Hieronim Rozdrażewski (zm. 1600)

Hieronim Rozdrażewski
	Biskup kujawski
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	ok. 1546 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	6 lutego 1600 ; Rzym
	Biskup kujawski
Okres sprawowania	1582–1600
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	6 listopada 1581
Sakra biskupia	1582

Hieronim Rozdrażewski herbu Doliwa (ur. ok. 1546 w Krakowie, zm. 6 lutego 1600 w Rzymie) – pochodzący z wielkopolskiego rodu Rozdrażewskich dyplomata i duchowny katolicki, biskup kujawski, sekretarz wielki koronny od 1574 roku^[1], prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1574–1581^[2], sekretarz królewski Zygmunta II Augusta i Stefana Batorego^[3], bibliofil, mecenas sztuki.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Stanisława Rozdrażewskiego (kasztelana rogozińskiego, zm. 1564) i Zuzanny z Myszkowskich. W dzieciństwie przebywał wraz z braćmi we Francji, na dworze Henryka Walezego; nauki pobierał w latach 1561–1568 w Ingolstadt i w Rzymie. Uzyskał święcenia kapłańskie od papieża Piusa V.

W 1567 otrzymał prepozyturę katedralną we Wrocławiu; ze względu na silny opór kapituły objął ją jednak dopiero w 1570. Od 1573 brał udział w życiu politycznym Polski; w tym czasie jego obowiązki we Wrocławiu pełnił na jego prośbę przyszły biskup Andreas von Jerin. W 1575 podpisał elekcję cesarza Maksymiliana II Habsburga^[4].

W 1578 Rozdrażewski zrezygnował z prepozytury na rzecz Jerina, a w 1582 dzięki poparciu Stefana Batorego objął biskupstwo kujawskie; tam udało mu się, dzięki zręcznej polityce, uzyskać od papieża Klemensa VIII dodatkowe uprawnienia umacniające go na tym stanowisku. W 1589 roku był sygnatariuszem traktatu bytomsko-będzińskiego^[5].

W 1584 ulokował wieś w centralnej Polsce, nadając jej nazwę Rozdrażew, wprost powiązaną z jego nazwiskiem. Ze względu na trudność wymowy, nazwa przez wieki ewoluowała aż do obecnej postaci, która brzmi Zarzew. Dziś to jedno z większych osiedli mieszkaniowych wschodniej części miasta Łodzi^[6].

W latach 1582–1600 przekształcił wnętrza i rozbudował zamek w Raciążku (woj. kujawsko-pomorskie), tworząc z niej obronną rezydencję w stylu późnego renesansu. Dysponował także rezydencją (zachowanym do dziś zespołem pałacowym biskupów kujawskich) w Wolborzu. W 1586 ufundował we wrocławskiej katedrze epitafium swojej matki.

Hieronim Rozdrażewski miał starszych braci: Jana (zm. 1585) oraz Stanisława (1540–1619), jezuitę i pierwszego rektora Kolegium Jezuitów w Pułtusku; młodszy brat Krzysztof (ur. 1547) w służbie u Stefana Batorego zginął trafiony rosyjską kulą w oblężeniu Wielkich Łuk w 1580. Miał też dwie siostry Annę i Dorotę, a także jeszcze jednego brata Mikołaja, który jednak najpewniej zmarł w dzieciństwie^[a]. Stryjecznym bratem Hieronima był podkomorzy i kasztelan poznański Jan Rozdrażewski.

Zgodnie z ostatnim życzeniem, wyrażonym u schyłku życia przez ciężko chorego biskupa, jego ciało pochowano w kościele Il Gesù w Rzymie.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ W aktach rodziny Rozdrażewskich Mikołaj wymieniony jest tylko raz, w 1550.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku: spisy pod red. Antoniego Gąsiorowskiego; oprac. Krzysztof Chłapowski [et al]; Polska Akademia Nauk, Biblioteka Kórnicka, Instytut Historii, Kórnik 1992, s. 146.
↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock: monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.
↑ Mirosław Korolko, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991, s. 232.
↑ Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, Wilno 1758, t. I, s. 231.
↑ Łódzkie gawędy. Skąd się wzięła nazwa „Zarzew”? Oryginał był zbyt trudny [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2021-11-10] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000, s. 712, ISBN 83-7023-749-5.
Polski Słownik Biograficzny

[akt-7] W aktach rodziny Rozdrażewskich Mikołaj wymieniony jest tylko raz, w 1550.

[gą-1] Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku: spisy pod red. Antoniego Gąsiorowskiego; oprac. Krzysztof Chłapowski [et al]; Polska Akademia Nauk, Biblioteka Kórnicka, Instytut Historii, Kórnik 1992, s. 146.

[2] Antoni Julian Nowowiejski, Płock: monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.

[3] Mirosław Korolko, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991, s. 232.

[ki-4] Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.

[do-5] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, Wilno 1758, t. I, s. 231.

[6] Łódzkie gawędy. Skąd się wzięła nazwa „Zarzew”? Oryginał był zbyt trudny [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2021-11-10] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

Biskupi diecezjalni kujawsko-pomorscy	Swidger (1133) Warner (1148) Onold (1161–1180) Stefan (1187–1198) Ogerius (1206–1212) Barta (1213–1220) Michał (1222–1252) Wolimir (1252–1275) Albierz (Wojciech) (1275–1283) Wisław (1283–1300) Gerward (1300–1323) Maciej z Gołańczy (1324–1364) Zbylut z Wąsosza (1364–1383) Teodoryk (1383) Jan Kropidło (1384–1389) Henryk VIII legnicki (1389–1398) Mikołaj Kurowski (1399–1402) Jan Kropidło (1402–1421) Jan Pella (1421–1428) Jan Szafraniec (1428–1433) Władysław Oporowski (1433–1449) Jan Gruszczyński (1450–1463) Jan Lutkowic z Brzezia (1463–1464) Jakub z Sienna (1464–1472) Zbigniew Oleśnicki (1473–1481) Andrzej Oporowski (1481–1483) Piotr z Bnina Moszyński (1484–1493) Krzesław Kurozwęcki (1494–1503) Wincenty Przerębski (1503–1513) Maciej Drzewicki (1513–1531) Jan Karnkowski (1531–1538) Łukasz Górka (1538–1542) Mikołaj Dzierzgowski (1542–1546) Andrzej Zebrzydowski (1546–1551) Jan Drohojowski (1551–1557) Jakub Uchański (1557–1565) Mikołaj Wolski (1565–1567) Stanisław Karnkowski (1567–1580) Hieronim Rozdrażewski (1581–1600) Jan Tarnowski (1600–1603) Piotr Tylicki (1603–1607) Wojciech Baranowski (1608) Maciej Pstrokoński (1608–1609) Wawrzyniec Gembicki (1610–1616) Paweł Wołucki (1616–1622) Andrzej Lipski (1622–1631) Maciej Łubieński (1631–1642) Mikołaj Wojciech Gniewosz (1642–1654) Kazimierz Florian Czartoryski (1654–1673) Jan Gembicki (1674–1675) Stanisław Sarnowski (1675–1680) Bonawentura Madaliński (1680–1691) Stanisław Kazimierz Dąmbski (1691–1700) Stanisław Szembek (1700–1705) Konstanty Felicjan Szaniawski (1705–1720) Krzysztof Antoni Szembek (1720–1739) Adam Stanisław Grabowski (1739–1741) Walenty Aleksander Czapski (1741–1751) Antoni Sebastian Dembowski (1751–1763) Antoni Kazimierz Ostrowski (1763–1776) Józef Ignacy Rybiński (1777–1806) Franciszek Skarbek-Malczewski (1815–1818)
Biskupi diecezjalni kujawsko-kaliscy	Andrzej Wołłowicz (1818–1822) Józef Szczepan Koźmian (1822–1831) Walenty Maciej Tomaszewski (1836–1850) Jan Michał Marszewski (1856–1867) Wincenty Teofil Popiel (1875–1883) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz (1883–1902) Stanisław Zdzitowiecki (1902–1925)
Biskupi diecezjalni włocławscy	Stanisław Zdzitowiecki (1925–1927) Władysław Krynicki (1927–1928) Karol Radoński (1928–1951) Antoni Pawłowski (1951–1968) Jan Zaręba (1968–1970 adm. apost.) Jan Zaręba (1970–1986) Henryk Muszyński (1987–1992) Bronisław Dembowski (1992–2003) Wiesław Mering (2003–2021) Krzysztof Wętkowski (od 2021)
Biskupi pomocniczy	Stefan? (1347–1348) Jan (1349) Benedykt Vallati? (po 1364–przed 1380) Dominik de Firmo? (po 1373–przed 1380) Stefan ze Lwowa (1384–1416/1417) Jan Kaldeborn (1402–1411/1412) Ulryk Prunhofer (1414/1415–1417) Wacław Sporer (1417?–1421?) Godswin Comhaer? (1437) Jan Scheffchen (1438–1442) Jan (1440–1447) Jan (1444) Mikołaj Rusin (1447–1474) Aleksander Myszczyński (1514–1540) Jan Dziaduski (1540–1543) Maciej Walerian z Warszawy (1543–1547) Adam Mierchowski (1565–1574) Andrzej Blinowski (1574) Maciej Wielicki (1581–1585) Jan Rozdrażewski Nowomiejski (1587–1597) Franciszek Łącki (1597–1617) Baltazar Miaskowski (1617–1632) Krzysztof Charbicki (1634–1638) Wacław Paprocki (1639–1642) Piotr Mieszkowski (1643–1648) Mikołaj Krasicki (1649–1652) Walerian Wilczogórski (1652–1653) Stanisław Domaniewski (1654–1677) Piotr Paweł Mieszkowski (1678–1692) Andrzej Albinowski (1695–1706) Wojciech Ignacy Bardziński (1709–1723) Franciszek Antoni Kobielski (1725–1736) Aleksander Tomasz Działyński (1737–1739) Franciszek Kanigowski (1740–1759) Antoni Kazimierz Ostrowski (1758–1763 koadiutor) Jan Dembowski (1759–1788) Józef Ignacy Rybiński (1774–1777 koadiutor) Maciej Grzegorz Garnysz (1776–1781) Ludwik Stanisław Górski (1781–1799) Marcin Chyczewski (1789–1796) Feliks Łukasz Lewiński (1795–1819) Józef Marceli Dzięcielski (1819–1825) Józef Goldtmann (1838–1844) Tadeusz Łubieński (1844–1861) Karol Ludwik Pollner (1884–1887) Henryk Piotr Kossowski (1889–1903) Władysław Krynicki (1918–1927) Wojciech Owczarek (1918–1938) Michał Kozal (1939–1943) Franciszek Korszyński (1946–1962) Kazimierz Majdański (1962–1979) Jan Zaręba (1963–1968) Czesław Lewandowski (1973–1997) Roman Andrzejewski (1981–2003) Stanisław Gębicki (2000–2020)