Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2021-01

2021-01-01

Doustny płyn nawadniający – opracowana przez Światową Organizację Zdrowia gotowa mieszanina elektrolitów oraz glukozy przeznaczona do nawadniania dzieci i dorosłych w ostrej biegunce. Stworzona po raz pierwszy w 1969 roku, później była modyfikowana w celu poprawy skuteczności i stabilności. Mieszanina oferowana jest w formie saszetek pozwalających na uzyskanie 1 litra płynu o różnych smakach. Jej dawkowanie zależne jest od masy ciała pacjenta. Doustny płyn nawadniający powinien być podawany dzieciom przez odpowiednio poinstruowanego członka rodziny, przy użyciu czystej łyżki lub kubka. Dzieciom poniżej 2 lat należy podawać jedną łyżeczkę co 1–2 minuty, starsze dzieci i dorośli powinni popijać często małymi łykami z kubka. Podczas pierwszych dwóch godzin nawadniania mogą wystąpić wymioty, szczególnie w przypadku zbyt szybkiego przyjmowania płynu, jednakże zwykle nie jest to problemem klinicznym, ponieważ większość przyjętego płynu zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym. W przypadku utrzymywania się objawów odwodnienia cykl przyjmowania płynu jest powtarzany, ale w przypadkach ciężkich odwodnień w takiej sytuacji podawane jest nawodnienie drogą dożylną. Czytaj więcej…

2021-01-02

Lublin R.IX – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie dwupłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Stanowił cywilną adaptację samolotu liniowego Lublin R.VIII. Długość samolotu wynosiła 12,1 metra, a wysokość 4,5 metra. Masa własna wynosiła 1814 kg, masa użyteczna 1286 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3100 kg. Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône Jupiter o mocy nominalnej 336 kW przy 1900 obr./min, mocy startowej 353 kW i masie 380 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 4,2 metra. Prototyp został oblatany w kwietniu 1929 roku, jednak z powodu niskich osiągów nie został przyjęty do eksploatacji w PLL LOT i nie podjęto jego produkcji seryjnej. Jedyny zbudowany egzemplarz trafił do hangaru sterowcowego w Poznaniu, gdzie po kilku latach został skasowany. Czytaj więcej…

2021-01-03

Pesa Gama – rodzina lokomotyw spalinowych i elektrycznych budowanych od 2012 roku przez zakłady Pesa Bydgoszcz. Lokomotywa jest 4-osiową jednostką elektryczną o mocy 5600 kW, zasilaną napięciem 3 kV DC z sieci napowietrznej poprzez odbierak prądu produkcji Stemmanna. Dodatkowo zamontowano pomocniczy silnik spalinowy mocy 403 kW, sprzęgnięty z prądnicą prądu przemiennego o mocy 420 kW. Gama ma dwa stopnie usprężynowienia zawieszenia. Wytrzymałość konstrukcji spełnia wymagania normy EN 12663. Lokomotywa jest ponadto wyposażona w wymienialne elementy odkształcające się w czasie kolizji i ma przewidzianą strefę zgniotu. Szkielet jednostki jest zbudowany z wysoko wytrzymałej stali, ściany boczne i dach wykończone są profilami i blachami aluminiowymi. Powstało łącznie 20 lokomotyw w 3 wersjach: spalinowej, elektrycznej oraz elektrycznej z dodatkowym silnikiem spalinowym. Lokomotywy eksploatowane są m.in. przez PKP Intercity, Koleje Mazowieckie, Ecco Rail oraz Pol-Miedź Trans. Czytaj więcej…

2021-01-04

Plac Pod Lipami w Katowicach – plac miejski w Katowicach, położony na terenie jednostki pomocniczej Giszowiec, którego nazwa pochodzi od znajdujących się dookoła niego lip. Stanowi on środkową część powstałego wraz z nim zabytkowego osiedla patronackiego Giszowiec, wybudowanego w latach 1907–1910, autorstwa Emila i Georga Zillmannów. Powstał on na planie prostokąta. Obwód placu wynosi 410 m, a jego dłuższy bok 135 m. Łączna powierzchnia placu, wraz z okalającymi go ulicami, wynosi 9500 m². Przy placu zlokalizowano obiekty użyteczności publicznej osiedla: dom nadleśniczego wraz z siedzibą nadleśnictwa, gospodę, szkołę, konsum oraz urząd obszaru dworskiego. Cały układ urbanistyczny osiedla wraz z placem Pod Lipami jest wpisany do rejestru zabytków. Plac jest objęty monitoringiem w ramach Katowickiego Inteligentnego Systemu Monitoringu i Analizy. Czytaj więcej…

2021-01-05

Lee J. Cobb (ur. 8 grudnia 1911 w Nowym Jorku, zm. 11 lutego 1976 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, dwukrotnie nominowany do Oscara za role drugoplanowe w filmach: Na nabrzeżach oraz Bracia Karamazow; dwukrotnie nominowany do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego oraz trzykrotnie nominowany do nagrody Primetime Emmy. Na deskach teatru Cobb zadebiutował w lipcu 1932 roku w Pasadena Playhouse w Kalifornii. W 1937 roku zadebiutował na srebrnym ekranie w westernie North of the Rio Grande. Występował jako Johnny Friendly w Na nabrzeżach, jeden z dwunastu gniewnych ludzi, detektyw Kinderman z Egzorcysty oraz Will Loman, protagonista w sztuce Śmierć komiwojażera Arthura Millera. W swojej karierze filmowej, jak i teatralnej grał przede wszystkim znacznie starszych od siebie bohaterów drugiego planu. Cobb słynął z zamiłowania do szybkich i drogich samochodów. Znany był też z podróżowania do Indianapolis na wyścigi samochodowe. Przez wiele lat uprawiał hazard, a dużą część zarobionych pieniędzy potrafił przegrać w kasynie. Czytaj więcej…

2021-01-06

Wyścig Tatrzański – samochodowo-motocyklowy wyścig górski organizowany corocznie w sierpniu w latach 1927–1931 przez Krakowski Klub Automobilowy, na odcinku górskiej szosy Łysa Polana – Morskie Oko o długości 7,5 km. Była to pierwsza tego rodzaju impreza w Polsce. W ramach przygotowań zbudowano trybuny na 500 osób przy mecie, aczkolwiek zapewniały one tylko obserwację ostatniego kilometra trasy. Pierwszy wyścig rozegrano 14 sierpnia 1927 roku. Od 1928 roku był rozgrywany jako wyścig międzynarodowy, a za najlepszy czas przyznawano przechodnią Wielką Nagrodę Tatr. II Międzynarodowy Wyścig Tatrzański odbył się w 1929 roku, a III wyścig w sierpniu 1930 roku. IV i ostatni Międzynarodowy Wyścig Tatrzański odbył się w sierpniu 1931 roku. Główną przyczyną zaprzestania organizacji imprezy był kryzys gospodarczy z początku lat 30., połączony z działaniami polskich władz, które wprowadziły w tym okresie podatki od luksusu i opłaty na Fundusz Drogowy od posiadania samochodów. Spowodowało to wielki spadek liczby sprzedawanych samochodów, jak również spadek liczby samochodów używanych w Polsce. Wyścig był również przedmiotem krytyki części publicystów pod kątem ochrony przyrody. Czytaj więcej…

2021-01-07

ORP Czujny – polski ścigacz okrętów podwodnych z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki BO-411, jeden z ośmiu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 122bis. Okręt został zwodowany 11 kwietnia 1953 roku w stoczni numer 340 w Zielonodolsku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w listopadzie tego roku. W 1955 roku jednostka została wydzierżawiona przez Polskę i 27 maja tego roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi DS-41, następnie 361, został skreślony z listy floty w październiku 1972 roku. Ostatnim dowódcą jednostki był kpt. mar. Władysław Monkiewicz. W 1973 roku okręt pełnił rolę pływających koszar, zaś w latach 1974–1975 był jednostką badawczą. Czytaj więcej…

2021-01-08

Doustny płyn nawadniający – opracowana przez Światową Organizację Zdrowia gotowa mieszanina elektrolitów oraz glukozy przeznaczona do nawadniania dzieci i dorosłych w ostrej biegunce. Stworzona po raz pierwszy w 1969 roku, później była modyfikowana w celu poprawy skuteczności i stabilności. Mieszanina oferowana jest w formie saszetek pozwalających na uzyskanie 1 litra płynu o różnych smakach. Jej dawkowanie zależne jest od masy ciała pacjenta. Doustny płyn nawadniający powinien być podawany dzieciom przez odpowiednio poinstruowanego członka rodziny, przy użyciu czystej łyżki lub kubka. Dzieciom poniżej 2 lat należy podawać jedną łyżeczkę co 1–2 minuty, starsze dzieci i dorośli powinni popijać często małymi łykami z kubka. Podczas pierwszych dwóch godzin nawadniania mogą wystąpić wymioty, szczególnie w przypadku zbyt szybkiego przyjmowania płynu, jednakże zwykle nie jest to problemem klinicznym, ponieważ większość przyjętego płynu zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym. W przypadku utrzymywania się objawów odwodnienia cykl przyjmowania płynu jest powtarzany, ale w przypadkach ciężkich odwodnień w takiej sytuacji podawane jest nawodnienie drogą dożylną. Czytaj więcej…

2021-01-09

Lublin R.IX – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie dwupłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Stanowił cywilną adaptację samolotu liniowego Lublin R.VIII. Długość samolotu wynosiła 12,1 metra, a wysokość 4,5 metra. Masa własna wynosiła 1814 kg, masa użyteczna 1286 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3100 kg. Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône Jupiter o mocy nominalnej 336 kW przy 1900 obr./min, mocy startowej 353 kW i masie 380 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 4,2 metra. Prototyp został oblatany w kwietniu 1929 roku, jednak z powodu niskich osiągów nie został przyjęty do eksploatacji w PLL LOT i nie podjęto jego produkcji seryjnej. Jedyny zbudowany egzemplarz trafił do hangaru sterowcowego w Poznaniu, gdzie po kilku latach został skasowany. Czytaj więcej…

2021-01-10

Pesa Gama – rodzina lokomotyw spalinowych i elektrycznych budowanych od 2012 roku przez zakłady Pesa Bydgoszcz. Lokomotywa jest 4-osiową jednostką elektryczną o mocy 5600 kW, zasilaną napięciem 3 kV DC z sieci napowietrznej poprzez odbierak prądu produkcji Stemmanna. Dodatkowo zamontowano pomocniczy silnik spalinowy mocy 403 kW, sprzęgnięty z prądnicą prądu przemiennego o mocy 420 kW. Gama ma dwa stopnie usprężynowienia zawieszenia. Wytrzymałość konstrukcji spełnia wymagania normy EN 12663. Lokomotywa jest ponadto wyposażona w wymienialne elementy odkształcające się w czasie kolizji i ma przewidzianą strefę zgniotu. Szkielet jednostki jest zbudowany z wysokowytrzymałej stali, ściany boczne i dach wykończone są profilami i blachami aluminiowymi. Powstało łącznie 20 lokomotyw w 3 wersjach: spalinowej, elektrycznej oraz elektrycznej z dodatkowym silnikiem spalinowym. Lokomotywy eksploatowane są m.in. przez PKP Intercity, Koleje Mazowieckie, Ecco Rail oraz Pol-Miedź Trans. Czytaj więcej…

2021-01-11

Plac Pod Lipami w Katowicach – plac miejski w Katowicach, położony na terenie jednostki pomocniczej Giszowiec, którego nazwa pochodzi od znajdujących się dookoła niego lip. Stanowi on środkową część powstałego wraz z nim zabytkowego osiedla patronackiego Giszowiec, wybudowanego w latach 1907–1910, autorstwa Emila i Georga Zillmannów. Powstał on na planie prostokąta. Obwód placu wynosi 410 m, a jego dłuższy bok 135 m. Łączna powierzchnia placu, wraz z okalającymi go ulicami, wynosi 9500 m². Przy placu zlokalizowano obiekty użyteczności publicznej osiedla: dom nadleśniczego wraz z siedzibą nadleśnictwa, gospodę, szkołę, konsum oraz urząd obszaru dworskiego. Cały układ urbanistyczny osiedla wraz z placem Pod Lipami jest wpisany do rejestru zabytków. Plac jest objęty monitoringiem w ramach Katowickiego Inteligentnego Systemu Monitoringu i Analizy. Czytaj więcej…

2021-01-12

Lee J. Cobb (ur. 8 grudnia 1911 w Nowym Jorku, zm. 11 lutego 1976 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, dwukrotnie nominowany do Oscara za role drugoplanowe w filmach: Na nabrzeżach oraz Bracia Karamazow; dwukrotnie nominowany do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego oraz trzykrotnie nominowany do nagrody Primetime Emmy. Na deskach teatru Cobb zadebiutował w lipcu 1932 roku w Pasadena Playhouse w Kalifornii. W 1937 roku zadebiutował na srebrnym ekranie w westernie North of the Rio Grande. Występował jako Johnny Friendly w Na nabrzeżach, jeden z dwunastu gniewnych ludzi, detektyw Kinderman z Egzorcysty oraz Will Loman, protagonista w sztuce Śmierć komiwojażera Arthura Millera. W swojej karierze filmowej, jak i teatralnej grał przede wszystkim znacznie starszych od siebie bohaterów drugiego planu. Cobb słynął z zamiłowania do szybkich i drogich samochodów. Znany był też z podróżowania do Indianapolis na wyścigi samochodowe. Przez wiele lat uprawiał hazard, a dużą część zarobionych pieniędzy potrafił przegrać w kasynie. Czytaj więcej…

2021-01-13

Wyścig Tatrzański – samochodowo-motocyklowy wyścig górski organizowany corocznie w sierpniu w latach 1927–1931 przez Krakowski Klub Automobilowy, na odcinku górskiej szosy Łysa Polana – Morskie Oko o długości 7,5 km. Była to pierwsza tego rodzaju impreza w Polsce. W ramach przygotowań zbudowano trybuny na 500 osób przy mecie, aczkolwiek zapewniały one tylko obserwację ostatniego kilometra trasy. Pierwszy wyścig rozegrano 14 sierpnia 1927 roku. Od 1928 roku był rozgrywany jako wyścig międzynarodowy, a za najlepszy czas przyznawano przechodnią Wielką Nagrodę Tatr. II Międzynarodowy Wyścig Tatrzański odbył się w 1929 roku, a III wyścig w sierpniu 1930 roku. IV i ostatni Międzynarodowy Wyścig Tatrzański odbył się w sierpniu 1931 roku. Główną przyczyną zaprzestania organizacji imprezy był kryzys gospodarczy z początku lat 30., połączony z działaniami polskich władz, które wprowadziły w tym okresie podatki od luksusu i opłaty na Fundusz Drogowy od posiadania samochodów. Spowodowało to wielki spadek liczby sprzedawanych samochodów, jak również spadek liczby samochodów używanych w Polsce. Wyścig był również przedmiotem krytyki części publicystów pod kątem ochrony przyrody. Czytaj więcej…

2021-01-14

ORP Czujny – polski ścigacz okrętów podwodnych z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki BO-411, jeden z ośmiu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 122bis. Okręt został zwodowany 11 kwietnia 1953 roku w stoczni numer 340 w Zielonodolsku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w listopadzie tego roku. W 1955 roku jednostka została wydzierżawiona przez Polskę i 27 maja tego roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi DS-41, następnie 361, został skreślony z listy floty w październiku 1972 roku. Ostatnim dowódcą jednostki był kpt. mar. Władysław Monkiewicz. W 1973 roku okręt pełnił rolę pływających koszar, zaś w latach 1974–1975 był jednostką badawczą. Czytaj więcej…

2021-01-15

Doustny płyn nawadniający – opracowana przez Światową Organizację Zdrowia gotowa mieszanina elektrolitów oraz glukozy przeznaczona do nawadniania dzieci i dorosłych w ostrej biegunce. Stworzona po raz pierwszy w 1969 roku, później była modyfikowana w celu poprawy skuteczności i stabilności. Mieszanina oferowana jest w formie saszetek pozwalających na uzyskanie 1 litra płynu o różnych smakach. Jej dawkowanie zależne jest od masy ciała pacjenta. Doustny płyn nawadniający powinien być podawany dzieciom przez odpowiednio poinstruowanego członka rodziny, przy użyciu czystej łyżki lub kubka. Dzieciom poniżej 2 lat należy podawać jedną łyżeczkę co 1–2 minuty, starsze dzieci i dorośli powinni popijać często małymi łykami z kubka. Podczas pierwszych dwóch godzin nawadniania mogą wystąpić wymioty, szczególnie w przypadku zbyt szybkiego przyjmowania płynu, jednakże zwykle nie jest to problemem klinicznym, ponieważ większość przyjętego płynu zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym. W przypadku utrzymywania się objawów odwodnienia cykl przyjmowania płynu jest powtarzany, ale w przypadkach ciężkich odwodnień w takiej sytuacji podawane jest nawodnienie drogą dożylną. Czytaj więcej…

2021-01-16

Lublin R.IX – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie dwupłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Stanowił cywilną adaptację samolotu liniowego Lublin R.VIII. Długość samolotu wynosiła 12,1 metra, a wysokość 4,5 metra. Masa własna wynosiła 1814 kg, masa użyteczna 1286 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3100 kg. Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône Jupiter o mocy nominalnej 336 kW przy 1900 obr./min, mocy startowej 353 kW i masie 380 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 4,2 metra. Prototyp został oblatany w kwietniu 1929 roku, jednak z powodu niskich osiągów nie został przyjęty do eksploatacji w PLL LOT i nie podjęto jego produkcji seryjnej. Jedyny zbudowany egzemplarz trafił do hangaru sterowcowego w Poznaniu, gdzie po kilku latach został skasowany. Czytaj więcej…

2021-01-17

Pesa Gama – rodzina lokomotyw spalinowych i elektrycznych budowanych od 2012 roku przez zakłady Pesa Bydgoszcz. Lokomotywa jest 4-osiową jednostką elektryczną o mocy 5600 kW, zasilaną napięciem 3 kV DC z sieci napowietrznej poprzez odbierak prądu produkcji Stemmanna. Dodatkowo zamontowano pomocniczy silnik spalinowy mocy 403 kW, sprzęgnięty z prądnicą prądu przemiennego o mocy 420 kW. Gama ma dwa stopnie usprężynowienia zawieszenia. Wytrzymałość konstrukcji spełnia wymagania normy EN 12663. Lokomotywa jest ponadto wyposażona w wymienialne elementy odkształcające się w czasie kolizji i ma przewidzianą strefę zgniotu. Szkielet jednostki jest zbudowany z wysokowytrzymałej stali, ściany boczne i dach wykończone są profilami i blachami aluminiowymi. Powstało łącznie 20 lokomotyw w 3 wersjach: spalinowej, elektrycznej oraz elektrycznej z dodatkowym silnikiem spalinowym. Lokomotywy eksploatowane są m.in. przez PKP Intercity, Koleje Mazowieckie, Ecco Rail oraz Pol-Miedź Trans. Czytaj więcej…

2021-01-18

Wavelo (przed październikiem 2016 roku jako OneBike i KMK Bike) – publiczny system wypożyczania rowerów funkcjonujący w latach 2008–2019 w Krakowie. Był to pierwszy rower publiczny w Polsce. W 2017 roku system Wavelo osiągnął 169 bezobsługowych stacji oraz 1500 rowerów, a jego operatorem był BikeU. Aby stać się użytkownikiem wypożyczalni należało założyć w systemie konto za pośrednictwem strony operatora lub specjalnej aplikacji mobilnej. Do wyboru były dwa abonamenty różniące się liczbą bezpłatnych minut dziennie oraz naliczanie minutowe i pakiet 12 godzinny. W okresie zimowym obowiązywał specjalny, promocyjny cennik. Rowery wyposażone były w wał napędowy zastępujący łańcuch, koszyk stalowy, komputer pokładowy, GPS, oświetlenie LED oraz zapięcie kłódką typu U. Zasilanie podzespołów odbywało się poprzez dynamo i panel słoneczny. Moduł GPS umożliwiał pozostawienie roweru w dowolnym miejscu i stanowił zabezpieczenie przed kradzieżą. W listopadzie 2019 roku BikeU złożyło pisemne wypowiedzenie umowy na obsługę systemu, w efekcie czego system przestał funkcjonować z końcem 2019 roku. Czytaj więcej…

2021-01-19

Jerzy Kawalerowicz (ur. 19 stycznia 1922 w Gwoźdźcu, zm. 27 grudnia 2007 w Warszawie) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący Stowarzyszenia Filmowców Polskich, wykładowca PWSFTViT w Łodzi, poseł na Sejm PRL. W latach 1946–1949 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jako reżyser filmowy zadebiutował w 1951 roku socrealistycznym filmem Gromada. Po okresie realizacji propagandowych filmów fabularnych – m.in. Celulozy, stał się jednym z czołowych reprezentantów polskiej szkoły filmowej. Sławę zdobył jako reżyser nagradzanych za granicą filmów Pociąg, Matka Joanna od Aniołów oraz Śmierć prezydenta. Podjął się również adaptacji prozy Bolesława Prusa oraz Henryka Sienkiewicza. Za reżyserię Faraona otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, a jego inna adaptacja – Austeria na podstawie powieści Juliana Stryjkowskiego – zapewniła mu Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Czytaj więcej…

2021-01-20

Medaliści igrzysk paraolimpijskich w curlingu na wózkach – zestawienie zawodników i zawoniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium turniejów paraolimpijskich w curlingu na wózkach. Curling na wózkach znajduje się w programie igrzysk paraolimpijskich od igrzysk w Turynie w 2006 roku. Został włączony do programu igrzysk paraolimpijskich po przeprowadzeniu w 2002 roku pierwszej edycji mistrzostw świata. Od początku rywalizacja w curlingu na wózkach odbywa się w pięcioosobowych zespołach mieszanych. Wedle ustalonych od początku zasad, w skład każdej drużyny mieszanej muszą wejść zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Ponadto w każdym meczu, w każdej drużynie muszą zagrać przedstawiciele obu płci. Pierwsze trzy turnieje wygrali reprezentanci Kanady, a w 2018 roku triumfowali Chińczycy. Brązowy medal w Pjongczangu wywalczyła Kanada, dzięki czemu jest jedynym krajem, który zdobył medal we wszystkich czterech turniejach paraolimpijskich. Od igrzysk w Turynie do igrzysk w Pjongczangu na podium paraolimpijskim w curlingu stanęli reprezentanci siedmiu państw. Jedyną trzykrotną mistrzynią paraolimpijską w tej dyscyplinie sportu jest Kanadyjka Sonja Gaudet. Czytaj więcej…

2021-01-21

ORP Czajka – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z serii dwunastu okrętów projektu 206F, przebudowany w latach 1998–2000 na niszczyciel min proj. 206FM. Jednostka mierzy 58,2 metra długości, 7,97 metra szerokości i ma zanurzenie 2,14 metra, a jej wyporność pełna wynosi 507 ton. Uzbrojona jest w zestaw rakietowo-artyleryjski ZU-23-2MR Wróbel II, a ponadto przystosowana jest do przewozu i stawiania min morskich. Okręt został zwodowany w grudniu 1966 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go w czerwcu 1967 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakiem burtowym 624, służyła początkowo w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu, a po jej likwidacji w 2006 roku została przyporządkowana do 8. Flotylli Obrony Wybrzeża. ORP „Czajka” czterokrotnie wchodziła w skład stałych zespołów obrony przeciwminowej NATO i uczestniczyła w wielu międzynarodowych manewrach oraz ćwiczeniach, likwidując niebezpieczne pozostałości po II wojnie światowej na wodach polskich i obcych. Okręt nadal służy w polskiej flocie. Czytaj więcej…

2021-01-22

Wiktar Chomicz (ur. 16 sierpnia 1950 na stacji kolejowej Różanka) – białoruski biolog, agrochemik, radiochemik, radioekolog oraz lewicowy polityk opozycyjny, deputowany do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji, w której przewodniczył Komisji ds. Katastrofy Czarnobylskiej; działacz opozycyjnej partii Białoruska Partia Lewicy „Sprawiedliwy Świat”. Prowadził badania nad skutkami katastrofy w Czarnobylu i brał udział w usuwaniu jej skutków; tworzył pierwsze mapy skażenia gleb obwodu homelskiego radioaktywnym strontem-90 i cezem-137; kandydat nauk biologicznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora), docent. Chomicz krytycznie ocenia władzę przywódcy Białorusi Alaksandra Łukaszenki. Jego zdaniem prezydent wprowadzając konstytucję z 1996 roku nadał sobie niczym nieograniczoną władzę, kierując się wyłącznie własnym interesem, a nie państwa czy narodu. Chomicz postuluje powrót do konstytucji z 1994 roku, co miałoby przywrócić na Białorusi wolność słowa, uczciwe wybory, praworządność i pozytywnie wpłynąć na rozwój ekonomiczny. Czytaj więcej…

2021-01-23

Codex Beratinus 2 – purpurowy rękopis Nowego Testamentu pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim, datowany na IX wiek. Jest jednym z nielicznych rękopisów pisanych złotem. Zachowały się wszystkie karty kodeksu, jednak w nie najlepszej kondycji. Choć nie cieszy się zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu i nie jest wykorzystywany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu, ceni się go ze względu na sposób wykonania. Kodeks został ozdobiony czterema portretami ewangelistów. Każdy z wizerunków ewangelistów umieszczony został w czworoboku o wymiarach 12 na 19 cm. Mają one charakter ikon, bez żadnych specjalnych dekoracji. Jan został przedstawiony jako siedzący na tronie z wysokim oparciem, Marek i Łukasz umieszczeni zostali w małych drewnianych ławeczkach. Portrety zachowały się w słabej kondycji, niektóre ich części zostały uszkodzone, część naklejek została utracona. Portret Mateusza został uszkodzony. Od 1972 roku, kodeks przechowywany w Albańskim Archiwum Państwowym w Tiranie. W 2005 roku wciągnięty został przez UNESCO na listę Pamięci Świata, wraz z Kodeksem Beratinus. Czytaj więcej…

2021-01-24

Ingemar Mayr (ur. 30 listopada 1975 w Sint-Michielsgestel) – austriacki i holenderski skoczek narciarski, srebrny medalista mistrzostw świata juniorów w 1993 roku w konkursie drużynowym. Od 1993 roku startował w niższej kadrze Austrii w skokach narciarskich. Z uwagi na brak perspektyw na występy w barwach austriackich, w grudniu 2000 roku przyjął holenderskie obywatelstwo. Jest pierwszym w historii reprezentantem Holandii, który zdobył punkty do klasyfikacji Pucharu Świata w skokach narciarskich. Trzykrotny zwycięzca zawodów Pucharu Kontynentalnego. Były rekordzista skoczni Franz-Haslberger-Schanze w Reit im Winkl. Uczestnik mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w 2001 i 2003 roku. Reprezentant SK St. Johann in Tirol i Skiclub Kirchberg. W międzynarodowych zawodach w skokach narciarskich startował do 2003, po czym z uwagi na brak satysfakcjonujących rezultatów, postanowił zakończyć sportową karierę. Czytaj więcej…

2021-01-25

Wavelo (przed październikiem 2016 roku jako OneBike i KMK Bike) – publiczny system wypożyczania rowerów funkcjonujący w latach 2008–2019 w Krakowie. Był to pierwszy rower publiczny w Polsce. W 2017 roku system Wavelo osiągnął 169 bezobsługowych stacji oraz 1500 rowerów, a jego operatorem był BikeU. Aby stać się użytkownikiem wypożyczalni należało założyć w systemie konto za pośrednictwem strony operatora lub specjalnej aplikacji mobilnej. Do wyboru były dwa abonamenty różniące się liczbą bezpłatnych minut dziennie oraz naliczanie minutowe i pakiet 12 godzinny. W okresie zimowym obowiązywał specjalny, promocyjny cennik. Rowery wyposażone były w wał napędowy zastępujący łańcuch, koszyk stalowy, komputer pokładowy, GPS, oświetlenie LED oraz zapięcie kłódką typu U. Zasilanie podzespołów odbywało się poprzez dynamo i panel słoneczny. Moduł GPS umożliwiał pozostawienie roweru w dowolnym miejscu i stanowił zabezpieczenie przed kradzieżą. W listopadzie 2019 roku BikeU złożyło pisemne wypowiedzenie umowy na obsługę systemu, w efekcie czego system przestał funkcjonować z końcem 2019 roku. Czytaj więcej…

2021-01-26

Jerzy Kawalerowicz (ur. 19 stycznia 1922 w Gwoźdźcu, zm. 27 grudnia 2007 w Warszawie) – polski reżyser i scenarzysta filmowy, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący Stowarzyszenia Filmowców Polskich, wykładowca PWSFTViT w Łodzi, poseł na Sejm PRL. W latach 1946–1949 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jako reżyser filmowy zadebiutował w 1951 roku socrealistycznym filmem Gromada. Po okresie realizacji propagandowych filmów fabularnych – m.in. Celulozy, stał się jednym z czołowych reprezentantów polskiej szkoły filmowej. Sławę zdobył jako reżyser nagradzanych za granicą filmów Pociąg, Matka Joanna od Aniołów oraz Śmierć prezydenta. Podjął się również adaptacji prozy Bolesława Prusa oraz Henryka Sienkiewicza. Za reżyserię Faraona otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, a jego inna adaptacja – Austeria na podstawie powieści Juliana Stryjkowskiego – zapewniła mu Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Czytaj więcej…

2021-01-27

Medaliści igrzysk paraolimpijskich w curlingu na wózkach – zestawienie zawodników i zawoniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium turniejów paraolimpijskich w curlingu na wózkach. Curling na wózkach znajduje się w programie igrzysk paraolimpijskich od igrzysk w Turynie w 2006 roku. Został włączony do programu igrzysk paraolimpijskich po przeprowadzeniu w 2002 roku pierwszej edycji mistrzostw świata. Od początku rywalizacja w curlingu na wózkach odbywa się w pięcioosobowych zespołach mieszanych. Wedle ustalonych od początku zasad, w skład każdej drużyny mieszanej muszą wejść zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Ponadto w każdym meczu, w każdej drużynie muszą zagrać przedstawiciele obu płci. Pierwsze trzy turnieje wygrali reprezentanci Kanady, a w 2018 roku triumfowali Chińczycy. Brązowy medal w Pjongczangu wywalczyła Kanada, dzięki czemu jest jedynym krajem, który zdobył medal we wszystkich czterech turniejach paraolimpijskich. Od igrzysk w Turynie do igrzysk w Pjongczangu na podium paraolimpijskim w curlingu stanęli reprezentanci siedmiu państw. Jedyną trzykrotną mistrzynią paraolimpijską w tej dyscyplinie sportu jest Kanadyjka Sonja Gaudet. Czytaj więcej…

2021-01-28

ORP Czajka – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z serii dwunastu okrętów projektu 206F, przebudowany w latach 1998–2000 na niszczyciel min proj. 206FM. Jednostka mierzy 58,2 metra długości, 7,97 metra szerokości i ma zanurzenie 2,14 metra, a jej wyporność pełna wynosi 507 ton. Uzbrojona jest w zestaw rakietowo-artyleryjski ZU-23-2MR Wróbel II, a ponadto przystosowana jest do przewozu i stawiania min morskich. Okręt został zwodowany w grudniu 1966 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go w czerwcu 1967 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakiem burtowym 624, służyła początkowo w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu, a po jej likwidacji w 2006 roku została przyporządkowana do 8. Flotylli Obrony Wybrzeża. ORP „Czajka” czterokrotnie wchodziła w skład stałych zespołów obrony przeciwminowej NATO i uczestniczyła w wielu międzynarodowych manewrach oraz ćwiczeniach, likwidując niebezpieczne pozostałości po II wojnie światowej na wodach polskich i obcych. Okręt nadal służy w polskiej flocie. Czytaj więcej…

2021-01-29

Wiktar Chomicz (ur. 16 sierpnia 1950 na stacji kolejowej Różanka) – białoruski biolog, agrochemik, radiochemik, radioekolog oraz lewicowy polityk opozycyjny, deputowany do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji, w której przewodniczył Komisji ds. Katastrofy Czarnobylskiej; działacz opozycyjnej partii Białoruska Partia Lewicy „Sprawiedliwy Świat”. Prowadził badania nad skutkami katastrofy w Czarnobylu i brał udział w usuwaniu jej skutków; tworzył pierwsze mapy skażenia gleb obwodu homelskiego radioaktywnym strontem-90 i cezem-137; kandydat nauk biologicznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora), docent. Chomicz krytycznie ocenia władzę przywódcy Białorusi Alaksandra Łukaszenki. Jego zdaniem prezydent wprowadzając konstytucję z 1996 roku nadał sobie niczym nieograniczoną władzę, kierując się wyłącznie własnym interesem, a nie państwa czy narodu. Chomicz postuluje powrót do konstytucji z 1994 roku, co miałoby przywrócić na Białorusi wolność słowa, uczciwe wybory, praworządność i pozytywnie wpłynąć na rozwój ekonomiczny. Czytaj więcej…

2021-01-30

Codex Beratinus 2 – purpurowy rękopis Nowego Testamentu pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim, datowany na IX wiek. Jest jednym z nielicznych rękopisów pisanych złotem. Zachowały się wszystkie karty kodeksu, jednak w nie najlepszej kondycji. Choć nie cieszy się zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu i nie jest wykorzystywany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu, ceni się go ze względu na sposób wykonania. Kodeks został ozdobiony czterema portretami ewangelistów. Każdy z wizerunków ewangelistów umieszczony został w czworoboku o wymiarach 12 na 19 cm. Mają one charakter ikon, bez żadnych specjalnych dekoracji. Jan został przedstawiony jako siedzący na tronie z wysokim oparciem, Marek i Łukasz umieszczeni zostali w małych drewnianych ławeczkach. Portrety zachowały się w słabej kondycji, niektóre ich części zostały uszkodzone, część naklejek została utracona. Portret Mateusza został uszkodzony. Od 1972 roku, kodeks przechowywany w Albańskim Archiwum Państwowym w Tiranie. W 2005 roku wciągnięty został przez UNESCO na listę Pamięci Świata, wraz z Kodeksem Beratinus. Czytaj więcej…

2021-01-31

Ingemar Mayr (ur. 30 listopada 1975 w Sint-Michielsgestel) – austriacki i holenderski skoczek narciarski, srebrny medalista mistrzostw świata juniorów w 1993 roku w konkursie drużynowym. Od 1993 roku startował w niższej kadrze Austrii w skokach narciarskich. Z uwagi na brak perspektyw na występy w barwach austriackich, w grudniu 2000 roku przyjął holenderskie obywatelstwo. Jest pierwszym w historii reprezentantem Holandii, który zdobył punkty do klasyfikacji Pucharu Świata w skokach narciarskich. Trzykrotny zwycięzca zawodów Pucharu Kontynentalnego. Były rekordzista skoczni Franz-Haslberger-Schanze w Reit im Winkl. Uczestnik mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w 2001 i 2003 roku. Reprezentant SK St. Johann in Tirol i Skiclub Kirchberg. W międzynarodowych zawodach w skokach narciarskich startował do 2003, po czym z uwagi na brak satysfakcjonujących rezultatów, postanowił zakończyć sportową karierę. Czytaj więcej…