Schronisko na Policy
49°37′35″N 19°38′41″E/49,626389 19,644722
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
ok. 1100 m n.p.m. |
| Data otwarcia |
16 grudnia 1935 |
| Data zamknięcia |
lato 1944 |
| Właściciel |
Oddział Jordanowski PTT |
Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°37′35″N 19°38′41″E/49,626389 19,644722
| |
Schronisko PTT na Policy – nieistniejące obecnie schronisko turystyczne Oddziału Jordanowskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego funkcjonujące w drugiej połowie lat 30. XX wieku. Położone było w Paśmie Policy w Beskidzie Żywieckim. Spłonęło w czasie II wojny światowej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Jednym z pierwszych zadań zawiązanego w 1933 roku Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Jordanowie było podjęcie kroków zmierzających do budowy własnego obiektu turystycznego. Po zaledwie kilku miesiącach od rozpoczęcia działalności Oddział uzyskał od gminy Sidzina w drodze darowizny jednomorgową parcelę w Paśmie Policy[1][2]. Budowa schroniska wpisywała się w plan zagospodarowania terenów górskich przyjęty na Zjeździe Turystycznym w Jaremczu w czerwcu 1934 roku[2][3] i ponownie rok później w Wiśle[4][5].
Młody oddział jordanowski miał być wspierany finansowo i organizacyjne przez Zarząd Główny oraz Oddziału PTT w Łodzi. Pierwotnie prace budowlane planowano rozpocząć latem 1934 roku, jednak z różnych przyczyn termin nie został dotrzymany[6][7][8][9][10]. 14 października 1934 r. na Policę udała się komisja terenowa pod przewodnictwem Kazimierza Sosnowskiego, która ustaliła dokładną lokalizację mającego powstać schroniska. Teren przekazany przez gminę Sidzina znajdował się na południowych stokach Jasnej Grapy i pozbawiony był drzew (stanowił karczowisko, polesisko). Komisja zdecydowała o zmianie miejsca budowy – wybrano nowy punkt: położony blisko źródeł wody, na wysokości ok. 1100 m n.p.m., 200 metrów poniżej głównego grzbietu, jednak wobec braku roślinności dobrze widoczny z przebiegającego tam szlaku głównego[6][9]. W literaturze z epoki wskazywano, że jest to miejsce „między szczytem Urwanicy 1106 m a szczytem Krupowej Hali 1247 m”[9] oraz „pomiędzy szczytem Policy a Krupową Halą”[11]. Plac budowy wymagał co prawda oczyszczenia z pozostałych karp, jednak w przeciwieństwie do pierwotnej lokalizacji konieczne było jedynie niewielkie wyrównanie terenu[9]. W konsekwencji początek robót przesunięto na wiosnę 1935 roku[8].
Do tego czasu dokonano wpisu prawa własności PTT do księgi wieczystej, rozpoczęto też zwożenie na miejsce materiału budowlanego[6][9][12]. Także w 1935 wobec narastających nieporozumień zdecydowano o zakończeniu współpracy z Oddziałem z Łodzi, wobec czego pełną odpowiedzialność za budowę przejął oddział jordanowski[2][9][12].
Podmurówka schroniska była gotowa we wrześniu 1935 roku[6], a drewniany parterowy budynek z poddaszem zamknięto w stanie surowym 12 października tego roku[2][11]. Do użytku turystów został oddany 16 grudnia[6][13], natomiast pełnowymiarową działalność jako schronisko rozpoczął wiosną 1936 roku[2]. Obiekt był zagospodarowane całorocznie[4][6][14]. Początkowo składał się z jednej sypialni z 14 łóżkami, jadalni (gdzie można było wstawić dwa rozkładane łóżka polowe), umywalni, kuchni i sieni[4][6][13]. Pierwotne ceny za nocleg wynosiły 1,30 zł dla członków PTT oraz 2 zł dla pozostałych zainteresowanych[13]. W schronisku działała stacja ratunkowa[15]. Dzierżawcą został Kazimierz Knysz[6].
W 1937 schronisko przeszło niewielką rozbudowę – na poddaszu urządzono dwa pokoje, które oddano do użytku w październiku[16]. W kolejnym roku wykończono je, a jeden z nich umeblowano[17]. Uzyskano w ten sposób 10 dodatkowych miejsc noclegowych na siennikach[15].
Po wybuchu w 1939 roku II wojny światowej schronisko opuszczono, a pozbawione gospodarza było dewastowane – pozbawiono je szyb w oknach, klamek, zamków i całego wyposażenia. W 1941 roku niemieckie władze okupacyjne wyremontowały budynek, doprowadziły do niego linię telefoniczną i utworzyły tam placówkę straży granicznej[6] (przez Policę i Czernic przebiegała nowa granica Generalnego Gubernatorstwa i Słowacji)[18].
Okoliczne góry były przy tym miejscem koncentracji partyzantów polskich (najbardziej aktywny oddział AK Harnaś) oraz radzieckich[2]. Atak na placówkę graniczną w 1943 roku, choć ostatecznie zakończony niepowodzeniem, wywołał skutek w postaci likwidacji posterunku i ponownego opuszczenia budynku schroniska. Niedługo później Niemcy próbowali przywrócić je dla ruchu turystycznego. Gospodarzem został Eugeniusz Glatman, jednak po jego rezygnacji latem 1944 roku obiekt raz jeszcze pozostawał pusty[6], a jedynie niekiedy wykorzystywany był przez partyzantkę jako tymczasowe schronienie[2].
Schronisko uległo zniszczeniu 14 października 1944 r. podczas szeroko zakrojonej akcji pacyfikacyjnej niemieckiego okupanta wymierzonej przeciwko partyzantom. W rejon Policy skierowano znaczne siły Wehrmachtu, co spowodowało wycofanie się oddziałów partyzanckich. Opuszczone schronisko podpalono, w wyniku czego doszczętnie spłonęło[2][6][19].
W 1955 roku na tym samym miejscu (częściowo na fundamentach starego schroniska) staraniem Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego został wybudowany nowy obiekt nazwany schroniskiem na Hali Krupowej[2][19].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]W pobliżu schroniska w okresie jego działalności przebiegały następujące szlaki turystyczne:
Główny Szlak Karpacki biegnący od Babiej Góry, przez Policę, Urwanicę i Naroże do Bystrej a dalej do Jordanowa,
odgałęzienie zamiast do Bystrej sprowadzające do Osielca,
szlak z Podwilka przez Zubrzycę Górną i Czernic na Policę,
szlak z Bystrej przez Sidzinę na Policę doliną Zakulawki (Psią Doliną)[20][21] (pierwotnie znaki niebieskie)[4],- nieznakowany szlak z Zawoi na Policę[20][21].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 3. IV. 1933 r. do 31. III. 1934 r. oraz finansowe za rok 1933., Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1934, s. 48 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Jerzy Kapłon, Schronisko na Hali Krupowej [online], Vademecum Górskie COTG PTTK [dostęp 2023-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-03] (pol.).
- ↑ Stanisław Garztecki (red.), Konferencja turystyczna, „Wiadomości Turystyczne”, rok V (3), 1 lutego 1935, s. 1 (pol.).
- ↑ a b c d Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1935 r. do 31. III. 1936 r. oraz finansowe za rok 1935, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 12, 18, 21, 58 (pol.).
- ↑ Stanisław Garztecki (red.), 8 nowych schronisk w Karpatach, „Wiadomości Turystyczne”, rok V (12), 15 czerwca 1935, s. 4 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Ryszard Bogdziewicz, Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 182, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813 (pol.).
- ↑ Witold Mileski, Kronika | Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. — Turystyka | Nowości schroniskowe w Karpatach, „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (12), Kraków: Gebethner i Wolff, 1934, s. 177 (pol.).
- ↑ a b Bohdan Małachowski (red.), Kronika. | Schroniska., „Przegląd Turystyczny” (2 (9)), Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, Kraków, 1 lipca 1934, s. 14 (pol.).
- ↑ a b c d e f Bohdan Małachowski (red.), Kronika. | Schroniska., „Przegląd Turystyczny” (3 (10)), Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, Kraków, 15 października 1934, s. 13 (pol.).
- ↑ Stanisław Garztecki (red.), Co zdziałały zachodnio-beskidzkie oddziały P. T. T. ?, „Wiadomości Turystyczne”, rok IV (22), 15 listopada 1934, s. 3 (pol.).
- ↑ a b Witold Mileski, Kronika | Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. — Turystyka | Nowości Turystyczne z Karpat, „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (13), Kraków: Gebethner i Wolff, 1935, s. 194 (pol.).
- ↑ a b Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1934 r. do 31. III. 1935 r. oraz finansowe za rok 1934., Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1935, s. 17, 49 (pol.).
- ↑ a b c Stanisław Garztecki (red.), Nowe schronisko P T. T. na Policy, „Wiadomości Turystyczne”, rok VI (5), 1 marca 1936, s. 4 (pol.).
- ↑ Stanisław Garztecki (red.), Które schroniska są czynne zimą?, „Wiadomości Turystyczne”, rok VI (1–2), 15 stycznia 1936, s. 3 (pol.).
- ↑ a b Stanisław Faecher (red.), Informacyjny kalendarz narciarski na sezon 1938–1939, rok XI, Kraków: Polski Związek Narciarski, 1935, s. 240 (pol.).
- ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 IV 1937 r. do 31 XII 1937 r. oraz finansowe za rok 1937, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 69 (pol.).
- ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 I 1938 do 31 XII 1938 r. oraz finansowe za rok 1938, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1939, s. 22 (pol.).
- ↑ Mapa topograficzna „Karte der Slowakei. Sonderausgabe” w skali skala 1:25 000 [online], Arkusz 5029/4 Babia Góra SO (niem.).
- ↑ a b Schronisko górskie PTTK na Hali Krupowej [online], Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, malopolska.szlaki.pttk.pl [dostęp 2023-07-01] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-29] (pol.).
- ↑ a b Regulamin górskiej odznaki turystycznej P. T. T. wraz ze spisem punktowanych wycieczek oraz spisem przewodników do G. O. T., wyd. 2, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 38 (pol.).
- ↑ a b Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Babia Góra (pas 50, słup 29), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1934–1938 (pol.).
