
Krościenko (województwo podkarpackie)
Artykuł |
49°28′41″N 22°40′8″E |
---|---|
- błąd |
39 m |
WD |
49°28'0.1"N, 22°40'0.1"E, 49°28'23.92"N, 22°39'40.90"E |
- błąd |
14 m |
Odległość |
1348 m |
wieś | |
![]() Zabytkowa cerkiew | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna |
13 |
Kod pocztowy |
38-700[3] |
Tablice rejestracyjne |
RBI |
SIMC |
0361608[4] |
Położenie na mapie gminy Ustrzyki Dolne ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego ![]() | |
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego ![]() | |
![]() |
Krościenko dawniej też Karaszyn, Koroszno, Koroscienko (ukr. Крошценко) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Ustrzyki Dolne[4]. Leży nad rzeką Strwiąż, przy DK84.
Wołoska wieś królewska Koroszno położona była w 1589 roku w starostwie przemyskim w ziemi przemyskiej województwa ruskiego[5]. W latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Krościenko. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krościenko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Wieś położona jest w Górach Sanocko-Turczańskich. Przez wieś przebiega szlak śladami dobrego wojaka Szwejka.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0996353 | Górny Koniec | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
W XIV wieku była to wieś w dolinie rzeki Strwiąż przy potoku zwanym Krościenko. Założył ją kniaź Hriczko Rozputowski na surowym korzeniu i prawie wołoskim. Pierwotnie stanowiła ona własność królewską wchodzącą w skład starostwa przemyskiego.
W 1498 dzierżawcą Krościenka był Mikołaj Zborowski, następnie Mniszchowie, Szydłowscy. W 1772, po pierwszym rozbiorze, Austriacy włączyli wieś do tzw. dóbr kameralnych.
W 1873 przez Krościenko poprowadzona została Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna, łączącą Twierdzę Przemyśl z węgierskim Sátoraljaújhely i poprzez istniejącą sieć kolejową stolice Galicji i Węgier – Lwów z Budapesztem, co podniosło znaczenie Krościenka. Odcinek kolei przebiegający przez Krościenko pozostaje wciąż w użyciu jako fragment linii kolejowej nr 108 (Stróże – Przejście graniczne Krościenko-Chyrów), ale obecnie ma znaczenie tylko lokalne.
W okresie od 1784 do 1940 na terenie wsi funkcjonowała niemiecka kolonia Obersdorf (od 1938 Wyżne) parafia ewangelicka w m. Bandrów.
13 grudnia 1918, w okresie walk polsko-ukraińskich na linii frontu Strwiąża 2 Pułk Strzelców Podhalańskich pod dowództwem por. Karola Matzenauera stoczył pierwszą swoją walkę opodal tej wsi nad Strwiążem, z oddziałami ukraińskimi, zakończoną zwycięstwem.
W 1920 wybudowano tu kościółek, a obok niego pomnik upamiętniający powstanie listopadowe.
Krościenko zostało zniszczone w czasie II wojny światowej. 10 sierpnia 1944 zostało zajęte przez wojska radzieckie[8].
Miejscowość początkowo znajdowała się w granicach ZSRR, a po regulacji granic w 1951 – w Polsce. W 1952 została zasiedlona przez greckich uchodźców politycznych, którzy przybyli ze Zgorzelca. Pamiątkami po nich są grecki cmentarz oraz pomnik Nikosa Belojannisa. Część potomków greckich osadników do dziś żyje we wsi.
Ludność[edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności, związki wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Jeden z przeprowadzonych spisów ludności w Krościenku odbył się w roku 1921. W spisie tym ustalono, że naówczas Krościenko liczyło 1486 osób, w tym[9]:
- 1045 grekokatolików
- 241 wyznawców religii mojżeszowej
- 177 katolików rzymskich
- 21 ewangelików
Obecnie liczbę ludności szacuje się na 3 razy mniejszą niż była przed wojną[9].
Narodowości[edytuj | edytuj kod]
W Krościenku funkcjonowało kilka narodowości, każda z nich specjalizowała się w innej dziedzinie. Były to przede wszystkim prężnie działające społeczności[9]:
narodowość | charakterystyka |
---|---|
ukraińska | |
żydowska |
|
polska |
|
niemiecka |
|
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- kościół drewniany (dawniej greckokatolicka cerkiew Narodzenia Matki Bożej) z końca XVIII wieku z dzwonnicą z XIX wieku
- kilkanaście chałup konstrukcji zrębowej z XIX wieku
- pozostałości cmentarza ewangelickiego, nagrobki oraz dzwonnica cmentarna
- w Krościenku Wolicy cerkiew drewniana z XVIII wieku
Transport[edytuj | edytuj kod]
- Osobne artykuły:
We wsi znajduje się drogowe polsko-ukraińskie przejście graniczne w kierunku Felsztyna, Sambora i dalej do Lwowa, a także kolejowe przejście graniczne umożliwiające dojazd do Chyrowa.
- 84 Droga krajowa nr 84: Sanok – Krościenko – granica państwa
- 890 Droga wojewódzka nr 890: Kuźmina – Krościenko
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Krościenko Wyżne
- Krościenko nad Dunajcem
- Umowa o zamianie granic (1951)
- Krościenko (stacja kolejowa)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wieś Zarzecze w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-03-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 621 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 2.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)]. (pol.).
- ↑ ВОВ-60 - Сводки. [dostęp 2012-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)].
- ↑ a b c 2. Zanim wyruszysz w głąb gór, czyli podbieszczadzkie miasta, [w:] Paweł Luboński , Przewodnik Bieszczady, Olszanica: BOSZ, 2021, s. 68, ISBN 978-83-7576-541-0 (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Krościenko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 703 .
- Karaszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 833 .
- Karaszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 57 .
- galeria fotografii