Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/styczeń
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rocznice
1 stycznia 2018
1 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Eufrozyna, Mieszko i Odyseusz; Nowy Rok; dzień niepodległości Brunei i Haiti
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1573 – w trakcie oblężenia przez Moskwę Białego Kamienia w Estonii zginął Maluta Skuratow (na ilustracji u boku metropolity Filipa, którego sam zamordował)), jeden z głównych opriczników Iwana IV, teść przyszłego cara – Borysa Godunowa
- 1818 – w Londynie została anonimowo wydana prekursorska dla literatury science-fiction powieść Mary Shelley pt. Frankenstein; przedmowę do niej napisał mąż autorki, poeta Percy Bysshe Shelley, a sam utwór dedykowany był jej ojcu Williamowi Godwinowi
- 1823 – urodził się Sándor Petőfi (na dagerotypie), węgierski poeta, uczestnik powstania 1848 r.
- 1893 – urodziła się chorwacka pisarka i dziennikarka Marija Jurić Zagorka
- 1923 – prawa miejskie otrzymały Kamienna (od 1928 Skarżysko-Kamienna), Szczekociny, a także Kostopol (obecnie na terenie Ukrainy)
- 1958 – w wyniku przekształcenia filii Studia Filmów Rysunkowych, w Warszawie powstało Studio Miniatur Filmowych; wyprodukowało ono ponad 1500 krótko- i długometrażowych filmów animowanych, m.in. seriale Dziwne przygody Koziołka Matołka oraz Pomysłowy Dobromir, a wśród jego współpracowników znaleźli się m.in. Jan Lenica i Piotr Dumała
- 1993 – z rozpadu powstałej w 1918 r. federacji Czechów i Słowaków (Czecho-Słowacji) powstały suwerenne państwa – Czechy i Słowacja
3 stycznia 2018
3 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Danuta, Genowefa i Zdzisława
Wybrane rocznice:
- 1779 – urodził się jezuita Franciszek Dzierożyński, wykładowca Akademii Połockiej, następnie superior misji w USA, twórca amerykańskiego szkolnictwa jezuickiego
- 1870 – rozpoczęto budowę Mostu Brooklińskiego w Nowym Jorku
- 1875 – zmarł Pierre Larousse, francuski pisarz, gramatyk, leksykograf i wydawca
- 1892 – urodził się brytyjski filolog i prozaik J. R. R. Tolkien (na fotografii), autor licznych prac naukowych dotyczących głównie literatury staroangielskiej oraz osadzonych w mityczno-fantastycznym świecie Śródziemia powieści Hobbit i Władca Pierścieni, jeden z prekursorów literackiego gatunku fantasy; wraz z m.in. Clive'em Staplesem Lewisem i Charlesem Williamsem członek Inklingów – nieformalnej grupy skupiającej oksfordzkich intelektualistów
- 1923 – urodził się brytyjski producent muzyczny George Martin
- 1959 – Alaska została pełnoprawnym (49.) stanem Unii (na mapie)
- 2012 – Christopher Loeak został wybrany przez parlament na urząd prezydenta Wysp Marshalla
5 stycznia 2018
5 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Amelia, Edward i Szymon
Wybrane rocznice:
- 1838 – urodził się francuski matematyk Camille Jordan, prezes Académie des sciences
- 1858 – urodził się pomolog Adam Hrebnicki-Doktorowicz, odkrywca i selekcjoner wielu odmian drzew owocowych, w tym „Ananasa Berżenickiego”; tegoż dnia zmarł Joseph Radetzky, austriacki feldmarszałek; służył pięciu cesarzom
- 1928 – urodził się Zulfikar Ali Bhutto, prezydent Pakistanu, ojciec Benazir Bhutto
- 1938 – na emigracji urodził się Jan Karol I Burbon, król Hiszpanii w latach 1975-2014
- 1954 – dokonano oblotu samolotu MiG-19 (na fotografii)
- 1981 – zmarł amerykański chemik Harold Clayton Urey (na fotografii), odkrywca ciężkiego izotopu wodoru – deuteru, za co został nagrodzony Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii
7 stycznia 2018
7 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Lucjan, Rajmund i Rajnold;
w Kościołach wschodnich Boże Narodzenie
Wybrane rocznice:
Wybrane rocznice:
- 1797 – w Reggio nell'Emilia poświęcono trójkolorowy sztandar Legionu Lombardzkiego, który później przyjęto jako flagę zjednoczonych Włoch (ówczesny wygląd na ilustracji)
- 1910 – urodził się Marian Eile, założyciel i pierwszy redaktor naczelny tygodnika „Przekrój”
- 1916 – urodził się estoński i radziecki szachista Paul Keres (na radzieckim znaczku pocztowym), nazywany „Księciem Szachów”
- 1938 – urodził się francuski pisarz polskiego pochodzenia Roland Topor
- 1979 – wojska wietnamskie wkroczyły do stolicy Kambodży Phnom Penh; nastąpiło obalenie rządów Czerwonych Khmerów
- 1990 – urodził się austriacki skoczek narciarski Gregor Schlierenzauer (na fotografii), rekordzista pod względem liczby zwycięstw w konkursach Pucharu Świata
- 1996 – zmarł węgierski polityk Károly Grósz, premier Węgier w latach 1987-1988
9 stycznia 2018
9 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Adrian, Alicja i Marcjanna
Wybrane rocznice:
- 1797 – generał Jan Henryk Dąbrowski (na obrazie) podpisał umowę z rządem Lombardii o utworzeniu Legionów Polskich
- 1848 – zmarła brytyjska astronom Caroline Herschel
- 1868 – urodził się duński chemik S. P. L. Sørensen, twórca pojęcia pH
- 1931 – urodził się polski reżyser filmowy i aktor Henryk Kluba, pedagog i długoletni rektor łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej
- 1948 – urodził się polski piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski Jan Tomaszewski, po zakończeniu kariery zawodniczej trener piłkarski, komentator sportowy, poseł na Sejm kadencji 2011–2015
- 1952 – urodził się polski ekonomista Marek Belka, wicepremier i minister finansów w rządach Włodzimierza Cimoszewicza (1997) oraz Leszka Millera (2001-2002, wtedy to wprowadził podatek od dochodów kapitałowych nazywany podatkiem Belki), premier w latach 2004-2005, od 2010 do 2016 prezes Narodowego Banku Polskiego
- 1961 – zmarła amerykańska ekonomistka, działaczka społeczna i pacyfistka Emily Greene Balch (na zdjęciu), laureatka Pokojowej Nagrody Nobla
11 stycznia 2018
11 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Honorata, Hortensja i Krzesimir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1158 – Władysław II z dynastii Przemyślidów został koronowany na króla Czech
- 1638 – urodził się duński polihistor Nicolaus Steno, lekarz, anatom, geolog, biskup katolicki, uważany jest za ojca geologii i stratygrafii
- 1753 – urodziła się Charlotte Buff, wzorzec dla postaci Lotty – w której nieszczęśliwie zakochał się tytułowy bohater powieści epistolarnej Johanna Wolfganga von Goethego Cierpienia młodego Wertera
- 1928 – zmarł angielski pisarz i poeta Thomas Hardy (na fotografii), autor m.in. powieści Tessa d’Urberville
- 1983 – zmarł specjalizujący się w historii Polski XVII w. historyk Adam Kersten, autor biografii hetmana Stefana Czarnieckiego i wydanego pośmiertnie studium o zdrajcy Hieronimie Radziejowskim
- 1988 – zmarł amerykański fizyk Isidor Isaac Rabi, laureat Nagrody Nobla za prace, które zapoczątkowały spektroskopię NMR
- 2008 – zmarł Edmund Hillary (na fotografii), nowozelandzki polarnik i himalaista, autor książek o tematyce górskiej; w 1953 roku zdobył, jako pierwszy człowiek w historii – wraz z Szerpą Tenzingiem Norgayem – szczyt Mount Everest
13 stycznia 2018
13 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Hilary, Remigiusz i Weronika
Wybrane rocznice:
- 858 – zmarł Ethelwulf, anglosaski król Wessex, Essex, Sussex i Kentu
- 1817 – prof. Feliks Radwański wywalczył w Senacie Rzeczypospolitej Krakowskiej decyzję o niewyburzaniu części murów obronnych Barbakanu i Bramy Floriańskiej
- 1870 – urodził się polski inżynier, publicysta i polityk Jędrzej Moraczewski, premier i minister komunikacji
- 1921 – urodził się polski prozaik, eseista, tłumacz Jerzy Pomianowski (na fotografii)
- 1930 – urodził się polski rzeźbiarz Marian Konieczny, profesor i rektor ASP w Krakowie, autor wielu pomników, m.in. Warszawskiej Nike (na fotografii), Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie, Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, Jana Zamoyskiego w Zamościu
- 1979 – zmarł polski malarz Eugeniusz Geppert, przedstawiciel kapizmu, organizator Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, od 2008 roku noszącej jego imię
- 2012 – u wybrzeży wyspy Giglio zatonął włoski statek wycieczkowy Costa Concordia, w wyniku czego zginęły 32 osoby, a 64 zostały ranne
15 stycznia 2018
15 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Eligiusz, Ida i Paweł
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1813 – po zdradzie pruskiego generała Yorcka Moskale rozpoczęli oblężenie Gdańska (ilustracja)
- 1918 – urodził się egipski oficer i polityk Gamal Abdel Naser – przywódca przewrotu, który obalił króla Faruka i wprowadził świecki ustrój państwa oraz znacjonalizował Kanał Sueski
- 1943 – w Waszyngtonie ukończono budowę Pentagonu (widok z lotu ptaka) – siedziby Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych
- 1963 – likwidacja secesji Katangi
- 1968 – zmarł Leopold Infeld (na fotografii), polski fizyk żydowskiego pochodzenia, któremu w II Rzeczypospolitej odmówiono profesury – współpracownik Maxa Borna i Alberta Einsteina, współtwórca podstaw elektrodynamiki kwantowej oraz rachunku spinorów; autor książki Wybrańcy bogów – biografii genialnego francuskiego matematyka Ewarysta Galois
- 1978 – zmarł malarz prymitywista i teozof Teofil Ociepka; określany jako „polski Celnik Rousseau”, jego karierę zapoczątkowała indywidualna wystawa zorganizowana przez pisarkę Izabelę Czajkę-Stachowicz
- 1993 – w Palermo został aresztowany szef włoskiej mafii Salvatore Riina
17 stycznia 2018
17 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Antoni, Rosława i Rościsław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1463 – urodził się książę Saksonii Fryderyk III Mądry, zwolennik reformacji, protektor Marcina Lutra – któremu dał schronienie w zamku Wartburg
- 1468 – zmarł albański przywódca, powstaniec przeciw Turkom Skanderbeg, bohater narodowy Albanii
- 1773 – urodził się polski i francuski oficer Józef Sułkowski (na portrecie), adiutant Napoleona Bonaparte, uczestnik kampanii egipskiej – bohater eseju historycznego Mariana Brandysa pt. Oficer największych nadziei
- 1863 – Komitet Centralny Narodowy zaakceptował tekst przedstawionego przez Jana Maykowskiego, a ułożonego przez jego siostrę – Marię Ilnicką – manifestu powstania
- 1893 – Stany Zjednoczone dokonały de facto aneksji Hawajów, pozbawiając władzy królową Liliʻuokalani (na fotografii)
- 1918 – urodziła się polska narciarka, kurierka tatrzańska Helena Marusarzówna
- 2008 – katastrofa lotu British Airways 38
19 stycznia 2018
19 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Germana, Henryk i Mariusz; Objawienie Pańskie w Kościołach wschodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1563 – na zlecenie sprzyjającego reformacji księcia-elektora Palatynatu Fryderyka rozpoczął się druk Katechizmu Heidelberskiego (na ilustracji strona tytułowa pierwszego wydania) – jednej z „trzech form jedności” kontynentalnych kościołów reformowanych
- 1798 – urodził się francuski filozof i pozytywista Auguste Comte, twórca socjologii
- 1853 – premiera opery Trubadur (Il trovatore) Giuseppe Verdiego (do odsłuchania archiwalne nagranie duetu „Se m'ami ancor; Ai nostri monti” w wykonaniu Enrica Caruso i Ernestine Schumann-Heink z roku 1913)
- 1863 – Komitet Centralny Narodowy – z poręki Józefa Janowskiego, a wbrew stanowisku Stefana Bobrowskiego – mianował przebywającego na emigracji Ludwika Mierosławskiego (na portrecie) dyktatorem powstania
- 1868 – urodził się austriacki pisarz epoki modernizmu Gustav Meyrink, okultysta i mistyk, autor m.in. powieści Golem
- 1923 – urodził się Markus Wolf, wieloletni szef wywiadu Stasi
- 1983 – premiera mikrokomputera Lisa przedsiębiorstwa Apple Computer Inc. – pierwszego komputera osobistego wyposażonego w interfejs graficzny
21 stycznia 2018
21 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Jarosław i Jarosława
Wybrane rocznice:
- 1793 – zgilotynowano skazanego za zdradę króla Francji Ludwika XVI
- 1938 – zmarł Georges Méliès, francuski iluzjonista, producent i reżyser filmowy, pionier efektów specjalnych Podróż na Księżyc, (do obejrzenia ręcznie kolorowany niemy film pt. Alchimiste Parafaragamus ou La cornue infernale z 1906 roku)
- 1953 – w Krakowie przed Wojskowym Sądem Rejonowym rozpoczął się pokazowy proces księży kurii krakowskiej, oskarżonych o szpiegostwo
- 1963 – zmarł Stanisław Grzesiuk, polski pisarz i pieśniarz, posługujący się gwarą warszawską (mieszkaniec Czerniakowa, oddawał koloryt tej i innych „szemranych” dzielnic)
- 1967 – urodził się Gorō Miyazaki, japoński architekt krajobrazu i reżyser filmów animowanych
- 1989 – na plebanii w Warszawie odnaleziono ciało zamordowanego (przez „nieznanych sprawców”) kapelana Rodziny Katyńskiej, łącznika AK ks. Stefana Niedzielaka
- 1993 – zmarł krakowski rysownik, grafik i scenograf Daniel Mróz, związany z tygodnikiem „Przekrój” i Wydawnictwem Literackim (ilustracja do książki Słoń Sławomira Mrożka)
23 stycznia 2018
23 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Emerencja, Ildefons i Uniemir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1793 – Rosja i Prusy podpisały akt drugiego rozbioru Polski (na ilustracji pierwsza strona traktatu)
- 1858 – urodził się polski historyk prawa i ustroju Polski Oswald Balzer, autor Genealogii Piastów
- 1863 – odbyła się potyczka pod Szydłowcem, stoczona między oddziałem powstańców styczniowych dowodzonym przez Augusta Jasińskiego i Mariana Langiewicza, a wojskami rosyjskimi; Szydłowiec (na obrazie Józefa Szermentowskiego widok rynku) był jednym z pierwszych miast wyzwolonych przez powstańców styczniowych
- 1928 – urodziła się Jeanne Moreau, francuska aktorka teatralna i filmowa, pamiętana z ról w filmach Windą na szafot i Proces (według Kafki)
- 1953 – Telewizja Polska rozpoczęła regularną emisję programu
- 1963 – zmarł polski rzeźbiarz i medalier Józef Gosławski, projektant monet
- 2008 – katastrofa lotnicza wojskowego samolotu CASA C-295 M, śmierć poniosły wszystkie osoby znajdujące się na pokładzie
25 stycznia 2018
25 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Emanuela, Miłosz i Paweł
Wybrane rocznice:
- 1533 – król Anglii Henryk VIII pojął za małżonkę swą poddaną Annę Boleyn; owocem tego związku była, panująca w latach 1558–1603, królowa Elżbieta Wielka
- 1870 – urodził się szwedzki matematyk Helge von Koch, twórca jednego z pierwszych fraktali – krzywej Kocha
- 1913 – urodził się polski kompozytor i dyrygent Witold Lutosławski (na fotografii); w jego dorobku znajdują się zarówno utwory orkiestrowe (m.in. Musique funèbre na orkiestrę smyczkową), kameralne, jak i wokalne
- 1938 – urodził się Władimir Wysocki, rosyjski aktor, pieśniarz i poeta – uznanie przyniosły mu m.in. role w moskiewskim Teatrze na Tagance (Życie Galileusza Brechta, Hamlet Szekspira) oraz autorskie ballady i pieśni; jego żoną była francuska aktorka Marina Vlady
- 1948 – urodził się polski dziennikarz radiowy Wojciech Mann (na fotografii)
- 1983 – papież Jan Paweł II promulgował nowy Kodeks prawa kanonicznego
- 2010 – 90 osób zginęło u wybrzeży Libanu w katastrofie etiopskiego Boeinga 737
27 stycznia 2018
27 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Elwira, Jerzy i Przybysław; Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu
Wybrane rocznice:
- 1859 – urodził się Wilhelm II, ostatni cesarz Niemiec i król Prus
- 1861 – urodził się amerykański inżynier Ralph Modjeski, syn Heleny Modrzejewskiej, budowniczy linii kolejowych i mostów, pionier w budownictwie mostów wiszących
- 1888 – w Waszyngtonie założono National Geographic Society (na fotografii siedziba), jedną z największych światowych organizacji naukowo-edukacyjnych typu non-profit, wydawcę magazynu „National Geographic”
- 1948 – urodził się rosyjski tancerz, reżyser, choreograf oraz aktor filmowy i teatralny Michaił Barysznikow, karierę rozpoczynał od baletu klasycznego, później zajął się również tańcem współczesnym
- 1983 – zmarł francuski aktor komediowy, reżyser i scenarzysta Louis de Funès (na zdjęciu w jednej ze swoich ról – jako sierżant Ludovic Cruchot), zagrał w ponad stu trzydziestu filmach, m.in. Wielkie wakacje, Skrzydełko czy nóżka, Żandarm z Saint-Tropez
- 2006 – zmarł niemiecki polityk Johannes Rau, prezydent RFN w latach 1999–2004
- 2008 – zmarł Suharto, wieloletni prezydent Indonezji
29 stycznia 2018
29 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Aniela, Bolesława i Zdzisław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1893 – urodził się polski działacz niepodległościowy, oficer WP, dyplomata i historyk Wacław Jędrzejewicz, Minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego za rządów sanacji
- 1913 – na otwarciu Teatru Polskiego w Warszawie wystawiono Irydiona (płaskorzeźba na fasadzie teatru) Zygmunta Krasińskiego; reżyserem był Arnold Szyfman, scenografem Karol Frycz, wystąpili zaś czołowi aktorzy sceny polskiej tamtego czasu – Jerzy Leszczyński, Józef Węgrzyn, Stanisława Wysocka i Aleksander Zelwerowicz
- 1933 – urodził się francuski piosenkarz i gitarzysta Sacha Distel
- 1963 – zmarł amerykański poeta Robert Frost; tegoż dnia veto de Gaulle’a wstrzymało wstąpienie Wielkiej Brytanii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
- 1978 – zmarł polski pisarz i felietonista Stanisław Dygat, autor zekranizowanych powieści Jezioro Bodeńskie, Pożegnania i Disneyland
- 1998 – Japonia, Kanada, Rosja, USA oraz państwa członkowskie ESA podpisały umowę o budowie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (na fotografii)
31 stycznia 2018
31 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Emma, Jan i Ludwika; dzień niepodległości Nauru
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1543 – urodził się Ieyasu Tokugawa, założyciel dynastii szogunów Tokugawa, shōgun od 1603, jego dojście do władzy zapoczątkowało epokę Edo w historii Japonii
- 1788 – zmarł Karol Edward Stuart zwany Bonnie Prince Charlie, pretendent do tronu Szkocji (na portrecie w szkockim stroju narodowym), wnuk wygnanego króla Anglii i Szkocji Jakuba, prawnuk króla Polski Jana Sobieskiego
- 1863 – ukazała się w druku powieść przygodowa Pięć tygodni w balonie autorstwa Jules’a Verne’a (ilustracja z książki)
- 1923 – wykonano karę śmierci na Eligiuszu Niewiadomskim, zabójcy prezydenta Narutowicza
- 1938 – urodziła się Beatrycze, królowa Holandii w latach 1980–2013; tegoż dnia zmarł Jan Henryk XV, ostatni książę na Pszczynie (Fürst von Pless)
- 1958 – na orbitę wszedł Explorer 1, pierwszy amerykański sztuczny satelita
2 stycznia 2018
2 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bazyli, Stefania i Telesfor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1553 – zainaugurował działalność Uniwersytet Świętego Marka w Limie, najstarszy na kontynencie amerykańskim
- 1843 – w Dreźnie odbyła się prapremiera opery Ryszarda Wagnera Latający Holender (na ilustracji fragment uwertury z odręcznymi notatkami kompozytora dla wydawcy)
- 1863 – wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie nad Stones River
- 1943 – urodził się polski satyryk Stanisław Szelc, członek kabaretu Elita
- 1953 – zmarł Guccio Gucci, włoski projektant mody, założyciel jednego z wiodących w świecie domów mody (na zdjęciu sukienka od Gucciego)
- 1998 – Stany Zjednoczone i Kanada zawarły Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (wszedł w życie 1 stycznia n.r., później dołączył Meksyk)
- 2008 – kryzys naftowy: cena ropy naftowej po raz pierwszy osiągnęła na światowym rynku poziom 100 dolarów za baryłkę
4 stycznia 2018
4 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Aniela, Benedykta i Dobromir; dzień niepodległości Mjanmy
Wybrane rocznice:
- 1752 – zmarł Gabriel Cramer, szwajcarski matematyk i fizyk
- 1940 – urodził się chiński pisarz i dramaturg Gao Xingjian, laureat Nagrody Nobla
- 1946 – urodził się polski ekonomista i polityk Marek Borowski (na fotografii), wicepremier i minister finansów w latach 1993–1994, marszałek Sejmu w latach 2001–2004
- 1961 – zmarł austriacki fizyk teoretyk Erwin Schrödinger (na fotografii), jeden z twórców mechaniki kwantowej, laureat Nagrody Nobla, autor eksperymentu myślowego znanego jako „kot Schrödingera”
- 2004 – na Marsie wylądował amerykański lądownik Spirit
- 2007 – Nancy Pelosi została pierwszą w historii kobietą-spikerem Izby Reprezentantów USA
- 2015 – zmarł polski socjolog Edmund Wnuk-Lipiński
6 stycznia 2018
6 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Baltazar, Kacper i Melchior; Wigilia Bożego Narodzenia w Kościołach wschodnich; Objawienie Pańskie w Kościele zachodnim; Irlandczycy obchodzą Małe Boże Narodzenie
Wybrane rocznice:
- 1785 – zmarł, pochodzący z Leszna, żydowski bankier i makler Haym Solomon, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, główny finansista i szpieg Armii Kontynentalnej, ojciec założyciel USA
- 1813 – urodził się poznański przemysłowiec, działacz społeczny Hipolit Cegielski
- 1897 – urodził się Ferenc Szálasi, węgierski polityk, przywódca Węgier, kolaborant III Rzeszy
- 1919 – zmarł Theodore Roosevelt (na fotografii), dwudziesty szósty prezydent Stanów Zjednoczonych, laureat Pokojowej Nagrody Nobla za rok 1906
- 1955 – urodził się brytyjski aktor, komik i scenarzysta Rowan Atkinson, najszerzej znany z roli Jasia Fasoli, jeden z inicjatorów powstania organizacji charytatywnej Comic Relief
- 1971 – urodził się polski piosenkarz, autor tekstów piosenek, aktor Andrzej „Piasek” Piaseczny
- 1990 – zmarł rosyjski fizyk Pawieł Czerenkow (na rosyjskim znaczku pocztowym), laureat Nagrody Nobla i odkrywca promieniowania nazwanego jego imieniem
8 stycznia 2018
8 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Heladia, Mścisław i Seweryn
Wybrane rocznice:
- 1337 – zmarł włoski malarz i architekt Giotto di Bondone, współtwórca fresków w asyskiej Bazylice św. Franciszka (na ilustracji „Kazanie do ptaków”)
- 1896 – zmarł francuski poeta Paul Verlaine
- 1946 – urodził się muzyk Robby Krieger, gitarzysta zespołu The Doors, główny autor piosenki „Light My Fire”
- 1967 – pod kołami pociągu zginął aktor Zbigniew Cybulski, odtwórca głównej roli w filmach Popiół i diament i Rękopis znaleziony w Saragossie
- 1975 – urodził się białoruski wokalista i gitarzysta Gienek Loska (na fotografii) (Hazardzista)
- 1996 – zmarł francuski polityk François Mitterrand, prezydent w latach 1981–1995
- 2010 – na granicy między Kongo a Angolą został ostrzelany autokar, którym piłkarska reprezentacja Togo jechała na rozgrywany w Angoli turniej o Puchar Narodów Afryki, w wyniku czego zginęły 3 osoby, a 8 zostało rannych
10 stycznia 2018
10 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Anna, Dobrosław i Wilhelm
Wybrane rocznice:
- 1569 – na zamku królewskim w Lublinie rozpoczęły się obrady sejmu koronnego poprzedzające zawarcie unii polsko-litewskiej
- 1794 – zmarł, pochodzący z Prus Królewskich, podróżnik, etnograf i przyrodnik Georg Forster (na portrecie), niemiecki działacz epoki oświecenia, profesor historii naturalnej w Szkole Głównej Litewskiej
- 1938 – urodził się Donald Knuth (na fotografii), amerykański pionier informatyki, autor fundamentalnego dzieła The Art of Computer Programming, twórca systemu składu tekstu TEX
- 1955 – urodził się algierski pisarz Mohammed Moulessehoul, znany pod pseudonimem Yasmina Khadra
- 1971 – zmarła francuska projektantka mody Coco Chanel, popularyzatorka małej czarnej
- 1981 – zakończono akcję gaszenia największego w Europie pożaru szybu naftowego we wsi Krzywopłoty koło Karlina
- 1998 – w Słupsku został śmiertelnie pobity przez policjanta 14-letni kibic miejscowej drużyny koszykarskiej, co wywołało kilkudniowe zamieszki w mieście
12 stycznia 2018
12 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Arkadiusz, Cezaria i Tacjana
Wybrane rocznice:
- 1528 – Gustaw I, pierwszy z dynastii Wazów, został w Uppsali koronowany na króla Szwecji
- 1628 – urodził się Charles Perrault, francuski bajkopisarz, autor bajek o Kopciuszku i Kocie w butach
- 1705 – zmarł włoski malarz i rysownik Luca Giordano, jego twórczość charakteryzuje eklektyzm – umiejętnie naśladował styl innych malarzy, łączył wpływy renesansu i baroku (na ilustracji jedna z jego prac – Upadek zbuntowanych aniołów)
- 1878 – urodził się węgierski pisarz Ferenc Molnár (na fotografii), autor powieści Chłopcy z Placu Broni oraz wspomnień z czasów wojny światowej
- 1920 – urodził się porucznik kawalerii Wojska Polskiego i socjolog Jerzy Zubrzycki, „ojciec” australijskiej polityki wielokulturowości
- 1929 – urodził się szachista i poeta Janusz Szpotański, w latach 60. XX w. skazany na więzienie za satyryczną operę Cisi i Gęgacze, w której ówczesny przywódca PZPR Władysław Gomułka został przedstawiony w postaci „Gnoma”
- 2010 – trzęsienie ziemi na Haiti spowodowało śmierć ponad 200 tys. ludzi
14 stycznia 2018
14 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Feliks, Krystiana i Nina; Nowy Rok według kalendarza juliańskiego
Wybrane rocznice:
.jpg)
- 1506 – została znaleziona rzeźba Grupa Laokoona
- 1836 – urodził się francuski malarz i grafik Henri Fantin-Latour, autor kompozycji z kwiatami i owocami oraz realistycznych portretów przedstawiających jego przyjaciół, pisarzy, malarzy i muzyków (Pracownia w Batignolles, Hołd dla Delacroix)
- 1898 – zmarł brytyjski matematyk, logik i pisarz Lewis Carroll (na fotografii autoportretowej), autor Alicji w Krainie Czarów (ilustracja z książki)
- 1901 – urodził się polski logik i matematyk pracujący w USA Alfred Tarski
- 1919 – urodził się włoski polityk Giulio Andreotti, trzykrotny premier rządu tego kraju
- 1943 – Franklin Delano Roosevelt, Winston Churchill oraz Charles de Gaulle rozpoczęli konferencję w Casablance
- 1952 – w telewizji NBC zadebiutował program Today, pierwszy na świecie magazyn telewizji śniadaniowej
16 stycznia 2018
16 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Otto, Włodzimira i Włodzimir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_1893.jpg)
- 1593 – dla zdławienia przewodzonego przez Krzysztofa Kosińskiego pierwszego buntu Kozaków król Zygmunt III wydał uniwersał, zwołujący pospolite ruszenie szlachty województw kijowskiego, bracławskiego i wołyńskiego
- 1838 – urodził się niemiecki psycholog, socjolog i filozof Franz Brentano
- 1853 – urodził się André Michelin (na zdjęciu z roku 1920), francuski wynalazca, założyciel Compagnie Générale des Établissements Michelin produkującej opony pneumatyczne, autor przewodników turystycznych
- 1933 – urodziła się Susan Sontag, amerykańska pisarka, eseistka i działaczka na rzecz praw człowieka, prezes amerykańskiego PEN Clubu
- 1943 – zmarła francuska tancerka kankana Jane Avril, często portretowana przez Henriego de Toulouse-Lautreca (na jednym z plakatów jego autorstwa)
- 1968 – preludium „wydarzeń marcowych”: na żądanie ambasady ZSRR z afisza Teatru Narodowego zdjęto Dziady (do przeczytania tekst na Wikiźródłach) Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa-Konrada
- 2003 – wahadłowiec Columbia wyruszył w ostatnią, tragicznie zakończoną misję
18 stycznia 2018
18 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Krystyna, Małgorzata i Monika
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1863 – Komitet Centralny Narodowy przyjął – przygotowane przez Oskara Awejdego – dwa dekrety o uwłaszczeniu chłopów, wydrukowane następnie w tajnej drukarni u sióstr felicjanek; tegoż dnia namiestnik Królestwa Polskiego – carski brat, wielki książę Konstanty Mikołajewicz – dla schwytania kryjących się w podwarszawskich lasach zbiegów od branki wysłał tam wojsko
- 1878 – zmarł polski lekarz balneolog Józef Dietl (na fotografii w stroju rektorskim), profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezydent Krakowa w latach 1866–1874
- 1918 – odbyło się pierwsze (i jedyne) posiedzenie „Konstytuanty” – wybranego w listopadzie poprzedniego roku Zgromadzenia Ustawodawczego Rosji (rozpędzonego nazajutrz przez bolszewików)
- 1928 – urodził się polski aktor Franciszek Pieczka
- 1943 – początek wysiedleń Żydów z warszawskiego getta i pierwsze akcje żydowskiej samoobrony pod dowództwem Mordechaja Anielewicza (na fotografii)
- 1993 – w oblężonym przez bośniackich Serbów Sarajewie rozpoczęła się budowa ratującego życie muzułmańskich mieszkańców miasta tunelu
20 stycznia 2018
20 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Fabiana, Fabian i Sebastian
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1778 – podczas swej 3. wyprawy James Cook jako pierwszy Europejczyk wylądował na Hawajach (w Waimea na wyspie Kauaʻi), nadając odkrytemu archipelagowi nazwę Wysp Sandwich
- 1793 – urodził się Karol Sienkiewicz, polski poeta i historyk, współtwórca Biblioteki Polskiej w Paryżu, autor polskich słów Warszawianki
- 1948 – urodził się Natan Szaranski, sowiecki dysydent, działacz praw człowieka, więzień łagrów, izraelski polityk, pełnił m.in. funkcję ministra ds. Jerozolimy i diaspory
- 1958 – premiera filmu Pętla, nakręconego przez Wojciecha Hasa na podstawie opowiadania Marka Hłaski – z Gustawem Holoubkiem w głównej roli alkoholika-samobójcy
- 1993 – zmarła amerykańska aktorka Audrey Hepburn, laureatka Oscara za rolę w filmie Rzymskie wakacje (na ilustracji kadr z filmu podczas jazdy na skuterze Piaggio Vespa); tegoż dnia po 12 latach rządów republikanów urząd Prezydenta USA objął demokrata Bill Clinton (na fotografii)
22 stycznia 2018
22 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Dorian, Laura i Wincenty
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1788 – urodził się Lord Byron, angielski poeta i dramatopisarz, jeden z głównych twórców romantyzmu, uczestnik wojny o niepodległość Grecji
- 1863 – czterej członkowie Tymczasowego Rządu Narodowego opuścili Warszawę, pozostawiając władzę w rękach Komisji Wykonawczej Rządu Narodowego pod kierownictwem Stefana Bobrowskiego – piątego ich towarzysza, powstańczego naczelnika miasta; w Warszawie ogłoszony został Manifest 22 stycznia (do przeczytania tekst na Wikiźródłach)
- 1878 – urodził się Bolesław Leśmian (na fotografii), polski poeta, autor erotyków i ballad, płodny twórca neologizmów
- 1908 – urodził się Lew Landau (na fotografii), radziecki fizyk teoretyk i nukleonik, zajmował się także elektrodynamiką kwantową i fizyką cząstek elementarnych, za młodzieńcze badania nadciekłości i nadprzewodnictwa otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki
- 1973 – zmarł polski architekt i poeta Stanisław Staszewski, emigrant, ojciec Kazika Staszewskiego; tegoż dnia Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w sprawie Roe v. Wade orzekł dopuszczalność aborcji
- 1993 – zmarł japoński prozaik, dramaturg i scenarzysta Kōbō Abe, autor powieści Kobieta z wydm
24 stycznia 2018
24 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Franciszek Salezy, Ksenia i Milena
Wybrane rocznice:
- 1588 – wojska polskie pod dowództwem hetmana Jana Zamoyskiego, popierającego wybór Zygmunt Wazy na króla Polski, pokonały w bitwie pod Byczyną siły pretendenta – arcyksięcia Maksymiliana Habsburga
- 1848 – odkrycie samorodka złota w okolicach Sacramento dało początek gorączce złota w Kalifornii (mapa)
- 1924 – zmarł rosyjski polityk Michaił Rodzianko, oktiabrysta, przewodniczący Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego
- 1934 – urodził się polski poeta, dramatopisarz i publicysta Stanisław Grochowiak, autor uznawanego za programowy utwór turpizmu wiersza Płonąca żyrafa
- 1943 – urodziła się amerykańska aktorka i modelka Sharon Tate (na kadrze z filmu „Oko diabła”), druga żona Romana Polańskiego
- 1978 – radziecki satelita wywiadowczy Kosmos 954, który nie zdołał odrzucić na wyższą orbitę pokładowego reaktora jądrowego, spowodował skażenie promieniotwórcze 124 tys. km² Terytoriów Północno-Zachodnich w Kanadzie
- 2011 – w zamachu bombowym na moskiewskim lotnisku Domodiedowo zginęło 38 osób (wraz z zamachowcem-samobójcą)
26 stycznia 2018
26 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Paula, Tymoteusz i Tytus; Dzień Australii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1763 – urodził się Jean Baptiste Jules Bernadotte, pochodzący ze stanu trzeciego francuski wojskowy, marszałek Francji – w 1810 r. adoptowany przez króla Szwecji Karola XIII, od 1818 r. król Szwecji jako Karol XIV Jan, założyciel panującej do dziś dynastii
- 1788 – po przybyciu do wybrzeży Australii Arthur Phillip, dowódca konwoju zesłanych do kolonii więźniów, wyładował ich na brzeg i założył osadę – w miejscu której powstało miasto Sydney (na ilustracji widok Sydney Cove z roku 1792, mal. John Everett Millais)
- 1823 – zmarł Edward Jenner (w karykaturze z epoki, autorstwa Jamesa Gillraya, przedstawiającej scenę szczepienia wirusem krowianki w londyńskim szpitalu St. Pancras), brytyjski lekarz, odkrywca szczepień ochronnych przeciw ospie; na ziemiach rozebranej I Rzeczypospolitej pionierami szczepień przeciw tej chorobie byli Wojciech Jerzy Boduszyński – w Galicji, August Bécu (ojczym Juliusza Słowackiego) – na Litwie, i Hiacynt Dziarkowski – w Królestwie
- 1863 – mieszkający w Paryżu Ludwik Mierosławski przyjął – z rąk emisariuszy Rządu Narodowego, Władysława Janowskiego i Stanisława Krzemińskiego (na późnym portrecie pędzla Kazimierza Mordasewicza) – dyktaturę powstania
- 1898 – urodziła się polska rzeźbiarka awangardowa Katarzyna Kobro, współtwórczyni grup artystycznych „Blok”, „Praesens” i „a.r.”, żona Władysława Strzemińskiego
- 1983 – rozpoczęła się sprzedaż arkusza kalkulacyjnego Lotus 1-2-3
28 stycznia 2018
28 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Julian, Olimpia i Tomasz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1573 – na sejmie konwokacyjnym przyjęto akt konfederacji warszawskiej (na ilustracji), mającej zapewnić pokój religijny w Rzeczypospolitej
- 1588 – Zygmunt III Waza zatwierdził Trzeci Statut Litewski, który obowiązywał aż do roku 1840
- 1853 – urodził się José Martí, kubański bohater narodowy
- 1873 – urodziła się francuska pisarka Sidonie-Gabrielle Colette (znana jako Colette), autorka opartego na motywach autobiograficznych cyklu o Klaudynie
- 1903 – urodził się harcmistrz i pedagog Aleksander Kamiński (na fotografii), autor m.in. Kamieni na szaniec, pomysłodawca koncepcji i od grudnia 1940 komendant Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”
- 1918 – dekret Rady Komisarzy Ludowych powołał do życia Robotniczo-Chłopską Armię Czerwoną – siły zbrojne Rosji Radzieckiej
- 1988 – zmarł niemiecki nukleonik Klaus Fuchs, uczestnik Projektu Manhattan, skazany za szpiegostwo na rzecz ZSRR
30 stycznia 2018
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 58 p.n.e. – urodziła się Liwia, żona Augusta, matka Tyberiusza, babka Germanika i Klaudiusza, prababka Kaliguli i Brytanika, praprababka Nerona
- 1923 – urodził się radziecki reżyser Leonid Gajdaj, autor m.in. komedii Brylantowa ręka i Iwan Wasiljewicz zmienia zawód
- 1948 – zmarł amerykański pilot i wynalazca Orville Wright; tegoż dnia działacz na rzecz niepodległości Indii Mahatma Gandhi (na fotografii) został zamordowany przez fanatyka
- 1963 – zmarł francuski kompozytor Francis Poulenc (na fotografii z polską klawesynistką Wandą Landowską); leitmotiv z ronda jego baletu Les biches był sygnałem wywoławczym emitowanego w latach 60. XX w. przez Telewizję Polską popularnonaukowego programu „Eureka”
- 1968 – urodził się Filip Burbon, król Hiszpanii; tegoż dnia preludium wydarzeń marcowych: manifestacja studentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie w proteście przeciw zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie Dziadów
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_1893.jpg){kind=link}
