Kleszczele: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:21, 24 cze 2014

Szablon:POL miasto infobox Kleszczele (biał. Кляшчэлi, Klaszczeli) – miasto w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, nad rzeką Nurzec, położone przy granicy z Białorusią. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kleszczele. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego. Było miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[1]. Założone z rozkazu króla Zygmunta I Starego i przez kanclerza i wojewodę Wileńskigo Mikołaja Radziwiłła.

W 1878 roku Kleszczele liczyły 1750 mieszkańców, z których 807 było wyznania prawosławnego, 518 katolickiego, 435 mojżeszowego^[2].

Według danych z 30 czerwca 2012 miasto miało 1373 mieszkańców^[3]. Ma połączenia drogowe z Białymstokiem, Hajnówką i Siemiatyczami oraz linię kolejową do Białegostoku i Brześcia na Białorusi z przystankiem Kleszczele.

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 66 oraz dwie drogi wojewódzkie, 685 i 693.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne Kleszczele^[4]. W 1993 po przekształceniu jako Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa Kleszczele^[5]. Po prywatyzacji jako gospodarstwo indywidualne Zenon Żwirowski^[6].

W Kleszczelach urodził się słynny pisarz i dramaturg żydowski Perec Hirszbejn.

Historia

1506 – pierwsze prawo lokacyjne
1523 – założenie miasta, nadanie praw miejskich przez Zygmunta Starego
1544 – zbudowano kościół uposażony przez królową Bonę
1566 – miasto liczy 385 domów i zamieszkuje około 2310 osób
1581 - Królowa Anna pozwoliła mieszczanom wybudować na rynku ratusz z szynkiem, wagą i postrzygalnią. W drugim przywileju nadała pieczęć i herb - baranek z chorągiewką i łacińskim napisem: Sygillum Civitatis Kleszczeleeviensis.
1631 - ratusz w Kleszczelach spłonął.
1659 – miasto zniszczone przez wojska rosyjskie
lata 70. XVII wieku – po wojnach miasto zamieszkuje tylko około 200 osób
1777 – odbudowane miasto spłonęło w wyniku wielkiego pożaru po którym zostało tylko 13 domów.
1795 – miasto znalazło się pod administracją zaboru pruskiego
1807 – miasto znalazło się pod administracją zaboru rosyjskiego w powiecie bielskim obwodu białostockiego
1843 – 1915 likwidacja obwodu białostockiego i włączenie miasta do powiatu bielskiego w guberni grodzieńskiej
1915 – miasto pod okupacją niemiecką (w wyniku działań wojennych)
1919 – w granicach II Rzeczypospolitej, powiat bielski w województwie białostockim
1925 - Powstała Ochotnicza Straż Pożarna w Kleszczelach
1939 – we wrześniu początkowo okupacja niemiecka po czym przekazanie miasta ZSRR
1939-1941 – w składzie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, rejon kleszczelowski w obwodzie brzeskim
1941-1944 – okupacja niemiecka (czerwiec 1941 – lipiec 1944), powiat bielski w okręgu białostockim
20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zajęte przez oddziały 65 Armii I Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa.
23 lipca 1944 miasto zostało zajęte przez niemiecką 4 i 8 kompanię czołgów 5 ppanc SS Wiking, gdzie na moście doszło do spotkania dowódcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenichta z dowódcą 4 Dywizji Pancernej generałem Clemensem Betzelem.
1944 – w granicach Polski, powiat bielski w województwie białostockim
1948 - powołano do życia Kasę Spółdzielczą przemianowaną w późniejszych latach na Bank Spółdzielczy.
1948 - powstało Koło Łowieckie "Cietrzew" w Kleszczelach
W latach 1948-1950 stacjonował tu sztab 19 batalionu Ochrony Pogranicza.
1950 – utrata praw miejskich
1956 - powstał Panstwowy Ośrodek Maszynowy, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Spółdzielnia Chemiczna "Betesca"
1983 - Powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne
2 października 1993 – odzyskanie praw miejskich
1997 - Pierwsze Dni Kleszczel
1999 - odsłonięcie pomnika króla Zygmunta I Starego
14 września 2002 - uroczyste otwarcie zbiornika wodnego w Repczycach
2004 – nad miastem przechodzi huragan niszcząc kilka ulic

Demografia

Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Kleszczelach mieszkało 1 452 osób w 321 domach, 911 podało narodowość polską, 349 – białoruską, 147 – żydowską, 45 – rosyjską narodowość^[7]. 263 osób było wyznania rzymsko-katolickiego, 567 osób było wyznania prawosławnego, 621 – do wyznania mojżeszowego, 1 – bezwyznaniowiec^[7].

Zabytki

układ przestrzenny, XVI wiek (nr rej.: 455 z 6 sierpnia 1979)
cerkiew pw. św. Mikołaja z 1709 (pierwotnie dzwonnica unicka), przeb. w XIX wieku, drewniana (nr rej. 157 (163) z 16 września 1959)
cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (parafialna), ok. 1870 (nr rej.: 695 z 11 marca 1988)
kościół rzymskokatolicki pw. św. Zygmunta Burgundzkiego, 1907-1910 (nr rej.: 696 z 11 marca 1988)
dworzec kolejowy, ok. 1900 (nr rej.: 672 z 21 grudnia 1987)
niewielka świątynia baptystów
cmentarz prawosławny z cerkwią pw. św. Jerzego
cmentarz żydowski

Zabytki nieistniejące:

Stara Synagoga (spłonęła w 1881, obecnie nie istnieje)
synagoga (rozebrana w 1941 r., obecnie nie istnieje)

Kościoły i związki wyznaniowe

Na terenie Kleszczel działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Zobacz też

Starostwo kleszczelowskie

↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa : nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.
↑ GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-19]. (pol.).
↑ Internetowy System Aktów Prawnych.
↑ Internetowy System Aktów Prawnych.
↑ Internetowy System Aktów Prawnych.
↑ ^a ^b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.
↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 22 maja 2014.

Linki zewnętrzne

Kleszczele, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 135 .

[1] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.

[2] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa : nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914, tom IV, cz. 1, s. 135.

[autonazwa1-3] GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-19]. (pol.).

[4] Internetowy System Aktów Prawnych.

[5] Internetowy System Aktów Prawnych.

[6] Internetowy System Aktów Prawnych.

[biaman-7] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.

[8] Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 22 maja 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 70: / Linia 70: @@
 * 1941-1944 – [[okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacja niemiecka]] (czerwiec 1941 – lipiec 1944), powiat bielski w [[Bezirk Białystok|okręgu białostockim]]
 * 20 lipca 1944 roku Kleszczele zostały zajęte przez oddziały 65 Armii I Frontu Białoruskiego pod dowództwem gen. Pawła Batowa.
-* 23 lipca 1944 miasto zostało zajęte przez niemiecką 4 i 8 kompanię czołgów 5 ppanc Wiking, gdzie na moście doszło do spotkania dowódcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenicht z dowódcą [[4 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|4 Dywizji Pancernej]] generałem Clemensem Betzelem.
+* 23 lipca 1944 miasto zostało zajęte przez niemiecką 4 i 8 kompanię czołgów 5 ppanc SS Wiking, gdzie na moście doszło do spotkania dowódcy I/5 ppanc hauptsturmfuhrer Saumenichta z dowódcą [[4 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|4 Dywizji Pancernej]] generałem Clemensem Betzelem.
 * 1944 – w granicach [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polski]], powiat bielski w [[Województwo białostockie (1975-1998)|województwie białostockim]]
 * 1948 - powołano do życia Kasę Spółdzielczą przemianowaną w późniejszych latach na Bank Spółdzielczy.

Miasta na prawach powiatu	Białystok Łomża Suwałki
Miasta powiatowe	Augustów Bielsk Podlaski Grajewo Hajnówka Kolno Mońki Sejny Siemiatycze Sokółka Wysokie Mazowieckie Zambrów
Miasta gminne	Brańsk Choroszcz Ciechanowiec Czarna Białostocka Czyżew Dąbrowa Białostocka Drohiczyn Goniądz Jedwabne Kleszczele Knyszyn Krynki Lipsk Łapy Michałowo Nowogród Rajgród Stawiski Suchowola Supraśl Suraż Szczuczyn Szepietowo Tykocin Wasilków Zabłudów

Przynależność wojewódzka	Prusy: departament białostocki (1795–1807) Rosja: obwód białostocki (1807–42) gubernia grodzieńska (1842–1915) II RP: woj. białostockie (1919–39) ZSRR: obwód białostocki (1939–40) III Rzesza: okręg białostocki (1941–44) PRL: woj. białostockie (1945–75)
Gminy miejskie (1919–75)	Bielsk Podlaski Boćki (do 1934) Brańsk Ciechanowiec (do 1952→) Drohiczyn (nad Bugiem) (do 1952→) Hajnówka (1951–53→) Kleszczele (do 1941 (1950)*) Mielnik (nad Bugiem) (do 1934) Narew (do 1934) Orla (do 1919) Siemiatycze (do 1952→)
Gminy wiejskie (1919–54 i 1973–75)	Augustowo (1952–54) Białowieża (←1922–53→) Bielsk (Podlaski) (1934–52 i od 1973) Boćki (od 1934) Brańsk (od 1934) Chraboły (od 1952) Ciechanowiec (1934–52) Czeremcha (1952–53→) Czyże (1952–53→) Dobromil (1952–54) Domanowo (do 1920; 192?–34 i 1952–54) Drohiczyn (od 1934) Dubiażyn (do 1934) Dubicze Cerkiewne (1952–53→) Grodzisk (do 1952→) Hajnówka (1929–30 i 1934–53) Holonki (1952–54) Kąty (do 1934) Klejniki (1952–53→) Kleszczele (do 1953→) Klukowicze (1945–52→) Łosinka (do 1934 i 1952–53→) Łubin (Kościelny) (do 1934 i 1952–54) Masiewo (←1922–39) Mielnik (1934–52→) Milejczyce (do 1952→) Narew (do 1953→) Narewka (1945–53→) Narojki (do 1934) Orla Pasynki (do 1934 i 1952–54) Policzna (1952–53→) Radziwiłłówka (do 1934) Rudka (do 1934 i od 1952) Ryboły (1952–54) Siemiatycze (do 1952) Skórzec (do 1934) Suchopol (←1922–26→) Śnieżki (1952–54) Topczewo (do 1934 i 1952–54) Widowo (1952–54) Widźgowo (do 1934) Wyszki
Gromady (1954–72)	Andryjanki (1954–72) Augustowo (1954–68) Bielsk Podlaski (1969–72) Boćki (1954–72) Brańsk (1969–72) Chraboły (1959–72) Domanowo (1954–72) Falki (1954–59) Gregorowce (1959–72) Haćki (1954–59) Hodyszewo (1954–68) Holonki (1954–72) Hołody (1959–68) Kalnica (1959–68) Kiersnowo (1954–59) Klichy (1954–59) Kotły (1954–59) Lubieszcze (1954–59) Łubin Kościelny (1954–72) Malesze (1954–59) Malinowo (1954–59) Mokre (1954–59) Moskiewce (1954–59) Mulawicze (1954–61) Nurzec (1954–68) Oleksin (1954–59) Olszewo (1954–59) Orla (1954–72) Parcewo (1954–59) Pasynki (1954–72) Paszkowszczyzna (1954–59) Pawły (1954–59) Pietrzykowo-Gołąbki (1954–59) Piliki (1959–72) Ploski (1954–59) Popławy (1959–68) Rudka (1954–72) Ryboły (1954–72) Strabla (1954–72) Szczyty-Dzięciołowo (1954–57) Śnieżki (1954–72) Świrydy (1954–59) Topczewo (1954–72) Wyszki (1954–72) Zubowo (1954–59)
Legenda	de facto skasowane w 1941, de jure w 1950

Miasta	Hajnówka Kleszczele
Gminy miejskie	Hajnówka
Gminy miejsko-wiejskie	Kleszczele
Gminy wiejskie	Białowieża Czeremcha Czyże Dubicze Cerkiewne Hajnówka Narew Narewka