasopismo = Notulae botanice horti agrobotanici cluj-napoca |data = 2014 |data dostępu = 19.04.2022 |doi = /10.15835/nbha4219420 |url = https://notulaebotanicae.ro/index.php/nbha/article/view/9420 |język = en}}</ref>.
Opisywany gatunek gniazduje na terenach bogatych w rośliny, takie jak: [[lobularia nadmorska]] (''Lobularia maritima'')<ref>{{Cytuj |autor = T. K. Lim |tytuł = Lobularia maritima |czasopismo = Edible Medicinal And Non-Medicinal Plants |data = 2013 |data dostępu = 18.04.2022 |s = 628–632 |doi = 10.1007/978-94-007-7395-0_41 |język = en}}</ref>, [[manneczka indyjska]] (''Eleusine indica'')<ref>{{Cytuj |autor = Ricardus M. Haber, Myrna T. Semaan |tytuł = Two New Records from Lebanon: Chamaesyce nutans (Lag.) Small (Euphorbiaceae) and Eleusine indica (L.) Gaertner (Poaceae) |czasopismo = Turk J Bot |wolumin = 31 |s = 341–343 | data = 2007 |url = https://journals.tubitak.gov.tr/botany/issues/bot-07-31-4/bot-31-4-8-0702-8.pdf |język = en}}</ref>, ''[[Cicer canariense]]'' ([[endemit]] Wysp Kanaryjskich)<ref>{{Cytuj |autor = Pilar Martínez-Hidalgo, José-David Flores-Félix, Esther Menéndez, Raúl Rivasa, Lorena Carro, Pedro F. Mateos, Eustoquio Martínez-Molina, Milagros León-Barrios, Encarna Velázquez |tytuł = Cicer canariense, an endemic legume to the Canary Islands, is nodulated in mainland Spain by fast-growing strains from symbiovar trifolii phylogenetically related to Rhizobium leguminosarum |czasopismo = Systematic and Applied Microbiology |data = 2015 |data dostępu = 19.04.2022 |numer = 5 |wolumin = 38 |s = 346–350 |doi = 10.1016/j.syapm.2015.03.011 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0723202015000727 |język = en}}</ref> oraz [[pieprzyca wirginijska]] (''Lepidium virginicum''; gatunek inwazyjny występujący na wielu siedliskach np. na [[Siedlisko ruderalne|obszarach ruderalnych]])<ref>{{Cytuj |autor = Culiță SÎrbu, Adrian OPREA, Cristian Valeriu PATRICHE, Costel SAMUIL, Vasile VÎNTU |tytuł = Alien Species of Lepidium in the Flora of Romania: Invasion History and Habitat Preference |czasopismo = Notulae botanice horti agrobotanici cluj-napoca |data = 2014 |data dostępu = 19.04.2022 |doi = /10.15835/nbha4219420 |url = https://notulaebotanicae.ro/index.php/nbha/article/view/9420 |język = en}}</ref>.


== Status ==
== Status ==

Wersja z 09:05, 1 maj 2022

Tajfunnik cienkodzioby
Bulweria bulwerii[1]
(Jardine & Selby 1828)
Okres istnienia: czwartorzęd–dziś
2.58/0
2.58/0
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

rurkonose

Rodzina

burzykowate

Rodzaj

Bulweria

Gatunek

tajfunnik cienkodzioby

Synonimy
  • Procellaria Bulwerii Jardine & Selby 1828
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Tajfunnik cienkodzioby[3] (Bulweria bulwerii) – gatunek średniej wielkości ptaka rurkonosego z rodziny burzykowatych (Procellariidae). Zamieszkuje Atlantyk od Ameryki Południowej po wybrzeża Afryki, przez Madagaskar, Mikronezję aż do Europy. Lęgi odbywa regularnie na Wyspach Kanaryjskich (np. Lanzarote, Selvagem Grande) i Maderze, zaobserwowano także go kilkakrotnie na Wyspach Brytyjskich. Wcześniej do podgatunku tajfunnika cienkodziobego zaliczano podobnego tajfunnika grubodziobego (Bulweria fallax). Nie jest zagrożony wyginięciem, IUCN uznaje go za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Wędrowny. Poluje w nocy, a w dzień powraca do swych nor lęgowych.

Taksonomia

Gatunek ten opisali naukowo Sir William Jardine oraz Prideaux John Selby w 1828 na podstawie rysunku sporządzonego przez Jamesa Bulwera przebywającego wówczas na Maderze[4][5]. Autorzy nadali gatunkowi nazwę Procellaria Bulwerii, zaliczając go do rodzaju Procellaria (uznali go za burzyka)[5]. Obecnie jest on przypisywany do rodzaju Bulweria, do którego klasyfikuje się także tajfunnika grubodziobego (B. fallax) oraz tajfunnika małego (B. bifax) – wymarłego ptaka z wyspy Świętej Heleny[3][6]. Jako podgatunek B. bulwerii uznawano B. fallax, jednak badania genetyczne wykazały, że to dwa odrębne gatunki. Przez IOC uznawany za gatunek monotypowy, tzn. nie wyróżnia się podgatunków[6]. Podobną systematykę uznają autorzy Kompletnej listy ptaków świata[3], HANDZAB[7], HBW[8] oraz listy ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami HBW[9].

Szczątki tego ptaka znane są nawet z czwartorzędu Mikronezji oraz wyspy Pitcairn[10].

Nazwa łacińska (zarówno nazwa rodzajowa, jak i epitet gatunkowy) pochodzi od Jamesa Bulwera (1794–1879) – szkockiego przyrodnika i malarza, mecenasa sztuki, który przebywał na Maderze w latach 1825–1826[11]. Tajfunnik cienkodzioby został zaliczony do rodzaju wykreowanego przez Karola Lucjana Bonaparte – ornitologa, siostrzeńca Napoleona Bonaparte[12].

W 2021 roku ukazały się wyniki badania nad pokrewieństwem w obrębie rzędu rurkonosych (Procellariiformes)[13]. Według przeprowadzonych badań cytochromu b oraz różnic anatomicznych (np. budowa skrzydeł, tryb życia) ujawniono, iż rodzaj Pseudobulweria jest najbliżej spokrewniony z Bulweria[13]. Według badań z 2004 roku spokrewniony z rodzajem Bulweria jest także Procellaria, jednak w badaniach z 2021 ta teoria nie „sprawdza się”[14]. Wyniki badań zostały zobrazowane na kladzie (poniżej):








Ardenna



Calonectris




Puffinus




Procellaria





Pseudobulweria



Bulweria







Pterodroma



Aphrodroma






Pachyptila



Halobaena




Pelecanoides










Fulmarus



Macronectes




Daption




Thalassoica




Pagodroma




Występowanie, gniazdowania i migracje

Zasięg występowania

Osobnik blisko Hawajów w locie

Gatunek kosmopolityczny, który potrafi rozszerzać swój zasięg występowania (tzw. gatunek pantropikalny)[15]. Zamieszkuje Atlantyk, na północy i wschodzie tego oceanu rozmnaża się na wyspach[6][16]. Ptaków gniazdujących na Atlantyku może być mniej niż 11 000[17], liczebność par żyjących blisko wód Chin i Japonii szacuje się na od 100 do 10 000 par[18], natomiast liczebność par występujących blisko archipelagu Hawajów szacowana jest w przedziale 75 000 – 103 000[18]. Choć gatunek chętnie gniazduje na Atlantyku, to nie rozmnaża się natomiast u wybrzeży Brazylii[17]. Poza okresem lęgowym lata nisko nad wodą i wędruje bez odpoczynku jak przedstawiciele albatrosów (Diomedeidae)[19], np. osobniki atlantyckie rozmnażające się nad Atlantykiem większość życia spędzają na otwartym oceanie, wędrując często aż do Afryki Południowej[17]. Zasięg jego sięga dalej, przez Ocean Indyjski, blisko Afryki Wschodniej, Mauritiusu, Madagaskaru[20], Maskarenów, do wysp należących do Japonii, Polinezji Francuskiej (Kiribati, Markizy), również archipelag Indonezji, aż do Papui-Nowej Gwinei i północnej Australii[6] (stan Wiktoria[21]). Żyje także nad Pacyfikiem[17], obserwowany blisko Hawajów, wysp Morza Karaibskiego oraz atolu Johnston[6][17]. Rozmnaża się głównie na wyspach[6]. Ponadto, między 24 stycznia, a 8 marca zaobserwowano ptaka na Morzu Tasmana we wschodniej Australii[15]. Ptaki z tego gatunku są zwykle obserwowane maksymalnie ok. 2000 km z dala od tego morza[15]. Przyczyną takiego pojawu mogły być warunki pogodowe oraz wiek ptaka[15]. Kolejny przypadek pojawu tego gatunku w innym miejscu to obserwacja z 2006 roku[22]. Wówczas zostały zaobserwowany osobnik blisko stanu Virginia[22]. Najprawdopodobniej ptak zmienił swój kierunek wędrówki po wystąpieniu groźnego huraganu w 2006, nazwanym później Ernesto[[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]][22]. Zaobserwowany został także na Wyspach Brytyjskich[20] (Irlandia), na Morzu Śródziemnym oraz w Urugwaju[17]. Obserwowany był też na Nowej Zelandii, według autorów serwisu New Zealand Birds Online to gatunek występujący naturalnie w tych wodach[18]. Według IUCN i BirdLife International, jego siedliskiem są otwarte wody oceanów i mórz[23]. Pokrewny gatunek, B. fallax występuje nieopodal wybrzeży Afryki Wschodniej i Półwyspu Arabskiego.

Główne miejsca gniazdowania

  • Selvagem Grande (współrzędne kolonii opisywanego ptaka: 30°09'N, 15°52'W) – mała wyspa położona blisko Madery[24]. 79% ptaków całej populacji gniazduje tam co roku, powraca by spotykać się ze swym partnerem[24]. Tajfunniki przybywające na te miejsca są bardzo wierne zarówno swym partnerom, jak i swojemu miejscu gniazdowania[24]. Kolonie zakładane na tej wyspie są odwiedzane co roku, mogą być pielęgnowane przez wiele lat[24]. Gniazdujące pary zwykle zmieniają swe położenie gniazdowania, ponieważ gniazda często się niszczą[24]. Według badań niektóre ptaki już ponownie nie przybywały na tę wyspę, być może ze względów na budowę gniazda na innym terenie[24].
  • Ilhas Desertas – kolejne miejsce gniazdowania opisywanego rurkonosego, położone także blisko Madery[25]. Zawleczone tam mrówki z gatunku Linepithema humile poważnie zagrażają tam nie tylko rodzimym bezkręgowcom oraz roślinom, ale jakoby także pisklętom tajfunnika cienkodziobego[25]. Przeprowadzone badania w 2014–2016 ujawniły, że mrówki nie atakują piskląt[25].
  • Teneryfa – wyspa położona w archipelagu Wysp Kanaryjskich. W związku z drapieżnictwem kota domowego (Felis catus/domestica?) ptaki gniazdują głównie na klifach skalnych[26]. Mimo to, tam także są skazane na rywalizowanie o miejsca gniazdowania z gołębiem miejskim (Columba livia forma urbana) oraz ataki ze strony szczurów (Rattus spp.)[26]. Mieszka tu ponad ⅓ populacji europejskiej tego morskiego ptaka rurkonosego[27]. Kolejna część europejskiej populacji zamieszkuje inną wyspę kanaryjską (patrz poniżej).
  • Lanzarote – wyspa należąca do Wysp Kanaryjskich[27]. Według szacunków z 1990 gniazduje tam nawet 200 par[27].
  • Gran Canaria – na miejsca gniazdowania przylatuje tu w kwietniu do swych nor lub szczelin skalnych[28]. Jaja są składane w późnym maju i czerwcu[28].
  • Wyspy Zielonego Przylądka – opisywany gatunek gniazduje tam w norach wykopanych przez siebie[29]. Nieśność tych ptaków jest tu dość mała, być może z powodu niedoboru pokarmu[29].
  • Azorywulkaniczny archipelag wysp. Swoje miejsce gniazdowania dzieli z burzykiem północnym (Puffinus puffinus), b. żółtodziobym (Calonectris diomedea), petrelem wyspowym (Pterodroma feae), burzykiem małym (Puffinus assimilis) oraz nawałnikiem białorzytnym (Hydrobates castro)[30]. Wszystkie powyższe populacje ptaków zostały zdziesiątkowane, ze względu na zawleczenie na miejsce gniazdowania inwazyjnych, groźnych gatunków np. szczurów[30].
  • Wyspy Bonin – wyspy położone blisko Japonii. Wcześniej zawleczone tam szczury oraz kozy domowe (Capra hircus) zagrażały gniazdującym ptakom, ale zostały one wytępione[31]. Liczebność tajfunników cienkodziobych, a także petrelów bonińskich (Pterodroma hypoleuca), burzyka sidłatego (Puffinus bryani), b. bonińskiego (Puffinus bannermani), głuptaków białobrzuchych (Sula leucogaster) oraz burzyka klinosternego (Puffinus pacificus) wzrosła[31].
  • Hawaje – archipelag wysp należący do USA. Ptaki te gniazdują na wyspach Kaua‘i, O‘ahu i Maui[19].
  • Wyspy Świętej Heleny – główne gniazdowanie pokrewnego wymarłego taksonu – B. bifax, obecnie tajfunniki cienkodziobe także chętnie tam gniazdują[32].
  • Fuerteventura – stanowisko dość wątpliwe; zasugerowane przez Hernándeza[33].

Migracje

Wędrówki w XX wieku były dość słabo poznane. Populacje atlantyckie żyją na otwartym oceanie od października do marca[7]. Wyjątkiem są pary z Wysp Zielonego Przylądka, które opuszczają lęgowiska w sierpniu, a powracają w styczniu[7]. Sezon pozalęgowy spędzają głównie nad tropikalnym i subtropikalnym Atlantykiem między 10°N a 39°S oraz między 20°W a 50°W, niektóre samotne osobniki spędzają tutaj cały rok[7]. Poza sezonem lęgowym także spotkane u wód Afryki Południowej[7]. Atlantyckie osobniki rzadko są spotykane u wód Oceanu Indyjskiego[7]. Tajfunniki cienkodziobe z archipelagu Hawajów migrują na wschód we wrześniu, powracając w marcu-kwietniu[7]. Sezon pozalęgowy spędzają wtedy głównie nad centralnym-tropikalnym Pacyfikiem, między 11°N a 18°S[7]. Populacje z wysp Feniks całoroczne[7]. Ptaki z Chin i Japonii opuszczają te tereny we wrześniu, a wracają w kwietniu[7]. Być może ten gatunek wędruje z wód Morza Południowochińskiego, a także Filipin oraz Indonezji[7]. Ptaki z tych terenów obserwowane były między 152° a 169°E w październiku i kierowały się ku Oceanowi Indyjskiemu lub Pacyfikowi (inna teoria mówi, iż ptaki z tych regionów kierują się z Oceanu Indyjskiego oraz Indonezji do Pacyfiku, gdzie odbędą pierzenie)[7]. Ptaki na wodach Oceanu Indyjskiego w sezonie pozalęgowym są niewiadomego pochodzenia, choć są i osobniki chętnie gniazdujące na północy tego zbiornika wodnego[7]. Tajfunnik cienkodzioby zalatuje często także do NW Oceanu Indyjskiego[7].

Morfologia

Tajfunnik cienkodzioby u wybrzeży Hawajów (USA)

Ptak średniej wielkości porównywalny do rodzajów Pachyptila i Halobalena (określane w j. angielskim jako Prion lub Whalebirds)[18], przeważnie osiąga od 25 do 29 cm długości ciała[34][20][35]. Rozpiętość skrzydeł waha się od 67 do 73 cm[34][35]. Masa ciała to ok. 100 g[24], zwykle mniej[18]. Posiada dość małą zaokrągloną głowę z dość cienkim dziobem[34]. Na morzu lata powoli, „z gracją”, w przeciwieństwie do innych burzykowatych[35]. Sam jest dość smukły[19][35]. Ma wąskie długie skrzydła i długi ciasno złożony, wcięty ogon, który jednak rzadko rozkłada[34][35]. Ubarwienie jednolicie brunatne, jedyne żółtawo-płowe rozjaśnienia na pokrywach skrzydłowych (które są cechą szczególną tego gatunku, nie są one raczej spotykane u innych ptaków morskich), dobrze widziane przy jasnym świetle[18][19][20][16]. Spód ciała szary[20]. Można go rozróżnić od burzyka szarego (Ardenna grisea) po ciemniejszej barwie i grubszym dziobie[35]. Opisywany gatunek podobny jest też do rybołówki brunatnej (Anous stolidus) pod względem swego ubarwienia, jednak rybołówkę można rozróżnić po dłuższym, prostym dziobie[34]. Podczas pływania tajfunnik wydaje się bardzo długi, jest to jednak spowodowane trzymaniem skrzydeł blisko ogona[35]. Podczas pływania wydaje się jednolicie ciemnobrązowy[35]. Brak dymorfizmu płciowego, samiec i samica są do siebie bardzo podobne[20]. Opisywana różnica w książce Larsa Svenssona, jakoby samiec ma grubszy dziób od samicy[35], może dotyczyć tajfunnika grubodziobego (B. fallax)[20]. Sam tajfunnik grubodzioby jest nieco większy, osiąga 31 cm długości i rozpiętość skrzydeł 79 cm[34].

W norach wydaje swoje dźwięki[35]. Są one chrapliwe, głuche tj. „hruuu hruu hruuu[35]. Przypomina to nieco szczeknięcia psa w oddali lub jadący w oddali parowóz[19][35]. Ponadto, tajfunniki cienkodziobe wydają donośne „koq-koq”, powtarzające się od 13 do 14 razy[18]. Na morzu pozostaje cichy[18]. W przeciwieństwie do innych ptaków, rurkonose mają „zakodowany w genach” swój głos, podczas gdy np. wróblowe uczą się śpiewu od innych przedstawicieli własnego gatunku (np. w przypadku zeberki zwyczajnej, podloty uczą się śpiewu od swego ojca, po opuszczeniu gniazda lekko modyfikują swoją piosenkę)[36].

Ekologia

Pierzenie

Pierzenie tego ptaka jest dość słabo poznane. Autorzy HANDZAB sugerują, iż populacje z północnego Atlantyku pierzą się między październikiem a kwietniem, gdyż wtedy nie przylatują na swe lęgowiska[7]. Niewiele informacji o pierzeniu pochodzi z Pacyfiku oraz z Oceanu Indyjskiego[7]. Na Wyspach Towarzystwa w 1956 roku pozyskano pióra dorosłego osobnika mającego szatę znoszoną[7]. Ptaki pochodzące z Reunionu pierzą się najprawdopodobniej między grudniem a marcem, jednak nie jest potwierdzone, czy to osobniki dorosłe, czy młode[7].

Pożywienie

W 2011 opublikowano wyniki badania diety tego ptaka[37]. Badanie polegało na płukaniu żołądków u 85 ptaków[37]. W 1998 roku w diecie ptaków dominowały głowonogi np. kałamarnice oraz ryby (głowonogi stanowiły 51%, a ryby 49%)[37]. W 1999 roku natomiast dominowały głównie ryby promieniopłetwe[37]. W żołądkach tajfunników cienkodziobych znaleziono chitynowe dzioby kałamarnic oraz rybie otolity – stwierdzono ok. 20 spożywanych taksonów[37]. W diecie dominowała kałamarnica Pyroteuthis margaritifera z rodziny Pyroteuthidae oraz ryba z rodziny świetlikowatych (Myctophidae) Electrona risso[37]. Średnia długość ofiar wahała się w przedziale od 7 cm do 11 cm[37]. Obie ofiary wykazują zjawisko bioluminescencji, potwierdza to teorię jakoby opisywany rurkonosy odżywiał się małą zdobyczą głębinową, która w nocy przybywa na płytsze wody, by żerować przy powierzchni[37]. Inne badania przeprowadzone blisko wyspy Selvagem Grande ujawniły, że w okresie lęgowym ptaki te mogą się zanurzyć do 2,4 m ± 1,0 m pod wodę w poszukiwaniu pokarmu[38]. W przeciwieństwie do np. rodzajów Pellecanoides oraz Puffinus te średniej wielkości ptaki morskie nurkują bardzo płytko, lecz regularnie, a te drugie mogą się zanurzyć nawet na kilkadziesiąt metrów[38].

Zbadano zależność diety tajfunnika cienkodziobego od fazy księżyca; w tym celu przebadano zawartość żołądków piskląt z wykorzystaniem badań molekularnych w celu dokładniejszego ustalenia gatunków ofiar wchodzących w skład diety[39]. Okazuje się, że faza księżyca nie wpływa na dietę tego ptaka, a on odżywia się wieloma taksonami mezopelagicznymi[39]. Jednocześnie udokumentowano, że są bardzo wyspecjalizowanymi drapieżnikami, polującymi niezależnie od światła w nocy[39].

Tajfunnik cienkodzioby poluje pojedynczo, nie grupowo, choć czasem, gdy rybacy wyrzucają rybie odpady jako zanętę, ptaki mogą zbijać się w małe, luźne grupki[35].

Jajo z kolekcji muzealnej

Lęgi

Ten średniej wielkości rurkonosy gniazduje na klifach, pod skałami, w szczelinach i norach[40][33]. Dorosłe osobniki powracają na swe lęgowiska w kwietniu i pod jego koniec[33]. Rocznie samica składa jedno jajo, którym opiekuje się razem z samcem[33]. Są składane w maju i czerwcu, pisklęta wykluwają się w lipcu[33] (po 42-46 dniach inkubacji). Są karmione przez oboje rodziców[40]. Opierzają się we wrześniu[33]. Bardzo ważnym miejscem lęgów europejskich populacji są Wyspy Kanaryjskie, choć mało informacji na temat lęgów tajfunnika cienkodziobego pochodzi z tych wysp[33]. Najprawdopodobniej występuje na wszystkich wyspach i tam odbywa lęgi[33]. Na Gran Canarii znaleziono małego pisklaka w 2005 roku[33]. Prawdopodobnie największa kolonia na tej wyspie znajdowała się w pobliżu plaży Mogán w gminie o tej samej nazwie jeszcze w XX wieku, lecz została ona wytępiona przez koty domowe[33]. Na szczęście, na tej wyspie kanaryjskiej znajdywane są co roku dorosłe osobniki, blisko obszarów miejskich[33]. Powodem takich obserwacji mogą być tzw. zanieczyszczenia świetlne, które utrudniają polowania zwierzętom nocnym[33].

Opisywany gatunek gniazduje na terenach bogatych w rośliny, takie jak: lobularia nadmorska (Lobularia maritima)[41], manneczka indyjska (Eleusine indica)[42], Cicer canariense (endemit Wysp Kanaryjskich)[43] oraz pieprzyca wirginijska (Lepidium virginicum; gatunek inwazyjny występujący na wielu siedliskach np. na obszarach ruderalnych)[44].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje tajfunnika cienkodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[2]. W 2004 roku liczebność światowej populacji oszacowano na około 500 000 – 1 000 000 osobników[2]. Trend liczebności uznawany jest przez BirdLife International za stabilny, ze względu na brak istotnych zagrożeń oraz bardzo duży zasięg występowania[23]. Głównymi przeciwnikami tajfunników cienkodziobych są koty domowe (Felis catus/domestica?) oraz szczury śniade (Rattus rattus)[23]. Koty chętnie atakują te ptaki na klifach na Azorach, podobnie jak szczury[23]. Dodatkowo, jaszczurka z gatunku Teira dugesii także chętnie pożywia się jajami tych ptaków, jednak gady te nie wpływają zbytnio na populację tego tajfunnika[23]. Na wyspie Desertas ludzie eksploatują gniazda tajfunnika cienkodziobego w celu zdobycia pokarmu[23]. Wycieki ropy ze statków również znacząco wpływają na populacje europejskich osobników[23].

Przypisy

  1. Bulweria bulwerii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Bulweria bulwerii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. a b c Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko, Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters, [w:] Kompletna lista ptaków świata [online] [dostęp 2022-03-08] (pol.).
  4. W. Jardine, P.J. Selby, Illustrations of ornithology, t. 2, 1828, plate 65 (ang.).
  5. a b Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii), [w:] IBC: Internet Bird Collection [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-07] (ang.).
  6. a b c d e f F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen, Petrels, albatroses, [w:] IOC World Bird List (v.12.1) [online], 2022 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  7. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Stephen Marchant & Peter J. Higgins, Handbook of Australian, New Zealand and Antarctic Birds, 1990, s. 555–560, ISBN 978-0195530681 [dostęp 2022-04-10] (ang.).
  8. Procellaridae, [w:] Joseph del Hoyo i inni, Handbook of the Birds of the World, t. T. 1: Ostrich to Ducks, Lynx, 1992, ISBN 84-87334-09-1 [dostęp 2022-04-18] (ang.).
  9. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-05-01].
  10. Bulweria bulwerii Jardine and Selby 1828 (Bulwer's petrel), [w:] Fossilworks [online] [dostęp 2022-03-10] (ang.).
  11. Bulweria, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-05-01] (ang.).
  12. Ch.L. Bonaparte, Catalogo Metodico degli Uccelli Europei, „Nuovi Annali delle Scienze Naturali”, 1842, s. 426 (wł.).
  13. a b Andrea Estandía i inni, Substitution Rate Variation in a Robust Procellariiform Seabird Phylogeny is not Solely Explained by Body Mass, Flight Efficiency, Population Size or Life History Traits, 2021, s. 1–15, DOI10.1101/2021.07.27.453752 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  14. Michael Wink, John Penhallurick, Analysis of the taxonomy and nomenclature of the Procellariiformes based on complete nucleotide sequences of the mitochondrial cytochrome, „Emu”, 2004, s. 125–147 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  15. a b c d Simon B.Z. Gorta, Influx of pantropical Bulwer's petrel Bulweria bulwerii into the Tasman Sea, „Marine Ornithology”, 49, 2020, s. 145–150 [dostęp 2022-04-09] (ang.).
  16. a b Petrels, [w:] Tony Clarke, Birds of the Atlantic Islands, 2006, ISBN 978-0-7136-6023-4 [dostęp 2022-04-10] (ang.).
  17. a b c d e f Samantha R. Klein, Nicholas W. Daudt & Leandro Bugoni, Bulwer’s Petrel Bulweria bulwerii in Brazilian waters, „British Ornithologists’ Club”, 2012, s. 214–216 [dostęp 2022-04-09] (ang.).
  18. a b c d e f g h Bulwer's petrel Bulweria bulwerii (Jardine & Selby, 1828), [w:] New Zeland Birds Online [online] [dostęp 2022-04-10] (ang.).
  19. a b c d e Bulwer's Petrel Bulweria bulwerii, [w:] eBird, Cornell Lab of Ornithology [dostęp 2022-03-23] (ang.).
  20. a b c d e f g Kolonijne ptaki morskie, Ptaki morskie związane z wyspami, [w:] David Alderton, Encyklopedia ptaków świata, Dragon, 2020, s. 41, 213, ISBN 978-83-8172-650-4 [dostęp 2022-04-09] (pol.).
  21. Mike Carter, Tim Reid, A Bulwer's petrel 'Bulweria bulwerii' in Victoria, „Australian Bird Watcher”, 13 (4), 1989, s. 114–117, ISSN 0045-0316 [dostęp 2022-04-09] (ang.).
  22. a b c Edward s. Brinkley, Bulwer's petrel Bulweria bulwerii new to Virginia, „The Raven”, 78 (1), 2007, s. 15–19 [dostęp 2022-04-09] (ang.).
  23. a b c d e f g Species factsheet: Bulwer's petrel (Bulweria bulwerii), [w:] BirdLife International [online] [dostęp 2022-04-10] (ang.).
  24. a b c d e f g J.L. Mougin, Faithfulness to mate and nest site of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii at Selvagem Grande, „Marine Ornithology”, 1995, s. 15–18 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  25. a b c Mário Boieiro i inni, Invasive Argentine ants prey on Bulwer’s petrels nestlings on the Desertas Islands (Madeira) but do not depress seabird breeding success, „Journal for Nature Conservation”, 43, 2018, s. 35–38 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  26. a b Beneharo Rodríguez i inni, Introduced predators and nest competitors shape distribution and breeding performance of seabirds: feral pigeons as a new threat, „Biological Invasions”, 2022, DOI10.1007/s10530-022-02746-1 (ang.).
  27. a b c Efraín Hernández, Aurelio Martín, Manuel Nogales, Distribution and status of Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii Jardine & Selby, 1828) in the Canary Islands, Boletin do Museo Municipal de Funchal 1990, s. 5–16, ISSN 0870-3876 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  28. a b Javier Luzardo i inni, First breeding population of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii recorded on Gran Canaria (Canary Islands) – population size and morphometric data, „Marine Ornithology”, 2008, s. 159–162 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  29. a b W.R.P. Bourne, The birds of Cape Verde islands, „Ibis”, 97 (3), 1955, s. 508–556 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  30. a b L.R. Monteiro i inni, Status and Distribution of Fea's Petrel, Bulwer's Petrel, Manx Shearwater, Little Shearwater and Band-Rumped Storm-Petrel in the Azores Archipelago, „Waterbirds: The International Journal of Waterbird Biology”, 22 (3), 1999, s. 358–366, JSTOR1522111 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  31. a b Kazuto Kawakami, Kazuo Horikoshi, Recovery or change? Differences between in seabird fauna in island ecosystems before alien mammal disturbance and after alien mammal eradication, „Restoration Ecology”, 2021, DOI/10.1111/rec.13579 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  32. Steffen Oppel i inni, Recent observations suggest Bulwer's petrel Bulweria bulwerii might breed on St. Helena, „Marine Ornithology”, 40, 2012, s. 67–68 (ang.).
  33. a b c d e f g h i j k l J. Luzardo i inni, First breeding population of Bulwer's petrel Bulweria bulwerii recorded on Gran Canaria (Canary Islands) – population size and morphometric data, „Marine Ornithology”, 36, 2008, s. 159–162 [dostęp 2022-04-18] (ang.).
  34. a b c d e f Dark Bulweria nad Pseudobulweria petrels, [w:] Derek Onley, Paul Scofield, Albatrosses, Petrels and Shearwaters of the World, 2007, s. 60, ISBN 978-0713643329 [dostęp 2022-03-22] (ang.).
  35. a b c d e f g h i j k l m Lars Svensson, Ptaki. Najpełniejszy przewodnik do rozpoznawania ptaków Europy, Multico, 2018, s. 72–73, ISBN 978-83-7763-406-6 [dostęp 2022-04-09] (pol.).
  36. Marta Wantuch, Dariusz Wiejaczka, „Wpływ odpowiedzi immunologicznej na proces uczenia się śpiewu u zeberki Taeniopygia guttata” [online], 2005, s. 18 [dostęp 2022-04-19] (pol.).
  37. a b c d e f g h Verónica C. Neves, Dirk Nolf, M.R. Clarke, Diet of Bulwer's Petrel (Bulweria bulwerii) in the Azores, NE Atlantic, „Waterbirds”, 34 (3), 2011, s. 357–362, DOI10.1675/063.034.0310 [dostęp 2022-03-23] (ang.).
  38. a b J.-L. Mougin, M.-C. Mougin, Maximum diving depths for feeding attained by Bulwer's petrels (Bulweria bulwerii) during the incubation period, „Journal of Zoology”, 250 (1), 2000, s. 75–77, DOI10.1111/j.1469-7998.2000.tb00577.x [dostęp 2022-03-23] (ang.).
  39. a b c S. Waap i inni, The diet of a nocturnal pelagic predator, the Bulwer’s petrel, across the lunar cycle, „Scientific Reports”, 1384, 2017 [dostęp 2022-03-23] (ang.).
  40. a b Mark E. Hauber, The Book of Eggs: A Life-Size Guide to the Eggs of Six Hundred of the World's Bird Species, University of Chicago Press, 2014, s. 40, ISBN 978-0-226-05781-1 [dostęp 2022-04-19] (ang.).
  41. T.K. Lim, Lobularia maritima, „Edible Medicinal And Non-Medicinal Plants”, 2013, s. 628–632, DOI10.1007/978-94-007-7395-0_41 [dostęp 2022-04-18] (ang.).
  42. Ricardus M. Haber, Myrna T. Semaan, Two New Records from Lebanon: Chamaesyce nutans (Lag.) Small (Euphorbiaceae) and Eleusine indica (L.) Gaertner (Poaceae), „Turk J Bot”, 31, 2007, s. 341–343 (ang.).
  43. Pilar Martínez-Hidalgo i inni, Cicer canariense, an endemic legume to the Canary Islands, is nodulated in mainland Spain by fast-growing strains from symbiovar trifolii phylogenetically related to Rhizobium leguminosarum, „Systematic and Applied Microbiology”, 38 (5), 2015, s. 346–350, DOI10.1016/j.syapm.2015.03.011 [dostęp 2022-04-19] (ang.).
  44. Culiță SÎrbu i inni, Alien Species of Lepidium in the Flora of Romania: Invasion History and Habitat Preference, „Notulae botanice horti agrobotanici cluj-napoca”, 2014, DOI/10.15835/nbha4219420 [dostęp 2022-04-19] (ang.).

Linki zewnętrzne