Jarosław Marek Rymkiewicz
| ||
Jarosław Marek Rymkiewicz, Warszawa, 21 maja 2006 | ||
Data i miejsce urodzenia | 13 lipca 1935 Warszawa | |
Dziedzina sztuki | poezja, dramat, eseistyka | |
Ważne dzieła | ||
| ||
Odznaczenia | ||
![]() | ||
Nagrody | ||
Nagroda Literacka „Nike” |
Jarosław Marek Rymkiewicz, urodzony jako Jarosław Marek Szulc (ur. 13 lipca 1935 w Warszawie) – polski poeta, eseista, dramaturg, krytyk literacki i profesor nauk humanistycznych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn prozaika Władysława Szulca-Rymkiewicza, pochodzenia niemieckiego[1], i lekarki Hanny z Baranowskich herbu Tuhan, pochodzenia tatarsko-niemieckiego[2]. Rodzina zmieniła nazwisko Szulc pod wpływem wojennych przeżyć w połowie lat 40. XX w. (nazwisko Rymkiewicz było przedwojennym pseudonimem literackim Władysława Szulca)[3]. Po wojnie rodzina jego osiedliła się w Łodzi.
Rodzice poety należeli do PZPR, a on należał do Związku Młodzieży Polskiej[4].
W Łodzi uczęszczał do XXI Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Prusa[5], a następnie ukończył filologię polską na Uniwersytecie Łódzkim.
W 1994 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.
Był pracownikiem Instytutu Badań Literackich PAN oraz członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
W 1964 podpisał list pisarzy polskich, protestujących przeciwko listowi 34, wyrażając „protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy, zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową”[6]. W styczniu 1976 roku podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[7].
Od początku lat 80. związany z opozycją. W roku 1985 roku został zwolniony z PAN po wydaniu w drugim obiegu książki Rozmowy polskie latem 1983, przywrócony do pracy w 1989 roku[8]. Współpracował z wydawnictwami podziemnymi oraz z emigracyjnym Instytutem Literackim w Paryżu.
W 2010 wszedł w skład komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W 2011 koncern mediowy Agora – wydawca Gazety Wyborczej – wytoczył Rymkiewiczowi proces za nazwanie jej redaktorów „duchowymi spadkobiercami Komunistycznej Partii Polski”[9].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Rymkiewicz przede wszystkim znany jest ze swej twórczości poetyckiej. W 1957 wydał swój pierwszy tomik wierszy „Konwencje”. Duże uznanie zdobył zwłaszcza tom „Metafizyka” z 1963 roku, a także późniejsza twórczość. W roku 2003 otrzymał Nagrodę Literacką „Nike” (przyznawaną przez Gazetę Wyborczą i Fundację Agory) za tom poezji „Zachód słońca w Milanówku”, którą uznano za najlepszą polską książkę roku[10].
Jego program poetycki oparty jest na klasycyzmie rozumianym jako odwołanie się do tradycji literackiej i tworzenie na bazie odwołań do jej dorobku tak w sferze formy literackiej, jak i treści czy wątków. Jednak odwołania literackie, na jakich Jarosław Marek Rymkiewicz polega, to nie tradycyjny zestaw symboli sięgający do antyku, ale bogactwo form i charakterystyczne treści epoki baroku. Ten program poetycki wyraził on w książce „Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie” z 1967. Zainteresowanie wątkami barokowymi przejawia się w wykorzystywaniu filozoficznych aspektów śmierci, przemijania biologicznego i przemijania w kulturze.
Drugim najbardziej znanym aspektem jego twórczości, obok poetyckiej, jest eseistyka historycznoliteracka oraz historyczna. W zbiorach esejów poświęconych historii literatury skupia się przede wszystkim na okresie polskiego romantyzmu oraz okolicznościach i szerszym tle życia i twórczości romantyków („Aleksander Fredro jest w złym humorze”, „Juliusz Słowacki pyta o godzinę”).
Ukoronowaniem tych rozważań jest cykl „Jak bajeczne żurawie” poświęcony Adamowi Mickiewiczowi, a rozpoczęty tomem „Żmut”. W kolejnych książkach cyklu Rymkiewicz dzieli się wynikami swoich wieloletnich badań nad życiem i twórczością Mickiewicza, próbując rozwikłać związane z tym niejasności i tajemnice, min. młodzieńcze miłości poety, szczegóły romansu z Marylą, proces filomatów, okres emigracyjny czy mistycyzm i działalność Mickiewicza w sekcie towiańczyków. Opierając się na źródłach z epoki podważa wiele przyjętych i uznanych za fakty szczegółów.
Swoistą formą literacką są dwie encyklopedie eseistyczne poświęcone życiu i twórczości poetów („Słowacki”, „Leśmian”), zaś w tomie „Przez zwierciadło” nie ucieka od rozważań biblijnych i teologicznych.
Drugim, po historii literatury, obszarem zainteresowań zawartych w książkach eseistycznych Rymkiewicza jest historia Polski. Przy czym skupia się on na przełomowych i kryzysowych momentach historii I Rzeczypospolitej („Wieszanie”, „Reytan”, „Samuel Zborowski”) czy okresu zaborów („Wielki książę”) oraz korzysta ze swoich doświadczeń z okresu powstania warszawskiego („Kinderszenen”).
W roku 2008 jego książka o insurekcji kościuszkowskiej „Wieszanie” została nagrodzona Nagrodą Literacką im. Józefa Mackiewicza[11].
Rymkiewicz zajmuje się także tłumaczeniem. Tłumaczył m.in. poezję anglo-amerykańską – Thomasa S. Eliota, Wallace Stevensa oraz hiszpańską – Federico García Lorca, Pedro Calderón de la Barca (imitacja Życie snem, 1969).
Jest znany również jako dramaturg („Eurydyka”, „Odys”), tragediopisarz („Kochankowie piekła”) i komediopisarz („Ułani”), a także autor dwóch powieści („Rozmowy polskie latem 1983” oraz „Umschlagplatz”).
Wpływ na kulturę[edytuj | edytuj kod]
Grzegorz Braun poświęcił mu film dokumentalny pt. Poeta pozwany (2012)[12]. Książki o jego twórczości wydali: Adam Poprawa („Kultura i egzystencja w twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza”, 1999), Marzena Woźniak-Łabieniec („Klasyk i metafizyka”, 2002) oraz Grzegorz Marzec („Hermeneuta i historia. Jarosław Marek Rymkiewicz w bakecie”, 2012). W 2012 r. ukazał się wybór publicystki poświęconej Rymkiewiczowi zatytułowany „Spór o Rymkiewicza” pod red. Tomasza Rowińskiego.
Stowarzyszenie Rozwoju Obywatelskiego poświęciło mu Ogólnopolski Konkurs Rymkiewiczowski (ogłoszony na początku 2012), którego finałowi towarzyszyła Konferencja Rymkiewiczowska[13].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
Zbiory wierszy[edytuj | edytuj kod]
- Tomiki poetyckie
- Konwencje, 1957 (Wydawnictwo Łódzkie)
- Człowiek z głową jastrzębia, 1960 (Wydawnictwo Łódzkie)
- Metafizyka, 1963 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Animula, 1964 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Anatomia, 1970 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Co to jest drozd, 1973 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Thema Regium, 1978 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Ulica Mandelsztama i inne wiersze z lat 1979–1983, 1983 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Mogiła Ordona i inne wiersze z lat 1979–1984, 1984 (Warszawska Niezależna Oficyna Wydawnicza Poetów i Malarzy „Przedświt”)
- Moje dzieło pośmiertne, 1993 (Wydawnictwo Znak)
- Znak niejasny, baśń półżywa, 1999 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Zachód słońca w Milanówku, 2002 (Wydawnictwo Sic!)
- Do widzenia gawrony, 2006 (Wydawnictwo Sic!)
- Pastuszek Chełmońskiego, 2014 (Wydawnictwo Sic!)
- Koniec lata w zdziczałym ogrodzie, 2015 (Wydawnictwo Sic!)
- Metempsychoza. Druga księga oktostychów, 2017 (Fundacja Evviva L’arte)
- Poezje wybrane
- Wybór wierszy, 1976 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Poezje wybrane, 1981 (Wydawnictwo LSW)
- Cicho ciszej. Wybrane wiersze z lat 1963–2002, 2003 (Wydawnictwo Sic!)
- Wiersze polityczne, 2010 (Wydawnictwo Sic!)
Książki eseistyczne[edytuj | edytuj kod]
Szkice historycznoliterackie[edytuj | edytuj kod]
- Cykl mickiewiczowski „Jak bajeczne żurawie”
- Żmut, 1987 (Instytut Literacki – Biblioteka „Kultury”)
- Baket, 1989 (Wydawnictwo Aneks)
- Kilka szczegółów, 1994 (Wydawnictwo Arcana)
- Do Snowia i dalej, 1996 (Wydawnictwo Arcana)
- Głowa owinięta koszulą, 2012 (Wydawnictwo Sic!)
- Inne
- Czym jest klasycyzm: manifesty poetyckie, 1967 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Myśli różne o ogrodach, 1968 (Wydawnictwo Sic!)
- Aleksander Fredro jest w złym humorze, 1977 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Juliusz Słowacki pyta o godzinę, 1982 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Przez zwierciadło, 2003 (Wydawnictwo Znak)
- Powieści encyklopedyczne
- Leśmian. Encyklopedia, 2001 (Wydawnictwo Sic!)
- Słowacki. Encyklopedia, 2004 (Wydawnictwo Sic!)
Szkice historyczne[edytuj | edytuj kod]
- Wielki Książę z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego, 1983 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Wieszanie, 2007 (Wydawnictwo Sic!)
- Kinderszenen 2008 (Wydawnictwo Sic!)
- Samuel Zborowski 2010 (Wydawnictwo Sic!)
- Reytan. Upadek Polski 2013 (Wydawnictwo Sic!)
Powieści[edytuj | edytuj kod]
- Rozmowy polskie latem 1983, 1984 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Umschlagplatz, 1988 (Wydawnictwo JMJ)
Wywiady-rzeki[edytuj | edytuj kod]
- Mickiewicz, czyli wszystko. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Adam Poprawa, 1994 (Wydawnictwo Open)
Sztuki teatralne[edytuj | edytuj kod]
- Dramaty antyczne
- Eurydyka, czyli każdy umiera tak, jak mu wygodniej („Dialog” 9/1957)
- Odys w Berdyczowie („Dialog” 3/1958)
- Komedie
- Król w szafie („Dialog” 6/1960)
- Lekcja anatomii profesora Tulpa: według Rembrandta („Dialog” 7/1964)
- Kochankowie piekła: tragifarsa w dwóch aktach wg Calderona, 1972 (Wydawnictwo Czytelnik 1975)
- Król Mięsopust, 1970 (wydana przez Wydawnictwo Łódzkie wraz z komedią Porwanie Europy w 1977)
- Porwanie Europy, 1971 (wydana przez Wydawnictwo Łódzkie wraz z komedią Król Mięsopust w 1977)
- Niebiańskie bliźnięta, 1973 („Dialog” 10/1973)
- Ułani, 1975 (wydane wraz z komedią Dwór nad Narwią jako Dwie komedie przez Wydawnictwo Czytelnik w 1980)
- Dwór nad Narwią, 1979 (wydane wraz z komedią Ułani jako Dwie komedie przez Wydawnictwo Czytelnik w 1980)
Imitacje[edytuj | edytuj kod]
- Kwiat nowy starych romanc, czyli imitacje i przekłady hiszpańskich romances, 1966 (Wydawnictwo Czytelnik)
Przekłady[edytuj | edytuj kod]
- Samodzielne
- 44 wiersze i kilka fragmentów Osipa Mandelsztama (także komentarz), 2009 (Wydawnictwo Sic!)
- Wiersze Wallace’a Stevensa (także wybór i słowo wstępne), 1969 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Federico Garcia Lorca Śpiewak cygańskich romansów (przekład i komentarz) 2011 (Wydawnictwo Sic!)
- Zbiorowo
- Trzy baśnie Gustave’a Flauberta (wraz z Renatą Lis), 2009 (Wydawnictwo Sic!)
- Imitacje
- Życie jest snem Calderona de la Barki, 1971 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Księżniczka na opak wywrócona Calderona de la Barki, 1973 (Wydawnictwo Czytelnik)
- Niewidzialna kochanka, czyli Hiszpańskie czary Calderona de la Barki
Redakcja[edytuj | edytuj kod]
- Samodzielnie
- Wiersze i powieści poetyckie Adama Mickiewicza, 1998 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Wiersze i poematy Juliusza Słowackiego, 1999 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Dramaty Juliusza Słowackiego, 1999 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Komedie Aleksandra Fredry, 2000 (Wydawnictwo Sic!)
- Komedie; Trzy po trzy; Zapiski starucha Aleksandra Fredry, 2000 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Zbiorowo
- Mickiewicz. Encyklopedia (wraz z Dorotą Siwicką, Aliną Witkowską oraz Martą Zielińską), 2010 (Wydawnictwo Świat Książki)
Posłowie, słowo wstępne etc.[edytuj | edytuj kod]
- Poezje Artura Międzyrzeckiego (przedmowa), 1980 (Państwowy Instytut Wydawniczy)
- Pan Tadeusz Adama Mickiewicza (przedmowa), 1997 (Wydawnictwo Literackie)
- Dziady Adama Mickiewicza, 1998 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Wiersze i powieści poetyckie Adama Mickiewicza, 1998 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Wiersze i poematy Juliusza Słowackiego, 1999 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Dramaty Juliusza Słowackiego, 1999 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Komedie Aleksandra Fredry, 2000 (Wydawnictwo Sic!)
- Komedie; Trzy po trzy; Zapiski starucha Aleksandra Fredry, 2000 (Wydawnictwo Świat Książki)
- Wielka encyklopedia Polski (słowo wstępne w tomie I.), 2004 (Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński)
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- finalista Nagrody Literackiej Nike 2000 za tom Znak niejasny, pieśń półżywa[14]
- nominowany do Nagrody Literackiej Nike 2002 za książkę Leśmian. Encyklopedia[15]
- w 2003 został laureatem Nagrody Literackiej Nike za tom wierszy Zachód słońca w Milanówku[16]
- nominowany do Nagrody Literackiej Nike 2005 za książkę Słowacki. Encyklopedia[17]
- w 2008 otrzymał Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza za książkę Wieszanie[18]
- nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2008 za książkę Wieszanie[19]
- w 2010 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[20]
- nominowany do Nagrody Literackiej Nike 2011 za książkę Samuel Zborowski[21]
- nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2011 w kategorii eseistyka za książkę Samuel Zborowski[22]
- w styczniu 2012 „Gazeta Polska” przyznała mu tytuł „Człowieka Roku 2011”[23]
- laureat Nagrody Człowiek Wolności tygodnika „W Sieci” za rok 2014[24]
- w kwietniu 2015 został laureatem Nagrody Literackiej m.st.Warszawy w kategorii „Warszawski Twórca” (za całokształt twórczości), ale odmówił przyjęcia nagrody (100 tys. zł), która została w tych okolicznościach przeznaczona na stypendia dla młodych literatów[25]
- finalista Nagrody Poetyckiej Orfeusz w 2015 za tom Pastuszek Chełmońskiego[26]
- w 2015 jego książka pt. Pastuszek Chełmońskiego (Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2014) została nominowana do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas[27]
- laureat Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima w 2015 za całokształt twórczości[28]
- laureat Nagrody Poetyckiej Orfeusz w 2016 za tom Koniec lata w zdziczałym ogrodzie[29]
- laureat nagrody im. Lecha Kaczyńskiego w 2016[30]
- laureat Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanej przez ministra Piotra Glińskiego za Całokształt Twórczości[31].
- laureat Nagrody Identitas 2016 za tom Koniec lata w zdziczałym ogrodzie[32]
- laureat Nagrody Mediów Publicznych w 2019 w kategorii słowo[33]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dariusz Golik: Rymkiewicz pytany o niemieckie pochodzenie. Rzeczpospolita, 2011-07-08. [dostęp 2020-08-08].
- ↑ Jarosław Marek Rymkiewicz: starałem się uchwycić świat, którego już nie będzie.. Polskie Radio, 2019-09-17. [dostęp 2020-08-08].
- ↑ Por. rozmowę z siostrą poety.
- ↑ „Czy krzyczał pan: precz z papieżem?” Agora vs J.M. Rymkiewicz”. O swoim członkostwie w ZMP mówił m.in. w wywiadzie udzielonym Jackowi Trznadlowi („Hańba domowa”, 1985).
- ↑ XXI LO w Łodzi – wybitni absolwenci.
- ↑ Dziennik Polski, rok XX, nr 111 (6303), 12 maja 1964 roku, s. 2.
- ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
- ↑ Jarosław Marek Rymkiewicz | Ośrodek Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym, polskidramat.pl [dostęp 2020-12-09] (pol.).
- ↑ Rymkiewicz przegrał proces. „To cywilne samobójstwo Michnika”, Wprost, 22.12.2012.
- ↑ NIKE 2003 dla Jarosława Marka Rymkiewicza, Gazeta Wyborcza, 5.10.2003.
- ↑ Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza, Polskie Radio, 11.11.2008.
- ↑ Joanna Lichocka. Mamy poetę. „Gazeta Polska”. 22 (992), s. 19, 30 maja 2012. ISSN 1230-4581.
- ↑ strona konkursu.
- ↑ Nike 2000. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-06].
- ↑ Nagroda Nike 2002. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-20].
- ↑ Nike 2003. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-06].
- ↑ Nagroda Nike 2005. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-05].
- ↑ Nagroda główna w 2008 roku (pol.). jozef-mackiewicz.pl. [dostęp 2013-10-30].
- ↑ Nominowani 2008. Nagroda Literacka Gdynia, archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2021-03-17] .
- ↑ Galowy Wieczór Wydawców. ksiazka.net.pl, 14 maja 2010. [dostęp 2012-12-18].
- ↑ Nagroda Nike 2011. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-19].
- ↑ Nominowani 2011. Nagroda Literacka Gdynia, archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2021-03-17] .
- ↑ Jarosław Marek Rymkiewicz Człowiekiem Roku 2011 „Gazety Polskiej”. Antoni Macierewicz – „Nowego Państwa”. wpolityce.pl, 13 stycznia 2012.
- ↑ Rymkiewicz – „Człowiekiem Wolności” tygodnika „wSieci”. wsieci.pl, 2015-01-06. [dostęp 2018-01-05].
- ↑ PAP/b: Poeta odmówił nagrody. Nie dostanie 100 tysięcy złotych (pol.). 2015-04-25. [dostęp 2015-04-25].
- ↑ Finaliści IV edycji, www.orfeusz-nagroda.pl [dostęp 2021-03-17] .
- ↑ Nominacje do Nagrody Identitas 2015. culture.pl, 12 listopada 2015. [dostęp 18 listopada 2015].
- ↑ Rymkiewicz laureatem Nagrody Tuwima, www.instytutksiazki.pl [dostęp 2016-01-28] .
- ↑ Finaliści V edycji, www.orfeusz-nagroda.pl [dostęp 2021-03-17] .
- ↑ Jarosław Kaczyński wręczył Jarosławowi Markowi Rymkiewiczowi nagrodę im. Lecha Kaczyńskiego. wp.pl, 11 czerwca 2016. [dostęp 12 czerwca 2016].
- ↑ Doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wręczone. mkidn.gov.pl, 5 października 2016. [dostęp 2020-08-16].
- ↑ Rymkiewicz i Halicka z Nagrodami Identitas 2016, www.instytutksiazki.pl, 20 grudnia 2016 [dostęp 2017-01-29] (pol.).
- ↑ Wręczono Nagrody Mediów Publicznych. „Wzajemny interes świata kultury i mediów”, www.tvp.info, 16 września 2019 [dostęp 2019-09-17] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Prof. dr hab. Jarosław Marek Rymkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2010-05-08] .
- Katarzyna Batora, „Rymkiewicz Jarosław Marek” [W]: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, tom VII: R–Sta (Red. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan), Warszawa 2001, s. 142–146
- Krystyna Latawiec, Dramat poetycki po 1956 roku: Jarosław M. Rymkiewicz, Stanisław Grochowiak, Tymoteusz Karpowicz, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007
- Joanna Michlic. „Umschlagplatz”. [W:] Polin. A Journal of Polish-Jewish Studies 6(1991): s. 333–338
- Janusz Drzewucki: O życiu, które jest śmiercią i życiem, w książce: Smaki słowa. Szkice o poezji. Wrocław 1999. ISBN 83-7023-744-4.
- Adam Poprawa, Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza, Wrocław 1999
- Spór o Rymkiewicza, Red. T. Rowiński, Warszawa 2012
- Marzena Woźniak-Łabieniec, Klasyk i metafizyka. O poezji Jarosława Marka Rymkiewicza, Kraków 2002
- Katarzyna Zechenter. „Marek Rymkiewicz”. [W:] Holocaust Literature. An Encyclopedia of Writers and Their Work. 2 tomy. Red. S. Lillian Kremer. Routledge 2003, s. 1063–1067. ISBN 0-415-92984-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Adam Dennison, O muzyce w „Zachodzie słońca w Milanówku” Jarosława Marka Rymkiewicza
- Jarosław Marek Rymkiewicz w Katalogu Biblioteki Narodowej
|
- Absolwenci Uniwersytetu Łódzkiego
- Członkowie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
- Członkowie Związku Młodzieży Polskiej
- Laureaci Dorocznej Nagrody MKiDN
- Laureaci Nagrody Nike
- Laureaci Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza
- Laureaci Nagrody Fundacji im. Kościelskich
- Laureaci Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas
- Laureaci nagrody Człowiek Wolności tygodnika Sieci
- Ludzie nauki związani z Łodzią
- Ludzie Roku Gazety Polskiej
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Ludzie związani z Milanówkiem
- Ludzie związani z paryską „Kulturą”
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Polacy pochodzenia niemieckiego
- Polacy pochodzenia tatarskiego
- Polscy pisarze współcześni
- Polscy prozaicy
- Polscy tłumacze literatury angielskojęzycznej
- Polscy dramaturdzy
- Polscy krytycy literaccy
- Polscy eseiści
- Polscy tłumacze literatury hiszpańskojęzycznej
- Polscy tłumacze literatury rosyjskojęzycznej
- Polscy poeci XX wieku
- Polscy poeci XXI wieku
- Pracownicy Instytutu Badań Literackich PAN
- Sygnatariusze Memoriału 101
- Urodzeni w 1935
- Varsavianiści