Moduł:Kalendarium/01-30
Dokumentacja modułu
[]Moduł danych z listą wydarzeń, których rocznica przypada 30 stycznia.
 | Ten artykuł zawiera treści wydzielone lub skopiowane z innego artykułu Wikipedii. Zawarta tu treść pochodzi w całości lub w części z artykułu Wikiprojekt:Rocznice/ekspozycje/01-30. Zobacz pełną listę autorów tego artykułu. Treści pochodzące z Wikipedii są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
- 2024 (lata zakończone na 4 lub 9) – 11 wydarzeń, 4 grupy plików, 2190 znaków
- 2025 (lata zakończone na 0 lub 5) – 9 wydarzeń, 3 grupy plików, 2019 znaków
- 2026 (lata zakończone na 1 lub 6) – 10 wydarzeń, 4 grupy plików, 2258 znaków
- 2027 (lata zakończone na 2 lub 7) – 10 wydarzeń, 1 grupa plików, 1372 znaki
- 2028 (lata zakończone na 3 lub 8) – 8 wydarzeń, 2 grupy plików, 1382 znaki
- INNE – 1 wydarzenie, 0 grup plików, 59 znaków
| Instrukcja dla modułu |
|---|
|
Każdy rekord zawiera następujące parametry:
((mały opis umieszczany w treści wydarzenia||opis alt|nazwa pliku na commons)).
Pod jednym opisem można umieścić więcej plików podając kolejne pary: ((mały opis umieszczany w treści wydarzenia||opis alt X|nazwa pliku X na commons|opis alt Y|nazwa pliku Y na commons ...)). Przykład jest w Moduł:Kalendarium/03-04 w roku 1678, gdzie podlinkowane są 3 pliki dźwiękowe.
|
[edytuj]
2024
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1644 – wojska Stanisława Koniecpolskiego i Jeremiego Wiśniowieckiego pokonały w bitwie pod Ochmatowem siły tatarskie Tuhaj-beja
- 1674 – profesor Akademii Krakowskiej Łukasz Piotrowski wykupił od rodziny dom Pod Wiewiórką wraz z drukarnią, którą przekazał w formie darowizny Akademii, dzięki czemu następnie powstała Drukarnia Akademii Krakowskiej
- 1834 – urodził się Wołodymyr Antonowycz (na portrecie), ukraiński działacz narodowy, archeolog, etnograf i historyk
- 1889 – następca tronu austro-węgierskiego arcyksiążę Rudolf i jego kochanka Maria Vetsera (na ilustracji) popełnili samobójstwo w pałacyku Mayerling
- 1934 – zmarł polski inżynier, chemik i wynalazca Piotr Lebiedziński, pionier światowej i polskiej kinematografii, konstruktor kinematografu
- 1964 – generał Dương Văn Minh został obalony przez generała Nguyễna Khánha (choć w listopadzie poprzedniego roku współdziałali z CIA w obaleniu generała Ngô Đình Diệma)
- 1984 – premiera polsko-radzieckiego filmu muzycznego Akademia pana Kleksa w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego, będącego adaptacją książki Jana Brzechwy o tym samym tytule
2025
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1850 – urodził się polski malarz, przedstawiciel realizmu Aleksander Gierymski, prekursor polskiego impresjonizmu (na ilustracji Żydówka z cytrynami jego pędzla)
- 1925 – urodził się amerykański naukowiec i wynalazca o norweskich korzeniach Douglas Engelbart (na fotografii), wynalazca myszy komputerowej i jeden z pionierów hipertekstu
- 1945 – urodziła się polska projektantka mody i kostiumolożka Magdalena Tesławska, autorka kostiumów do największych produkcji filmowych w Polsce (w tym Potop, Pan Tadeusz, Ogniem i mieczem, Quo vadis, Chopin. Pragnienie miłości, Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem, 1920 Bitwa warszawska czy Janosik. Prawdziwa historia)
- 1945 – w rejonie Ławicy Słupskiej na Bałtyku, w dniu 50. urodzin swego patrona, został zatopiony przez radziecki okręt podwodny S-13 niemiecki statek MS Wilhelm Gustloff, w wyniku czego zginęło ponad 9 tys. osób, najwięcej w historii katastrof morskich
- 1955 – urodziła się polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna, publicystka i tłumaczka Alicja Resich-Modlińska
- 2005 – zmarł bułgarski filozof i polityk Żelu Żelew, prezydent Bułgarii w latach 1990-1997
2026
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1661 – w rocznicę egzekucji króla Karola trup Olivera Cromwella został wywleczony z grobu i powieszony, zaś jego głowa wystawiona na widok publiczny
- 1716 – zmarła Maria Kazimiera d’Arquien, królowa Polski, wdowa po Janie Sobieskim, nazywana zdrobniale Marysieńką
- 1721 – urodził się włoski malarz Bernardo Bellotto zwany Canalettem, przedstawiciel malarstwa wedutowego, w latach 1767–1780 pracował dla króla Stanisława Augusta w Warszawie
- 1736 – (19 stycznia według starego stylu) urodził się szkocki matematyk, inżynier, mechanik i wynalazca James Watt (na rycinie), twórca kilku kluczowych ulepszeń konstrukcji maszyny parowej, dzięki którym maszyny te zapoczątkowały rewolucję przemysłową, wprowadził też do praktyki standardową jednostkę konia mechanicznego (używaną i dziś do określenia mocy silników samochodowych)
- 1826 – pomiędzy wybrzeżem Walii a wyspą Anglesey (to na tej wyspie znajduje się miejscowość Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch) otwarto most wiszący Menai Suspension Bridge, dzieło Thomasa Telforda, wówczas najdłuższy most wiszący na świecie (ilustracja)
- 1861 – zmarł Walery Łoziński, pisarz i publicysta, autor m.in. zekranizowanej powieści Zaklęty dwór
- 1931 – premiera filmu Światła wielkiego miasta (zdjęcie z premiery filmu: po prawej reżyser, po lewej gość honorowy premiery) – w czasie kręcenia filmu dźwięk był już w kinematografii wynalazkiem powszechnym, ale reżyser postanowił utrzymać konwencję filmu niemego, ścieżka dźwiękowa zawierała podkład muzyczny, jednak zamiast dialogów nadal były plansze
2027
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1667 – zawarto rozejm andruszowski kończący wojnę polsko-rosyjską
- 1847 – zmarła Virginia Eliza Clemm Poe, żona amerykańskiego pisarza Edgarda Allana Poego, co miało znaczący wpływ na jego prozę i poezję
- 1882 – urodził się amerykański polityk Franklin Delano Roosevelt, 32. prezydent Stanów Zjednoczonych
- 1922 – w Mińsku został założony Instytut Kultury Białoruskiej, później przekształcony w Narodową Akademię Nauk
- 1927 – urodził się kontrowersyjny szwedzki polityk i premier Olof Palme, który przebywając z wizytą w Polsce zwrócił zrabowaną 319 lat wcześniej rolkę sztokholmską
- 1937 – urodził się rosyjski szachista Boris Spasski (na fotografii)
- 1972 – w północnoirlandzkim Derry brytyjscy żołnierze zamordowali 14 uczestników pokojowego marszu („krwawa niedziela”)
2028
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 58 p.n.e. – urodziła się Liwia, żona Augusta, matka Tyberiusza, babka Germanika i Klaudiusza, prababka Kaliguli i Brytanika, praprababka Nerona
- 1923 – urodził się radziecki reżyser Leonid Gajdaj, autor m.in. komedii Brylantowa ręka i Iwan Wasiljewicz zmienia zawód
- 1948 – zmarł amerykański pilot i wynalazca Orville Wright; tegoż dnia działacz na rzecz niepodległości Indii Mahatma Gandhi (na fotografii) został zamordowany przez fanatyka
- 1963 – zmarł francuski kompozytor Francis Poulenc (na fotografii z polską klawesynistką Wandą Landowską); leitmotiv z ronda jego baletu Les biches był sygnałem wywoławczym emitowanego w latach 60. XX w. przez Telewizję Polską popularnonaukowego programu „Eureka”
- 1968 – urodził się Filip Burbon, król Hiszpanii; tegoż dnia preludium wydarzeń marcowych: manifestacja studentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie w proteście przeciw zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie Dziadów
2029
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_-_Google_Art_Project.jpg)
- 969 – zmarł car Bułgarii Piotr I
- 1649 – skazany z rozkazu Cromwella za zdradę stanu Karol Stuart (na potrójnym portrecie), król Anglii i Szkocji, został w Londynie w publicznej egzekucji stracony przez ścięcie; niebawem zniesiono formalnie monarchię i Izbę Lordów, najwyższą władzą został Parlament Kadłubowy
- 1889 – następca tronu austro-węgierskiego arcyksiążę Rudolf i jego kochanka Maria Vetsera (na ilustracji) popełnili samobójstwo w pałacyku Mayerling
- 1919 – wojna polsko-czechosłowacka: bez rostrzygnięcia zakończyła się bitwa pod Skoczowem
- 1964 – generał Dương Văn Minh został obalony przez generała Nguyễna Khánha (choć w listopadzie poprzedniego roku współdziałali z CIA w obaleniu generała Ngô Đình Diệma)
- 1969 – zmarł Dominique Pire, belgijski dominikanin, laureat Pokojowej Nagrody Nobla za działalność na rzecz uchodźców
- 1984 – premiera polsko-radzieckiego filmu muzycznego Akademia pana Kleksa w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego, będącego adaptacją książki Jana Brzechwy o tym samym tytule
2030
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1850 – urodził się polski malarz, przedstawiciel realizmu Aleksander Gierymski, prekursor polskiego impresjonizmu (na ilustracji Żydówka z cytrynami jego pędzla)
- 1925 – urodził się amerykański naukowiec i wynalazca o norweskich korzeniach Douglas Engelbart, wynalazca myszy komputerowej i jeden z pionierów hipertekstu
- 1930 – urodził się amerykański aktor filmowy i pisarz Gene Hackman, laureat dwóch Oscarów (Francuski łącznik, Bez przebaczenia); tegoż dnia zmarł polski przyrodnik, podróżnik, odkrywca i lekarz Benedykt Dybowski (na fotografii), badacz jeziora Bajkał, Dalekiego Wschodu i Kamczatki
- 1945 – urodziła się polska projektantka mody i kostiumolożka Magdalena Tesławska, autorka kostiumów do największych produkcji filmowych w Polsce (w tym Potop, Pan Tadeusz, Ogniem i mieczem, Quo vadis, Chopin. Pragnienie miłości, Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem, 1920 Bitwa warszawska czy Janosik. Prawdziwa historia)
- 2000 – kenijski Airbus A310, odbywający lot z Abidżanu do Nairobi (z międzylądowaniem w Lagos), runął do morza krótko po starcie; zginęło 169 osób, a 10 zostało rannych
- 2005 – zmarł bułgarski filozof i polityk Żelu Żelew, prezydent Bułgarii w latach 1990-1997
2031
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1661 – w rocznicę egzekucji króla Karola trup Olivera Cromwella został wywleczony z grobu i powieszony, zaś jego głowa wystawiona na widok publiczny
- 1721 – urodził się włoski malarz Bernardo Bellotto zwany Canalettem, przedstawiciel malarstwa wedutowego, w latach 1767–1780 pracował dla króla Stanisława Augusta w Warszawie
- 1861 – zmarł Walery Łoziński, pisarz i publicysta, autor m.in. zekranizowanej powieści Zaklęty dwór
- 1931 – premiera filmu Światła wielkiego miasta (zdjęcie z premiery filmu: po prawej reżyser, po lewej gość honorowy premiery) – w czasie kręcenia filmu dźwięk był już w kinematografii wynalazkiem powszechnym, ale reżyser postanowił utrzymać konwencję filmu niemego, ścieżka dźwiękowa zawierała podkład muzyczny, jednak zamiast dialogów nadal były plansze
- 1951 – urodził się brytyjski piosenkarz Phil Collins, wokalista i perkusista zespołu Genesis; tegoż dnia zmarł austriacki fabrykant Ferdinand Porsche, konstruktor samochodów, ciągników oraz czołgów
- 1991 – premiera musicalu Metro wyreżyserowanego przez Janusza Józefowicza
2032
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1882 – urodził się amerykański polityk Franklin Delano Roosevelt, 32. prezydent Stanów Zjednoczonych
- 1902 – Wielka Brytania i Japonia podpisały traktat dotyczący uznania priorytetów i neutralności w razie konfliku w Chinach lub Korei
- 1922 – w Mińsku został założony Instytut Kultury Białoruskiej, później przekształcony w Narodową Akademię Nauk
- 1932 – Aldous Huxley wydał powieść Nowy wspaniały świat
- 1972 – w północnoirlandzkim Derry brytyjscy żołnierze zamordowali 14 uczestników pokojowego marszu („krwawa niedziela”)
- 1992 – 10 byłych republik radzieckich zostało przyjętych do KBWE
2033
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 58 p.n.e. – urodziła się Liwia, żona Augusta, matka Tyberiusza, babka Germanika i Klaudiusza, prababka Kaliguli i Brytanika, praprababka Nerona
- 1923 – urodził się radziecki reżyser Leonid Gajdaj, autor m.in. komedii Brylantowa ręka i Iwan Wasiljewicz zmienia zawód
- 1933 – Adolf Hitler został powołany przez prezydenta von Hindenburga na urząd kanclerza Niemiec
- 1948 – zmarł amerykański pilot i wynalazca Orville Wright; tegoż dnia działacz na rzecz niepodległości Indii Mahatma Gandhi (na fotografii) został zamordowany przez fanatyka
- 1963 – zmarł francuski kompozytor Francis Poulenc (na fotografii z polską klawesynistką Wandą Landowską); leitmotiv z ronda jego baletu Les biches był sygnałem wywoławczym emitowanego w latach 60. XX w. przez Telewizję Polską popularnonaukowego programu „Eureka”
- 1968 – urodził się Filip Burbon, król Hiszpanii
Wszystkie rocznice
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Adalgunda, Adelajda, Aldegunda, Aleksander, Batylda, Bronisław, Cyntia, Dobiegniew, Dobrogniewa, Feliks, Gerarda, Gerard, Hiacynta, Maciej, Marcin, Martyna, Piotr, Sebastian i Teofil
Wybrane rocznice:
.jpg){kind=link}
_-_Google_Art_Project.jpg){kind=link}
- 58 p.n.e. – urodziła się Liwia, żona Augusta, matka Tyberiusza, babka Germanika i Klaudiusza, prababka Kaliguli i Brytanika, praprababka Nerona
- 969 – zmarł car Bułgarii Piotr I
- 1644 – wojska Stanisława Koniecpolskiego i Jeremiego Wiśniowieckiego pokonały w bitwie pod Ochmatowem siły tatarskie Tuhaj-beja
- 1649 – skazany z rozkazu Cromwella za zdradę stanu Karol Stuart (na potrójnym portrecie), król Anglii i Szkocji, został w Londynie w publicznej egzekucji stracony przez ścięcie; niebawem zniesiono formalnie monarchię i Izbę Lordów, najwyższą władzą został Parlament Kadłubowy
- 1661 – w rocznicę egzekucji króla Karola trup Olivera Cromwella został wywleczony z grobu i powieszony, zaś jego głowa wystawiona na widok publiczny
- 1667 – zawarto rozejm andruszowski kończący wojnę polsko-rosyjską
- 1674 – profesor Akademii Krakowskiej Łukasz Piotrowski wykupił od rodziny dom Pod Wiewiórką wraz z drukarnią, którą przekazał w formie darowizny Akademii, dzięki czemu następnie powstała Drukarnia Akademii Krakowskiej
- 1716 – zmarła Maria Kazimiera d’Arquien, królowa Polski, wdowa po Janie Sobieskim, nazywana zdrobniale Marysieńką
- 1721 – urodził się włoski malarz Bernardo Bellotto zwany Canalettem, przedstawiciel malarstwa wedutowego, w latach 1767–1780 pracował dla króla Stanisława Augusta w Warszawie
- 1736 – (19 stycznia według starego stylu) urodził się szkocki matematyk, inżynier, mechanik i wynalazca James Watt (na rycinie), twórca kilku kluczowych ulepszeń konstrukcji maszyny parowej, dzięki którym maszyny te zapoczątkowały rewolucję przemysłową, wprowadził też do praktyki standardową jednostkę konia mechanicznego (używaną i dziś do określenia mocy silników samochodowych)
- 1826 – pomiędzy wybrzeżem Walii a wyspą Anglesey (to na tej wyspie znajduje się miejscowość Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch) otwarto most wiszący Menai Suspension Bridge, dzieło Thomasa Telforda, wówczas najdłuższy most wiszący na świecie (ilustracja)
- 1834 – urodził się Wołodymyr Antonowycz (na portrecie), ukraiński działacz narodowy, archeolog, etnograf i historyk
- 1847 – zmarła Virginia Eliza Clemm Poe, żona amerykańskiego pisarza Edgarda Allana Poego, co miało znaczący wpływ na jego prozę i poezję
- 1850 – urodził się polski malarz, przedstawiciel realizmu Aleksander Gierymski, prekursor polskiego impresjonizmu (na ilustracji Żydówka z cytrynami jego pędzla)
- 1861 – zmarł Walery Łoziński, pisarz i publicysta, autor m.in. zekranizowanej powieści Zaklęty dwór
- 1882 – urodził się amerykański polityk Franklin Delano Roosevelt, 32. prezydent Stanów Zjednoczonych
- 1889 – następca tronu austro-węgierskiego arcyksiążę Rudolf i jego kochanka Maria Vetsera (na ilustracji) (na portretach) popełnili samobójstwo w pałacyku Mayerling
- 1902 – Wielka Brytania i Japonia podpisały traktat dotyczący uznania priorytetów i neutralności w razie konfliku w Chinach lub Korei
- 1919 – wojna polsko-czechosłowacka: bez rostrzygnięcia zakończyła się bitwa pod Skoczowem
- 1922 – w Mińsku został założony Instytut Kultury Białoruskiej, później przekształcony w Narodową Akademię Nauk
- 1923 – urodził się radziecki reżyser Leonid Gajdaj, autor m.in. komedii Brylantowa ręka i Iwan Wasiljewicz zmienia zawód
- 1925 – urodził się amerykański naukowiec i wynalazca o norweskich korzeniach Douglas Engelbart (na fotografii), wynalazca myszy komputerowej i jeden z pionierów hipertekstu
- 1927 – urodził się kontrowersyjny szwedzki polityk i premier Olof Palme, który przebywając z wizytą w Polsce zwrócił zrabowaną 319 lat wcześniej rolkę sztokholmską
- 1930 – urodził się amerykański aktor filmowy i pisarz Gene Hackman, laureat dwóch Oscarów (Francuski łącznik, Bez przebaczenia); tegoż dnia zmarł polski przyrodnik, podróżnik, odkrywca i lekarz Benedykt Dybowski (na fotografii), badacz jeziora Bajkał, Dalekiego Wschodu i Kamczatki
- 1931 – premiera filmu Światła wielkiego miasta (zdjęcie z premiery filmu: po prawej reżyser, po lewej gość honorowy premiery) – w czasie kręcenia filmu dźwięk był już w kinematografii wynalazkiem powszechnym, ale reżyser postanowił utrzymać konwencję filmu niemego, ścieżka dźwiękowa zawierała podkład muzyczny, jednak zamiast dialogów nadal były plansze
- 1932 – Aldous Huxley wydał powieść Nowy wspaniały świat
- 1933 – Adolf Hitler został powołany przez prezydenta von Hindenburga na urząd kanclerza Niemiec
- 1934 – zmarł polski inżynier, chemik i wynalazca Piotr Lebiedziński, pionier światowej i polskiej kinematografii, konstruktor kinematografu
- 1937 – urodził się rosyjski szachista Boris Spasski (na fotografii)
- 1945 – urodziła się polska projektantka mody i kostiumolożka Magdalena Tesławska, autorka kostiumów do największych produkcji filmowych w Polsce (w tym Potop, Pan Tadeusz, Ogniem i mieczem, Quo vadis, Chopin. Pragnienie miłości, Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem, 1920 Bitwa warszawska czy Janosik. Prawdziwa historia)
- 1945 – w rejonie Ławicy Słupskiej na Bałtyku, w dniu 50. urodzin swego patrona, został zatopiony przez radziecki okręt podwodny S-13 niemiecki statek MS Wilhelm Gustloff, w wyniku czego zginęło ponad 9 tys. osób, najwięcej w historii katastrof morskich
- 1948 – zmarł amerykański pilot i wynalazca Orville Wright; tegoż dnia działacz na rzecz niepodległości Indii Mahatma Gandhi (na fotografii) został zamordowany przez fanatyka
- 1951 – urodził się brytyjski piosenkarz Phil Collins, wokalista i perkusista zespołu Genesis; tegoż dnia zmarł austriacki fabrykant Ferdinand Porsche, konstruktor samochodów, ciągników oraz czołgów
- 1955 – urodziła się polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna, publicystka i tłumaczka Alicja Resich-Modlińska
- 1963 – zmarł francuski kompozytor Francis Poulenc (na fotografii z polską klawesynistką Wandą Landowską); leitmotiv z ronda jego baletu Les biches był sygnałem wywoławczym emitowanego w latach 60. XX w. przez Telewizję Polską popularnonaukowego programu „Eureka”
- 1964 – generał Dương Văn Minh został obalony przez generała Nguyễna Khánha (choć w listopadzie poprzedniego roku współdziałali z CIA w obaleniu generała Ngô Đình Diệma)
- 1968 – urodził się Filip Burbon, król Hiszpanii; tegoż dnia preludium wydarzeń marcowych: manifestacja studentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie w proteście przeciw zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie Dziadów
- 1969 – zmarł Dominique Pire, belgijski dominikanin, laureat Pokojowej Nagrody Nobla za działalność na rzecz uchodźców
- 1972 – w północnoirlandzkim Derry brytyjscy żołnierze zamordowali 14 uczestników pokojowego marszu („krwawa niedziela”)
- 1984 – premiera polsko-radzieckiego filmu muzycznego Akademia pana Kleksa w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego, będącego adaptacją książki Jana Brzechwy o tym samym tytule
- 1991 – premiera musicalu Metro wyreżyserowanego przez Janusza Józefowicza
- 1992 – 10 byłych republik radzieckich zostało przyjętych do KBWE
- 2000 – kenijski Airbus A310, odbywający lot z Abidżanu do Nairobi (z międzylądowaniem w Lagos), runął do morza krótko po starcie; zginęło 169 osób, a 10 zostało rannych
- 2005 – zmarł bułgarski filozof i polityk Żelu Żelew, prezydent Bułgarii w latach 1990-1997
return {
{
rok = "58 p.n.e.",
tekst = "urodziła się '''[[Liwia Druzylla|Liwia]]''', żona [[Oktawian August|Augusta]], matka [[Tyberiusz]]a, babka [[Germanik]]a i [[Klaudiusz (cesarz)|Klaudiusza]], prababka [[Kaligula|Kaliguli]] i [[Brytanik]]a, praprababka [[Neron]]a",
},
{
rok = 969,
tekst = "zmarł car Bułgarii '''[[Piotr I (car Bułgarii)|Piotr I]]'''",
},
{
rok = 1644,
tekst = "wojska [[Stanisław Koniecpolski|Stanisława Koniecpolskiego]] i [[Jeremi Wiśniowiecki|Jeremiego Wiśniowieckiego]] pokonały w '''[[Bitwa pod Ochmatowem (1644)|bitwie pod Ochmatowem]]''' siły tatarskie [[Tuhaj-bej]]a",
},
{
rok = 1649,
tekst = "skazany z rozkazu [[Oliver Cromwell|Cromwella]] za zdradę stanu '''[[Karol I Stuart|Karol Stuart]]''' ((na potrójnym portrecie||Karol I Stuart|Sir Anthony Van Dyck - Charles I (1600-49) - Google Art Project.jpg)), król Anglii i Szkocji, został w Londynie w publicznej egzekucji stracony przez [[ścięcie (kara)|ścięcie]]; niebawem zniesiono formalnie monarchię i Izbę Lordów, najwyższą władzą został [[Parlament Kadłubowy]]",
},
{
rok = 1661,
tekst = "w rocznicę egzekucji [[Karol I Stuart|króla Karola]] trup '''[[Oliver Cromwell|Olivera Cromwella]]''' został wywleczony z grobu i [[powieszenie|powieszony]], zaś jego głowa ((--na ilustracji||Głowa Cromwella|Oliver Cromwell's head, late 1700s.jpg)) wystawiona na widok publiczny",
priorytet = true,
},
{
rok = 1667,
tekst = "zawarto '''[[rozejm andruszowski]]''' kończący [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|wojnę polsko-rosyjską]]",
},
{
rok = 1674,
tekst = "profesor Akademii Krakowskiej Łukasz Piotrowski wykupił od rodziny dom ''Pod Wiewiórką'' wraz z '''[[Drukarnia Piotrkowczyka|drukarnią]]''', którą przekazał w formie darowizny Akademii, dzięki czemu następnie powstała [[Drukarnia Akademii Krakowskiej]]",
},
{
rok = 1716,
tekst = "zmarła '''[[Maria Kazimiera d’Arquien]]''', [[Polskie królowe|królowa Polski]], wdowa po [[Jan III Sobieski|Janie Sobieskim]], nazywana zdrobniale ''Marysieńką''",
},
{
rok = 1721,
tekst = "urodził się włoski malarz '''[[Bernardo Bellotto|Bernardo Bellotto zwany ''Canalettem'']]''', przedstawiciel malarstwa [[weduta|wedutowego]], w latach 1767–1780 pracował dla króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]] w Warszawie",
priorytet = true,
},
{
rok = 1736,
tekst = "(19 stycznia według [[Daty nowego i starego porządku|starego stylu]]) urodził się szkocki matematyk, inżynier, mechanik i wynalazca '''[[James Watt]]''' ((115|na rycinie||James Watt|James Watt gravure.jpg)), twórca kilku kluczowych ulepszeń konstrukcji [[maszyna parowa|maszyny parowej]], dzięki którym maszyny te zapoczątkowały [[rewolucja przemysłowa|rewolucję przemysłową]], wprowadził też do praktyki standardową jednostkę konia mechanicznego (używaną i dziś do określenia mocy silników samochodowych)",
},
{
rok = 1826,
tekst = "pomiędzy wybrzeżem Walii a wyspą [[Anglesey]] (to na tej wyspie znajduje się miejscowość [[Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch]]) otwarto [[most wiszący]] '''[[Menai Suspension Bridge]]''', dzieło [[Thomas Telford|Thomasa Telforda]], wówczas najdłuższy most wiszący na świecie ((65|ilustracja||Menai Suspension Bridge|Sailing under menai suspension bridge.jpg))",
-- Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch można bez szkody usunąć, nie ma bezpośredniego związku z mostem
},
{
rok = 1834,
tekst = "urodził się '''[[Wołodymyr Antonowycz]]''' ((na portrecie||Antonowycz|Володимир Антонович. Volodymyr Antonovych.jpg)), ukraiński działacz narodowy, archeolog, etnograf i historyk",
},
{
rok = 1847,
tekst = "zmarła '''[[Virginia Eliza Clemm Poe]]''', żona amerykańskiego pisarza [[Edgar Allan Poe|Edgarda Allana Poego]], co miało znaczący wpływ na jego prozę i poezję",
},
{
rok = 1850,
tekst = "urodził się polski malarz, przedstawiciel [[Realizm (malarstwo)|realizmu]] '''[[Aleksander Gierymski]]''', prekursor polskiego [[Impresjonizm w sztuce|impresjonizmu]] ((na ilustracji [[Żydówka z cytrynami]] jego pędzla||Żydówka z cytrynami|Aleksander Gierymski Zydowka z cytrynami.jpg))",
priorytet = true,
},
{
rok = 1861,
tekst = "zmarł '''[[Walery Łoziński]]''', pisarz i publicysta, autor m.in. zekranizowanej powieści ''[[Zaklęty dwór]]''",
},
{
rok = 1882,
tekst = "urodził się amerykański polityk '''[[Franklin Delano Roosevelt]]''', [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|32. prezydent Stanów Zjednoczonych]]",
},
{
rok = 1889,
tekst = "następca tronu austro-węgierskiego '''[[Rudolf Habsburg-Lotaryński|arcyksiążę Rudolf]]''' i jego kochanka '''[[Maria Vetsera]]''' ((na ilustracji||Rudolf i Maria Vetsera|Rudolph & mary.jpg))((275|na portretach||Rudolf|Kronprinz Rudolf mit 16 Jahren Raab 1875.jpg|Maria Vetsera|Mary Vetsera im Profil Zeichnung Em. Böger 1889.jpg)) popełnili samobójstwo w pałacyku [[Mayerling]]",
priorytet = true,
},
{
-- rok = 1900,
tekst = "urodził się radziecki kompozytor '''[[Izaak Dunajewski]]'''",
},
{
rok = 1902,
tekst = "[[Wielka Brytania]] i [[Japonia]] podpisały '''[[Sojusz brytyjsko-japoński|traktat]]''' dotyczący uznania priorytetów i neutralności w razie konfliku w [[Chiny|Chinach]] lub [[Korea|Korei]]",
},
{
rok = 1919,
tekst = "[[wojna polsko-czechosłowacka]]: bez rostrzygnięcia zakończyła się '''[[bitwa pod Skoczowem]]'''",
oddzielny = true,
},
{
rok = 1922,
tekst = "w [[Mińsk]]u został założony '''[[Instytut Kultury Białoruskiej]]''', później przekształcony w [[Narodowa Akademia Nauk Białorusi|Narodową Akademię Nauk]]",
},
{
rok = 1923,
tekst = "urodził się radziecki reżyser '''[[Leonid Gajdaj]]''', autor m.in. komedii ''[[Brylantowa ręka]]'' i ''[[Iwan Wasiljewicz zmienia zawód]]''",
},
{
rok = 1925,
tekst = "urodził się amerykański naukowiec i wynalazca o norweskich korzeniach '''[[Douglas Engelbart]]''' ((na fotografii||Douglas Engelbart|Douglas Engelbart in Redwood City 2006.jpg)), wynalazca [[Mysz komputerowa|myszy komputerowej]] i jeden z pionierów hipertekstu",
},
{
rok = 1927,
tekst = "urodził się kontrowersyjny szwedzki polityk i premier '''[[Olof Palme]]''', który przebywając z wizytą w Polsce zwrócił zrabowaną 319 lat wcześniej [[Rolka sztokholmska|rolkę sztokholmską]]",
},
{
rok = 1930,
tekst = "urodził się amerykański aktor filmowy i pisarz '''[[Gene Hackman]]''', laureat dwóch [[Nagroda Akademii Filmowej|Oscarów]] (''[[Francuski łącznik]]'', ''[[Bez przebaczenia]]'')",
},
{
rok = 1930,
tekst = "zmarł polski przyrodnik, podróżnik, odkrywca i lekarz '''[[Benedykt Dybowski]]''' ((na fotografii||Benedykt Dybowski|Benedykt Dybowski 1.PNG|)), badacz jeziora [[Bajkał]], [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] i [[Kamczatka|Kamczatki]]",
},
{
rok = 1931,
tekst = "premiera filmu '''''[[Światła wielkiego miasta]]''''' ((100|zdjęcie z premiery filmu: po prawej reżyser, po lewej gość honorowy premiery||Chaplin z Einsteinem na premierze ''Świateł wielkiego miasta''|Albert Einstein and Charlie Chaplin City Lights premiere 1931.jpg)) – w czasie kręcenia filmu [[Historia filmu#Początki filmu dźwiękowego (koniec lat 20. – początek lat 60. XX wieku)|dźwięk był już w kinematografii]] wynalazkiem powszechnym, ale reżyser postanowił utrzymać konwencję filmu niemego, ścieżka dźwiękowa zawierała [[Muzyka filmowa|podkład muzyczny]], jednak zamiast dialogów nadal były [[Plansza tekstowa|plansze]]",
},
{
rok = 1932,
tekst = "[[Aldous Huxley]] wydał powieść '''''[[Nowy wspaniały świat]]'''''",
},
{
rok = 1933,
tekst = "'''[[Adolf Hitler]]''' został powołany przez prezydenta [[Paul von Hindenburg|von Hindenburga]] na urząd [[kanclerze Niemiec|kanclerza Niemiec]]",
},
{
rok = 1934,
tekst = "zmarł polski inżynier, chemik i wynalazca '''[[Piotr Lebiedziński]]''', pionier światowej i [[Kinematografia polska|polskiej kinematografii]], konstruktor [[Kinematograf Lebiedzińskiego|kinematografu]]",
},
{
rok = 1937,
tekst = "urodził się rosyjski szachista '''[[Boris Spasski]]''' ((na fotografii||Boris Spasski|Boris Spasski (1956).jpg))",
},
{
rok = 1945,
tekst = "w rejonie [[Ławica Słupska|Ławicy Słupskiej]] na [[Morze Bałtyckie|Bałtyku]], w dniu 50. urodzin swego [[Wilhelm Gustloff|patrona]], został zatopiony przez radziecki okręt podwodny ''[[S-13 (1939)|S-13]]'' niemiecki statek '''''[[MS Wilhelm Gustloff]]''''', w wyniku czego zginęło ponad 9 tys. osób, najwięcej w historii katastrof morskich",
},
{
rok = 1945,
tekst = "urodziła się polska projektantka mody i kostiumolożka '''[[Magdalena Tesławska]]''', autorka kostiumów do największych produkcji filmowych w Polsce (w tym ''[[Potop (film 1974)|Potop]]'', ''[[Pan Tadeusz (film 1999)|Pan Tadeusz]]'', ''[[Ogniem i mieczem (film 1999)|Ogniem i mieczem]]'', ''[[Quo vadis (film 2001)|Quo vadis]]'', ''[[Chopin. Pragnienie miłości]]'', ''[[Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem]]'', ''[[1920 Bitwa warszawska]]'' czy ''[[Janosik. Prawdziwa historia]]'')",
oddzielny = true,
},
{
rok = 1948,
tekst = "działacz na rzecz niepodległości Indii '''[[Mahatma Gandhi]]''' ((na fotografii||Mahatma Gandhi|MKGandhi.jpg)) został zamordowany przez fanatyka",
},
{
rok = 1948,
tekst = "zmarł amerykański pilot i wynalazca '''[[Bracia Wright|Orville Wright]]'''",
},
{
rok = 1951,
tekst = "urodził się brytyjski piosenkarz '''[[Phil Collins]]''', wokalista i perkusista zespołu [[Genesis (zespół muzyczny)|Genesis]]",
},
{
rok = 1951,
tekst = "zmarł austriacki fabrykant '''[[Ferdinand Porsche]]''', konstruktor samochodów, ciągników oraz czołgów",
},
{
rok = 1955,
tekst = "urodziła się polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna, publicystka i tłumaczka '''[[Alicja Resich-Modlińska]]'''",
},
{
rok = 1963,
tekst = "zmarł francuski kompozytor '''[[Francis Poulenc]]'''((na fotografii z polską [[klawesyn]]istką [[Wanda Landowska|Wandą Landowską]]||Francis Poulenc i Wanda Landowska|Francis Poulenc & Wanda Landowska.jpg)); [[leitmotiv]] z [[rondo (muzyka)|ronda]] jego baletu ''Les biches'' był sygnałem wywoławczym emitowanego w latach 60. XX w. przez Telewizję Polską popularnonaukowego programu „[[Eureka (program telewizyjny)|Eureka]]”",
},
{
rok = 1964,
tekst = "generał '''[[Dương Văn Minh]]''' został obalony przez generała '''[[Nguyễn Khánh|Nguyễna Khánha]]''' (choć w listopadzie poprzedniego roku współdziałali z [[Centralna Agencja Wywiadowcza|CIA]] w obaleniu generała '''[[Ngô Đình Diệm]]a''')",
},
{
rok = 1968,
tekst = "preludium '''[[marzec 1968|wydarzeń marcowych]]''': manifestacja studentów pod [[pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie|pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie]] w proteście przeciw zdjęciu z afisza [[Teatr Narodowy (Warszawa)|Teatru Narodowego w Warszawie]] ''[[Dziady (dramat)|Dziadów]]''",
},
{
rok = 1968,
tekst = "urodził się '''[[Filip VI Hiszpański|Filip Burbon]]''', król Hiszpanii",
},
{
rok = 1969,
tekst = "zmarł '''[[Dominique Pire]]''', belgijski dominikanin, laureat [[Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla|Pokojowej Nagrody Nobla]] za działalność na rzecz uchodźców",
},
{
rok = 1972,
tekst = "w północnoirlandzkim [[Londonderry|Derry]] [[British Army|brytyjscy żołnierze]] zamordowali 14 uczestników pokojowego marszu ('''„[[Krwawa niedziela (Irlandia Północna 1972)|krwawa niedziela]]”''')",
},
{
rok = 1984,
tekst = "premiera polsko-radzieckiego filmu muzycznego '''''[[Akademia pana Kleksa (film 1983)|Akademia pana Kleksa]]''''' w reżyserii [[Krzysztof Gradowski|Krzysztofa Gradowskiego]], będącego adaptacją książki [[Jan Brzechwa|Jana Brzechwy]] o tym samym [[Akademia pana Kleksa|tytule]]",
},
{
rok = 1991,
tekst = "premiera musicalu '''''[[metro (musical)|Metro]]''''' wyreżyserowanego przez [[Janusz Józefowicz|Janusza Józefowicza]]",
},
{
rok = 1992,
tekst = "10 byłych republik radzieckich zostało przyjętych do '''[[Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie|KBWE]]'''",
},
{
rok = 2000,
tekst = "kenijski [[Airbus A310]], odbywający lot z [[Abidżan]]u do [[Nairobi]] (z międzylądowaniem w [[Lagos]]), '''[[katastrofa lotu Kenya Airways 431|runął do morza]]''' krótko po starcie; zginęło 169 osób, a 10 zostało rannych",
},
{
rok = 2005,
tekst = "zmarł bułgarski filozof i polityk '''[[Żelu Żelew]]''', [[Głowy państwa Bułgarii|prezydent Bułgarii]] w latach 1990-1997",
},
}