Nagroda Literacka Gdynia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Uroczysta Gala Finałowa NLG 2007
Laureaci NLG 2008 podczas Gali Finałowej (od lewej: Adam Wiedemann, Piotr Marecki (odbierał nagrodę w imieniu Mariana Pankowskiego) oraz Piotr Matywiecki
Marian Pankowski podczas Jesiennych Spotkań z Laureatami NLG 2008

Nagroda Literacka Gdynia – nagroda dla najlepszych książek wydanych w poprzednim roku, ustanowiona z inicjatywy Elżbiety Gwiazdowskiej (byłej dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej[1]) w kwietniu 2006 roku[2][3] przez Prezydenta Miasta Gdyni, Wojciecha Szczurka.

Ideą Nagrody Literackiej Gdynia jest uhonorowanie wyjątkowych osiągnięć żyjących, polskich twórców, co stanowić ma silny i jednocześnie trwały bodziec do jeszcze bardziej wzmożonej aktywności w obrębie szeroko pojętej literatury oraz sztuki[4]. Do roku 2013 Nagroda przyznawana była w trzech kategoriach:

  • proza,
  • poezja,
  • eseistyka.

W 2014 wprowadzono czwartą kategorię – przekład literacki na język polski[5].

Nagroda ma charakter ogólnopolski i jest przyznawana co roku. Jest to jedna z bardziej znaczących i prestiżowych polskich nagród literackich[6][7][8][9].

Przebieg konkursu[edytuj | edytuj kod]

Lista nominowanych książek ogłaszana jest w maju podczas konferencji prasowej na Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie[10][11]. Uroczysta Gala Finałowa odbywa się w Gdyni. Termin jest ruchomy, przez wiele lat był to czerwiec, jednak od 2018 roku ma ona miejsce w sierpniu. Laureaci otrzymują pamiątkowe statuetki (Kostki Literackie) oraz nagrodę pieniężną w wysokości 50 000 zł[12].

Kapituła[edytuj | edytuj kod]

Wybór zarówno nominowanych, jak i Laureatów, to decyzje członków Kapituły, w której skład wchodzą (w roku 2015): Agata Bielik-Robson, Marek Bieńczyk, Jacek Gutorow, Jerzy Jarniewicz, Zbigniew Kruszyński, Małgorzata Łukasiewicz, Aleksander Nawarecki i Violetta Trella (sekretarz Kapituły).

We wcześniejszych latach w skład Kapituły wchodzili również: Alina Brodzka-Wald, Piotr Sommer, Piotr Śliwiński, Paweł Śpiewak oraz Elżbieta Gwiazdowska (sekretarz Kapituły).

Laureaci poszczególnych edycji[edytuj | edytuj kod]

edycja ogłoszenie wyników proza poezja eseistyka przekład na język polski Nagroda Osobna
1[13] 7 grudnia 2006 Lubiewo
Michał Witkowski
Dzieje rodzin polskich
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Zamiast
Marek Zaleski
2[14][15] 29 listopada 2007 Traktat o łuskaniu fasoli
Wiesław Myśliwski
Pełne morze
Wojciech Bonowicz
Projekt handlu kabardyńskimi końmi
Krzysztof Środa
za cykl uwieńczony powieścią Skaza
Magdalena Tulli
3[16][17] 14 czerwca 2008 Ostatni zlot aniołów
Marian Pankowski
Pensum
Adam Wiedemann
Twarz Tuwima
Piotr Matywiecki
4[18][19] 13 czerwca 2009 Jedenaście
Marcin Świetlicki
Piosenka o zależnościach i uzależnieniach
Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
Inne obrazy
Maria Poprzęcka
5[20] 19 czerwca 2010 Taksim
Andrzej Stasiuk
Dwa fiaty
Justyna Bargielska
Ciała Sienkiewicza
Ryszard Koziołek
Wyspa klucz
Małgorzata Szejnert
6[21] 18 czerwca 2011 Obsoletki
Justyna Bargielska
Pogłos
Ewa Lipska
Samobójstwo jako doświadczenie wyobraźni
Stefan Chwin
Poems
Andrzej Sosnowski
7[22] 30 czerwca 2012 Włoskie szpilki
Magdalena Tulli
Rezydencja surykatek
Marta Podgórnik
Opis krainy Gog
Marian Sworzeń
Spotkanie z Ablem
Mieczysław Porębski
8[23] 22 czerwca 2013 Ocalenie Atlantydy
Zyta Oryszyn
Sylwetki i cienie
Andrzej Sosnowski
Sprawiedliwość na końcu języka. Czytanie Waltera Benjamina
Adam Lipszyc
TR
Jacek Łukasiewicz
9[24] 28 czerwca 2014 Wiele demonów
Jerzy Pilch
Jeden
Marcin Świetlicki
Salki
Wojciech Nowicki
Wdrapałem się na piedestał. Nowa poezja rosyjska (antologia)
Jerzy Czech
10[25] 5 września 2015 Zawsze jest dzisiaj
Michał Cichy
Wyrazy uznania
Piotr Janicki
Boski Bach
Piotr Wierzbicki
Martwe dusze (autorstwa Mikołaja Gogola)
Wiktor Dłuski
11[26] 10 września 2016 Skoruń
Maciej Płaza
Nice
Barbara Klicka
Droga 816
Michał Książek
Rękopis znaleziony w Saragossie (autorstwa Jana Potockiego)
Anna Wasilewska
12[27] 2 września 2017 Pieczeń dla Amfy
Salcia Hałas
Schrony
Michał Sobol
Koło miejsca/Elementarz
Krzysztof Siwczyk
Szkoła uczuć (autorstwa Gustave'a Flauberta)
Ryszard Engelking
13[28] 31 sierpnia 2018 Mikrotyki
Paweł Sołtys
Pawilony
Dominik Bielicki
Rękopis znaleziony na ścianie
Krzysztof Mrowcewicz
Chodzenie. Amras (autorstwa Thomasa Bernharda)
Sława Lisiecka
14[29] 30 sierpnia 2019 Krótka wymiana ognia
Zyta Rudzka
Sny uckermärkerów
Małgorzata Lebda
Wyroby. Pomysłowość wokół nas
Olga Drenda
Alfabet (autorstwa Inger Christensen)
Bogusława Sochańska
15[30] 28 sierpnia 2020 Pustostany
Dorota Kotas
Bailout
Tomasz Bąk
Patyki, badyle
Urszula Zajączkowska
Co robisz na naszej ulicy (autorstwa Charlesa Reznikoffa)
Piotr Sommer
16[31] 27 sierpnia 2021 Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi
Joanna Krakowska
Karapaks
Natalia Malek
Pomarli
Waldemar Bawołek
Opowiadania (autorstwa Katherine Mansfield)
Magda Heydel
17[32] 26 sierpnia 2022 Myśliwice, Myśliwice
Krzysztof Bartnicki
gift. z Podlasia
Justyna Kulikowska
Stanisław Lem. Wypędzony z wysokiego zamku. Biografia
Agnieszka Gajewska
Ulisses (autorstwa Jamesa Joyce’a)
Maciej Świerkocki
18[33] 25 sierpnia 2023 Zaklinanie węży w gorące wieczory
Małgorzata Żarów
Mountain View
Marcin Czerkasow
Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939
Grzegorz Piątek
Mój mały zwierzaku (autorstwa Marieke Lucasa Rijnevelda)
Jerzy Koch

W 2007 roku po raz pierwszy przyznano specjalną Nagrodę Osobną. Otrzymała ją Magdalena Tulli za Skazę. Od 2014 przyznawana jest nagroda w kategorii przekładu. Jako pierwszy otrzymał ją Jerzy Czech za antologię poezji szesnastu poetów rosyjskich Wdrapałem się na piedestał. Nowa poezja rosyjska[34], rok później uhonorowano Wiktora Dłuskiego za przekład Martwych dusze Gogola[35].

Nominowani w poszczególnych edycjach[edytuj | edytuj kod]

I edycja – 2006:

II edycja – 2007:

III edycja – 2008:

IV edycja – 2009:

V edycja – 2010:

VI edycja – 2011:

VII edycja – 2012:

VIII edycja – 2013:

IX edycja – 2014:

X edycja – 2015:

XI edycja – 2016:

XII edycja – 2017[36]:

XIII edycja – 2018[37][38]

XIV edycja – 2019[39]

XV edycja – 2020[40]

XVI edycja – 2021[41]

XVI edycja – 2022[42]

XVII edycja – 2023[43]

  • proza: Wiktoria Bieżuńska – Przechodząc przez próg, zagwiżdżę, Mateusz Górniak – Trash story, Agnieszka Jelonek – Trzeba być cicho, Zyta RudzkaTen się śmieje, kto ma zęby, Małgorzata ŻarówZaklinanie węży w gorące wieczory
  • poezja: Marcin CzerkasowMountain View, Anouk Hermanright into pod tramwaj, Joanna OparekMałe powinności, Piotr Przybyłaanalfabeta, Adam WiedemannOdżywki i suplementy
  • esej: Anna R. BurzyńskaAtlas anatomiczny Georga Büchnera, Konrad Niemira – Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie, Grzegorz PiątekGdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939, Piotr Sadzik – Regiony pojedynczych herezji, Jarek Szubrycht – Skóra i ćwieki na wieki. Moja historia metalu
  • przekład na język polski: Kaja Gucio – Chronologia wody (autorka oryginału: Lidia Yuknavitch), Jan Maria KłoczowskiStanisław August Poniatowski i Europa wieku świateł. Tom I, II (autor oryginału: Jean Fabre), Jerzy KochMój mały zwierzaku (autor oryginału: Marieke Lucas Rijneveld), René Koelblen i Stanisław Waszak – Zniknięcia (autor oryginału: Georges Perec), Krzysztof MajerKochanka Wittgensteina (autor oryginału: David Markson)

Imprezy towarzyszące[edytuj | edytuj kod]

„Literaturomanie” – Dni Nagrody Literackiej Gdynia[edytuj | edytuj kod]

„Literaturomanie” – Dni Nagrody Literackiej Gdynia[44][45] to festiwal, który odbywa się od 2008 roku.

„Literaturomanie” to spotkania publiczności ze współczesnymi pisarzami różnych gatunków literatury (poezja, proza, esej oraz publicystyka i reportaż). Zaproszeni goście dyskutują między sobą oraz z publicznością na aktualne tematy. O poziom merytoryczny rozmów dbają prowadzący – krytycy i dziennikarze kulturalni z mediów, które patronują Nagrodzie Literackiej Gdynia.

Edycje festiwalu[edytuj | edytuj kod]

2008[edytuj | edytuj kod]

W ramach „Literaturomanii” 2008 odbyły się m.in.:

  • Autor. Autor! – spotkania autorskie z pisarzami (gośćmi byli: Wiesław Myśliwski, Eustachy Rylski, Leszek Szaruga, Jacek Żakowski);
  • Bookcrossing oraz Akcja wymiany książek;
  • Debaty Literackie „Gdyni” – spotkania z autorami nominowanymi do Nagrody Literackiej Gdynia. W ramach wydarzenia czytane są fragmenty nominowanych książek przez poszczególnych autorów;
  • Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna – prezentacja fragmentu zwycięskiego dramatu, wyróżnionego Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną oraz rozmowa z jego autorem;
  • Koncert muzyczny – grupa Świetliki;
  • Otwarty Turniej Jednego Wiersza – połączenie poezji oraz performance’u, podczas którego zgłoszeni uczestnicy prezentują swoją twórczość, a jury złożone z gości festiwalu ocenia twórczość i wskazuje zwycięzców, których wiersze zostają opublikowane w Dodatku Literackim NLG;
  • Pokaz specjalny filmu – oraz spotkanie z twórcami („Jegomość Tischner i jego filozofia po góralsku”, twórcy: Witold Bereś, Artur Więcek);
  • Targi Antykwaryczne – kiermasz, który skupia w jednym miejscu trójmiejskich antykwariuszy i ich najlepsze zbiory;
  • Vademecum Nagrody Literackiej Gdynia – stoisko księgarniane, przy którym można nabywać książki autorstwa wszystkich gości festiwalu oraz poprosić ich o dedykacje i autografy;
  • Warsztaty poetyckie – bezpłatne zajęcia dla wybranych z wcześniejszych zgłoszeń 10–15 osób, prowadzone przez jednego z laureatów poprzednich edycji Nagrody Literackiej Gdynia (w 2008 roku był to Wojciech Bonowicz).

Ponadto w ramach festiwalu odbyły się rozmowy z gośćmi: Stefanem Chwinem, Piotrem Kłoczowskim, Stanisławem Rośkiem, Krzysztofem Środą oraz Jackiem Żakowskim.

2009[edytuj | edytuj kod]

W programie „Literaturomanii” 2009, które odbyły się 12–13 czerwca 2009 r. w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni[46], znalazły się:

Jesienne Spotkania z Laureatami Nagrody Literackiej Gdynia[edytuj | edytuj kod]

Jesienne Spotkania to wydarzenie odbywające się na przełomie października i listopada, umożliwiające spotkanie miłośników kultury i sztuki z laureatami Nagrody Literackiej Gdynia. Można na nich uczestniczyć w swobodnych rozmowach o literaturze oraz posłuchać interpretacji tekstów laureatów.

Spotkania 2008[edytuj | edytuj kod]

rok data goście
2008 12 listopada Adam Wiedemann[47]

(spotkanie oraz II Otwarty Turniej Jednego Wiersza)

13 listopada Piotr Matywiecki

(spotkanie oraz interpretacje w wykonaniu Jerzego Radziwiłowicza)

14 listopada Marian Pankowski[48]

(spotkanie oraz interpretacje w wykonaniu Krzysztofa Majchrzaka)

Dodatek Literacki. Gazeta Nagrody Literackiej Gdynia[edytuj | edytuj kod]

Miejska Biblioteka Publiczna w Gdyni wydaje kilka razy w ciągu roku „Dodatek Literacki. Gazeta Nagrody Literackiej Gdynia”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Laureaci nagrody z roku 2008. Urząd Miasta w Gdyni. [dostęp 2009-06-25].
  2. Uchwała nr XLI/971/06 Rady Miasta Gdyni z 12 kwietnia 2006 roku. [dostęp 2009-03-17].
  3. Nowa nagroda literacka (Wyborcza.pl 05.04.2006). [dostęp 2009-04-20].
  4. Nagrody literackie na pokuszenie (Wyborcza.pl 05.09.2007). [dostęp 2009-04-20].
  5. Nominowani 2014, archiwumnlg.nagrodaliterackagdynia.pl, 22 maja 2014 [dostęp 2022-01-22].
  6. Łukasz Gołębiewski, Jakub Frołow, Paweł Waszczyk: Rynek Książki w Polsce 2011 t.I Wydawnictwa. Warszawa: Biblioteka Analiz, 2011, s. 41. ISBN 978-83-61154-91-4.
  7. Piotr Śliwiński, Literatura potrzebuje wsparcia, Radar [dostęp 2012-04-14] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-13].
  8. Instytucja a wartościowanie.(Wakat wrzesień 2011). [dostęp 2012-04-14].
  9. Ogłoszono nominacje do tegorocznych nagród literackich – Nike i Gdynia. 2011-05-12). [dostęp 2012-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  10. Ogłoszono nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia, Onet.pl, 15 maja 2008 [dostęp 2011-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-22].
  11. Targi książki po raz 54. już za dwa tygodnie (Wyborcza.pl 05.05.2009). [dostęp 2009-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-22)].
  12. Regulamin Nagrody Literackiej Gdynia, MBP Gdynia, 1 czerwca 2006 [dostęp 2013-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-12].
  13. Laureaci Nagrody Literackiej Gdynia, Onet.pl, 7 grudnia 2006 [dostęp 2011-12-06].
  14. Laureaci II edycji Nagrody Literackiej „Gdynia”, Onet.pl, 30 listopada 2007 [dostęp 2011-12-06].
  15. Laureaci II edycji Nagrody Literackiej „Gdynia”, Gazeta.pl, 29 listopada 2007 [dostęp 2009-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-13].
  16. Laureaci Nagrody Literackiej Gdynia, Onet.pl, 15 czerwca 2008 [dostęp 2011-12-06].
  17. Laureaci Nagrody Literackiej Gdynia, Gazeta.pl, 14 czerwca 2008 [dostęp 2009-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2008-06-20].
  18. Nagroda Literacka Gdynia dla Tkaczyszyn-Dyckiego, Świetlickiego i Poprzęckiej (Wyborcza.pl 15.06.2009). [dostęp 2009-06-15].
  19. Nagroda Literacka Gdynia wręczona (Polska.pl 14.06.2009). [dostęp 2009-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lutego 2012)].
  20. Przemysław Gulda. Nagroda Literacka „Gdynia”. „Gazeta Wyborcza”, 2010-06-21. 
  21. „Gdynia” ogłosiła laureatów po raz szósty, [w:] Nagroda Literacka Gdynia [online], Miejska Biblioteka Publiczna w Gdyni, 18 czerwca 2011 [dostęp 2011-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-22].
  22. Oto laureaci Literackiej „Gdyni” 2012, MBP Gdynia, 30 czerwca 2012 [dostęp 2012-07-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-06].
  23. Nagroda Literacka Gdynia wręczona po raz ósmy, MBP Gdynia, 22 czerwca 2013 [dostęp 2013-09-22] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-27].
  24. Laureaci 2014 | Nagroda Literacka Gdynia. nagrodaliterackagdynia.pl. [dostęp 2015-07-05].
  25. Laureaci 2015 | Gazeta Wyborcza. [dostęp 2015-09-06].
  26. Laureaci 2016 – Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2018-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-25].
  27. Laureaci 2017. Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2017-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-25] (pol.).
  28. Laureaci 2018 | Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2019-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-20].
  29. Znamy laureatów 14. edycji Nagrody Literackiej Gdynia, Onet.pl, 30 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-31].
  30. Znamy laureatów 15. edycji Nagrody Literackiej Gdynia. [w:] Nagroda Literacka Gdynia [on-line]. 2020. [dostęp 2020-08-29].
  31. Nagroda Literacka Gdynia: poznaliśmy zwycięzców 16. edycji [dostęp 2021-09-07] (pol.).
  32. Gdyńskie nagrody literackie przyznane po raz 17 – Nagroda Literacka Gdynia [dostęp 2022-09-25] (pol.).
  33. Literackie Kostki zostały rzucone, Oficjalny serwis internetowy miasta Gdynia [dostęp 2023-08-26] (pol.).
  34. Przemysław Gulda: Nagroda Literacka „Gdynia” przyznana. Oto czterech laureatów. 2014-06-29. [dostęp 2014-06-30].
  35. Nagroda Literacka Gdynia: laureatami Cichy, Wierzbicki, Janicki i Dłuski. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2015-09-06].
  36. Nominowani 2017. Nagroda Literacka Gdynia, Nagroda Literacka Gdynia [dostęp 2017-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-13] (pol.).
  37. Nominowani 2018. Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2018-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-10] (pol.).
  38. Laureaci 2018. Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2019-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-20].
  39. Nominowani 2019 | Nagroda Literacka Gdynia, nagrodaliterackagdynia.pl [dostęp 2019-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-31].
  40. Nagroda Literacka Gdynia 2020 – nominacje, nominowani, granice.pl, 15 maja 2020 [dostęp 2020-05-26] (pol.).
  41. Nagroda Literacka Gdynia – nominacje – Wydawca, 21 maja 2021 [dostęp 2021-05-26] (pol.).
  42. Nagroda Literacka Gdynia 2022 – lista nominowanych do nagrody. Wszystkie nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia 2022, granice.pl, 21 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-21] (pol.).
  43. Rudzka, Piątek i inni. Znamy nominowanych do Nagrody Literackiej Gdynia, trojmiasto.pl, 21 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-21] (pol.).
  44. Literacki zawrót głowy (Trójmiasto.pl 12.06.2008). [dostęp 2009-04-20].
  45. Kultura Fest Przewodnik, Przekrój, 4 czerwca 2008 [dostęp 2009-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2008-06-08].
  46. Marta Nowicka: Trwają dni Nagrody Literackiej Gdynia. 2009-06-12). [dostęp 2022-01-22].
  47. Rok Wiedemanna? Rozmowa z laureatem Nagrody Literackiej Gdynia (Trójmiasto.pl 12.11.2008). [dostęp 2009-04-20].
  48. O książce, życiu i aniołach – rozmowa z laureatem Nagrody Literackiej Gdynia (Trójmiasto.pl 14.11.2008). [dostęp 2009-04-20].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]