Szczepan Twardoch

Szczepan Twardoch
	; Szczepan Twardoch, 2024
Data i miejsce urodzenia	23 grudnia 1979 ; Knurów
Język	polski, śląski
Alma Mater	Uniwersytet Śląski w Katowicach
Dziedzina sztuki	literatura piękna
	Ważne dzieła
	Król; Królestwo; Byk; Morfina; Drach;
	Nagrody
	Nagroda Nautilus (2006); Paszport „Polityki” (2012); Nagroda Czytelników Literackiej Nagrody Nike (2013); Śląski Wawrzyn Literacki (2012) za powieść "Morfina"; Nagroda Fundacji im. Kościelskich (2015); Nagroda Literacka im. Samuela Bogumiła Lindego; Dwukrotnie nominowany do Nagrody im. Kazimierza Kutza;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Szczepan Lech Twardoch (ur. 23 grudnia 1979 w Knurowie^[1]) – prozaik i publicysta tworzący w języku polskim, a okazjonalnie także po śląsku^[2].

Życiorys

Ukończył socjologię na Międzywydziałowych Indywidualnych Studiach Humanistycznych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.

Publikował w czasopismach: „Życie”, „Opcje”, „Fronda”, „44/Czterdzieści i Cztery”, „Nowa Gazeta Śląska”, „Arcana”, „Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita” i „Czas Fantastyki” jako niezależny publicysta. Był redaktorem działu literackiego dwumiesięcznika „Christianitas”. Felietonista „Polityki” oraz „Wysokich Obcasów Extra”.

Jego opowiadanie Obłęd rotmistrza von Egern nominowane było do nagrody Nautilus za rok 2003 i zajęło w głosowaniu 4. miejsce. Opowiadanie pod tytułem Rondo zdobyło Nautilusa za najlepsze opowiadanie roku 2006. Za Epifanię wikarego Trzaski otrzymał zaś Srebrne Wyróżnienie Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego w 2008. W 2010 ukazał się francuski przekład jego powieści Przemienienie (Transfiguration). W 2011 roku otrzymał za powieść Wieczny Grunwald Wyróżnienie Nagrody im. Józefa Mackiewicza^[3]. Za zbiór opowiadań Tak jest dobrze został nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2012^[4]. W 2013 został laureatem Paszportu Polityki za rok 2012 w kategorii literatura. Nagrodę otrzymał za powieść Morfina^[5] – powieść ta była w finale Nagrody Literackiej Nike 2013^[6] oraz otrzymała nominację do Nagrody Literackiej Gdynia 2013^[7] i nominację do Prix du Livre Européen / European Book Prize 2015^[8]. W 2014 wyszła kolejna jego książka – Drach^[9], która znalazła się w finale Nagrody Literackiej Nike 2015^[10] i zdobyła niemiecką nagrodę literacką Brücke Berlin 2016^[11]. W 2015 został laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich. W kwietniu 2017 otrzymał główną nagrodę w plebiscycie „O!Lśnienia 2016” w kategorii „Literatura”, organizowanym przez Onet.pl^[12]. W 2017 był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia w kategorii proza za powieść Król^[13]. W 2019 został laureatem Nagrody im. Samuela Bogumiła Lindego^[14] oraz otrzymał tytuł Ambasadora Polszczyzny w Piśmie^[15]. Zdjęcia do serialu Król produkowanego dla Canal+ opartego na powieści Twardocha zostały zakończone w październiku 2019, gdzie pisarz wystąpił gościnnie, wcielając się w postać kierownika sali w restauracji^[16]^[17].

Na podstawie twórczości Twardocha powstały spektakle: Król (premiera w 2018, reżyseria Monika Strzępka), Drach (2018, Robert Talarczyk), Pokora (2021, Robert Talarczyk) i Byk (2022, Robert Talarczyk i Szczepan Twardoch)^[18]^[19]^[20]^[21].

W 2023 roku wydawca Twardocha – Wydawnictwo Literackie – poinformował, że sprzedaż książek Szczepana Twardocha przekroczyła milion egzemplarzy. Liczba ta obejmuje książki papierowe, ebooki i pliki audio. Najpopularniejsza powieść Szczepana Twardocha to Król – od premiery książka kupiło ją 300 tys. czytelników. Na drugim miejscu jest Morfina – 153 tys., a na trzecim Królestwo z wynikiem 135 tys. sprzedanych egzemplarzy^[22].

Dracha przetłumaczono na gwarę śląską^[23].

Twórczość

Powieści

Sternberg, superNOWA 2007
Epifania wikarego Trzaski, Wydawnictwo Dolnośląskie 2007
Przemienienie, Wydawnictwo Dębogóra 2008
Zimne wybrzeża, Wydawnictwo Dolnośląskie 2009
Wieczny Grunwald: powieść zza końca czasów, Narodowe Centrum Kultury 2010 (drugie, trzecie i czwarte wydanie – Wydawnictwo Literackie 2013, 2017, 2019, 2021)
Morfina, Wydawnictwo Literackie 2012
Drach, Wydawnictwo Literackie 2014
Król, Wydawnictwo Literackie 2016
Królestwo, Wydawnictwo Literackie 2018
Pokora, Wydawnictwo Literackie 2020
Chołod, Wydawnictwo Literackie 2022^[24]
Powiedzmy, że Piontek, Wydawnictwo Literackie 2024^[25]
Null, Wydawnictwo Marginesy 2025^[26]

Zbiory opowiadań

Obłęd rotmistrza von Egern, Fabryka Słów 2005
Prawem wilka, superNOWA 2008
Tak jest dobrze, Powergraph 2011
Ballada o pewnej panience, Wydawnictwo Literackie 2017

Dramat

Byk, Wydawnictwo Literackie 2022^[27]

Dzienniki, eseistyka, poradniki

Zabawy z bronią, Wydawnictwo Dębogóra 2009
Wyznania prowincjusza, Fronda 2010
Sztuka życia dla mężczyzn, Świat Książki 2013, współautor: Przemysław Bociąga^[28]
Wieloryby i ćmy, Wydawnictwo Literackie 2015
Lepiej byś tam umarł, Wydawnictwo W.A.B. 2017, współautor: Mamed Khalidov
Jak nie zostałem poetą, Wydawnictwo Literackie 2019
Wielkie Księstwo Groteski, Wydawnictwo Literackie 2021

Opowiadania

Obłęd rotmistrza von Egern, „Science Fiction”, 23
Gmina, „Science Fiction”, 30
Cud domu brandenburskiego, „Nowa Fantastyka”, czerwiec 2004
Historia prowincjonalna, opowiadanie w antologii Małodobry
Królewskie pytanie, „Fahrenheit”, styczeń-luty 2005
Quitzlalope, „Nowa Fantastyka”, marzec 2005
Stille Nacht, opowiadanie w antologii Deszcze Niespokojne
Exodus, FA-art, styczeń-luty 2006
Rondo na maszynę do pisania, papier i ołówek, SFFH 12/2006
Żywot i śmierć św. Felicjana, Fantastyka – wydanie specjalne zima 2006
Dwie przemiany Włodzimierza Kurczyka, „Nowa Fantastyka”, czerwiec 2009
Pola, „44/Czterdzieści i Cztery”, 2010
Tak jest dobrze, Nowa Fantastyka, marzec 2011
Fade to Black, opowiadanie w antologii Pożądanie

Nagrody

W lutym 2022 roku Szczepan Twardoch otrzymał Nagrodę im. Kazimierza Kutza^[29]. Na Festiwalu Bomba Megabitowa w listopadzie 2023 otrzymał Nagrodę Planety Lema^[30]^[31]. W lutym 2025 ogłoszono informację o przyznaniu Twardochowi Uznamskiej Nagrody Literackiej^[32]^[33].

Życie prywatne

Szczepan Twardoch jest Ślązakiem^[34]^[35]^[36], mieszka w Pilchowicach. Jego żoną jest architektka i urbanistka Agata Twardoch^[37].

Przypisy

↑ Szczepan Twardoch. onet.pl. [dostęp 2020-09-15].
↑ Szczepōn Twardoch: Ô status regiōnalnyj godki my muszymy walczyć i niy żałować na to siył [online], wachtyrz.eu, 30 lipca 2021 [dostęp 2021-09-26] .
↑ O Autorze [online], Szczepan Twardoch [dostęp 2021-07-21] (pol.).
↑ Nominowani 2012. Nagroda Literacka Gdynia [online], archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2020-11-13] .
↑ MagdaM. Kryjak MagdaM., Literatura: Szczepan Twardoch [online], www.polityka.pl, 15 stycznia 2013 [dostęp 2020-06-21] (pol.).
↑ Nike 2013. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-06].
↑ Nominowani 2013. Nagroda Literacka Gdynia [online], archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2020-11-13] .
↑ Polscy autorzy nominowani do Prix du Livre Européen / Wydarzenia / Instytut Książki. instytutksiazki.pl. [dostęp 2015-07-19].
↑ Jakub Nikodem: Szczepan Twardoch, „Drach”. culture.pl, 2015-01-07. [dostęp 2015-04-01].
↑ Znamy finalistów Nike 2015. culture.pl. [dostęp 2015-09-13].
↑ Drach nagrodzony! [online], instytutksiazki.pl, 14 lipca 2016 [dostęp 2016-07-15] .
↑ O!Lśnienia 2016: Szczepan Twardoch odebrał nagrodę główną. onet.pl, 11 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-11].
↑ Nominowani 2017. Nagroda Literacka Gdynia [online], archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2020-11-13] .
↑ Szczepan Twardoch laureatem polsko-niemieckiej nagrody literackiej. instytutksiazki.pl, 25 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-29].
↑ Ambasador Polszczyzny [online], web.archive.org, 13 grudnia 2024 [dostęp 2025-01-15] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-13] .
↑ "Król". Koniec zdjęć do najbardziej oczekiwanego serialu CANAL+ z gwiazdorską obsadą – Telemagazyn.pl [online], www.telemagazyn.pl [dostęp 2019-10-02] (pol.).
↑ Król [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-23] (pol.).
↑ Axis MediaA.M. Unlimited Axis MediaA.M., Spektakle – Nadchodzące premiery – Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie [online], www.teatrpolski.waw.pl [dostęp 2022-11-18] (pol.).
↑ Drach [online], Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach [dostęp 2022-11-18] (pol.).
↑ Pokora [online], Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach [dostęp 2022-11-18] (pol.).
↑ r, Premiera spektaklu BYK w reż. R. Talarczyka i Sz. Twardocha [online], Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 14 marca 2022 [dostęp 2022-11-18] (pol.).
↑ Milion sprzedanych książek Szczepana Twardocha [online], Rynek książki, 24 października 2023 [dostęp 2023-10-23] (pol.).
↑ "Drach" Szczepana Twardocha w śląskiej wersji językowej. Przełożył Grzegorz Kulik. Poleca Adam Szaja [online], dziennikzachodni.pl, 19 czerwca 2018 [dostęp 2025-02-13] (pol.).
↑ „Chołod” — nowa książka Szczepana Twardocha w październiku. Autor wyrusza także na Spitsbergen [online], granice.pl [dostęp 2022-08-05] (pol.).
↑ Powiedzmy, że Piontek – Wydawnictwo Literackie [online], www.wydawnictwoliterackie.pl [dostęp 2024-06-19] (pol.).
↑ Null – marginesy.com.pl [online], marginesy.com.pl [dostęp 2025-02-25] .
↑ Byk – Wydawnictwo Literackie [online], wydawnictwoliterackie.pl [dostęp 2022-08-25] (pol.).
↑ Smakoluby. newsweek.pl. [dostęp 2017-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
↑ PatrykP. Obarski PatrykP., Szczepan Twardoch wyróżniony Nagrodą im. Kazimierza Kutza. Wdowa po reżyserze zgłasza votum separatum [online], Granice.pl, 17 lutego 2022 [dostęp 2025-02-13] (pol.).
↑ Nagroda Planeta Lema dla Szczepana Twardocha [online], wirtualnywydawca.pl, 4 listopada 2023 [dostęp 2025-02-13] (pol.).
↑ Poznaj laureatów Nagród Planety Lema 2023. planetalem.pl. [dostęp 2025-02-18].
↑ Twardoch z Uznamską Nagrodą Literacką 2025 [online], onet.pl, 12 lutego 2025 [dostęp 2025-02-13] (pol.).
↑ Der Usedomer Literaturpreis 2025 geht an Szczepan Twardoch [online], ndr.de, 12 lutego 2025 [dostęp 2025-02-13] (niem.).
↑ Juliusz Kurkiewicz: W niedzielę poznamy laureata Nike 2013. Czytelnicy już wybrali – „Morfinę”. wyborcza.pl, 4 października 2013. [dostęp 2025-02-13].
↑ KamilK. Kotas KamilK., Szczepan Twardoch: Śląska tożsamość wyrasta ze mnie samego [online], wachtyrz.eu, 7 kwietnia 2021 [dostęp 2025-02-13] (śl.).
↑ Szczepan Twardoch: to nie jest "sukces Polaka", ponieważ nie jestem Polakiem [online], kultura.onet.pl [dostęp 2025-02-13] .
↑ KatarzynaK. Pachelska KatarzynaK., Agata Twardoch: Kobiety mogą zaprojektować lepsze miasto. Nie tylko dla kobiet [online], Ślązag.pl, 15 maja 2022 [dostęp 2025-02-13] .

Linki zewnętrzne

Strona autorska Szczepana Twardocha

[1] Szczepan Twardoch. onet.pl. [dostęp 2020-09-15].

[2] Szczepōn Twardoch: Ô status regiōnalnyj godki my muszymy walczyć i niy żałować na to siył [online], wachtyrz.eu, 30 lipca 2021 [dostęp 2021-09-26] .

[3] O Autorze [online], Szczepan Twardoch [dostęp 2021-07-21] (pol.).

[4] Nominowani 2012. Nagroda Literacka Gdynia [online], archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2020-11-13] .

[5] MagdaM. Kryjak MagdaM., Literatura: Szczepan Twardoch [online], www.polityka.pl, 15 stycznia 2013 [dostęp 2020-06-21] (pol.).

[6] Nike 2013. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-06].

[7] Nominowani 2013. Nagroda Literacka Gdynia [online], archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2020-11-13] .

[8] Polscy autorzy nominowani do Prix du Livre Européen / Wydarzenia / Instytut Książki. instytutksiazki.pl. [dostęp 2015-07-19].

[9] Jakub Nikodem: Szczepan Twardoch, „Drach”. culture.pl, 2015-01-07. [dostęp 2015-04-01].

[10] Znamy finalistów Nike 2015. culture.pl. [dostęp 2015-09-13].

[11] Drach nagrodzony! [online], instytutksiazki.pl, 14 lipca 2016 [dostęp 2016-07-15] .

[12] O!Lśnienia 2016: Szczepan Twardoch odebrał nagrodę główną. onet.pl, 11 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-11].

[13] Nominowani 2017. Nagroda Literacka Gdynia [online], archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2020-11-13] .

[14] Szczepan Twardoch laureatem polsko-niemieckiej nagrody literackiej. instytutksiazki.pl, 25 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-29].

[15] Ambasador Polszczyzny [online], web.archive.org, 13 grudnia 2024 [dostęp 2025-01-15] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-13] .

[16] "Król". Koniec zdjęć do najbardziej oczekiwanego serialu CANAL+ z gwiazdorską obsadą – Telemagazyn.pl [online], www.telemagazyn.pl [dostęp 2019-10-02] (pol.).

[17] Król [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-23] (pol.).

[18] Axis MediaA.M. Unlimited Axis MediaA.M., Spektakle – Nadchodzące premiery – Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie [online], www.teatrpolski.waw.pl [dostęp 2022-11-18] (pol.).

[19] Drach [online], Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach [dostęp 2022-11-18] (pol.).

[20] Pokora [online], Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach [dostęp 2022-11-18] (pol.).

[21] r, Premiera spektaklu BYK w reż. R. Talarczyka i Sz. Twardocha [online], Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 14 marca 2022 [dostęp 2022-11-18] (pol.).

[22] Milion sprzedanych książek Szczepana Twardocha [online], Rynek książki, 24 października 2023 [dostęp 2023-10-23] (pol.).

[23] "Drach" Szczepana Twardocha w śląskiej wersji językowej. Przełożył Grzegorz Kulik. Poleca Adam Szaja [online], dziennikzachodni.pl, 19 czerwca 2018 [dostęp 2025-02-13] (pol.).

[24] „Chołod” — nowa książka Szczepana Twardocha w październiku. Autor wyrusza także na Spitsbergen [online], granice.pl [dostęp 2022-08-05] (pol.).

[25] Powiedzmy, że Piontek – Wydawnictwo Literackie [online], www.wydawnictwoliterackie.pl [dostęp 2024-06-19] (pol.).

[26] Null – marginesy.com.pl [online], marginesy.com.pl [dostęp 2025-02-25] .

[27] Byk – Wydawnictwo Literackie [online], wydawnictwoliterackie.pl [dostęp 2022-08-25] (pol.).

[28] Smakoluby. newsweek.pl. [dostęp 2017-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].

[29] PatrykP. Obarski PatrykP., Szczepan Twardoch wyróżniony Nagrodą im. Kazimierza Kutza. Wdowa po reżyserze zgłasza votum separatum [online], Granice.pl, 17 lutego 2022 [dostęp 2025-02-13] (pol.).

[30] Nagroda Planeta Lema dla Szczepana Twardocha [online], wirtualnywydawca.pl, 4 listopada 2023 [dostęp 2025-02-13] (pol.).

[31] Poznaj laureatów Nagród Planety Lema 2023. planetalem.pl. [dostęp 2025-02-18].

[32] Twardoch z Uznamską Nagrodą Literacką 2025 [online], onet.pl, 12 lutego 2025 [dostęp 2025-02-13] (pol.).

[33] Der Usedomer Literaturpreis 2025 geht an Szczepan Twardoch [online], ndr.de, 12 lutego 2025 [dostęp 2025-02-13] (niem.).

[34] Juliusz Kurkiewicz: W niedzielę poznamy laureata Nike 2013. Czytelnicy już wybrali – „Morfinę”. wyborcza.pl, 4 października 2013. [dostęp 2025-02-13].

[35] KamilK. Kotas KamilK., Szczepan Twardoch: Śląska tożsamość wyrasta ze mnie samego [online], wachtyrz.eu, 7 kwietnia 2021 [dostęp 2025-02-13] (śl.).

[36] Szczepan Twardoch: to nie jest "sukces Polaka", ponieważ nie jestem Polakiem [online], kultura.onet.pl [dostęp 2025-02-13] .

[37] KatarzynaK. Pachelska KatarzynaK., Agata Twardoch: Kobiety mogą zaprojektować lepsze miasto. Nie tylko dla kobiet [online], Ślązag.pl, 15 maja 2022 [dostęp 2025-02-13] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

Nagroda Główna	2008: Dukaj 2009: Kosik 2010: Protasiuk 2011: Szostak 2012: Dukaj 2013: Kańtoch 2014: Zbierzchowski 2015: Majka 2016: Majka 2017: Piskorski 2018: Kosik 2019: Dukaj 2020: Rak 2021: Gunia 2022: Salik 2023: Rak 2024: Vizvary
Złote Wyróżnienie	2008: Orbitowski 2009: Piskorski 2010: Kańtoch 2011: Dukaj 2012: Szostak 2013: Orbitowski 2014: Piskorski 2015: Paliński 2016: Małecki 2017: Rak 2018: Kańtoch 2019: Brzezińska 2020: Dehnel 2021: Pawlak 2022: Cetnarowski 2023: Tokarczuk 2024: Matuszek
Srebrne Wyróżnienie	2008: Twardoch 2009: Brzezińska 2010: Orbitowski 2011: Huberath 2012: Protasiuk 2013: Wegner 2014: Przechrzta 2015: Cholewa 2016: Wegner 2017: Inglot 2018: Majka 2019: Wegner 2020: Maszczyszyn 2021: Szczerek 2022: Maszczyszyn 2023: Przechrzta 2024: Rak
Nagroda Specjalna	2010: Dukaj

Nagroda główna	Wiesław Myśliwski (1997) Czesław Miłosz (1998) Stanisław Barańczak (1999) Tadeusz Różewicz (2000) Jerzy Pilch (2001) Joanna Olczak-Ronikier (2002) Jarosław Marek Rymkiewicz (2003) Wojciech Kuczok (2004) Andrzej Stasiuk (2005) Dorota Masłowska (2006) Wiesław Myśliwski (2007) Olga Tokarczuk (2008) Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki (2009) Tadeusz Słobodzianek (2010) Marian Pilot (2011) Marek Bieńczyk (2012) Joanna Bator (2013) Karol Modzelewski (2014) Olga Tokarczuk (2015) Bronka Nowicka (2016) Cezary Łazarewicz (2017) Marcin Wicha (2018) Mariusz Szczygieł (2019) Radek Rak (2020) Zbigniew Rokita (2021) Jerzy Jarniewicz (2022) Zyta Rudzka (2023) Urszula Kozioł (2024)
Wybór czytelników	Olga Tokarczuk (1997) Zygmunt Kubiak (1998) Olga Tokarczuk (1999) Tadeusz Różewicz (2000) Jerzy Pilch (2001) Olga Tokarczuk (2002) Dorota Masłowska (2003) Wojciech Kuczok (2004) Ryszard Kapuściński (2005) Wisława Szymborska (2006) Mariusz Szczygieł (2007) Olga Tokarczuk (2008) Krzysztof Varga (2009) Magdalena Grochowska (2010) Sławomir Mrożek (2011) Andrzej Franaszek (2012) Szczepan Twardoch (2013) Ignacy Karpowicz (2014) Olga Tokarczuk (2015) Magdalena Grzebałkowska (2016) Stanisław Łubieński (2017) Marcin Wicha (2018) Mariusz Szczygieł (2019) Joanna Gierak-Onoszko (2020) Zbigniew Rokita (2021) Joanna Ostrowska (2022) Grzegorz Piątek (2023) Michał Witkowski (2024)
Nagroda 25-lecia	Mariusz Szczygieł (2021)