Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/styczeń
- Адыгэбзэ
- Afrikaans
- Anarâškielâ
- Ænglisc
- العربية
- Авар
- Azərbaycanca
- تۆرکجه
- বাংলা
- 閩南語 / Bân-lâm-gú
- Беларуская (тарашкевіца)
- भोजपुरी
- Български
- Bosanski
- Буряад
- Català
- Čeština
- Cymraeg
- Dansk
- Davvisámegiella
- Deutsch
- Ελληνικά
- English
- Эрзянь
- Español
- Euskara
- فارسی
- Føroyskt
- Français
- Gaeilge
- Gaelg
- Galego
- 贛語
- 한국어
- Hrvatski
- Bahasa Hulontalo
- Bahasa Indonesia
- עברית
- Къарачай-малкъар
- Қазақша
- Коми
- Kreyòl ayisyen
- Kurdî
- Кырык мары
- Latviešu
- Lëtzebuergesch
- Лезги
- Lietuvių
- Livvinkarjala
- Magyar
- Македонски
- मराठी
- ဘာသာမန်
- مازِرونی
- Bahasa Melayu
- 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
- Мокшень
- Nederlands
- 日本語
- Norsk bokmål
- Олык марий
- Oʻzbekcha / ўзбекча
- ਪੰਜਾਬੀ
- Papiamentu
- Перем коми
- Русский
- සිංහල
- سنڌي
- Slovenščina
- Српски / srpski
- Srpskohrvatski / српскохрватски
- Svenska
- தமிழ்
- ไทย
- Türkçe
- Тыва дыл
- Удмурт
- Українська
- اردو
- Vepsän kel’
- Tiếng Việt
- Walon
- Yorùbá
- 粵語
- 中文
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rocznice
1 stycznia 2025
1 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Eufrozyna, Mieszko i Odyseusz; Nowy Rok; dzień niepodległości Brunei i Haiti
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_-_Google_Art_Project.jpg)
- 1515 – królem Francji został Franciszek I Walezjusz (na portrecie pędzla Joosa van Cleve)
- 1895 – urodził się J. Edgar Hoover (na fotografii), dyrektor FBI od 1924 przez 48 kolejnych lat
- 1960 – we Francji przeprowadzono reformę walutową wprowadzającą po kursie 100:1 nowe franki (na fotografii), które zostały ostatecznie wycofane przez euro w 2002
- 1965 – w Polsce wszedł w życie Kodeks rodzinny i opiekuńczy
- 1990 – morawskie miasto Zlin wróciło do swej pierwotnej nazwy (w latach 1949–1989 nazywało się Gottwaldov)
- 1995 – denominacja złotego (w stosunku 10 000:1)
- 2010 – w samobójczym zamachu bombowym w wiosce Szah Hassan Chan w północnym Pakistanie zginęło 99 osób, a ponad 100 zostało rannych
3 stycznia 2025
3 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Danuta, Genowefa i Zdzisława
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 106 p.n.e. – urodził się Marcus Tullius Cicero (Cyceron), rzymski pisarz, mówca, polityk, dowódca wojskowy
- 1875 – zmarł Pierre Larousse, francuski pisarz, gramatyk, leksykograf i wydawca (na portrecie)
- 1945 – Krajowa Rada Narodowa podjęła decyzję o odbudowie Warszawy (na fotografii), co początkowo wcale nie było przesądzone – pojawiały się także głosy, aby pozostawić miasto zrujnowane jako wieczny symbol okrucieństwa nazistów i przestrogę dla przyszłych pokoleń, zaś stolicę państwa przenieść do innego miasta np. do niezniszczonej Łodzi
- 1945 – zmarł polski pisarz, dziennikarz i podróżnik-globtroter Ferdynand Ossendowski, jeden z najczęściej tłumaczonych na języki obce pisarzy polskich, niegdyś należący do czołówki najbardziej poczytnych pisarzy na świecie, w okresie PRL-u przez cenzurę skazany na zapomnienie
- 1965 – założono polski zespół muzyczny Czerwone Gitary
- 1975 – zmarła polska działaczka społeczna Janina Prystorowa, posłanka na Sejm, autorka ustawy zakazującej uboju rytualnego
5 stycznia 2025
5 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Amelia, Edward i Szymon
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1855 – urodził się amerykański wynalazca King Camp Gillette (na fotografii), który opracował i opatentował żyletkę z dwoma ostrzami do maszynki do golenia; tegoż dnia zmarł polski aktor, reżyser i pisarz Jan Nepomucen Kamiński
- 1865 – urodził się niemiecki konserwator zabytków Bodo Ebhardt
- 1895 – zmarł polski malarz i ilustrator Władysław Podkowiński, prekursor polskiego impresjonizmu
- 1945 – zmarł niemiecki polityk SPD Julius Leber, członek opozycji antynazistowskiej związany z Kręgiem z Krzyżowej
- 1985 – zakończyła się tajna operacja ewakuacji etiopskich Żydów do Izraela w czasie klęski głodu w Etiopii
7 stycznia 2025
7 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Lucjan, Rajmund i Rajnold; 
Boże Narodzenie
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1610 – Galileusz odkrył trzy z czterech największych księżyców Jowisza, nazywanych później księżycami galileuszowymi
- 1805 – urodził się Ludwik Geyer, przemysłowiec związany z Łodzią, jeden z pionierów rozwoju włókiennictwa w Łodzi i w Królestwie Polskim
- 1910 – urodził się Marian Eile, założyciel i pierwszy redaktor naczelny tygodnika „Przekrój”
- 1940 – wojna radziecko-fińska: zdecydowanym zwycięstwem wojsk fińskich zakończyła się bitwa na drodze Raate
- 1985 – urodził się brytyjski kierowca wyścigowy Lewis Hamilton (na fotografii), mistrz świata Formuły 1 w sezonach 2008, 2014 i 2015
- 1995 – zmarł Murray Rothbard (na ilustracji), amerykański ekonomista, historyk oraz teoretyk polityczny
- 2015 – zmarł polski pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy Tadeusz Konwicki
9 stycznia 2025
9 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Adrian, Alicja i Marcjanna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_3.jpg)
- 1890 – urodził się czeski pisarz, pionier fantastyki naukowej i wolnomularz Karel Čapek (na zdjęciu), autor i popularyzator słowa robot
- 1905 – zmarła francuska działaczka anarchistyczna i rewolucjonistka Louise Michel, pionierka feminizmu we Francji
- 1925 – urodził się amerykański aktor Lee Van Cleef, karierę filmową rozpoczął od filmu W samo południe (na kadrze ze zwiastunu)
- 1945 – urodzili się: polska prozaiczka i ilustratorka Małgorzata Musierowicz, autorka utworów dla dzieci i poczytnych powieści dla młodzieży (cykl Jeżycjada), oraz pierwszy prezydent niepodległej Armenii Lewon Ter-Petrosjan
- 1965 – urodził się pochodzący z Trynidadu niemiecki piosenkarz Haddaway
- 2015 – zmarł polski polityk lewicowy Józef Oleksy, Marszałek Sejmu, premier Polski
11 stycznia 2025
11 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Honorata, Hortensja i Krzesimir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_by_Harris_%26_Ewing.jpg)
.PNG)
- 1875 – urodził się ukraiński i rosyjski kompozytor i dyrygent Reinhold Glière
- 1885 – urodziła się amerykańska sufrażystka i działaczka na rzecz praw wyborczych dla kobiet Alice Paul (na fotografii), współzałożycielka National Woman’s Party
- 1915 – zmarł polski pisarz, publicysta, działacz społeczny i polityczny Teodor Tomasz Jeż (właśc. Zygmunt Miłkowski), jeden z założycieli Ligi Polskiej i Ligi Narodowej Polskiej (na fotografii)
- 1935 – zmarła polska śpiewaczka operowa (sopran koloraturowy) Marcelina Sembrich-Kochańska, jedna z najznakomitszych śpiewaczek koloraturowych wszech czasów, wielka gwiazda nowojorskiej Metropolitan Opera
- 1940 – zmarli: polski lekarz, anatom i cytolog Kazimierz Kostanecki i polski zoolog Michał Siedlecki, obaj aresztowani i osadzeni w niemieckim obozie Sachsenhausen w ramach akcji pacyfikacyjnej skierowanej przeciwko środowisku polskich uczonych
- 1960 – otwarto Centrum Wyszkolenia Kosmonautów (od 1969 roku im. J. Gagarina) w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą
- 1965 – urodziła się polska wokalistka, gitarzystka, kompozytorka piosenek i autorka tekstów Edyta Bartosiewicz, jedna z najbardziej utytułowanych polskich piosenkarek
13 stycznia 2025
13 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Hilary, Remigiusz i Weronika
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_-_Still-Life_with_Garland_of_Flowers_and_Golden_Tazza_-_WGA03603.jpg)
.jpg)
- 1455 – Wojna trzynastoletnia: niepowodzeniem zakończyła się wielka wyprawa pospolitego ruszenia, niezdolna do zdobycia krzyżackiej twierdzy w Łasinie; tego samego dnia Gdańsk odparł krzyżacki atak
- 1625 – zmarł flamandzki malarz Jan Brueghel Starszy, zwany też Aksamitnym – swój przydomek zawdzięczał miękkim, łagodnym tonacjom kolorystycznym; chętnie malował kwiaty, owoce i krajobrazy (na ilustracji dzieło „Martwa natura z girlandą kwiatów i złotą tacą”), współpracował z Rubensem (wspólne obrazy to m.in. Wizja świętego Huberta, Raj i grzech pierworodny)
- 1865 – zmarł polski pisarz i publicysta Józef Dzierzkowski, prekursor lwowskiej cyganerii literackiej
- 1870 – urodził się polski inżynier, publicysta i polityk Jędrzej Moraczewski, premier i minister komunikacji
- 1930 – urodził się polski rzeźbiarz Marian Konieczny, profesor i rektor ASP w Krakowie, autor wielu pomników, m.in. Warszawskiej Nike (na fotografii), Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie, Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, Jana Zamoyskiego w Zamościu
- 1965 – w kawiarni Nowy Świat w Warszawie odbyła się premiera pierwszego programu Kabaretu Dudek
- 1980 – urodził się austriacki skoczek narciarski Wolfgang Loitzl (na fotografii), indywidualny złoty medalista mistrzostw świata z 2009, drużynowo: złoty medalista olimpijski na igrzyskach w Vancouver i wielokrotny mistrz świata
15 stycznia 2025
15 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Eligiusz, Ida i Paweł
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1795 – urodził się rosyjski dramatopisarz i dyplomata Aleksandr Gribojedow (na litografii)
- 1815 – zmarła Lady Hamilton (na portrecie pędzla George’a Romneya), kochanka admirała Horatio Nelsona
- 1850 – urodziła się rosyjska matematyczka polskiego pochodzenia Sofja Kowalewska, profesor Uniwersytetu Sztokholmskiego
- 1910 – urodził się polski lekarz okulista Tadeusz Krwawicz, jeden z najwybitniejszych światowych autorytetów w dziedzinie okulistyki, znany z wprowadzenia do praktyki okulistycznej kriochirurgii i krioterapii w leczeniu zaćmy
- 1980 – zmarł polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, krytyk literacki i poeta Leszek Herdegen
- 1990 – w Krakowie rozpoczęła nadawanie pierwsza polska komercyjna stacja radiowa RMF FM
- 2000 – dwaj ochroniarze usiłowali zastrzelić w pałacu prezydenckim prezydenta Gambii Yahyę Jammeha
17 stycznia 2025
17 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Antoni, Rosława i Rościsław
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1885 – brytyjskie wojska interwencyjne w Sudanie pokonały mahdystów w bitwie pod Abu-Klea
- 1945 – rozpoczęła się likwidacja obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem
- 1955 – pierwszy okręt podwodny o napędzie atomowym USS Nautilus (na zdjęciu) wypłynął w swój dziewiczy rejs
- 1975 – urodził się polski pisarz i felietonista Michał Witkowski (Lubiewo, Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej, Fototapeta)
- 1985 – w Warszawie, na Wybrzeżu Helskim odsłonięto pomnik Kościuszkowców (na fotografii)
- 1985 – zmarł polski historyk prof. Ludwik Bazylow, badacz dziejów Europy Wschodniej, autor wielu publikacji książkowych poświęconych historii Rosji
- 1995 – wskutek trzęsienia ziemi w Kobe zginęło ponad 6 tys. ludzi (na fotografii zachowany na pamiątkę tej tragedii fragment zniszczonego miasta)
19 stycznia 2025
19 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Germana, Henryk i Mariusz; Objawienie Pańskie w Kościołach wschodnich
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1795 – proklamowano powstanie Republiki Batawskiej na terenie dzisiejszej Holandii (na ilustracji flagi i proporce Republiki Batawskiej)
- 1865 – zmarł francuski myśliciel społeczny i dziennikarz Pierre-Joseph Proudhon, jeden z czołowych intelektualistów swoich czasów, uważany za ojca anarchizmu
- 1885 – zwycięstwo wojsk brytyjskich nad mahdystami w bitwie pod Abu-Kru w Sudanie
- 1945 – ostatni dowódca AK gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową
- 1955 – urodził się polski aktor Jacek Zejdler, odtwórca tytułowej roli w serialu telewizyjnym Stawiam na Tolka Banana
- 1975 – zmarł polski krytyk literacki i historyk literatury Kazimierz Wyka (na fotografii)
21 stycznia 2025
21 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Jarosław i Jarosława; Dzień Babci w Polsce, Brazylii i Bułgarii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1535 – w następstwie tzw. afery plakatów w Paryżu zorganizowano uroczystą procesję przebłagalną, podczas której adorowano konsekrowaną hostię i spalono na stosach kilkunastu „heretyków”
- 1775 – w Moskwie na placu Błotnym został stracony przywódca powstania Jemieljan Pugaczow
- 1855 – urodził się amerykański inżynier John Moses Browning (na fotografii), konstruktor broni strzeleckiej
- 1905 – urodził się francuski projektant mody Christian Dior, założyciel domu mody
- 1905 – urodziła się działaczka komunistyczna i pisarka Wanda Wasilewska, pułkownik Armii Czerwonej, współorganizatorka Związku Patriotów Polskich w ZSRR i 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki
- 1950 – zmarł brytyjski powieściopisarz i publicysta George Orwell (na fotografii), autor powieści m.in.: Folwark zwierzęcy, Rok 1984
- 2000 – Kampinoski Park Narodowy został wpisany na światową listę rezerwatów biosfery UNESCO
23 stycznia 2025
23 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Emerencja, Ildefons i Uniemir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_over_the_Marianas_Trench,_23_January_1960_(NH_96797).jpg)
- 1885 – francuski pisarz Émile Zola zakończył pisanie powieści Germinal
- 1895 – urodził się polski artysta plastyk Paweł Steller
- 1905 – urodził się polski poeta i prozaik Konstanty Ildefons Gałczyński, autor m.in. tomu Zaczarowana dorożka, cyklu groteskowych miniatur dramatycznych Teatrzyk Zielona Gęś (na fotografii z żoną Natalią)
- 1910 – urodził się francuski gitarzysta romskiego pochodzenia Django Reinhardt
- 1945 – zmarł niemiecki prawnik wojskowy Helmut James von Moltke, założyciel organizacji „Krąg z Krzyżowej”; tegoż dnia wycofujące się wojska niemieckie zakończyły wysadzanie Mauzoleum Hindenburga
- 1960 – Jacques Piccard i Don Walsh w batyskafie Trieste dotarli po raz pierwszy do najgłębszego punktu na Ziemi – Głębi Challengera na Pacyfiku (na ilustracji Trieste tuż przed zanurzeniem)
25 stycznia 2025
25 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Emanuela, Miłosz i Paweł
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_06.jpg)
- 1635 – urodził się barokowy pisarz i poeta Daniel Casper von Lohenstein, przedstawiciel drugiej śląskiej szkoły poetyckiej
- 1755 – z inicjatywy Michaiła Łomonosowa został założony Uniwersytet Moskiewski (na fotografii)
- 1870 – urodził się szwedzki matematyk Helge von Koch, twórca jednego z pierwszych fraktali – krzywej Kocha (fragment na animacji)
- 1910 – urodził się pisarz i reżyser filmów eksperymentalnych Stefan Themerson
- 1945 – urodził się polski operator, reżyser i scenarzysta filmowy Sławomir Idziak
- 2005 – zmarł amerykański architekt Philip Johnson (na fotografii jedno z jego dzieł: biurowce Puerta de Europa w Madrycie)
- 2010 – 90 osób zginęło u wybrzeży Libanu w katastrofie etiopskiego Boeinga 737
27 stycznia 2025
27 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Elwira, Jerzy i Przybysław; Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1775 – urodził się niemiecki filozof Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling (na portrecie), jeden z trzech (obok Hegla i Fichtego) czołowych przedstawicieli niemieckiego idealizmu
- 1850 – urodził się brytyjski marynarz Edward Smith (na fotografii), pierwszy i zarazem ostatni kapitan Titanica
- 1860 – zmarł węgierski matematyk János Bolyai, odkrywca i badacz geometrii nieeuklidesowej (niezależnie od Łobaczewskiego)
- 1940 – zmarł rosyjski nowelista i dramatopisarz Isaak Babel
- 1945 – II wojna światowa: wojska radzieckie wyzwoliły nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau; w rocznicę jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu
- 1945 – II wojna światowa: wojska radzieckie splądrowały Katowice; część mieszkańców wywieziono do sowieckich kopalń w Workucie i Donbasie
- 2005 – wypadek samochodowy z udziałem busa zespołu muzycznego Dżem, na miejscu zginął klawiszowiec Paweł Berger
29 stycznia 2025
29 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Aniela, Bolesława i Zdzisław; Chińczycy obchodzą Nowy Rok, Wietnamczycy zaś święto Tết
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1655 – wojna polsko-rosyjska: rozpoczęła się bitwa pod Ochmatowem
- 1845 – Kruk, poemat Edgara Allana Poego po raz pierwszy został wydany drukiem
- 1860 – urodził się rosyjski nowelista i dramatopisarz Anton Czechow (na portrecie pędzla Sierowa), klasyk literatury rosyjskiej, autor dramatów Mewa, Trzy siostry, Wiśniowy sad, Wujaszek Wania; z zawodu lekarz: główna część jego dorobku powstała w okresie prowadzenia praktyki zawodowej
- 1955 – urodził się polski gitarzysta basowy, aranżer i kompozytor Jan Pospieszalski, autor programów radiowych i telewizyjnych; tegoż dnia otwarto „Okrąglak” w Poznaniu
- 1965 – urodził się czeski hokeista Dominik Hašek, jeden z najlepszych bramkarzy hokejowych świata
31 stycznia 2025
31 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Emma, Jan i Ludwika; dzień niepodległości Nauru
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1910 – urodził się Giorgio Perlasca, Włoch, weteran hiszpańskiej wojny domowej, który – udając dyplomatę hiszpańskiego w Budapeszcie – uratował życie pięciu tysięcy węgierskich Żydów
- 1915 – I wojna światowa: Doszło do bitwy pod Bolimowem, podczas której Niemcy po raz pierwszy na szerszą skalę użyli broni chemicznej
- 1925 – w Kurierze Warszawskim po raz pierwszy w Polsce ukazała się Krzyżówka
- 1935 – urodził się japoński prozaik i eseista Kenzaburō Ōe (na fotografii), laureat Nagrody Nobla, aktywista ruchu antynuklearnego
- 1945 – szeregowiec Eddie Slovik został rozstrzelany za dezercję, jako jedyny żołnierz US Army od zakończenia wojny secesyjnej
- 1985 – zmarł polski prozaik i publicysta Józef Mackiewicz (na fotografii)
- 2015 – zmarł niemiecki polityk Richard von Weizsäcker, burmistrz Berlina Zachodniego, prezydent Republiki Federalnej Niemiec
2 stycznia 2025
2 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bazyli, Stefania i Telesfor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_01.jpg)
- 1665 – sześć tygodni przed śmiercią Stefan Czarniecki (na portrecie) został hetmanem polnym koronnym
- 1880 – urodził się Wasilij Diegtiariow, radziecki konstruktor broni strzeleckiej (na fotografii karabin jego konstrukcji)
- 1905 – wojna rosyjsko-japońska: Japończycy zajęli Port Artur, miasto portowe we wschodnich Chinach
- 1920 – urodził się amerykański biochemik i pisarz science-fiction Isaac Asimov, autor hipotetycznych „praw robotyki”, autor m.in. cyklu powieściowego Fundacja (
Zobacz w Wikicytatach wybrane cytaty Asimova) - 1940 – urodził się polski polityk Zbigniew Romaszewski, fizyk, działacz opozycji antykomunistycznej, senator RP w latach 1989-2011
- 1960 – zmarł włoski kolarz torowy i szosowy Fausto Coppi, jeden z najwybitniejszych zawodników w historii kolarstwa
- 1970 – urodził się polski aktor kabaretowy i parodysta Grzegorz Halama, założyciel i członek kabaretu Grzegorz Halama Oklasky
4 stycznia 2025
4 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Aniela, Benedykta i Dobromir; dzień niepodległości Mjanmy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1785 – urodził się niemiecki filolog Jacob Ludwig Karl Grimm, który razem z bratem Wilhelmem zebrał i opublikował znane na całym świecie baśnie
- 1940 – urodził się chiński pisarz i dramaturg Gao Xingjian (na fotografii), laureat Nagrody Nobla
- 1960 – zmarł francuski pisarz, dramaturg, eseista, reżyser teatralny Albert Camus (na fotografii), laureat Nagrody Nobla, czołowy reprezentant egzystencjalizmu w literaturze
- 1965 – zmarł angloamerykański poeta, dramaturg i krytyk literacki Thomas Stearns Eliot, laureat Nagrody Nobla
- 1970 – grupa The Beatles (bez Johna Lennona) nagrała ostatnią piosenkę do swego ostatniego albumu Let It Be
- 2010 – zmarł polski pilot szybownik Tadeusz Góra, pierwszy w historii odznaczony Medalem Lilienthala
- 2015 – zmarł polski socjolog Edmund Wnuk-Lipiński
6 stycznia 2025
6 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Baltazar, Kacper i Melchior; Wigilia Bożego Narodzenia w Kościołach wschodnich; Objawienie Pańskie w Kościele zachodnim; Irlandczycy obchodzą Małe Boże Narodzenie
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1285 – arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka zwołał synod, który nakazał głoszenie kazań w języku polskim
- 1745 – urodził się Jacques Étienne Montgolfier, który wraz ze swoim bratem Josephem Michelem wynalazł montgolfierę czyli balon na ogrzane powietrze (na ilustracji: makieta montgolfiery – eksponat w Królewskim Muzeum Sił Zbrojnych i Historii Militarnej w Brukseli)
- 1785 – zmarł, pochodzący z Leszna, żydowski bankier i makler Haym Solomon, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, główny finansista i szpieg Armii Kontynentalnej, ojciec założyciel USA
- 1850 – urodził się polski inżynier górniczy i geolog Witold Zglenicki (na portrecie), jako pierwszy zaprojektował metodę wydobycia ropy naftowej ze złóż podmorskich; w testamencie większość swojego majątku (pól naftowych w Azerbejdżanie) zapisał na rzecz oświaty i nauki polskiej
- 1875 – zmarł polski pułkownik i przywódca sprzysiężenia podchorążych inicjującego powstanie listopadowe Piotr Wysocki
- 1885 – zmarł norweski pisarz, folklorysta, etnograf i badacz przyrody Peter Christen Asbjørnsen, autor zbiorów baśni opartych na norweskich motywach ludowych
- 1955 – urodził się brytyjski aktor, komik i scenarzysta Rowan Atkinson, najszerzej znany z roli Jasia Fasoli, jeden z inicjatorów powstania organizacji charytatywnej Comic Relief
8 stycznia 2025
8 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Heladia, Mścisław i Seweryn
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1560 – zmarł Jan Łaski (na portrecie Matejki), jedyny polski działacz reformacyjny o znaczeniu europejskim, zasłużony dla rozwoju polskiego języka literackiego i piśmiennictwa oraz dla rozwoju polskiego humanizmu i tradycji demokratycznych
- 1775 – zmarł angielski liternik, grawer i drukarz John Baskerville
- 1815 – wojna brytyjsko-amerykańska: zwycięstwo wojsk amerykańskich pod wodzą Andrew Jacksona w bitwie pod Nowym Orleanem
- 1915 – w Lozannie utworzono Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, którego prezesem został Henryk Sienkiewicz
- 1935 – urodził się Elvis Presley (na fotografii), amerykański piosenkarz i aktor
- 1975 – urodził się białoruski wokalista i gitarzysta Gienek Loska (Hazardzista)
10 stycznia 2025
10 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Anna, Dobrosław i Wilhelm
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1430 – książę Burgundii Filip III Dobry założył w Brugii rycerski Zakon Złotego Runa
- 1835 – urodził się japoński politolog, przedsiębiorca, pedagog i tłumacz Yukichi Fukuzawa (na fotografii), fundator Uniwersytetu Keiō – najstarszej wyższej uczelni w Japonii
- 1900 – urodził się kostarykański adwokat, pisarz, dziennikarz i polityk Teodoro Michalski, prezydent Kostaryki w latach 1944-1948
- 1920 – wszedł w życie traktat wersalski
- 1925 – urodził się generał armii Wojska Polskiego Florian Siwicki, najbliższy współpracownik gen. Wojciecha Jaruzelskiego, minister obrony narodowej w latach 1983–1990
- 1945 – urodził się brytyjski wokalista Rod Stewart (na fotografii), znany ze swojego charakterystycznego, zachrypniętego głosu (utwory Baby Jane, Some Guys Have All the Luck, Sailing, Rhythm of My Heart)
- 1955 – urodził się algierski pisarz Mohammed Moulessehoul, znany pod pseudonimem Yasmina Khadra
12 stycznia 2025
12 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Arkadiusz, Cezaria i Tacjana
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1665 – zmarł francuski prawnik i matematyk-samouk Pierre de Fermat (na rycinie)
- 1705 – zmarł włoski malarz i rysownik Luca Giordano, jego twórczość charakteryzuje eklektyzm – umiejętnie naśladował styl innych malarzy, łączył wpływy renesansu i baroku (na ilustracji jedna z jego prac – Upadek zbuntowanych aniołów)
- 1910 – urodziła się niemiecka aktorka filmowa Luise Rainer, laureatka dwóch Oskarów dla najlepszej aktorki w roli pierwszoplanowej
- 1920 – urodził się porucznik kawalerii Wojska Polskiego i socjolog Jerzy Zubrzycki, „ojciec” australijskiej polityki wielokulturowości
- 1945 – rozpoczęła się ofensywa styczniowa Armii Czerwonej
- 1975 – zmarł polski architekt i historyk architektury Kazimierz Ulatowski
- 2005 – została wystrzelona amerykańska sonda Deep Impact przeznaczona do badań naukowych komety Tempel 1
14 stycznia 2025
14 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Feliks, Krystiana i Nina; Nowy Rok według kalendarza juliańskiego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1770 – urodził się polski mąż stanu Adam Jerzy Czartoryski (na ilustracji), prezes Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego, działacz emigracyjny, mecenas nauki i sztuki
- 1875 – urodził się alzacki duchowny luterański i aktywny pacyfista Albert Schweitzer, filozof, lekarz, misjonarz, muzykolog, badacz życia i twórczości Johanna Sebastiana Bacha; laureat Pokojowej Nagrody Nobla
- 1925 – urodził się japoński prozaik, poeta, dramaturg i eseista Yukio Mishima (na fotografii)
- 1965 – urodził się przywódca czeczeńskich rebeliantów Szamil Basajew, odpowiedzialny m.in. za ataki terrorystyczne na szpital w Budionnowsku i szkołę w Biesłanie
- 2005 – został zamordowany niemiecki ekstrawagancki projektant mody Rudolph Moshammer; Piotr Morawski i Simone Moro dokonali pierwszego zimowego wejścia na himalajski ośmiotysięcznik Sziszapangma (na fotografii); tegoż dnia lądownik Huygens przekazał pierwsze w historii zdjęcia z Tytana, największego księżyca Saturna
16 stycznia 2025
16 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Otto, Włodzimira i Włodzimir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1545 – zmarł niemiecki duchowny Georg Spalatin, ważna postać okresu reformacji
- 1815 – urodził się oficer United States Army, naukowiec i prawnik Henry W. Halleck, ekspert z dziedziny wojskowości ochrzczony później obraźliwym przydomkiem „Old Brains”
- 1880 – zmarł francuski malarz i pionier fotografii Charles Nègre (na autoportrecie)
- 1910 – urodził się wyższy funkcjonariusz SS i szef wywiadu Sicherheitsdienst Walter Schellenberg
- 1945 – ostatni więźniowie zlikwidowanego obozu koncentracyjnego w Płaszowie zostali wywiezieni do obozu Auschwitz-Birkenau
- 1945 – w Warszawie została zamordowana przez Niemców polska pianistka Róża Etkin-Moszkowska, najmłodsza uczestniczka I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, na którym została laureatką III nagrody; w czasie okupacji ukrywała się ze względu na swoje żydowskie pochodzenie
- 2005 – w drugiej turze wyborów prezydenckich w Chorwacji ubiegający się o reelekcję prezydent Stjepan Mesić (na fotografii) zapewnił sobie zwycięstwo, uzyskując prawie 66% głosów w rywalizacji z wicepremier Jadranką Kosor
18 stycznia 2025
18 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Krystyna, Małgorzata i Monika
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1815 – urodził się niemiecki protestancki biblista Konstantin von Tischendorf, odkrywca ponad dwudziestu kodeksów majuskułowych (na rycinie w wieku około 30 lat)
- 1915 – premier Japonii Shigenobu Ōkuma wystosował wobec Chin listę dwudziestu jeden żądań, które zmierzały do stworzenia tam japońskiego protektoratu
- 1915 – urodził się polski aktor filmowy i teatralny Kazimierz Wichniarz, pamiętany z roli Zagłoby w Potopie Jerzego Hoffmana
- 1940 – zmarł polski poeta, powieściopisarz i dramaturg Kazimierz Przerwa-Tetmajer, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli okresu Młodej Polski, autor m.in. cyklu gawęd góralskich Na Skalnym Podhalu
- 1955 – Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza dokonała inwazji na tajwańską wysepkę Yijiangshan; początek I kryzysu w Cieśninie Tajwańskiej
- 1955 – urodził się amerykański aktor, reżyser i producent filmowy Kevin Costner (na fotografii), znany z ról w filmach Bodyguard, JFK, Robin Hood: Książę złodziei; sukces osiągnął jako odtwórca tytułowej roli i reżyser Tańczącego z wilkami
- 1995 – zmarł niemiecki biochemik Adolf Butenandt, laureat Nagrody Nobla, pośmiertnie oskarżony przez media o udział w doświadczeniach prowadzonych przez doktora medycyny i filozofii Josefa Mengele
20 stycznia 2025
20 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Fabiana, Fabian i Sebastian
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1320 – książę kujawski Władysław został koronowany w katedrze na Wawelu na króla Polski; akt ten kończył okres rozbicia dzielnicowego Polski
- 1435 – urodził się ósmy siogun siogunatu Ashikaga Yoshimasa Ashikaga
- 1775 – urodził się francuski fizyk i matematyk André Ampère, badacz zjawiska elektromagnetyzmu, od jego nazwiska jednostkę natężenia prądu elektrycznego nazwano amper
- 1875 – zmarł francuski malarz Jean-François Millet, przedstawiciel szkoły z Barbizon, realista, na jego obrazach można odnaleźć chłopskie życie, pełne trudnej pracy, w pełnej zgodzie z naturą (Kobiety zbierające kłosy, Siewca)
- 1920 – urodził się włoski reżyser i scenarzysta filmowy Federico Fellini (na fotografii), autor La strady, Słodkiego życia, Nocy Cabirii, Amarcord oraz 8½
- 1995 – oddano do użytku Most Normandzki – most wantowy łączący miasta Hawr i Honfleur, najwyższy podwieszany most w Europie
- 2005 – zmarł polski polityk, politolog, działacz społeczny, dziennikarz i żołnierz AK Jan Nowak-Jeziorański (na fotografii), dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa
22 stycznia 2025
22 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Dorian, Laura i Wincenty; Dzień Dziadka w Polsce
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1645 – urodził się brytyjski korsarz William Kidd, bohater wielu legendarnych opowieści o piratach i ich ukrytych skarbach, obecny w literaturze (np. Złoty żuk Edgara Allana Poego bądź Wyspa skarbów Roberta Louisa Stevensona), muzyce (np. zespół Running Wild) i filmie
- 1850 – zmarł włoski kapłan katolicki Vincenzo Pallotti, założyciel zgromadzenia zakonnego pallotynów, kanonizowany w 1963
- 1875 – urodził się amerykański reżyser i producent filmowy z okresu kina niemego David Wark Griffith, laureat Oscara za całokształt pracy reżyserskiej, współzałożyciel pierwszej niezależnej wytwórni filmowej United Artists
- 1905 – krwawa niedziela w Petersburgu: wojsko na rozkaz monarchy otworzyło ogień do demonstrantów (na rysunku anonimowego autora); wydarzenie to stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu rewolucji
- 1915 – I wojna światowa: zwycięstwem polskich legionistów i wspierających ich oddziałów austro-węgierskich nad wojskami rosyjskimi zakończyła się bitwa pod Kirlibabą w Rumunii
- 1940 – urodził się niemiecki kontrabasista i kompozytor jazzowy Eberhard Weber, wirtuoz skonstruowanego przez siebie instrumentu, pięciostrunowego kontrabasu elektrycznego
- 1960 – urodził się wokalista i autor tekstów australijskiej grupy INXS Michael Hutchence (na fotografii)
24 stycznia 2025
24 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Franciszek Salezy, Ksenia i Milena
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1895 – zmarł brytyjski arystokrata i polityk lord Randolph Churchill, ojciec Winstona Churchilla
- 1915 – I wojna światowa: II Brygada Legionów Polskich pokonała Rosjan w bitwie pod Rafajłową oraz na innym froncie zwycięstwo floty brytyjskiej nad niemiecką w bitwie morskiej pod Dogger Bank
- 1920 – zmarł włoski malarz, rysownik i rzeźbiarz pochodzenia żydowskiego Amedeo Modigliani (na autoportrecie)
- 1925 – urodziła się amerykańska tancerka baletowa Maria Tallchief, pierwsza primabalerina indiańskiego pochodzenia
- 1940 – urodził się niemiecki działacz polityczny i publicysta Joachim Gauck, pierwszy Pełnomocnik Federalny do spraw Materiałów Państwowej Służby Bezpieczeństwa NRD (w latach 1990–2000), od 2012 urzędujący prezydent Niemiec
- 1940 – w Tczewie hitlerowcy rozstrzelali 13 zakładników w odwecie za rzekome podpalenie warsztatów samochodowych przez polski ruch oporu
- 1965 – zmarł brytyjski mąż stanu Winston Churchill (na fotografii), premier Wielkiej Brytanii w latach 1940-1945 i 1951-1955, uczestnik konferencji jałtańskiej, polityk, pisarz, biograf, historyk i publicysta, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
26 stycznia 2025
26 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Paula, Tymoteusz i Tytus; Dzień Australii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1790 – w Burgtheater w Wiedniu miała miejsce premiera opery Così fan tutte Wolfganga Amadeusa Mozarta
- 1885 – po ponad 9 miesiącach szturmów Mahdyści zdobyli Chartum
- 1905 – został znaleziony Cullinan, największy znany diament
- 1915 – w amerykańskim stanie Kolorado utworzono Park Narodowy Gór Skalistych
- 1925 – urodził się amerykański aktor, reżyser i producent filmowy Paul Newman (na fotografii)
- 1950 – w życie weszła konstytucja Indii, tego samego dnia Indie przekształciły się z dominium w ramach imperium brytyjskiego w suwerenne państwo – republikę; w rocznicę tego wydarzenia obchodzi się Dzień Republiki (na fotografii parada w Nowym Delhi)
- 2005 – na warszawskich Powązkach został pochowany z honorami wojskowymi Jan Nowak-Jeziorański
28 stycznia 2025
28 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Julian, Olimpia i Tomasz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1820 – rosyjska wyprawa Fabiana Bellingshausena i Michaiła Łazariewa dopłynęła jako pierwsza do Antarktydy
- 1885 – urodził się polski działacz polityczny, społeczny i wojskowy Władysław Raczkiewicz (na fotografii), prezydent Polski na uchodźstwie
- 1925 – urodził się polski prawnik i polityk Andrzej Stelmachowski (na fotografii), marszałek Senatu, minister edukacji narodowej
- 1945 – podjęto uchwałę o odbudowie Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, który został całkowicie zniszczony w czasie II wojny światowej
- 1950 – na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie odsłonięto zrekonstruowany pomnik Adama Mickiewicza
- 1955 – urodził się francuski polityk Nicolas Sarkozy, prezydent Francji w latach 2007-2012
- 1985 – formacja USA for Africa nagrała charytatywny singiel We Are the World, który okazał się superprzebojem
30 stycznia 2025
30 stycznia: imieniny obchodzą m.in.: Bronisław, Maciej i Martyna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_-_Google_Art_Project.jpg){kind=link}
_3.jpg){kind=link}
_by_Harris_%26_Ewing.jpg){kind=link}
.PNG){kind=link}
_-_Still-Life_with_Garland_of_Flowers_and_Golden_Tazza_-_WGA03603.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_over_the_Marianas_Trench,_23_January_1960_(NH_96797).jpg){kind=link}
_06.jpg){kind=link}
_01.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
- 1850 – urodził się polski malarz, przedstawiciel realizmu Aleksander Gierymski, prekursor polskiego impresjonizmu (na ilustracji Żydówka z cytrynami jego pędzla)
- 1925 – urodził się amerykański naukowiec i wynalazca o norweskich korzeniach Douglas Engelbart (na fotografii), wynalazca myszy komputerowej i jeden z pionierów hipertekstu
- 1945 – urodziła się polska projektantka mody i kostiumolożka Magdalena Tesławska, autorka kostiumów do największych produkcji filmowych w Polsce (w tym Potop, Pan Tadeusz, Ogniem i mieczem, Quo vadis, Chopin. Pragnienie miłości, Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem, 1920 Bitwa warszawska czy Janosik. Prawdziwa historia)
- 1945 – w rejonie Ławicy Słupskiej na Bałtyku, w dniu 50. urodzin swego patrona, został zatopiony przez radziecki okręt podwodny S-13 niemiecki statek MS Wilhelm Gustloff, w wyniku czego zginęło ponad 9 tys. osób, najwięcej w historii katastrof morskich
- 1955 – urodziła się polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna, publicystka i tłumaczka Alicja Resich-Modlińska
- 2005 – zmarł bułgarski filozof i polityk Żelu Żelew, prezydent Bułgarii w latach 1990-1997