Wit (biskup misyjny Litwy)

Wit
Data urodzenia	1190
Data śmierci	24 maja 1268?
	Biskup misyjny Litwy
Okres sprawowania	1253-1255
	Biskup sufragan wrocławski i poznański
Okres sprawowania	1255–1263/1268
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	dominikanin
Sakra biskupia	1253
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wit (zm. 24 maja prawdopodobnie w 1268) – polski dominikanin, biskup Litwy.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Nie wiemy nic o jego przeszłości. Należał do zakonu dominikanów. W 1253 roku został konsekrowany pierwszym biskupem misyjnym na Litwie po przyjęciu chrztu przez Mendoga dwa lata wcześniej^[1]. Sakrę miał przyjąć z rąk arcybiskupa Pełki. 8 maja 1254 Wit brał udział w uroczystościach translacji relikwii św. Stanisława w Krakowie. Z biskupiego okresu życia Wita dysponujemy również wzmianką o jego liście do papieża Innocentego IV, którego kopia przechowywana była w bibliotece dominikanów w Krakowie, a wraz z nią list, który spłonął w pożarze w 1850 roku^[2]. Około 1255 roku musiał zrzec się tej godności na skutek przeciwdziałania Krzyżaków. Po opuszczeniu Litwy, na mocy upoważnienia papieskiego, pełnił funkcję sufragana wrocławskiego do około 1260 roku, a następnie biskupa pomocniczego poznańskiego przynajmniej do 1263 roku. Był czczony jako błogosławiony^[3].

Śmierć Wita odnotowana została w nekrologu krakowskich dominikanów pod datą 24 maja bez podania roku. Od razu po śmierci miał dokonywać cudów wspólnie ze św. Jackiem, o czym informuje żywot tego świętego. Zdarzenia te zostały zapisane pod latami 1269, 1271, 1280 i 1289 (dwa wypadki). Żywot św. Jacka pochodzi z połowy XIV w., ale odnotowane tam cuda zostały oparte na zaginionym później rejestrze prowadzonym na bieżąco od 1268^[4].

Biskup Wit pojawia się w 1260 na dokumencie uposażenia kościoła maryjnego w Szprotawie i równocześnie przyznającym czterdziestodniowy odpust odwiedzającym tutejszy ołtarz maryjny. Biskup figuruje w dokumencie jako brat Vitus z Zakonu Kaznodziejskiego (łac. …de ordine fratrum predicatorum…)^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ J. Dobosz, M. Serwański (red.): Słownik władców Europy średniowiecznej. Poznań: 1998, s. 272.
↑ Szweda 2002 ↓, s. 329–343.
↑ P. Nitecki: Biskupi Kościoła katolickiego w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, s. 483.
↑ Szweda 2002 ↓, s. 330.
↑ Katedra w Szprotawie?, [w:] Zwiedzamy Szprotawę [dostęp 2021-03-24] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Adam Szweda. Problem biskupa litewskiego Wita. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 2002.

[1] J. Dobosz, M. Serwański (red.): Słownik władców Europy średniowiecznej. Poznań: 1998, s. 272.

[CITEREFSzweda2002329–343-2] Szweda 2002 ↓, s. 329–343.

[3] P. Nitecki: Biskupi Kościoła katolickiego w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, s. 483.

[CITEREFSzweda2002330-4] Szweda 2002 ↓, s. 330.

[5] Katedra w Szprotawie?, [w:] Zwiedzamy Szprotawę [dostęp 2021-03-24] .

[a-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Białystok

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

Biskupi misyjni	Jordan (968–982/984) Unger (982/992–1000)
Biskupi diecezjalni	Unger (1000–1012) Roman (1012?–1030) Ederam (ok. 1030?–przed 1049) Franko (1075?–?) Eckhard (1097/1102–1103?) Paweł I (ok. 1103?–po 1113) Goswin (?–?) Bogufał I (?–1146) Pean (1146–1152) Stefan (1152–1159) Bernard (1159–1164) Radwan (1164–1172) Cherubin (1172–1180) Arnold (ok. 1180–1186) Piotr Łabędź (1186–przed 1191) Benedykt (?–?) Mrokota (?–1196) Arnold (1196/1201–1211) Paweł II (1211–1242) Bogufał II (1242–1253) Piotr I (1253–1254) Bogufał III z Czerlina (1254–1264) Falenta (1265–1267) Mikołaj (1267–1278) Jan Wyszkowic (1278–1285) Jan Gerbicz (1285–1297) Andrzej Zaremba (1297–1317) Domarad Grzymała (1318–1324) Jan Doliwa (1325–1335) Jan Łodzia (1335–1346) Andrzej z Wiślicy (1347–1348) Wojciech Pałuka (1348–1355) Jan z Lutogniewa (1356–1374) Mikołaj z Kórnika (1375–1382) Jan Kropidło (1382–1384) Dobrogost z Nowego Dworu (1384–1394) Jan (1394–1395) Mikołaj Kurowski (1395–1399) Wojciech Jastrzębiec (1399–1412) Piotr Wysz (1412–1414) Andrzej Łaskarz (1414–1426) Mirosław Brudzewski (1426–1427) Stanisław Ciołek (1428–1437) Andrzej Bniński (1438–1479) Uriel Górka (1479–1498) Jan Lubrański (1498–1520) Piotr Tomicki (1520–1525) Jan Latalski (1525–1536) Jan z Książąt Litewskich (1536–1538) Stanisław Oleśnicki (1538–1539) Sebastian Branicki (1539–1544) Paweł Dunin Wolski (1544–1546) Benedykt Izdbieński (1546–1553) Andrzej Czarnkowski (1553–1562) Adam Konarski (1562–1574) Łukasz Kościelecki (1577–1597) Jan Tarnowski (1598–1600) Wawrzyniec Goślicki (1601–1607) Andrzej Opaliński (1607–1623) Jan Wężyk (1624–1627) Maciej Łubieński (1627–1631) Adam Nowodworski (1631–1634) Henryk Firlej (1635) Andrzej Szołdrski (1636–1650) Kazimierz Florian Czartoryski (1650–1655) Wojciech Tolibowski (1655–1663) Stefan Wierzbowski (1664–1687) Stanisław Jan Witwicki (1688–1698) Mikołaj Stanisław Święcicki (1699–1707) Michał Bartłomiej Tarło (1710–1715) Krzysztof Antoni Szembek (1716–1719) Piotr Franciszek Tarło (1721–1722) Jan Joachim Tarło (1722–1732) Stanisław Józef Hozjusz (1733–1738) Teodor Kazimierz Czartoryski (1739–1768) Andrzej Stanisław Młodziejowski (1768–1780) Antoni Onufry Okęcki (1780–1793) Ignacy Antoni Raczyński (1794–1806) Tymoteusz Gorzeński (1809–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Julius Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1946) Walenty Dymek (1946–1956) Antoni Baraniak (1957–1977) Jerzy Stroba (1978–1996) Juliusz Paetz (1996–2002) Stanisław Gądecki (od 2002)
Biskupi pomocniczy	Wit (1260–1263) Stefan ze Lwowa (1382–1384) Jan (1386–1404) Mikołaj (?–1397) Marek (1414–1424) Jan (1420–1439) Bernard (1449–1453) Mikołaj (1455–1463) Wincenty Wierzbięta (1469–1494) Wojciech z Bydgoszczy (1494–1506) Wojciech z Sochaczewa (1506–1529) Adrian Żakowski (1531–1539) Jakub Dziaduski (1540–1568) Stanisław Szedziński (1586–1604) Jan Węgorzewski (1573–1586) Jakub Brzeźnicki (1586–1604) Andrzej Rychlicki (1607–1616) Kasper Hap (1618–1619) Jan Trach Gniński (1619–1625) Jan Baykowski (1626–1650) Jan Branecki (1651–1655) Wojciech Grabowski (1656–1659) Maciej Marian Kurski (1661–1681) Kazimierz Jan z Bnina Opaliński (1680–1681 koadiutor) Hieronim Wierzbowski (1682–1712) Piotr Franciszek Tarło (1713–1717) Bernard Gozdzki (1722–1725) Karol Samuel Poniński (1725–1727) Baltazar Wilksycki (1728–1729) Franciszek Kaznowski (1729–1732) Adam Stanisław Grabowski (1733–1736) Józef Tadeusz Kierski (1736–1768) Józef Pawłowski (1748–1759) Władysław Klemens Walknowski (1768–1779) Ludwik Józef de Mathy (1779–1802) Franciszek Ksawery Rydzyński (1781–1795) Jan Chrzciciel Albertrandi (1796–1798) Stanisław Żarnowiecki (1805–1808) Józef Chełkowski (1833–1837) Jan Kanty Dąbrowski (1843–1853) Franciszek Stefanowicz (1855–1871) Jan Chryzostom Janiszewski (1871–1891) Edward Likowski (1887–1914) Paweł Jedzink (1915–1918) Stanisław Kostka Łukomski (1920–1926) Karol Radoński (1927–1929) Walenty Dymek (1929–1946) Franciszek Jedwabski (1947–1975) Tadeusz Etter (1959–1984) Marian Przykucki (1974–1981) Stanisław Napierała (1980–1992) Zdzisław Fortuniak (1982–2014) Marek Jędraszewski (1997–2012) Grzegorz Balcerek (od 1999) Damian Bryl (2013–2021) Szymon Stułkowski (2019–2022) Jan Glapiak (od 2021)