Roman Górecki
![]() Roman Górecki 1927 | |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1889 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
9 sierpnia 1946 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1928 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
1 Pułk Piechoty |
Stanowiska |
oficer rachunkowy pułku |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca |
prezes Banku Gospodarstwa Krajowego |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Minister przemysłu i handlu | |
Okres |
od 13 października 1935 |
Poprzednik | |
Następca |
Roman Górecki (ur. 27 sierpnia 1889 w Starej Soli, zm. 9 sierpnia 1946 w Iscoyd Park (Whitchurch), hrabstwo Shropshire) – polski doktor nauk prawnych, oficer Legionów Polskich, generał brygady Wojska Polskiego, bankowiec, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, minister przemysłu i handlu II RP, prezes Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, prezes WKS „Legia” Warszawa i pierwszy prezes Ligi Piłki Nożnej, prezes Polskiego Touring Klubu, prezes Rady Głównej Ligi Morskiej i Rzecznej, wolnomularz[1], członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich[2], Przewodniczący Głównej Komisji Rewizyjnej Związku Legionistów Polskich od 1936 roku[3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
Jego stryjem był Apolinary Górecki, nauczyciel w Zborowie[4]. W czasie nauki w gimnazjum w Tarnowie Roman Górecki został członkiem Organizacji Młodzieży Narodowej. W 1908 przeniósł się do Lwowa i rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Został członkiem „Zarzewia” i PTG „Sokół” oraz instruktorem Polskich Drużyn Strzeleckich. W 1910 ukończył kurs podoficerski, a dwa lata później kurs oficerski PDS. W 1914 uzyskał na Uniwersytecie Lwowskim tytuł doktora praw i rozpoczął praktykę sądową.
I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
W momencie wybuchu wojny przebywał na kuracji w Szczawnicy w związku z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
W sierpniu 1914 na czele zorganizowanego przez siebie plutonu strzelców wstąpił do Legionów Polskich. Do października tego roku pełnił służbę frontową w 1 pułku Legionów. Ze względu na stan zdrowia przeniesiony został do służby administracyjnej. Pełnił służbę w batalionie uzupełnień, a następnie na stanowisku komendanta i wykładowcy Szkoły Podoficerów Rachunkowych oraz od lipca 1915 oficera rachunkowego 6 pułku piechoty Legionów i komendanta Polowej Szkoły Oficerów Administracyjnych. W 1916 został II zastępcą szefa Intendentury Komendy Legionów. We wrześniu 1917 przeniesiony został do Komendy Polskiego Korpusu Posiłkowego. W lutym 1918 został awansowany do stopnia kapitana i mianowany szefem Intendentury Polskiego Korpusu Posiłkowego.
W międzyczasie odbył staż w Intendenturze IV Korpusu (niemieckiego) w Magdeburgu i ukończył Kurs Intendentów przy Ministerstwie Wojny w Wiedniu. 12 lutego 1918 żołnierze II Brygady Legionów dowiedzieli się o pokoju brzeskim. Dzień później podczas odprawy w komendzie korpusu wygłosił stanowcze przemówienie, w którym wezwał do wypowiedzenia posłuszeństwa Naczelnej Komendzie cesarskiej i królewskiej armii. W nocy z 14 na 15 lutego wziął udział w naradzie dowódców 2 i 3 pułku piechoty Legionów, artylerii, wojsk technicznych i komendy korpusu, na której podjęto decyzję o przebiciu się przez linię frontu i dołączeniu do II Korpusu Polskiego. 15 lutego aresztował dowódcę korpusu, generała Zygmunta Zielińskiego, który był przeciwny wypowiedzeniu posłuszeństwa Austriakom. W nocy z 15 na 16 lutego linię frontu przekroczyły tylko dwa pułki piechoty. 2 pułk piechoty przebił się bojem pod Rarańczą. Pozostałe oddziały korpusu zostały otoczone i rozbrojone, a następnie umieszczone w obozach w Huszt, Stebliwce(ukr.) (węg. Száldobos), Sokirnicy(ukr.) (węg. Szeklence), Dułowie(ukr.) (węg. Dulfalva), Taraczkös na Zakarpaciu i Talaborfalva na terenie komitatu Marmaros-Sziget.
Aresztowanie i proces[edytuj | edytuj kod]
Razem ze 174 oficerami został osadzony w więzieniu w Marmaros-Sziget. Jako inicjator protestu Brygady został głównym podejrzanym w procesie o zdradę stanu (dosł. o zbrodnię przeciw mocy wojennej państwa w czasach wojennych w porozumieniu z nieprzyjacielem w myśl art. 328a wojskowego kodeksu karnego[5]). Początkowo miał być sądzony w trybie doraźnym co groziło wymierzeniem kary śmierci. Ostatecznie sprawę rozpatrywał sąd wojenny w trybie zwykłym. Wraz z nim sądzony był Włodzimierz Zagórski, ksiądz Józef Panaś i rotmistrz żandarmerii Norbert Okołowicz oraz 88 oficerów, 240 podoficerów i 3 sanitariuszki. 28 maja otrzymał akt oskarżenia. 9 czerwca rozpoczął się właściwy proces. Trwał kilka tygodni po czym został przerwany. Do jego wznowienia nie doszło z uwagi na sytuację militarną i polityczną oraz protesty parlamentarnego Koła Polskiego w Wiedniu. Po kapitulacji Bułgarii (29 września) cesarz Karol I wydał oświadczenie o umorzeniu postępowania. 10 października zwolniony z więzienia. Wraz z innymi więźniami skierowany do służby w Wojsku Polskim. Jako kapitan intendent Polskiego Korpusu Posiłkowego reskryptem Rady Regencyjnej z 25 października 1918 roku został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego w randze majora intendenta[6].
Służba w Wojsku Polskim[edytuj | edytuj kod]
Po przybyciu do Warszawy został przyjęty do Wojska Polskiego, w którym kolejno zajmował stanowiska:
- szefa Sekcji Gospodarczej Królewsko-Polskiej Komisji Wojskowej przy Prezydencie Rady Ministrów (październik – listopad 1918),
- szefa Sekcji Gospodarczej Ministerstwa Spraw Wojskowych (listopad – grudzień 1918),
- szefa Sekcji Budżetowej Departamentu IV Gospodarczego MSWojsk. (1918 – 1919)
- zastępcy szefa Departamentu Gospodarczego MSWojsk. (1919 – 1920)
10 marca 1920, w związku z reorganizacją ministerstwa, został mianowany pomocnikiem szefa Oddziału IV Zaopatrzenia i Komunikacji Sztabu Generalnego (był wówczas majorem intendentem)[7]. 1 czerwca 1921 minister spraw wojskowych, w wykonaniu art. 19 dekretu Naczelnego Wodza z 11 kwietnia „O zadaniach i organizacji Kontroli Administracji Wojskowej”, mianował go pułkownikiem Korpusu Kontrolerów Wojskowych[8]. Od 20 grudnia 1921 do 12 kwietnia 1922 pełnił obowiązki szefa Wojskowej Kontroli Generalnej. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 4. lokatą w korpusie oficerów kontrolerów[9]. 31 marca 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 15. lokatą w korpusie generałów[10]. 2 maja 1924 Prezydent RP mianował go szefem Korpusu Kontrolerów[11]. 23 lipca 1926 Prezydent RP Ignacy Mościcki zwolnił go ze stanowiska szefa Korpusu Kontrolerów i mianował zastępcą I Wiceministra Spraw Wojskowych – szefa Administracji Armii[12]. Z dniem 14 lipca 1927 został zwolniony ze stanowiska[13], a z dniem 15 stycznia 1928 przeniesiony w stan nieczynny na okres 12 miesięcy z prawem noszenia munduru[14].
W listopadzie 1924 był jednym z oficerów, którzy podali się do dymisji w ramach tzw. strajku generałów[15][16].
31 maja 1926 w Warszawie, bezpośrednio po tym jak Zgromadzenie Narodowe wybrało Józefa Piłsudskiego Prezydentem RP zebrał grupę oficerów, z którymi udał się pod pomnik księcia Józefa Poniatowskiego na placu Saskim. Tam, jak relacjonuje Marian Romeyko „stanąwszy na baczność przed pomnikiem, złożył o tym „meldunek” księciu Józefowi ... Incydent ten był szeroko komentowany w kołach oficerskich, i nie tylko oficerskich. Zapewniano przy tym, że Poniatowski, wysłuchawszy, ani drgnął, natomiast koń Marka Aureliusza z rzymskiego Kapitolu, pomny dawnych dziejów, rżał radośnie, patrząc Góreckiemu w oczy.”
Działalność państwowa i społeczna[edytuj | edytuj kod]
W latach 1927–1935 i 1936–1939 był prezesem Banku Gospodarstwa Krajowego, w latach 1927–1933 również prezesem The British and Polish Trade Bank w Gdańsku. Od 13 października 1935 do 15 maja 1936 pełnił funkcję ministra przemysłu i handlu w rządzie Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego. W latach 1928–1939 był organizatorem i prezesem Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, a także założycielem polskiej sekcji Międzynarodowej Federacji Byłych Kombatantów (FIDAC), od 1932 był wiceprezesem, a w latach 1937–1938 prezesem tej organizacji. Ponadto w 1926 został prezesem WKS „Legia” Warszawa[17]. Stworzył faktyczne podstawy działalności klubu, zorganizował jego finansowanie i przeprowadził budowę stadionu „Legii”. Był także jednym z organizatorów i pierwszym prezesem Ligi Piłki Nożnej (jako p.o. prezesa od 6 stycznia 1927, jako prezes od 1 marca 1927, do 8 stycznia 1928). W 1928 został wybrany prezesem Polskiego Touring Klubu. Na tym stanowisku podejmował działania zmierzające do scalenia istniejących towarzystw turystycznych oraz promował i podkreślał znaczenie turystyki w życiu gospodarczym kraju. W latach 1929–1930 był prezesem Rady Głównej Ligi Morskiej i Rzecznej.
Po kampanii wrześniowej przez Rumunię i Francję ewakuował się do Anglii. W Glasgow prowadził wykłady z bankowości dla polskich studentów. Zmarł 9 sierpnia 1946 w 4 Szpitalu Wojennym w Iscoyd Park. Został pochowany na cmentarzu miejskim w Whitchurch w Wielkiej Brytanii[18].
3 lipca 1922 roku w Warszawie zawarł związek małżeński z Haliną Romanówną[19].
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- chorąży intendent – 5 maja 1915[20]
- podporucznik intendent – 7 lipca 1915[20]
- porucznik intendent – 15 grudnia 1915[20]
- kapitan intendent – luty 1918
- major intendent – wrzesień 1918
- pułkownik intendent – wrzesień 1920 (awansowany z pominięciem stopnia podpułkownika)
- pułkownik Korpusu Kontrolerów Wojskowych – 1 czerwca 1921, zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 4. lokatą w korpusie oficerów kontrolerów
- generał brygady – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 15. lokatą w korpusie generałów
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[21]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)[21][22]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[21]
- Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)[23]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[24]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)[21]
- Złoty Krzyż Zasługi (7 lipca 1931)[25]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[21]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[21]
- Krzyż Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego[26]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[27]
- Krzyż Legionowy[28]
- Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja)[21]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (1921, Francja)[21][29]
- Komandor Orderu Leopolda (Belgia)[21]
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Belgia)[21]
- Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[21]
- Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)[21]
- Wielki Oficer Orderu Korony Włoch (Włochy)[21]
- Wielki Oficer Orderu Alawitów (Maroko)[21]
- Krzyż Wielki Orderu Oranje-Nassau (Holandia)[21]
- Medal Zwycięstwa (Francja)[21][21]
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Rola BGK w życiu gospodarczym Polski, Warszawa 1928.
- Gospodarczy dorobek Polski w latach 1918–1939, Londyn 1946.
- Z moich wspomnień we Wspomnienia legionowe, tom I, s. 172.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905-1928. Warszawa 1984, s. 232.
- ↑ Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.
- ↑ Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.
- ↑ Zgon ś. p. Apolinarego Góreckiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 297 z 29 grudnia 1936.
- ↑ Przed sądem w Marmaros-Sziget. „Ziemia Lubelska”. Nr 274, s. 2, 14 czerwca 1918.
- ↑ Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej, 1918, R. 1, nr 1, Warszawa 1918, s. 7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 27 marca 1920 roku, s. 228.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 4 czerwca 1921 roku, s. 1022.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 297.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 32 z 02.04.1924 r.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 52 z 29.05.1924 r.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 31 lipca 1926 r., Nr 30, s. 236.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 6 sierpnia 1927 r., Nr 20, s. 229.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 20 stycznia 1928 roku, s. 11.
- ↑ Jerzy Rawicz: Do pierwszej krwi. Warszawa: Czytelnik, 1974, s. 99–115.
- ↑ Ludwik Stomma: Skandale polskie. Warszawa: Demart, 2008, s. 131–136. ISBN 978-83-7427-422-7.
- ↑ Robert Gawkowski: Kiedy powstała warszawska „Legia”. mowiawieki.pl. [dostęp 2014-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-06-02)].
- ↑ Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952, s. 23.
- ↑ Ślub pułk. dr Romana Góreckiego. „Polska Zbrojna”. 183, s. 5, 1922-07-09. Warszawa.
- ↑ a b c Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 62.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 220–221.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za wybitne zasługi w służbie państwowej”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 24.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 155, poz. 223 „za zasługi na polu pracy społecznej na terenie związków b. wojskowych”.
- ↑ Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705-1990. T. 1. Zielona Góra: Kanion, 1992, s. 244.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 282.
- ↑ Na podstawie https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Gen_Roman_Górecki.jpg.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 97.
- Piotr Stawecki , Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, s. 125, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 .
- Zdzisław Nicman – Jeden z twórców Polski Niepodległej, Polska Zbrojna Nr 166 z 1996.
- Tadeusz Böhm – Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918–1939, Wyd. Bellona, Warszawa 1994, s. 46, 128–129, ISBN 83-11-08368-1.
- Tadeusz Białas – Liga Morska i Kolonialna 1930–1939, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983, s. 26–27, 34, ISBN 83-215-3257-8.
- Wacław Lipiński – Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1990, Wyd. I, s. 208–213, 217, 221–222, ISBN 83-85218-00-9.
- Mieczysław Wrzosek – Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914–1918, Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1990, s. 351–360, ISBN 83-214-0724-2.
- Andrzej Garlicki, Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1988, s. 387, ISBN 83-07-01715-7, OCLC 835004697 .
- Andrzej Gowarzewski i inni 90 lat PZPN, wyd. GiA, Katowice 2010, s. 41, 45, ISBN 978-83-88232-35-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Umiński, Polski Touring Klub a Polskie Towarzystwo Krajoznawcze
- Grzegorz Karpiński, Rafał Ślaski, Stadion Wojska Polskiego
- Roman Górecki – dzieła w bibliotece Polona
.
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie
- Absolwenci Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego
- Członkowie centralnych władz organizacyjnych Związku Legionistów Polskich
- Członkowie Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny
- Członkowie Komendy Legionów Polskich 1914–1918 (Austro-Węgry)
- Członkowie Ligi Morskiej i Kolonialnej (1930–1939)
- Członkowie Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”
- Członkowie Polskich Drużyn Strzeleckich
- Członkowie Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich
- Członkowie Towarzystwa „Sokół”
- Generałowie brygady II Rzeczypospolitej
- Internowani w Chust
- Internowani w Dulfalvie
- Internowani w Talaborfalva
- Ludzie urodzeni w Starej Soli
- Ministrowie przemysłu i handlu II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Legionowym
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie Polskiego Korpusu Posiłkowego
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Polacy odznaczeni Orderem Alawitów
- Polacy odznaczeni Orderem Korony (Belgia)
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Włoch
- Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)
- Polacy odznaczeni Orderem św. Sawy
- Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku
- Polscy działacze piłkarscy
- Polscy prawnicy
- Polscy wolnomularze (II Rzeczpospolita)
- Prezesi banków II Rzeczypospolitej
- Prezesi Legii Warszawa
- Pułkownicy intendenci II Rzeczypospolitej
- Pułkownicy Korpusu Kontrolerów awansowani na generała brygady
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1889
- Zmarli w 1946
- Żołnierze Polskiego Korpusu Posiłkowego
- Żołnierze Wojska Polskiego (Rada Regencyjna)